Jak słuchać literatury? Pejzaże dźwiękowe w książkach dziecięcych i młodzieżowych
Wychodząc poza dominującą kulturę okulocentryczną, ruch ekologii akustycznej w centrum swoich rozważań stawia dźwięk oraz ideę pejzażu dźwiękowego (oryg. soundscape), która rozwinęła się w myśli kanadyjskiego badacza i pedagoga Raymonda Murraya Schafera. Pejzaż dźwiękowy to dane środowisko akustyczne ze wszystkimi jego kontekstami percepcyjnymi i historyczno-społecznymi, jak np. miasto, wieś, las, centrum handlowe, kompozycja muzyczna, dana epoka historyczna, a nawet powieść czy obraz. Podczas wykładu zastanowimy się nad sposobami, w jakie książki dziecięce i młodzieżowe przedstawiają pejzaże dźwiękowe. Przywołamy utwory klasyczne i współczesne, polskie i obce, reprezentujące różne gatunki: od książek obrazkowych poprzez krótkie formy narracyjne po powieści. Sprawdzimy, jak obecne w nich pejzaże dźwiękowe wpływają na kształt tekstu literackiego oraz jak hipotetycznie mogą oddziaływać na świadomość ekologiczną publiczności odbiorczej i postawy wobec zmian klimatycznych oraz stanu środowiska naturalnego. Postaramy się również zaproponować praktyczne wskazówki dotyczące wykorzystania koncepcji pejzażu dźwiękowego na lekcjach języka polskiego (np. w ramach omawiania lektur)
w szkole podstawowej i średniej w celu rozbudzania wyobraźni ekologicznej. Podobnie jak ostatnie fale ekokrytyki, które wychodzą poza binarności natura vs. cywilizacja, wieś vs. miasto, ludzkie vs. nie-ludzkie, ekologia akustyczna jest bowiem również ruchem ekologicznie zaangażowanym, który postuluje działania na rzecz ochrony dźwięków zagrożonych wyginięciem, a także wzywa do „otwarcia uszu” na otaczające nas bogactwo dźwiękowe.
