Instytut Biologii Doświadczalnej PAN im. M. Nenckiego

Mózg jest jednym z najbardziej tajemniczych narządów w naszym ciele. Składa się z miliardów komórek – neuronów, oraz komórek gleju. Na naszej lekcji dowiecie się podstawowych faktów na temat mózgu, jego budowy, oraz funkcji. Dzięki warsztatom mikroskopowym będziecie mogli zajrzeć do jego wnętrza i zobaczyć na własne oczy, jak złożona jest jego budowa. Serdecznie zapraszamy!

Gdy stoisz na brzegu, morze Bałtyckie może wydawać się spokojne i niezamieszkane. W rzeczywistości jest jednak miejscem tętniącym życiem. Ssaki morskie są grupą zwierząt przystosowana do życia w morzach. To doskonali nurkowie i pływacy. Jakie ssaki mieszkają w Bałtyku? Czy w Bałtyku mieszkają delfiny? Na lekcji opowiem o mieszkańcach Bałtyku. Dowiecie się, jak zachować się, kiedy spotkamy na plaży fokę; jak rozpoznać, czy foka wymaga interwencji. Opowiem, jak działa ośrodek rehabilitacji fok na Helu i co się dzieje, kiedy co roku wypełnia się pacjentami. Będziemy towarzyszyć foczym pacjentom, którzy po rehabilitacji wracają do swojego domu, którym jest morze. Przybliżę, w jaki sposób naukowcy śledzą wędrówki fok. Opowiem też z jakimi zagrożeniami zmagają się mieszkańcy Bałtyku i co każdy z nas może zrobić, żeby ochronić ich dom.

Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) choroby sercowo-naczyniowe stanowią ogromny problem zdrowotny i są główną przyczyną przedwczesnej śmierci wielu ludzi. Rocznie umiera z tego powodu ok. 18 mln ludzi, co stanowi około 30% wszystkich zgonów na świecie. Uszkodzenie śródbłonka naczyniowego jest uważane za główną przyczynę tych schorzeń. Przez lata uważano, że tkanka ta tworzy jedynie pasywną barierę, coś na kształt folii wyścielającej wnętrze naczyń. Obecnie wiadomo, że komórki te tworzą wyspecjalizowaną warstwę wyścielającą naczynia, przedsionki i komory serca oraz naczynia limfatyczne, która stanowi skuteczną barierę pomiędzy krążącą krwią a pozostałymi tkankami. Ponadto śródbłonek, obok wątroby, jest największym organem wydzielniczym w organizmie człowieka i wytwarza szereg naczyniowo-aktywnych czynników, w tym tlenek azotu. Oprócz regulowania przepływu krwi i utrzymywania integralności ścian naczynia, komórki śródbłonka aktywnie odpowiadają na czynniki znajdujące się we krwi, w tym czynniki wywołujące stres komórkowy i aktywację stanu zapalnego. Stan zapalny, związany z aktywacją śródbłonka, charakteryzuje zwiększenie wytwarzania reaktywnych form tlenu, które, wraz z nieskuteczną ochroną antyoksydacyjną, doprowadzają do powstawania uszkodzeń w komórkach.

Wykład wprowadzi słuchacza do struktur układu krążenia przybliżając tajemnicze funkcje i zadania śródbłonka naczyniowego. Prof. Aird z Harvard Medical School twierdzi, że nie ma takiej choroby, która by nie dotykała śródbłonka. Zadamy sobie pytanie, czy funkcjonalność tej niepozornej tkanki może decydować o naszym losie? Czy rzeczywiście śródbłonek może być strażnikiem prawidłowego działania wielu organów? Komu zagrażają choroby sercowo-naczyniowe i jak in zapobiegać? 

W związku z moimi zainteresowaniami naukowymi sięgnąłem kiedyś po książkę opisującą historię przeszczepów wysp trzustkowych. Nie spodziewałem się znaleźć tam szczególnie ciekawych rzeczy, jednak ku mojemu zdziwieniu okazało się, że opisane tam historie zainspirowały mnie i zmieniły moje spojrzenie na tę nieznaną większości ludzi dziedzinę. Przyglądałem się z żywą ciekawością wysiłkom naukowców, którzy ponad sto lat temu mając do dyspozycji prymitywne dla nas przyrządy, kierując się intuicją i dociekliwością potrafili znajdować rozwiązanie współczesnych im problemów dotyczących cukrzycy. Pomimo, iż czytając tę książkę już prawie od roku zaangażowany byłem w izolację i przeszczepianie wysp trzustkowych, dopiero to spojrzenie w przeszłość sprawiło, że naprawdę zechciałem przyjrzeć się szczegółowo całej procedurze. Uderzyło mnie to jak historia przeszczepów wysp trzustkowych sprawiła, że temat ten stał się dla mnie bardziej przystępny i interesujący. Wielu ludziom wydaje się, że odkrycia naukowe to coś zarezerwowane tylko dla geniuszy, że przeciętnego człowieka nie stać na wymyślenie czegoś wielkiego. Kiedy jednak zagłębi się w historię odkryć naukowych okazuje się, że logiczne myślenie, z użyciem dostępnej wiedzy i odrobiną wyobraźni może pomóc coś odkryć oraz jak to czasem zabawnie bywa, że wielkie odkrycia biorą się z przypadkowych zdarzeń. Historie odkryć naukowych i wynalazków są czasem śmieszne, czasem smutne, ale prawie zawsze niezwykle interesujące i co najważniejsze często inspirujące.