Wysiłki ultrawytrzymałościowe – jakie powodują zmiany i dlaczego uzależniają?

W dążeniach do pokonywania barier i poznania świata człowiek coraz częściej sprawdza swoje możliwości do przekraczania granic adaptacyjnych swojego organizmu. W ostatnich latach do „klasycznych” aktywności człowieka takich jak wspinaczka górska czy biegi maratońskie dochodzą inne sporty ultra wytrzymałościowe (np. zawody Ironmen, triatlon, czy wielodniowe biegi na dystansie setek kilometrów, często w skrajnie wysokich temperaturach otoczenia). Wysiłkom tym towarzyszy szereg zmian fizjologicznych potencjalnie zagrażających zdrowiu. Należą do nich odwodnienie i utrata elektrolitów, zagrożenie przegrzaniem lub wychłodzeniem, kumulacja szkodliwych produktów przemiany materii. Dochodzi do zaburzeń funkcji rozkurczowej serca. Podczas wysiłków ultra wytrzymałościowych w zależności od jego intensywności i czasu trwania wydatek energetyczny może sięgać 22 000 kcal/dobę (Race Across America), w porównaniu z około 2500 kcal/dobę u człowieka prowadzącego siedzący tryb życia. Takie wymagania energetyczne są niemożliwe do uzupełnienia podczas zawodów, dochodzi wówczas do wyczerpania rezerw energetycznych organizmu. Pomimo tak wielkiego, niemal skrajnego obciążenia organizmu osoby podejmujące się takich aktywności wykonują je wielokrotnie z pasją graniczącą z uzależnieniem. Zjawisko to prawdopodobnie jest związane ze zwiększonym wydzieleniem endorfin, którym przypisuje się wiele działań modyfikujących nie tylko reakcje fizjologiczne, w tym zmiany w odczuwaniu bólu ale również nastroje za zwłaszcza „euforię powodowaną wysiłkiem”. W wysokich górach reakcje uzależnienia mogą być z kolei wywołane przez niedotlenienie. Mechanizmy „uzależnienia” od wysiłku pozostają jednak wciąż w sferze przypuszczeń.