Czym może nas zadziwić barok hiszpański?

Wśród znawców europejskiej literatury dawnej barok hiszpański uchodzi za najwybitniejszą a jednocześnie najbardziej ekstremalną odmianę. W literaturze hiszpańskiej epoka Siglo de oro, czyli dosłownie "złoty wiek", obejmuje późny renesans, manieryzm i cały barok i uchodzi za najświetniejszy okres w całej historii literatury hiszpańskiej. Do najwybitniejszych dzieł powstałych wtedy odnosili się stale późniejsi twórcy, w tym wielu pisarzy XX i XXI-wiecznych. Siła i oryginalność baroku hiszpańskiego zaskakuje nie tylko w porównaniu z barokiem włoskim czy francuskim, ale także polskim. W powszechnej świadomości literatura hiszpańskiego Siglo de oro znana była tylko wyrywkowo - każdy słyszał o Don Kichocie, niektórzy także o św. Janie od Krzyża, nieliczni specjaliści o Calderonie. Większość skarbów literackich tej epoki pozostaje jednak nieprzetłumaczona na polski. W 2020 r. w Wydawnictwie IBL PAN ukazał się słynny barokowy traktat Baltasara Graciána pt. Sztuka geniuszu, do którego tłumacz i edytor, Piotr Sobolczyk, dołączył pokaźną Antologię hiszpańskiej poezji Siglo de oro, pierwsze tak szeroko zakrojone przedsięwzięcie przekładowe. Gracián uznaje zasadę "zadziwiania" za jedną z najważniejszych dla literatury barokowej i kategoria ta stanie się naszą przewodniczką. Na kanwie wspomnianej edycji przedstawione zostaną dwa podstawowe prądy poetyckie w hiszpańskim baroku, konceptyzm i kulteranizm, oraz ich wybitni przedstawiciele: Góngora, szeroko uznawany za najwybitniejszego poetę europejskiego baroku oraz konceptysta Quevedo. Nadto omówione zostaną manierystyczne gry Lopego de Vegi, mistyczne medytacje św. Jana od Krzyża, czarny i frywolny humor autorów anonimowych, a także perspektywa kobieca przede wszystkim u Sor Juany Inés de la Cruz.