Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN

Podstawowym narzędziem medycyny są leki. Najczęściej leki to substancje chemiczne, które wywołują w organizmach żywych pewne działanie: „zbijają” gorączkę, uśmierzają ból, obniżają ciśnienie, zabijają chorobotwórcze bakterie itp. Bez leków nasze życie byłoby z pewnością krótsze i bardziej uciążliwe z powodu nieleczonych chorób. Ale mimo bujnego rozwoju farmakologii w XX wieku, wielu chorób wciąż nie da się ani wyleczyć, ani dobrze kontrolować. Ciągle potrzeba nowych leków: skuteczniejszych i bezpieczniejszych. Jak je zatem odkryć?

Historycznie rzecz biorąc, wiele ważnych substancji czynnych zawdzięczamy obcowaniu ludzi ze związkami chemicznymi i szczęśliwej obserwacji. W dawnych czasach było to przede wszystkim obcowanie ze związkami chemicznymi pochodzenia naturalnego (roślinnego i zwierzęcego). Od końca XIX wieku człowiek sam próbuje wytwarzać nowe substancje czynne o określonym działaniu, ale nadal wiele z ważnych odkryć to kwestia rzadkiego zbiegu okoliczności.

Podobno przypadek sprzyja przygotowanym. Wraz z postępem nauk o życiu, wiemy coraz więcej o budowie i działaniu organizmów. Znacznie lepiej rozumiemy przyczyny i przebieg wielu chorób. Czy jesteśmy przez to lepiej przygotowani do odkrywania nowych leków?

Współczesny proces poszukiwania nowych leków jest wieloetapowy i angażuje badaczy z bardzo różnych dziedzin nauki: chemików, biologów, (bio)informatyków, lekarzy, technologów itd. Badania trwają wiele lat, kosztują miliardy dolarów i … nierzadko kończą się porażką.

Podczas wykładu przyjrzymy się poszczególnym etapom odkrywania leków.  Zastanowimy się także nad bardziej podstawowymi pytaniami: dlaczego leki w ogóle działają i dlaczego nie działają tak, jak byśmy tego chcieli, czyli szybko, skutecznie i bez efektów ubocznych?

Starzenie dotyczy każdego z nas i stanowi problem nie tylko ekonomiczno-społeczny, ale przede wszystkim medyczny. Istnieje coraz większa potrzeba zrozumienia mechanizmów leżących u podstaw tego wciąż nie w pełni poznanego, bardzo złożonego procesu.

Każdy z nas marzy o tabletce, która mogłaby spowolnić ten nieunikniony proces. Czy jest jednak szansa, że doczekamy się takiej magicznej substancji?

Naukowcy na całym świecie intensywnie badają różne mechanizmy komórkowe zaangażowane w starzenie, a także poszukują związków mogących potencjalnie te mechanizmy blokować, a tym samym spowalniać negatywne skutki tego procesu.

W trakcie mojego wykładu przedstawię Państwu czynniki genetyczne, epigenetyczne i środowiskowe wpływające na proces starzenia się człowieka, a także przybliżę obecny stan wiedzy na temat substancji czynnych, które potencjalnie mogą znaleźć zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym oraz na rynku suplementów diety. Opowiem także, w co inwestuje NASA i nad czym pracują obecnie nobliści, żeby wydłużyć nasze życie.

Będziemy także mówić o „komórkach zombie”, fabrykach energetycznych w naszych komórkach, enzymach długowieczności, diecie wydłużającej życie, a nawet o medytacji. A wszystko po to, żeby samemu sobie stworzyć magiczny eliksir młodości.

Serdecznie zapraszam.

Uczestnicy dowiedzą się, z jakich komórek zbudowany jest mózg, jak wyglądają pod mikroskopem, jakie są ich rodzaje i za co odpowiadają.

Prowadzący zaprezentują, jak przygotowuje się preparat mikroskopowy i wyjaśnią, po co robi się takie preparaty.

Podczas zajęć uczestnicy będą mieli okazję zapoznać się z budową komórek nerwowych oraz budową mózgu na podstawie jego modelu, a zdobytą wiedzę będą mogli utrwalić poprzez składanie modeli komórek oraz malowanie przygotowanych wcześniej odlewów mózgu. 

Wraz z biegiem lat dostrzegamy, że nasze ciało starzeje się, my stajemy się nieco wolniejsi, a sprawność i zwinność coraz trudniej utrzymać pomimo licznych zabiegów i ćwiczeń. Podobne zmiany, choć niechętnie, zauważamy w funkcjonowaniu naszej pamięci, w zdolności do nabywania nowych umiejętności, w reakcjach na zaskakujące sytuacje. Czasem te zmiany nie są związane z wiekiem, lecz z narzucanym tempem życia. Co zrobić, gdy dostrzegamy gorszą koncentrację i mniejszą podzielność uwagi? 

Jest jednak dobra wiadomość. Pomimo stresu i upływu lat nasz mózg zachowuje umiejętność rejestrowania i uczenia się, co związane jest m.in. z jego plastycznością, u podstawy której leży tworzenie się nowych połączeń pomiędzy neuronami.

Aby utrzymać lepszą sprawność umysłową zalecana jest zmiana stylu życia czy utrzymanie aktywności intelektualnej. Proponowane są terapie konwencjonalne, ale i te niekonwencjonalne. Obok informacji o dostępnych lekach mających wspomagać procesy pamięci, znajdujemy również reklamy suplementów diety, preparatów dietetycznych lub terapii eksperymentalnych. Po pomoc sięgają nie tylko ludzie dorośli, ale również młodzież, gdyż każdy chce w jak największym stopniu wykorzystać zasoby, które tkwią w jego mózgu.

W trakcie naszego spotkania postaramy się odpowiedzieć na pytania: czy i jak możemy wpłynąć na stan naszego umysłu, zdolności percepcji lub koncentrację?

Rosnąca częstość występowania otyłości we współczesnym świecie stanowi istotny problem społeczny i ekonomiczny. Szukając przyczyn tego stanu rzeczy, zwrócono uwagę na korelację pomiędzy zwiększającą się liczbą osób otyłych a rosnącym zanieczyszczeniem środowiska. Tak powstała koncepcja obesogenów, czyli związków chemicznych, które wpływając na metabolizm tkanki tłuszczowej, mogą sprzyjać rozwojowi otyłości u ludzi.

Obecnie zidentyfikowano szereg substancji, które hamując enzymatyczny rozkład tłuszczów lub pobudzając ich syntezę, a także stymulując powstawanie nowych komórek tłuszczowych (adipocytów), sprzyjają odkładaniu się tkanki tłuszczowej. Substancje te są obecne w produktach codziennego użytku, np.: w opakowaniach żywności  czy w środkach ochrony roślin.

Szczególnie wrażliwe na wpływ obesogenów są młode organizmy, u których długotrwała ekspozycja na te substancje może trwale zaburzyć szlaki metaboliczne. To właśnie obesogenom zawartym w różnych produktach codziennego użytku przypisuje się znaczącą rolę w rozwoju otyłości u dzieci i młodzieży. Dlatego istotna jest identyfikacja potencjalnych źródeł obesogenów, a także prowadzenie badań mających na celu przeciwdziałanie ich szkodliwemu wpływowi na metabolizm tkanki tłuszczowej.