Szkoła podstawowa 4-6

Ale o co chodzi? Kałamarz? List? Dokumenty?

To proste – Jan Brzechwa – znany poeta, autor wielu znanych bajek i wierszy dla dzieci, absolwent Wydziała Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego!

Brzechwa posiadał bardzo rzadki u dorosłego dar – rozumiał świat dziecka, wnikał w niego, nie próbując go zmienić w świat dorosłych. Znakomicie pojmował on perspektywę młodego odbiorcy, którego poprzez zwrócenie uwagi na ludzkie zachowania, wady czy zalety, starał się zachęcić do refleksji oraz do zabawy słowem i skojarzeniami. Dlatego twórczość Brzechwy porywa, bawi i uczy kolejne pokolenia młodych Polaków.

W swoich utworach poeta ukrył wiele idei prawnych, które postanowiliśmy pokazać młodym odbiorcom. Na warsztat weźmiemy wszystkim znaną „Akademię Pana Kleksa”, w której ważną rolę odrywają zagadnienia: człowieczeństwo, rola społeczeństwa czy kosmos. To właśnie na nich skupimy się podczas prowadzonych lekcji.

Zajęcia rozpoczniemy od krótkiego przypomnienia „Akademii Pana Kleksa”. Następnie wspólnie zastanowimy się nad tym, co oznacza bycie człowiekiem. Opowiemy uczniom
o Ambrożym, nauczycielu nietypowym, pełnym sprzeczności, lubującym się w motylach, a który w końcu zmienia się w guzik. Nie zabraknie również Alojzego, chłopca, który okazuje się być lalką oraz szpaka Mateusza. Na koniec dowiemy się, jakie warunki trzeba spełniać, aby latać – wystartować, dotrzeć do celu i wrócić.

Do warsztatów należy zapoznać się z treścią utworu – proponujemy również obejrzeć w szkole film „Akademia Pana Kleksa” reż. Krzysztofa Gradowskiego.

Adepci finansów zostaną wdrożeni w świat bankowości. W prosty sposób zobrazowana zostanie działalność banków. Wyjaśnione zostaną takie pojęcia jak depozyty oraz kredyty bankowe. Uczniowie dowiedzą się również, na czym tak naprawdę zarabiają banki oraz jakimi cechami powinien kierować się dobry bankier.

Podczas warsztatów uczniowie zostaną zapoznani z typową budową robotów mobilnych, a następnie własnoręcznie będą mogli zbudować robota. Po złożeniu robotów będzie możliwe przetestowanie swoich konstrukcji, a także obejrzenie bardziej zaawansowanych konstrukcji wykonanych przez członków Koła Naukowego Robotyków. 

W części mikrobiologicznej zaprezentujemy szeroki asortyment różnych produktów, głównie żywnościowych, wytworzonych z wykorzystaniem mikroorganizmów. Szczególną uwagę zwrócimy na dwie grupy produktów zawierających żywą mikroflorę, a obecnych w naszym codziennym życiu: produkty wytworzone przy udziale bakterii oraz grzybów (drożdży i pleśni). Uczniowie przekonają się, z jak dużą liczbą takich produktów stykają się na co dzień. W części praktycznej, po krótkim przeszkoleniu, każdy uczeń: (a) pozna podstawowe techniki laboratoryjne i sprzęt mikrobiologiczny; (b) wykona prawdziwy posiew mikrobiologiczny żywej kultury mikroorganizmu, który został wyizolowany z jednego z zaprezentowanych produktów żywnościowych; (c) zaobserwuje wzrost danego mikroorganizmu w postaci kolonii na płytce Petriego - wykona preparat mikroskopowy; (d) zaobserwuje pod mikroskopem komórki mikroorganizmów, z którymi pracował, i pozna różne kształty i ugrupowania bakterii oraz grzybów.

W części analitycznej zbadamy jabłka, czyli owoce bardzo popularne w naszym kraju. Odpowiemy na pytania: Czy warto jeść jabłka? Czy jabłka są bogatym źródłem składników ważnych dla naszego zdrowia, w tym np. witaminy C? Co jeszcze kryją w sobie te owoce? Czy jabłka ekologiczne różnią się od tych uprawianych konwencjonalnie? Uczniowie przekonają się o tym sami. Porównają 3 odmiany jabłek ekologicznych z konwencjonalnymi, ocenią ich smak, a także, pracując w zespołach 2-3 osobowych, oznaczą zawartość witaminy C, wykorzystując barwną reakcję chemiczną. Na koniec wspólnie przeanalizują uzyskane wyniki.

Celem warsztatu jest kształtowanie wśród uczniów kompetencji międzykulturowych poprzez wyposażenie ich w odpowiednią wiedzę, a także umiejętności w zakresie okazywania szacunku i akceptacji wobec inności w jej poszczególnych wymiarach. W trakcie warsztatu uczniowie dowiedzą się, czym jest tolerancja i dlaczego warto mieć kolegów z różnych kultur. Uczniowie poznają ogólne zasady komunikacji międzykulturowej, a także poszczególne etapy procesu adaptacji kulturowej. Jednocześnie nauczą się, jakie działania mogą sami podejmować w ramach edukacji międzykulturowej. Uczestnicy warsztatów poznają również wybrane biografie dzieci z doświadczeniem migracyjnym.

Położenie geograficzne Polski na kontynencie europejskim decyduje o warunkach klimatycznych naszego kraju, które mają bezpośrednie znaczenie dla kształtu środowiska przyrodniczego organizmów zamieszkujących nasz kraj.

Czynniki klimatyczne (temperatura, nasłonecznienie, wiatr, opady) i geologiczne ukształtowanie terenu (wysokość nad poziom morza, typ gleby na danym terenie) mają decydujące znaczenie dla kształtującej się struktury szaty roślinnej i funkcjonowania zwierząt w danych warunkach lokalnego środowiska przyrodniczego. Na terenie Polski wytyczone zostały granice występowania wielu gatunków roślin, między innymi takich jak: buk, jodła i świerk.

Istotne różnice dla przeżywania gatunków drzew leśnych dotyczą terminu rozpoczynania wzrostu (rozwoju liści) i zapadania w okres spoczynku zimowego, a przede wszystkim decydują o ich możliwościach wytwarzania nasion i zachowaniu ciągłości życia gatunku.

Dlatego leśnicy w trosce o zachowanie naturalnych ekotypów przyrodniczych najważniejszych gatunków drzew leśnych w Polsce wypracowali system Regionalizacji Nasiennej, który chroni występowanie naturalnej różnorodności biologicznej drzew w Polsce i stwarza podstawy selekcji drzew o cechach hodowlanych najbardziej pożądanych w praktyce.

Chcemy przybliżyć wiedzę o antycznym świecie poprzez warsztaty, pogadanki, prezentacje multimedialne. Integralną częścią lekcji będzie możliwość oglądania, dotykania, przymierzania i korzystania z replik przedmiotów ilustrujących zagadnienia związane z nauką np. narzędzia piśmiennicze, przyrządy pomiarowe. Uczestnicy będą pisać, uczyć się sentencji greckich i rzymskich, rozwiązywać rebusy i zagadki, tak bardzo lubiane przez starożytnych młodych Egipcjan i Rzymian. Ponadto dowiedzą się, jakie możliwości zdobywania wiedzy miały dziewczęta i chłopcy, czy ówczesne szkoły przypominały dzisiejsze - były ławki, tablice, klasy, jakimi pomocami dydaktycznymi posługiwali się ówcześni nauczyciele? Karta zadań, praca z mapą oraz dbałość o szczegóły historyczne, począwszy od treści a skończywszy na prezentowanych artefaktach i ubiorze, to istotny element spotkania.

Maria Skłodowska-Curie, polska uczona wszechczasów, dwukrotna noblistka, która zajmowała się badaniami nad promieniotwórczością polonu i radu. Poznamy ciekawostki i anegdoty dotyczące Marii oraz zanalizujemy aktualne korzyści i zagrożenia, które niesie promieniotwórczość.

W trakcie spotkania dowiemy się, co charakteryzuje osoby przedsiębiorcze i jak rozbudzać w sobie przedsiębiorczość. Osoby przedsiębiorcze dostrzegają szanse w swoim otoczeniu i potrafią je wykorzystać. Takie osoby często wykorzystują techniki, których można się nauczyć.

W ramach warsztatu młodzież będzie mogła wziąć udział w pokazie kilkuminutowego filmu dotyczącego negocjacji pt. "Dinner for two" wraz z jego omówieniem. Podczas zajęć odbędzie się gra "Mały Negocjator", w ramach której dzieci będą próbowały przekonać drugą stronę do swoich racji. Scenki zostaną omówione pod kątem używanych technik negocjacyjnych oraz osiągniętego rezultatu. Wspólnie zastanowimy się,  co można było zrobić/powiedzieć w inny sposób oraz jak w podobnej sytuacji postąpiliby dorośli i dlaczego.

Lekcja przybliży dzieciom cudowny świat białek - molekuł, które laikom kojarzą się z jednym białkiem - jaja kurzego. Tymczasem każdy żywy organizm zawiera ich tysiące. Białka mają unikalną strukturę przestrzenną, która umożliwia im pełnienie różnorodnych funkcji (np. transportu innych molekuł, budowania naszego ciała,  przyspieszania reakcji chemicznych).  Wyznaczenie struktury białek stało się możliwe dzięki rozwojowi nowoczesnych technik biofizycznych.  Podczas warsztatów dzieci dowiedzą się, czym są białka dla biofizyków, czego chcieliby, a czego mogą dowiedzieć się o ich strukturze, jak wrażliwa na czynniki fizyczne (np. temperaturę, pH) jest struktura białek i poznają świecące na zielono białko, które umożliwia biologom oświetlenie wnętrza komórek.

Podczas wykładu z pokazem uczniowie dowiedzą się, jakie są podstawowe składniki odżywcze w produktach spożywczych. Omówione zostaną ich wszystkie rodzaje oraz funkcje, jakie spełniają w ludzkim organizmie. Zainteresowani będą mogli zobaczyć doświadczenia chemiczne potwierdzające ich obecność w różnych produktach, np. wykrywanie białka w twarogu, glukozy w soku czy skrobi w ziemniaku.

Uczestnikami spotkania mogą być uczniowie klas szkół podstawowych, którzy wcześniej nie obcowali z językami wykorzystującymi cyrylicę do zapisu wyrazów (warunek konieczny). Na zajęciu zostanie przedstawiony nowy dla dzieci sposób zapisu wyrazów i wytłumaczony fakt powstania tego pisma, wyjaśnione będzie wspólne pochodzenie blisko spokrewnionych języków słowiańskich. Na łatwych przykładach dzieci będą mogły poćwiczyć samodzielne czytanie i pisanie z wykorzystaniem nowego sposobu zapisu wyrazów. (Prosimy pamiętać o zabraniu ze sobą przyborów piśmienniczych).

Kamuflaż jest często stosowany przez zwierzęta w celu ukrycia się przed drapieżnikami lub potencjalnymi ofiarami.
 Zwierzęta opracowały wiele sposobów skutecznego kamuflażu:

• dostosowują barwę swojego ciała do otoczenia (np. żaba, skowronek),
• utrudniają drapieżnikom widoczność poprzez uwalnianie specjalnych substancji chemicznych do otoczenia lub wywołują zmętnianie wody,
• upodobniają kształt swojego ciała do elementów otaczającego je środowiska (np. patyczak).

Najpopularniejsze przystosowania ochronne, stosowane przez zwierzęta, a zwłaszcza występujące wśród owadów:

MIMIKRA – polega na upodabnianiu się zwierząt bezbronnych do zwierząt zdolnych do obrony. Przykładem mogą być tu bezbronne motyle: przeziernik osowiec upodabniający się do uzbrojonej w żądło osy oraz rusałka pawik odstraszająca wielkimi, przerażającymi „oczami” – plamami na skrzydłach.

MIMETYZM – sztuka naśladowania albo upodabniania się kształtem, barwą, deseniem na powierzchni ciała do otaczającego środowiska lub do innych organizmów. Jest to przystosowanie ochronne, które ma na celu nie tylko ukrycie się przed drapieżnikiem, ale również maskowanie (kamuflowanie) się drapieżników (np. modliszki zwyczajnej) czatujących na potencjalne ofiary. 

Co to jest archiwum? Pudła, szuflady wypełnione skarbami czy może przykurzone stare księgi i nikomu niepotrzebne szpargały? Czy naprawdę nikomu niepotrzebne? Skąd się one tam wzięły? W jaki sposób trafiły na półki archiwalne? Po co zostały tam umieszczone? Kto się nimi zajmuje? W jaki sposób? Co można jeszcze znaleźć w archiwum? Na te i podobne pytania postaramy się znaleźć odpowiedzi w trakcie zajęć warsztatowych, podczas których wykorzystane zostaną m.in. oryginalne materiały archiwalne z zasobu Archiwum Państwowego w Warszawie. Uczestnicy zajęć będą mogli m.in. poznać różne rodzaje archiwaliów (czyli źródeł) i historie, które opowiadają o starej Warszawie i jej mieszkańcach. Spróbują też sami odpowiedzieć na pytanie, czy archiwum jest potrzebne i komu oraz zastanowią się, co sami mają wspólnego z archiwum.

Podczas pokazu zaprezentowane zostaną proste doświadczenia chemiczne, które będą skupiały się na efektownych barwnych reakcjach. W pokazie wykorzystana zostanie także instalacja - boks rękawicowy, czyli stanowisko, w którym pracuje się z izotopami promieniotwórczymi. Prowadzący opowiedzą o pracach w nim prowadzonych. Dzieci będą mogły samodzielnie wypróbować instalację. Wewnątrz boksu znajdować się będą różne elementy: klocki, naczynia z wodą, małe przedmioty, a dzieci będą miały za zadania wykonać z nimi nieskomplikowane czynności. Dodatkowo prowadzący opiszą działanie i zastosowanie bramki dozymetrycznej, natomiast chętne osoby będą mogły skontrolować i wykryć powierzchniowe skażenie dłoni i obuwia radionuklidami.

Podczas zajęć uczniowie zapoznają się z przestrzenią miasta przed i po poszerzeniu granic w 1916 roku. Uczestnicy porównają dzisiejszy plan Warszawy z ówczesnym układem ulic, mostów oraz terenów zielonych. Odszukają miejsca związane z postaciami i wydarzeniami historycznymi na ekspozycji czasowej. Dowiedzą się, w jaki sposób działania wojenne wpłynęły na strukturę miasta i ważne punkty komunikacyjne. Będziemy szukać powiązań między wydarzeniami historycznymi, a funkcjonowaniem miasta i życiem codziennym mieszkańców Warszawy. 

Wirus - w dosłownym tłumaczeniu z łaciny virus - jad, oznacza, że wirusy są czynnikami wyłącznie patogennymi. Jednak warto dodać, że są to nie tylko niebezpieczni wrogowie, lecz również współtowarzysze, najdyskretniejsi współpracownicy. Są wszędzie, wewnątrz nas i na zewnątrz, zadziwiają skutecznością działania do tego stopnia, iż można je uznać za doskonałą formę życia. Ale czy można powiedzieć, że wirusy żyją? Wirusy określa się przecież jako pogranicze materii żywej i nieożywionej.

Celem warsztatów jest wprowadzenie młodych uczestników w ważny i ekscytujący świat wirusów. Pierwszym etapem będzie zapoznanie słuchaczy z budową wirusów oraz procesem zakażenia komórek ludzkich, zwierzęcych i bakteryjnych. Pokazane zostaną sposoby namnażania wirusów in vitro oraz metody ich wykrywania podczas pracy z mikroskopem. Następnie zaprezentowane zostanie ich działanie chorobotwórcze na przykładach chorób ludzi i zwierząt. W kolejnym etapie, wspólnie z uczestnikami, opiszemy sposoby radzenia sobie z wirusami. Pokazana zostanie walka z inwazją wirusów, jaką toczy każdego dnia układ odpornościowy człowieka, omówimy też, w jakim stopniu organizm skutecznie odrzuca atak niechcianych gości. Analizując rodzaje odpowiedzi przeciwwirusowej, uczestnicy zobaczą, że kiedy wirus przeniknie przez pierwsze bariery ochronne i wniknie do komórek, to jedną z ostatnich desek ratunku dla organizmu jest niszczenie samego siebie, czyli własnych komórek.

CNBOP–PIB w ramach lekcji oferuje widowiskowe eksperymenty z dziedziny ochrony przeciwpożarowej. Lekcja zawiera omówienie podstaw teoretycznych oraz część praktyczną w formie pokazu lub eksperymentu z udziałem uczestników. Uczestnicy mają możliwość zapoznania sie z interdyscyplinarnością prowadzonych badań związanych z zagrożeniem i bezpieczeństwem pracy strażaka. Przedstawiony zostanie sprzęt i urządzenia wykorzystywane na co dzień podczas działań ratowniczych prowadzonych przez jednostki ratowniczo-gasnicze PSP i OSP. Zajęcia poruszają tematy zagrożeń pożarowych i wybuchowych, gaszenia pożarów z użyciem sprzętu gaśniczego, środków gaśniczych i pojazdu pożarniczego. Główne atrakcje tego wydarzenia to pokazy poligonowe i laboratoryjne:

• sposób posługiwania się gaśnicą i pokaz gaszenia pożaru w zarodku,
• wodne roztwory środków gaśniczych w szerokim spektrum pożarów i pokaz wytwarzania pianotwórczych środków gaśniczych i ich skuteczności,
• badanie statycznego kąta przechyłu bocznego pojazdu pożarniczego, pokaz zasięgu rzutu działka wodno-pianowego oraz prądownicy,
• pokaz reakcji na ogień materiałów włókienniczych i mebli tapicerowanych.

Na trasie wycieczki naukowej znajdą się laboratoria:

• Urządzeń i Środków Gaśniczych,
• Technicznego Wyposażenia Jednostek Ochrony Przeciwpożarowej,
• Procesów Spalania i Wybuchów.

Zajęcia dotyczą roli ognia w życiu codziennym mieszkańców Starej Warszawy oraz sposobów walki z groźnym żywiołem w mieście. W jaki sposób mobilizowano mieszkańców do służby przeciwpożarowej? Jak wyglądały początki zorganizowanej służby pożarniczej? Uczestnicy dowiedzą się również, jak wykorzystywano ogień w życiu codziennym. Zajęcia dla klas V-VIII szkoły podstawowej.