wiedza o języku i kulturze

Warsztaty napisów filmowych to szansa, by zaznajomić się z tajnikami przekładu filmowego w formie napisów, poznać pracę tłumacza audiowizualnego i spróbować własnych sił w tworzeniu napisów filmowych z wykorzystaniem profesjonalnego oprogramowania EZTtitles. Uczestnicy poznają wyzwania związane z tłumaczeniem filmów oraz warsztat pracy tłumacza audiowizualnego. Dowiadują się, jaką wiedzę, kompetencje i umiejętności musi posiadać tłumacz. Poznają najważniejsze zasady dotyczące technicznej i językowej strony tworzenia napisów filmowych: ograniczenia techniczne, zagadnienia prędkości czytania napisów, skracanie i edytowanie napisów, przekład elementów kulturowych, różne rejestry językowe, a także różnice pomiędzy standardowymi napisami a napisami dla niesłyszących (identyfikacja mówców, opisy dźwięków).  Zaznajamiają się z podstawami działania oprogramowania branżowego i próbują przygotować napisy do krótkiego fragmentu filmu, wykorzystując specjalistyczne oprogramowanie. Podczas warsztatów wykorzystywane są materiały wymagające średnio zaawansowanej znajomości języka angielskiego.

Podczas lekcji odwiedzimy wystawę „Porządek rzeczy. Magazyn Piotra B. Szackiego”, prezentującą kolekcję gospodarki podstawowej i rzemiosła – czyli przedmioty i narzędzia używane w codziennym życiu i pracy człowieka. W przypadku Muzeum Etnograficznego, są to zbiory przedstawiające życie wsi i małego miasteczka z przełomu XIX i XX wieku oraz późniejsze. Oglądane eksponaty mogą przywołać wspomnienia z domów dziadków, mieszkających na wsi krewnych, pozwolą przypomnieć sobie dawno niewidziane przedmioty i odkryć te nieznane. Podczas spotkania wspólnie obejrzymy jeden z filmów z zasobów Archiwum Naukowego PME, prezentujący wybraną dziedzinę wytwórczości rzemieślniczej. Każdy uczestnik będzie miał także niepowtarzalną okazje utkania fragmentu chodnika na znajdujących się na wystawie krosnach. „Porządek rzeczy” to najnowsza wystawa stała Muzeum Etnograficznego, otworzona w grudniu 2015 r., łączy w sobie charakter ekspozycji i klasycznego magazynu zbiorów.

Język jest zjawiskiem żywym, nieprzerwanie ewoluującym, podlegającym przemianom między innymi w swojej warstwie leksykalnej. Słowa, które służą nam do porozumiewania się nigdy nie oznaczają pojęć czy rzeczy w stosunku jeden do jednego – to, co wyrażają zależy od tego kto, dlaczego i w jakiej sytuacji decyduje się ich użyć. Znaczenie słów zmienia się też wraz z upływem czasu – niektóre znaczenia zanikają, pojawiają się nowe, czasem związane z już istniejącymi, a czasem zupełnie inne. Ta zmienna natura znaczenia słów może sprawiać trudności wszystkim, którzy mają z nimi do czynienia, a w szczególny sposób odczuwać ją mogą uczący się języka obcego oraz tłumacze. Dlatego ważna jest umiejętność dostrzeżenia słowa w kontekście, w którym występuje i dopuszczenie możliwości, iż nie zawsze oznacza ono to, z czym kojarzymy je na pierwszy rzut oka.

            Proponowane przez nas zajęcia mają na celu zwrócenie uwagi słuchaczy na tę właśnie umiejętność, niezbędną dla właściwego rozszyfrowywania znaczenia wyrazów. Uczestnicy zapoznają się z przykładami słów występujących w języku angielskim, które dziś nie znaczą dokładnie tego samego, co określały kilkanaście, kilkadziesiąt, czy kilkaset lat temu oraz z fragmentami tekstów, w których można je napotkać w ich niewspółczesnych odsłonach. Następnie zastanowimy się nad sposobami przetłumaczenia wybranych partii tekstu na język polski i zdecydujemy w jakim stopniu niestałość znaczenia może stanowić pułapkę dla tłumacza oraz czy i w jaki sposób pomocą okazać się może słownik. Uczestnicy zajęć będą mieli okazję wypróbować swoje umiejętności tłumaczenia z języka angielskiego na polski i będą zachęcani do wyrażania swoich opinii w dyskusji.

Przekład tekstów stawia przed tłumaczem różne wyzwania. Niektóre polegają na trudności w znalezieniu odpowiedników terminów użytych w oryginale, inne zaś na tym, że tekst jest silnie zakorzeniony w danej kulturze i nie da się go wprost przekazać odbiorcom niezaznajomionym z tą kulturą. W jeszcze innych przypadkach twórca oryginału kreatywnie czerpie z możliwości, które daje mu język: używa gier słownych, wykorzystuje dosłowne i konwencjonalne znaczenie idiomów, stosuje rymy lub inne środki poetyckie (niekoniecznie w poezji). Warto zastanowić się, czy wszystkim wyzwaniom tego rodzaju tłumacz może sprostać i na ile możliwe jest znalezienie satysfakcjonującego rozwiązania problemu. Będę chciała Państwa zachęcić, abyśmy nad tym zastanowili się wspólnie, śledząc wybrane przykłady problemów translatorycznych w języku polskim i angielskim.

Podczas zajęć uczestnicy poznają najstarszą technikę graficzną, jaką jest drzeworyt. Dowiedzą się, jak wykonywano klocki drzeworytnicze i do czego ich używano. Jakie zastosowanie miały drzeworyty przed tysiącem lat w Chinach, a jakie sto lat temu w Europie. Porozmawiamy o przedmiotach użytkowych, które można wykonać tą techniką oraz o ludowych drzeworytach z wizerunkami świętych patronów. Opowiemy o sprawach, którym patronują poszczególni święci i o tym, jak ich rozpoznawać na obrazach. Podczas lekcji zostaną zaprezentowane zabytki ze zbiorów Muzeum. Zajęciom będzie towarzyszył warsztat plastyczny, podczas którego każdy uczestnik wykona odbitkę graficzną z wyciętej wcześniej matrycy oraz pokoloruje drzeworyt z wizerunkiem wybranego świętego.

Dlaczego Alice’s Adventures in Wonderland Lewisa Carrolla,  znane w Polsce jako Przygody Alicji w krainie czarów, fascynują tłumaczy w różnych kulturach nieprzerwanie od 150 lat? Uczestnicy warsztatu dowiedzą się tego, poznają historię polskich przekładów, będą mieli możliwość przeanalizować i porównać kilka wersji polskich tłumaczeń tej najsławniejszej książki ze światowego kanonu literatury dziecięcej i spróbować swoich sił w przekładzie wybranych fragmentów. Przyjrzymy się niezwykłym wyzwaniom jakie stawia Alicja przed tłumaczem, zastanowimy się też nad tym jak tłumacze w różnych epokach widzą dziecięcego czytelnika, dlaczego wybierają różne strategie przekładu, po co właściwie  istnieje wiele tłumaczeń tego samego tekstu na jeden język i jak/czy Alicja przemawia do współczesnego odbiorcy.

Debaty na temat tzw. praw historycznych do posiadanej ziemi są zagadnieniem niemal „atawistycznym” – znane są nam od najdawniejszych dziejów. Pytania o prawo do terytorium, zwłaszcza będące przedmiotem politycznego sporu czy narodowych aspiracji, nierzadko mieli rozstrzygać uczeni. Między innymi to badacze Słowian – historycy, językoznawcy, archeolodzy z różnych ośrodków naukowych ( w tym reprezentanci tzw. polskiej myśli zachodniej) – prowadzili dyskusje ze swoimi niemieckimi kolegami na temat uzasadnienia praw Słowian bądź Germanów do ziem zachodniosłowiańskich. Tym, wywołującym do dziś emocje zagadnieniom będzie poświęcony wykład.

A panel debate: Professor Huang Weiping and professor Yang Huilin, from Renmin University of China, Peking. The Moderator: Professor Krzysztof Gawlikowski.

Opis internetowy: Kuba jest często opisywana jako „wyspa jak wulkan gorąca” obiecująca niezapomniane przeżycia na słonecznych plażach, gdzie turyści mogą odpocząć sącząc mojito czy daiquiri, smakując prawdziwe kubańskie cygara lub odkrywać bogactwo kulturowe poprzez zwiedzanie kraju starym amerykańskim samochodem i uczestniczenie w wydarzeniach muzycznych i tanecznych. Co jednak się za tym kryje?

W 2006 roku długoletni prezydent Kuby Fidel Castro z przyczyn zdrowotnych był zmuszony ustąpić z urzędu na rzecz brata, w następstwie czego Kuba weszła na ścieżkę reform gospodarczych, które nieodwracalnie przewartościowują relacje między państwem, jednostką i społeczeństwem. W grudniu 2014 Raul Castro i Barack Obama ogłosili wznowienie stosunków dyplomatycznych pomiędzy obydwoma krajami, zerwanych w 1961 r. Bezpośrednimi konsekwencjami tych zwrotnych momentów w kubańskiej historii była swoista medialna „gorączka”, pęd do zaznania dawnej Kuby „nim przeminie ona na zawsze” oraz wzrost ruchu turystycznego. Oba te fenomeny karmią się romantycznymi i nostalgicznymi projekcjami, które wzmaga przekonanie, że kraj przez ponad półwiecze pozostawał w stanie „hibernacji” i izolacji względem świata zewnętrznego.

Jak się Kuba zmieniła w ostatnich latach? Jak wygląda życie codzienne ludzi, którzy nie trafiają na okładki pism podróżniczych? Czy naprawdę jest za późno, żeby zobaczyć „prawdziwą” Kubę?

Spotkanie w formie gry interaktywnej, podczas której się dowiemy, jak wyglądają zmiany na Kubie z perspektywy antropologów, dziennikarzy, przedstawicieli biur podróży oraz samych Kubańczyków.

Bierzemy do ręki słowniki, surfujemy po sieci i, podążając tropem słów-zagadek, próbujemy zobaczyć, jak z biegiem czasu zmieniają się znaczenia i opisy wyrazów, słowniki i ich użytkownicy.Czego możemy dowiedzieć się ze słownika papierowego, a czego z elektronicznego? Czy korzystamy z nich w taki sam, czy w inny sposób? Które są lepsze? Czy może w dobie Internetu i nowych technologii powinniśmy oddać stare słowniki do archiwum lub muzeum? Na te i inne pytania poszukamy odpowiedzi w czasie warsztatów Na tropie słów – na papierze i w sieci. 
W trakcie spotkania prześledzimy historie kilku słów i zapoznamy się z niektórymi słownikami w formie drukowanej oraz z kilkoma dostępnymi w Internecie. Zastanowimy się także, jakie są ich wady i zalety oraz w jaki sposób najefektywniej szukać w nich informacji o interesujących nas wyrazach. 

W trakcie swojego „życia”, słowa należące do języka angielskiego przechodzą zaskakujące zmiany zarówno w formie jak i znaczeniu. Jest to często związane ze zmieniającą się rzeczywistością, kulturą czy wpływami innych języków, ale istnieje także grupa słów, które przeszły przez zmiany wyglądające na zupełnie nielogiczne i nieprzewidywalne. Na spotkaniu zostaną zaprezentowane wybrane przykłady ilustrujące najciekawsze zmiany jakim podlegało słownictwo języka angielskiego, celem pokazania jak bogate jest owo „życie” słów angielskich.

Jak pijąc czczą swoich patronów Meksykanie ze stanu Oaxaca? Jaką rolę odgrywa alkohol w świętowaniu i czym jest dla grających na fiestach muzyków? W czasie spotkania zaprezentowane zostaną materiały z badań etnograficznych Joanny Zamorskiej i etnomuzykologicznych Joanny Dubrawskiej-Stępniewskiej w Południowym Meksyku.
 

Czy będąc za granicą spotkałeś się z mylnym wyobrażeniem o Polsce i języku polskim? Podobnie jak Polaków denerwują opinie, że język polski jest podobny do rosyjskiego i zapisywany jest cyrylicą, tak i Ukraińcy nie ustają w tłumaczeniu cudzoziemcom, że język ukraiński to nie wariant języka rosyjskiego. Czym, na pierwszy rzut oka, różni się ukraiński od rosyjskiego? Jakie są różnice w wymowie i piśmie między rosyjskim a ukraińskim? Ten warsztat będzie wprowadzeniem do języka naszych wschodnich sąsiadów. Nasza wspólna Europa nie kończy się na Bugu! Запрошуємо!

Spektakularne osiągnięcia fizyki wpłynęły na literaturę wieku XX.  Nie tylko inspirowana technologią fantastyka naukowa, ale także powieści współczesne - od tradycyjnie pisanych powieści obyczajowych przez thrillery po eksperymentalne formy, takie jak fikcja kwantowa  /quantum fiction/ -  odzwierciedlają fascynację pisarzy osiągnięciami naukowców oraz strach przed konsekwencjami odkryć naukowych. O wiele mniej mówi się o procesie odwrotnym, który zachodził przez całe ubiegłe stulecie -  literatura wpływała na fizykę i to w rozmaity sposób. Szukając słów, by opisać całkiem nowe zjawiska, takie jak wybuch atomowy czy fenomeny mikroświata, fizycy uciekali się do mitów i klasyki literackiej. Robert Oppenheimer cytował Johna Donne'a oraz Mahabharatę, Leo Szilard czytywał Wellsa, Niels Bohr inspirował sie myślą buddyjską. Spotkanie Fizyka w literaturze/literatura w fizyce poświęcone będzie tym zagadnieniom, a jego forma (wykład oraz dyskusja) w dużej mierze zależeć będzie od  słuchaczy - to oni zdecydują w jakim języku będziemy rozmawiać (polski lub angielski - wszystkie przykłady pochodzą z literatur anglojęzycznych) i jakie będą proporcje czasowe wykładu i dyskusji. 

W ramach warsztatów uczestnicy poznają podstawy zapisu znaków polskiego języka migowego za pomocą systemu SignWriting, zwanym często pismem migowym.

Spotkanie przybliży słuchaczom problematykę chrematonimów obcojęzycznych we współczesnym języku chińskim. Czy nazwa to tylko pusty dźwięk? Pod jakimi nazwami funkcjonują w chińszczyźnie zagraniczne firmy i marki? Jaki wyrób odniesie sukces na rynku azjatyckim? Czy Chińczycy jeżdżą mercedesami, kupują meble w Ikei i piją coca-colę? Wykład odpowie na te i wiele innych pytań dotyczących chińskiej chrematonimii. Uczestnicy spotkania zostaną zaproszeni do swoistej gry skojarzeń: spróbujemy wspólnie odkodować ukryte znaczenia chińskich nazw powszechnie znanych produktów. 

Pierwsza ekranizacja dzieła Szekspira wyprodukowana została w 1900 roku, i po dziś dzień jego sztuki inspirują filmowców. Na spotkaniu omówimy wpływ Szekspira na kinematografię i przyjrzymy się rozmaitym ekranizacjom dzieł barda z Avon.