Wydział Lingwistyki Stosowanej UW

Wykłady (z prezentacją multimedialną) rzuca światło – w części pierwszej – na podstawowe problemy związane z kanonem literackim (definicja, przebieg dyskusji w Polsce i za granicą, typy/modele, kanon czy kanony?, czy tylko arcydzieła?, dzieła w całości czy we fragmentach?, kanon a mody literackie, kanon literacki a spis lektur szkolnych oraz spis lektur na studiach neofilologicznych itp.). Główne miejsce zajmie odpowiedź na pytania o kryteria tworzenia kanonu literackiego oraz wynikające z nich szanse („kapitał intelektualny”) i zagrożenia („przeludnienie”/”nadreperezentacja”, przymus a przyjemność czytania itp.), a także specyfikę literatury rosyjskiej na tle europejskim. Pierwsza z dwóch części wykładu – teoretyczna (z odwołaniem do prac czołowych znawców tematu, m.in. Harolda Blooma, Ryszarda Nycza, Tomasza Wroczyńskiego) wraz z drugą częścią, zawierającą propozycje rozwiązań (z przywołaniem również literatury polskiej) – dopełniają się wzajemnie: istnieje możliwość wysłuchania obu lub każdej z osobna.

Spotkanie poświęcone będzie roli jaką odgrywają filmy fabularne w nauczaniu języka obcego (rosyjskiego), szczególnie w odniesieniu do filmów, odzwierciedlających życie codzienne, poświęconych problemom młodzieży, które szeroko przedstawiają zainteresowania Rosjan i ich stosunek do otaczającego świata. Pokaz filmu w celach dydaktycznych sprzyja rozwijaniu umiejętności rozumienia tekstu ze słuchu, a dodatkowo pozwala urozmaicić lekcję, zwiększając zainteresowanie słuchaczy, a tym samym i ich motywację do nauki języka.

Wszyscy, którzy uczyli się kiedykolwiek języka obcego przyznają, że bardzo ważną – jeśli nie najważniejszą – umiejętnością jest znajomość słówek. To one pozwalają przekazać to, co chcemy powiedzieć, i choć nie można pominąć znaczenia innych elementów wiedzy językowej (gramatyki czy wymowy), to bez wyrazów nie ma komunikacji. To dlatego naukę języka obcego zaczynamy najczęściej od zakupu słownika.

Jednak większość z nas nie zdaje sobie sprawy z ilościowych aspektów znajomości słownictwa języka obcego. A przecież mierząc się z nowym zadaniem warto zdawać sobie sprawę z jego rozmiaru. Celem tego spotkania jest przedstawienie faktów, które zdemistyfikują wyzwanie, przed którym staje każdy z nas rozpoczynając naukę. Podczas wykładu uczestnicy poznają odpowiedzi na następujące pytania:

1. Ile wyrazów jest w języku polskim i angielskim?
2. Ile wyrazów w języku polskim znają uczestnicy wykładu?
3. Ile wyrazów zna przeciętny użytkownik języka angielskiego?
4. Ile wyrazów trzeba znać w języku angielskim, aby swobodnie rozmawiać, czytać i pisać w tym języku?.

W jaki sposób mierzy się te wartości?

Wykłady poświęcone będą fenomenowi społeczno-etnicznemu, jakim była i jest Kozaczyzna. Nakreślona zostanie w ogólnych zarysach historia i specyfika poszczególnych społeczności kozackich z wyodrębnieniem podobieństw i różnic między poszczególnymi wojskami kozackimi. Najwięcej miejsca zostanie poświęcone podstawowym grupom kozackim, od których wziął początek cały fenomen Kozaczyzny: Kozakom Zaporoskim siczowym i „zimownikowym” (chutorowym) (Ukraina), Wołżańskim, Dońskim, Uralskim, Terskim i Kubańskim (Rosja), tzw. ordom kozackim (Kazachstan), Syberyjskiemu Kozactwu (Rosja i Kazachstan). Zostanie przedstawiony proces wyodrębniania się poszczególnych grup i czynniki społeczne, polityczne oraz geograficzne, które wpłynęły na kształt danych społeczności. Następnie słuchacze zapoznają się z „wtórnymi” grupami kozackimi, czyli wojskami i załogami miejskim, które powstawały z inspiracji władzy państwowej (cara rosyjskiego, polskiego króla), ale były oparte na Kozaczyźnie. Wykład naświetli również obecną sytuację potomków kozackich na terenie Rosji, Ukrainy i Republiki Kazachstanu, ich stosunki z władzą państwową i stosunek do przeszłości. Także nie zabraknie miejsca na zapoznanie słuchaczy z meandrami mentalności i wybranymi tradycjami kozackimi, sporo miejsca poświęci się problematyce tożsamości kozackiej. Wykłady będą zatem stanowiły krótki kurs wiedzy o Kozaczyźnie.

Celem spotkania jest przedstawienie uczestnikom zagadnienia „fałszywych przyjaciół”. W pułapkę „fałszywych przyjaciół” wpadają zarówno początkujący, jak i wykwalifikowani tłumacze – osoby świetnie władające językami, wychodząc z założenia, że podobieństwo graficzne lub dźwiękowe równe jest podobieństwu znaczeniowemu. „Fałszywi przyjaciele tłumacza” są nie tylko przyczyną błędów w przekładzie, ale też wywołują nieporozumienia i powodują dezorientację, naruszając sens przekazu.

Spotkanie będzie składać się z wykładu i warsztatu.  Podczas wykładu uczestnicy zapoznają się z szeroko rozumianym pojęciem „fałszywi przyjaciele tłumacza” oraz z najpopularniejszymi przykładami „fałszywych przyjaciół” w języku polskim i rosyjskim, a w części warsztatowej podejmą próbę tłumaczenia na język polski i rosyjski zdań, w których występują „fałszywi przyjaciele”.

Do uczestnictwa w warsztatach niezbędna jest znajomość języka rosyjskiego przynajmniej na poziomie średniozaawansowanym

Spotkanie będzie miało na celu przybliżenie zainteresowanym tajników tłumaczenia ustnego, ze szczególnym uwzględnieniem tłumaczenia konsekutywnego. Będzie ono składało się z trzech głównych części.

Pierwszą częścią spotkania będzie krótki wykład (z elementami konwersatorium) wygłoszony przez prowadzącego, a dotyczący głównych wydarzeń z historii tłumaczenia ustnego, problemów pojawiających się w trakcie takiego tłumaczenia oraz podstawowych technik i rozwiązań stosowanych przez tłumaczy konsekutywnych w trakcie ich pracy.

Kolejna część spotkania obejmie krótki pokaz/prezentację właściwie realizowanego tłumaczenia konsekutywnego przez prowadzącego spotkanie (być może również z udziałem studenta/ów kursu tłumaczenia konsekutywnego) oraz omówienie wyników tego tłumaczenia, spostrzeżeń, uwag i pytań uczestników spotkania.

W trzeciej części spotkania uczestniczy będą mieli możliwość samodzielnego wykonania konsekutywnego tłumaczenia krótkiego wystąpienia. Jeśli będzie to możliwe, to takie tłumaczenie wykonają wszyscy uczestnicy spotkania – liczba tłumaczeń będzie zależała od liczby uczestników.

Tłumaczenia konsekutywne wykonane przez uczestników zostaną omówione przez prowadzącego spotkanie, który zaprezentuje również sposoby, techniki i ćwiczenia umożliwiające usprawnienie tłumaczeń konsekutywnych wykonywanych przez uczestników spotkania w przyszłości.

W czasie dwóch zaproponowanych spotkań o charakterze popularnonaukowym zaprezentuję temat stereotypów oraz ich rolę w życiu społeczeństw. Punktem wyjścia dla pierwszego spotkania będę stereotypy, które współtworzą obraz Rosji i Rosjan w Polsce. Drugie spotkanie będzie poświęcone dyskusji na temat wyobrażeń związanych z Polską i Polakami w oczach rosyjskich mediach.

Słowo „stereotyp” w powszechnym odbiorze społecznym, zarówno w Polsce, jaki i Rosji, nacechowane jest negatywnie. Czy możliwe jest jednak rozumienie tego pojęcia bez negatywnych konotacji? Czy można mówić o pozytywnych stereotypach? Jaka jest ich rola w życiu każdego człowieka i społeczeństw? W jaki sposób stereotypy przejawiają się w języku oraz za pomocą jakich innych kanałów mogą być przekazywane? Jak stereotypy wykorzystywane są w reklamie? Czy podejmowane działania związane ze stereotypami powinni polegać wyłącznie na ich przezwyciężaniu? Czym różnią się stereotypy od uprzedzeń i innych konstruktów myślowych? Na te i inne pytania poszukamy odpowiedzi w czasie spotkań, które będą mieć formę wykładów połączonych z dyskusją oraz prezentacją multimedialną. Przedstawione zostaną również ciekawe autentyczne przykłady ze sfery komunikacji internetowej.

Warsztaty tłumaczenia symultanicznego to szansa, by zaznajomić się z tajnikami przekładu ustnego. Uczestnicy poznają i uczą się odróżniać formy przekładu ustnego (tłumaczenie symultaniczne, tłumaczenie konsekutywne, szeptanka, tłumaczenie a vista), zaznajamiają się z podstawowymi pojęciami związanymi z przekładem ustnym (décalage, antycypacja). Dowiadują się, jakie są elementy procesu tłumaczenia symultanicznego i w jaki sposób tłumacze opanowują umiejętność podzielności uwagi. Odwiedzają profesjonalne kabiny tłumaczeniowe i zaznajamiają się z działaniem sprzętu do tłumaczenia symultanicznego. Dowiadują się, jak wygląda dzień pracy tłumacza konferencyjnego, jakie trudności napotykają w swojej pracy tłumacze konferencyjni i jak sobie z nimi radzą; jakie warunki techniczne są niezbędne, by tłumaczenie symultaniczne było możliwe; z jakich materiałów i zasobów korzystają tłumaczy, by przygotować się do swojej pracy; jak radzą sobie ze stresem; jakie zabawne sytuacje przydarzają im się w codziennej pracy. Uczestnicy próbują sami powtarzać symultanicznie fragmenty tekstów w języku polskim (shadowing) lub tłumaczyć fragmenty prostych tekstów z języka angielskiego oraz słuchają tłumaczeń innych.

Drugi wykład z cyklu spotkań o stereotypach, które współtworzą obraz Rosji i Rosjan w Polsce, poświęcony dyskusji na temat wyobrażeń związanych z Polską i Polakami w oczach rosyjskich mediów.

Celem wykładu połączonego z prezentacją multimedialną jest przedstawienie różnorodnych zagadnień związanych z prawosławiem i jego obecnością w rosyjskiej historii, kulturze i życiu społecznym. Chrześcijaństwo wschodnie (zwłaszcza jego duchowość i fenomen ikony), które tak fascynuje współczesnego człowieka, wciąż pozostaje mało znane, a na jego temat istnieje wiele mitów. W związku z powyższym wykład rozpocznie omówienie specyfiki prawosławia oraz wskazanie najważniejszych różnic pomiędzy chrześcijaństwem wschodnim i zachodnim. Następnie zaprezentowane będą dwa bloki tematyczne: społeczno-polityczny i kulturowy. W ramach pierwszego z nich poruszone zostaną takie kwestie, jak stosunki między Kościołem Prawosławnym a państwem, wpływ kościoła na społeczeństwo rosyjskie czy wreszcie wielorakość postaw obecna we współczesnym rosyjskim prawosławiu. Drugi blok będzie z kolei poświęcony omówieniu znaczenia chrześcijaństwa wschodniego dla rozwoju rosyjskiej kultury. Przedstawiony zostanie tu wpływ prawosławia na rosyjską mentalność i obyczajowość, a także scharakteryzowana obecność tradycji prawosławnej w rosyjskiej kulturze ludowej, sztuce i literaturze. Szczególna uwaga zostanie poświęcona czasom najnowszym, po upadku Związku Radzieckiego, choć pojawią się również nawiązania do okresu wcześniejszego, będącego źródłem inspiracji dla twórców współczesnych.