Nauki biologiczne

Wśród roślin leczniczych, obok gatunków wyłącznie pożytecznych znajdują się też rośliny, które zaliczamy równocześnie do trujących. Takie "zielone toksyki" zawierają substancje, które stosujemy jako leki we współczesnej medycynie. Na proponowanych warsztatach poznamy kilka przedstawicieli roślin będących zarówno leczniczymi jak i trującymi, ich substancje czynne oraz budowę i sposoby jak odróżnić je do łudząco podobnych nie leczniczych "sobowtórów".

Rośliny towarzyszą nam każdego dnia jako pożywienie, ubiór, leki, ozdoby. Jednak w złych rękach mogą się stać niebezpiecznym narzędziem zbrodni. Zapraszamy odważnych na kryminalny spacer z roślinami w roli głównej, a wśród nich: trucizny, narzędzia tortur, obiekty fascynacji, oszuści i ofiary przemytu.

Spacer poprowadzi pracowniczka działu edukacji OBUW, Anna Albin

Przyroda ma nam mnóstwo do zaoferowania, w tym również wiele zabawy, jednak w zamian powinniśmy okazać jej szacunek i zapewnić ochronę. W trakcie wycieczki opowiemy o historii wsi Kampinos oraz odkryjemy tajniki pochodzenia wydm i bagien, głównych składników krajobrazu Kampinoskiego Parku Narodowego, a także drzew - niesamowitych organizmów. Zastanowimy się, co zawdzięczamy bagnom i drzewom oraz jaką role pełnią dla dobra klimatu i ludzi. Podpowiemy również jak polubić nie tylko bagna, a także drzewa i jak powinniśmy o nie dbać.

Czas trwania ok. 4 godz.

Trasa wycieczki ma kształt pętli, długość ok. 8 km.

Przebieg trasy: Kampinos – żółtym szlakiem do Granicy – niebieskim do Nart – powrót drogą publiczną przez wieś Józefów do Kampinosu.

Ostatnie lata przyniosły szereg sensacyjnych doniesień na temat nowych technik modyfikacji genomów i możliwości ich stosowania także u ludzi. Czy oznacza to, że wkrótce zaczniemy leczyć wady genetyczne i kontrolować ewolucję naszego gatunku? Co już udało się osiągnąć, co jest realne, a co raczej pozostanie w sferze fikcji - o tym będzie ten wykład.

W stanie zdrowia istnieje równowaga między produkcją reaktywnych form tlenu (ROS) a obroną antyoksydacyjną organizmu. Uwalnianie reaktywnych form tlenu (ROS), które składają się z wolnych rodników tlenowych i innych substancji chemicznych może zubożać systemy antyoksydacyjne. Stres oksydacyjny prowadzi do wystąpienia zaburzeń równowagi oksydacyjno-przeciwutleniającej na korzyść tych pierwszych, potencjalnie prowadząc do uszkodzenia tkanek i komórek.. Zwiększona generacja ROS w organizmie promuje uszkadzanie komórek i spowalnia powrót pacjenta do zdrowia, prowadząc starzenia się organizmu. Reaktywne formy tlenu wchodzą w interakcje z białkami, lipidami i kwasami nukleinowymi, a tym samym nieodwracalnie niszczą lub zmieniają funkcje komórek organizmu. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6 w odpowiedniej proporcji wykazują działanie hepatoprotekcyjne, ale mogą być podatne na peroksydację lipidów ze względu na dużą liczbę podwójnych wiązań, podczas gdy jednonienasycone kwasy tłuszczowe (zawarte w oliwie z oliwek) są uznawane za bardziej odporne na peroksydację. Zatem określenie jakościowych i ilościowych zmian w gospodarce lipidowej może służyć jako biomarker zapalenia lub uszkodzenia związanego ze stresem oksydacyjnym. A powstające przewlekłe stany zapalne i peroksydacja lipidów towarzyszą wielu procesom patofizjologicznym, takim jak nowotwory, choroby neurodegeneracyjne czy starzenie komórkowe i organizmalne. Następuje wtedy utlenienie i fragmentacja nienasyconych kwasów tłuszczowych, które tworzą addukty do białek i kwasów nukleinowych. Informacje na temat konsekwencji obecności takich adduktów oraz mechanizmów eliminujących ich negatywne skutki są jednak ograniczone.

Maksymalna długość życia człowieka to ok 120 lat. Inne ssaki są niezwykle zróżnicowane pod tym względem. Np. mysz żyje maksymalnie ok 3 lat, pies nie dłużej niż kilkanaście, słoń 80. A to jest nic w porównaniu do długości życia niektórych stworzeń morskich jak wieloryby, które żyją 200 lat, gąbki szkliste żyjące nawet 15 000 lat. Są wreszcie zwierzęta potencjalnie nieśmiertelne. Możemy na postawie tego wnioskować, że długość życia, a więc również starzenie jest zaprogramowanym i ściśle regulowanym procesem biologicznym. Rodzi się więc pytanie w jaki sposób długość życia organizmu może zostać zaprogramowana. Czy to znaczy, że proces starzenia też podlega regulacji? Jeżeli tak to czy możemy wpływać na ten proces, żeby go zahamować lub odwrócić? Na te i inne pytania spróbujemy sobie odpowiedzieć w trakcie spotkania.

Zwierzęta gospodarskie oprócz swojej podstawowej funkcji czyli dostarczania ludziom pokarmu od wieków spełniają jeszcze jedną bardzo ważną rolę. Otóż zawsze odgrywały ogromną rolę w procesie rozwoju nauk medycznych. Pierwsze doniesienia na temat badań eksperymentalnych na zwierzętach datuje się na ok. 305-245 rok p.n.e. W kolejnych wiekach naszej ery obserwowaliśmy intensywny rozwój nauki oraz medycyny, który dzięki zwierzętom pozwolił opanować wiedzę z zakresu anatomii i fizjologii zarówno zwierząt jak i ludzi.

Pomimo bardzo intensywnego rozwoju biotechnologii i technologii medycznych, badania na zwierzętach są w dalszym ciągu niezastąpionym narzędziem do opracowywania nowych metod diagnostycznych, terapii oraz wyrobów medycznych i leków dla ludzi. Najbardziej znanymi modelami zwierzęcymi są gryzonie, jednak w ostatnich latach, coraz większe uznanie w badaniach przedklinicznych zdobywają modele zwierząt gospodarskich, takich jak świnia, owca czy krowa.

Badania przedkliniczne mają na celu potwierdzenie skuteczności i bezpieczeństwa badanej substancji przed rozpoczęciem badań klinicznych z udziałem człowieka. Pozwalają one również poznać mechanizmy molekularne powodujące daną jednostkę chorobową. 

Badania kliniczne z udziałem ludzi, można rozpocząć po charakterystyce profilu bezpieczeństwa cząsteczki „kandydującej”. Określa się go w nieklinicznych badaniach toksyczności w odniesieniu do narządów docelowych, w zależności od dawki oraz potencjalnej odwracalności. Ten etap pozwala zdefiniować potencjalne działania niepożądane, których ryzyko wystąpienia mogłoby przewyższyć zaplanowane korzyści dla docelowych pacjentów.

Oprócz samej istoty badań przedklinicznych coraz większą wagę przykłada się do dobrostanu zwierząt biorących udział w badaniach. Doświadczenia na zwierzętach muszą być przeprowadzane zgodnie z prawem krajowym i Europejskim. W trosce o dobrostan zwierząt Laboratorium Dużych Modeli Zwierzęcych uzyskało jak pierwsze w Polsce pełną akredytację Association for Assessment and Accreditation of Laboratory Animal Care International (AAALAC International) ośrodków dla świń i przeżuwaczy. AAALAC International jest organizacją non-profit, która promuje humanitarne traktowanie zwierząt w nauce poprzez dobrowolne programy akredytacji i oceny. 

Obecna cywilizacja zmaga się z rosnącą liczbą zachorowań na nowotwory. Jedną z przyczyn jest spożywanie żywności skażonej z powodu syntetycznych środków chemicznych masowo stosowanych w rolnictwie i przetwórstwie artykułów spożywczych.

Wykład poświęcony jest analizie czynników rakotwórczych w masowo produkowanej żywności konwencjonalnej oraz wskazanie czynników hamujących procesy nowotworowe w żywności z produkcji ekologicznej.  

Do czynników kancerogennych należą pozostałości syntetycznych pestycydów, nitrozaminy, kadm, niektóre syntetyczne dodatki do żywności.

Czynnikami hamującymi procesy nowotworowe są związki bioaktywne, takie jak polifenole, karotenoidy i witaminy.

Żywność z produkcji ekologicznej w porównaniu do tej konwencjonalnej zawiera znacznie mniej kancerogenów i zdecydowanie więcej związków przeciwdziałających procesom nowotworowym. Świadczy o tym wiele dotychczasowych badań naukowych. Dlatego żywność ekologiczną można rekomendować wszystkim osobom dbającym o zdrowie.

Długotrwały stres? Skaleczenia? Wysoki cholesterol? Może warto sięgnąć po witaminę C? Człowiek nie umie jej sam wytworzyć w organizmie, ale rośliny potrafią. Dowiedzmy się z jakich źródeł, bez wizyty w aptece, możemy ją najlepiej suplementować. Nauczmy się oznaczać jej zawartość domowymi sposobami.

Celem warsztatów jest zdobycie wiedzy na temat kwasu deoksyrybonukleinowego (DNA) i poznanie jego funkcji w komórce. Uczestnicy warsztatów będą mieli możliwość zapoznania się z charakterystyką pracy z DNA i różnymi technikami biologii molekularnej. Podczas warsztatów młodzi naukowcy przeprowadzą reakcję łańcuchową polimerazy (PCR) – pozwalającą na uzyskanie dużej ilości ściśle zdefiniowanego fragmentu DNA i zapoznają się z podstawową techniką analizy i obrazowania DNA – elektroforezą.

Celem warsztatów jest zdobycie wiedzy na temat kwasu deoksyrybonukleinowego (DNA) i poznanie jego funkcji w komórce. Uczestnicy warsztatów będą mieli możliwość zapoznania się z charakterystyką pracy z DNA i różnymi technikami biologii molekularnej. Podczas warsztatów młodzi naukowcy przeprowadzą reakcję łańcuchową polimerazy (PCR) – pozwalającą na uzyskanie dużej ilości ściśle zdefiniowanego fragmentu DNA i zapoznają się z podstawową techniką analizy i obrazowania DNA – elektroforezą.