wykład

Kombinatoryka jest pozornie mocno odrębnym działem matematyki, z którego podstawami uczniowie zapoznają się w szkole średniej. Często pozostaje im z tej części matematyki informacja, że kombinatoryka pozwala nam obliczyć np. na ile sposobów możemy poukładać n-elementowy zbiór, albo ile różnych losowań k-elementowych możemy zrealizować ze zbioru n-elementowego. Czy też obliczyć prawdopodobieństwo tego, że w losowaniu wypadnie jakaś szczególna kombinacja liczb.

Na wykładzie zobaczymy kilka przykładów zastosowania kombinatoryki. Ponadto obliczymy jakie jest prawdopodobieństwo, że wytypujemy prawidłowo podzbiór liczb, losowany z większego zbioru liczb.

Wykład jest skierowany do uczniów liceów zainteresowanych matematyką.

Na spotkaniu poznamy budowę enzymów i dowiemy się jak działają. Powiemy, dlaczego są ważne, a nawet niezbędne dla organizmów oraz co się może wydarzyć, kiedy enzymy nie działają poprawnie. Dowiemy się, jakich pomocników enzymy potrzebują do efektywnego działania. Zastanowimy się także, jakiego enzymu lub pomocnika enzymu mogło brakować hrabiemu Drakuli? 

Lekooporność mikroorganizmów to zjawisko nabywania odporności przez wirusy, bakterii i grzyby na leki, na które wcześniej te mikroorganizmy były wrażliwe. Największą grupę stanowią bakterie oporne na antybiotyki, co powoduje, że już w niedalekiej przyszłości nie będziemy mieli czym leczyć nawet najdrobniejszych infekcji. Antybiotyki są stosowane nie tylko w medycynie, ale w dużych ilościach w weterynarii, rolnictwie i hodowlach ryb. Transmisja mikroorganizmów pomiędzy tymi środowiskami sprawia, że nabierają one oporności na kolejne antybiotyki, mutują i stają się jeszcze bardziej groźne.

Szacuje się, że w 2019 roku na całym świecie oporność na antybiotyki przyczyniła się do 1.27 miliona zgonów, a do 2050 roku ta liczba może wzrosnąć do 10 milionów rocznie. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) umieściła lekooporność mikroorganizmów na liście 10 największych zagrożeń dla zdrowia ludzi i zwierząt. Kluczem do walki z rozwojem lekooporności jest systemowe podejście (z ang. One Health) obejmujące różnorodne działania mające na celu przeciwdziałanie rozprzestrzeniania się oporności nie tylko u ludzi, ale także u zwierząt i w całym środowisku.

Jeśli nie antybiotyki, to co? Naukowcy pracują nad wieloma alternatywnymi metodami walki z bakteriami, m.in. nad enzybiotykami – bacteriobójczymi enzymami. Są to białka pochodzenia wirusowego albo bakteryjnego, które w naturalnych warunkach służą bakteriom i wirusom w normalnym cyklu rozwojowym, natomiast wytworzone i zmodyfikowane przez człowieka stają się śmiercionośną bronią w walce z bakteriami, a co najważniejsze, też tymi, które nabyły oporność na antybiotyki. Powstały już enzybiotyki przeciwko takim opornym szczepom bakterii jak gronkowiec złocisty, Pseudomonas aeruginosa, Klebsiella pneumoniae, Escherichia coli i inne. Enzybiotyki są również testowane w rolnictwie i hodowli ryb w akwakulturach oraz jako środek konserwacji żywności.

Podczas wykładu zademonstrujemy różnorodne reakcje chemiczne i pokażemy towarzyszące im zaskakujące efekty: zmiany barwy, objętości, temperatury itp. Spróbujemy poradzić sobie z zadaniem alchemika z przed wielu wieków. Postaramy się w przystępny sposób wyjaśnić, jak nauka tłumaczy zaprezentowane interesujące przemiany. Przeprowadzimy również konkurs z magicznymi chemicznymi zagadkami, które uważni słuchacze powinni rozwiązać bez trudu.

Zapraszamy na wykład z warsztatami prowadzone przez konserwatorkę Martę Zaborowską, w trakcie którego poznamy wyzwania z jakimi mierzy się muzealny konserwator malarstwa.

Praca zajmuje nam 1/3 każdego dnia, czasem myślimy o niej nawet na wakacjach. Dla większości z nas praca to znajome miejsce, grupa ludzi, z którymi spędzamy czas, źródło satysfakcji i droga rozwoju. Jeszcze chwilę temu praca zdalna była znana z filmów science fiction - teraz zaczynamy pracować i uczyć się w takim trybie, ale niewiele jeszcze wiemy o tym, co się zmieniło a co zostało takie samo. Proponowana przez nas dyskusja będzie oparta na kanwie badań pracowników zdalnych przeprowadzonych przez badaczy z ALK i SWPS – podyskutujemy o koniecznych zmianach w firmach, sposobie zarządzania ludźmi, bezpieczeństwie i perspektywach na przyszłość.

Immunoterapia nowotworów to niezwykle obiecująca strategia walki z rakiem. U niektórych chorych immunoterapia przynosi trwałe działanie przeciwnowotworowe, w tym również u osób z zaawansowaną postacią choroby nowotworowej. Większość dostępnych obecnie immunoterapii skupia się na poprawie skuteczności naturalnych mechanizmów układu odpornościowego, zależnych od limfocytów T. Na wykładzie zostaną poruszone zagadnienia dotyczące stosowanych obecnie immunoterapii z uwzględnieniem terapii adoptywnych. Adoptywny transfer komórek jest rodzajem immunoterapii nowotworów, która wykorzystuje pobrane od pacjentów komórki cytotoksyczne (limfocyty T lub komórki NK). Komórki te poddawane są aktywacji i modyfikacjom w warunkach laboratoryjnych, mającym na celu nasilenie rozpoznawania i zabijania komórek nowotworowych. Niedawno zastosowana modyfikacja tej techniki, wykorzystująca chimeryczne receptory antygenowe (ang. chimeric antygen receptors – CARs), okazała się niezwykle skuteczną metodą leczenia pacjentów z zaawansowanymi nowotworami układu krwiotwórczego. Największą zaletą receptorów CAR jest unikatowy mechanizm rozpoznawania antygenów na komórkach nowotworowych. Jak dotąd, najlepiej przebadanym celem terapii wykorzystującej receptor CAR jest cząsteczka CD19, obecna na limfocytach B i nowotworach wywodzących się z tych komórek, takich jak chłoniaki i białaczki, a której nie ma na powierzchni żadnej innej tkanki. W badaniach klinicznych testujących skuteczność CAR anty-CD19 u pacjentów z ostrą białaczką limfoblastyczną uzyskano spektakularne efekty terapeutyczne. Terapia CAR-T jest już dostępna w Polsce, a więcej o niej opowiemy na wykładzie podczas Festiwalu Nauki.

Na nadwagę lub otyłość choruje obecnie ponad 60% dorosłych Polaków - czyli około 15 milionów osób. Nie jest możliwe, aby u wszystkich tych chorych przyczyny wzrostu masy ciała były identyczne. Rzeczywiście, otyłość to bardzo heterogenna choroba, a osiągnięcie sukcesu w jej leczeniu wymaga zindywidualizowanego podejścia. Czy umiemy zidentyfikować przyczynę otyłości? Czy potrafimy dobrać skuteczne leczenie?  W trakcie tego spotkania spróbujemy odpowiedzieć na te i inne trudne pytania związane z leczeniem otyłości. 

Zapraszamy na Dzień Otwarty CBK w godz. 10:00 – 15:00

W programie przewidziane są wykłady popularno-naukowe, będzie możliwość zobaczenia instrumentów naukowych opracowanych w CBK i pracujących obecnie w przestrzeni kosmicznej na różnych satelitach oraz Międzynarodowej Stacji Kosmicznej ISS.

Przewidujemy gry i zabawy edukacyjne dla dzieci, a dla starszych pogadanki i prezentacje, m.in. o Układzie Słonecznym i co się w nim znajduje?

Chętnych zapraszamy na warsztaty pt. "Lecimy w podróż kosmiczną", „Kosmiczny detektyw”  oraz ,,Zabawy i quizy teledetekcyjne''.

Nie zabraknie opowieści o Marsie i bazie marsjańskiej, tematu zawsze elektryzującego słuchaczy i pobudzającego wyobraźnię nie tylko najmłodszych.

Przewidziany jest również pokaz tworzenia jądra komety. W trakcie pokazu jego uczestnicy dowiedzą się, jak są zbudowane i skąd biorą się komety. Następnie wiedza ta zostanie użyta już w trakcie pokazu, kiedy w kolejnych krokach i przy udziale publiczności (np. pomoc w liczeniu, doping, odpowiedzi na pytania) będzie tworzona kometa od prezentacji poszczególnych jej składników, które będą powoli mieszane i stworzą „zupę kometarną”, aż po finałowy produkt, czyli ciało stałe, które można będzie dotknąć, oczywiście przy zachowaniu bezpieczeństwa – gogle na twarzy chroniące oczy przed ewentualnymi odpryskami suchego lodu czyli zamrożonego dwutlenku węgla do temperatury –78,5 stopnia Celsjusza.

Piknik rodzinny z Gwidonem w Muzeum Ziemi staje się już tradycją. W tym roku podczas spotkań organizowanych pod logiem Gwidona - słonia leśnego odnalezionego w Warszawie przy ulicy Leszno - będziemy poznawać tajemnice wielkich ssaków plejstocenu i środowiska ich życia. 

Podczas Pikniku dowiemy się o życiu plejstoceńskich drapieżników: wielkich kotowatych (takich jak lwy jaskiniowe czy pantery) i wielkich niedźwiedziach stepowych, które niegdyś występowały na ternach naszego kraju. Ważnymi drapieżcami plejstocenu byli także przedstawiciele rodzaju Homo. Opowiemy zatem także o tym, jak polowali neandertalczycy i kromaniończycy - nasi bezpośredni przodkowie!

Na Pikniku czeka na Was wiele stoisk i aktywności, m.in.:

• Plejstoceński detektyw / rozpoznawanie tropów zwierząt
• Puzzle przeszłości / odkrywanie i rekonstrukcja szkieletów zwierząt plejstoceńskich
• Barwy plejstocenu / malowanie na ceramice
• Spotkanie z drapieżnikami plejstocenu
• Wystawa megafauny plejstoceńskiej
• Pokazy wytwarzania narzędzi kamiennych oraz rozniecania ognia
• Pokaz filmu

Plejstocen był to epoką czwartorzędu poprzedzającą holocen, w którym żyjemy. Plejstocen jest nazywany epoką lodowcową, co doprowadziło do przekonania, że w tym czasie na Ziemi panował zimny klimat, związany z występowaniem lądolodów. Jest to błędne uogólnienie. Klimat plejstocenu ulegał cyklicznym wahaniom, a okresy zimne (zlodowacenia), były oddzielone okresami ciepłymi (interglacjałami), których klimat bywał porównywalny do dzisiejszego. Można wyobrazić sobie, jak różnorodne było środowisko plejstocenu - w jego zimnych przedziałach lasy były nieliczne, a flora zdominowana przez krzewy, karłowate drzewa i byliny, które tworzyły charakterystyczne dla zlodowaceń zbiorowiska stepo-tundry. Podczas ciepłych interglacjałów znaczne obszary porośnięte były przez lasy liściaste. Za zmianami klimatu i szaty roślinnej następowały również zmiany fauny. W plejstocenie rozkwitała tak zwana megafauna, czyli zwierzęta wyróżniające się rozmiarem i masą. W czasie zlodowaceń, tereny o chłodnym klimacie zamieszkiwały zwierzęta tolerujące zimno, natomiast podczas interglacjałów gatunki te wycofywały się na północ wraz z cofającym się lądolodem, ustępując miejsca zwierzętom ciepłolubnym. Oczywiście, zarówno w świecie zwierząt, jak i roślin występowały także gatunki, które utrzymywały się na tych samych obszarach tak podczas zlodowaceń, jak i interglacjaów.

Przedmiotem prezentacji będzie: (1) 9-minutowy film 360 stopni umożliwiający doświadczenie nieporozumienia kulturowego poprzez ucieleśnienie/wejście w perspektywy reprezentantów dwóch kultur; (2) 9-minutowe doświadczenie 3D, stworzone w Unity, które dotyczy tych samych bohaterów i tematyki, ale umożliwia poruszanie się po wirtualnej przestrzeni (film 360 stopni jest doświadczeniem pasywnym).

W trakcie wykładu będzie można zapoznać się z funkcjami czatbota Fido stworzonego do wpierania osób borykających się z problemami psychicznymi. Wsparcie Fido polega na przekazywaniu treści psychoedukacyjnych i stosowaniu technik terapii poznawczo-behawioralnej. Do technik stosowanych przez Fido należy m.in. technika wdzięczności lub dialog sokratejski polegający na prowadzeniu rozmowy, której celem jest wykrycie i zmiana sposobów myślenia podtrzymujących problemy psychiczne. Do prowadzenia rozmowy Fido wykorzystuje mechanizmy przetwarzania języka naturalnego stworzonymi od podstaw przy współudziale zespołu Fido.

dr hab. Jarosław Michałowski, prof. Uniwersytetu SWPS (Wydział Psychologii i Prawa Uniwersytetu SWPS w Poznaniu)

Przyszłości nie da się przewidzieć, ponieważ nie jest zdeterminowana i ulega ciągłym zmianom pod wpływem naszych obecnych decyzji. Dzięki temu możemy stworzyć strategię, która pozwoli nam ją kształtować. Robimy to dzięki uważnej obserwacji zmian zachodzących w badanej dziedzinie czy wokół interesującego nas zagadnienia. Znając mechanizmy tych zmian tworzymy scenariusze przyszłości, ze scenariuszy wybieramy najbardziej prawdopodobne elementy, na których zaistnieniu nam zależy. Następnie tworzymy strategię, która zwiększa prawdopodobieństwo rozwoju przyszłości w korzystnym dla nas kierunku. Brzmi egzotycznie? A przecież każdy z nas jest projektantem przyszłości, kiedy planuje wakacyjny wyjazd – na podstawie bieżących obserwacji i przeszłych doświadczeń, tworzymy scenariusz optymalnego wyjazdu i wprowadzamy działania umożliwiające jego realizację.

W erze rosnącej akceptacji różnorodności płciowej, prawne aspekty identyfikacji płci stają się tematem o kluczowym znaczeniu. W trakcie wystąpienia zostanie zgłębiony ten temat, z uwzględnieniem różnych podejść prawnych do identyfikacji płci na całym świecie. Wystąpienie rozpocznie się od przedstawienia różnych metod prawnej identyfikacji płci, począwszy od tradycyjnych podejść opartych na biologii, a skończywszy na nowoczesnych, które uwzględniają tożsamość płciową. Zostaną omówione, jak różne systemy prawne na świecie podchodzą do tego tematu i jakie są tego konsekwencje dla osób, które te systemy dotyczą. Następnie zostaną omówione prawa związane z identyfikacją płci. Przybliżone zostaną prawa człowieka, takie jak prawo do prywatności, godności i wolności od dyskryminacji, a także jak te prawa są interpretowane i stosowane w kontekście identyfikacji płci. Na koniec wystąpienia skupione zostaną uwagi na przyszłości prawnej identyfikacji płci, zwracając uwagę na rozwijające się trendy i wyzwania, w tym kwestie związane z uznaniem niebinarnych tożsamości płciowych i wpływem technologii na prawne ustalanie płci. Celem wystąpienia jest przyczynienie się do rozwijającej się dyskusji na temat prawnej identyfikacji płci, podkreślając potrzebę podejścia, które szanuje prawa jednostek i uwzględnia złożoność tematu.

Zajęcia, na których uczestnicy mogą poznać tajniki malarstwa akwarelowego, rysowania i szkicowania roślin. Na początku spotkania prelekcja o ilustracji przyrodniczej.

Podczas wykładu przedstawione zostaną najważniejsze koncepcje i trendy rozwoju współczesnych miast. Omówione zostaną zmiany w podejściu w polityce miejskiej do tworzenia przestrzeni przyjaznych do życia, pociągających za sobą zmiany w zagospodarowaniu przestrzeni. Według tej koncepcji współczesne miasto powinno być przede wszystkim miejscem, gdzie dobrze i wygodnie żyje się mieszkańcom, a ludzie mogą korzystać z przestrzeni miejskiej. Kolejnym priorytetem jest tworzenie miast zrównoważonych, wdrażąjących ekologiczne technologie, powodujących, że życie w mieście mniej obciąża środowisko. Tworzone i pielęgnowane są tereny zielone, także w skali mikro (np. parki kieszonkowe). Kolejna zmiana dotyczy poruszania się po mieście i ograniczania w nim liczby samochodów oraz ruchu samochodowego, rozbudowywane w tym celu są sieci ścieżek rowerowych, transport publiczny, czy infrastruktura dla pojazdów elektrycznych. Trzecim głównym trendem jest wdrażanie koncepcji smart city, zakładającej wykorzystanie nowoczesnych technologii w zarządzaniu miastem, a także wykorzystanie różnego rodzaju danych, które są pozyskiwane w celu usprawnienia usług miejskich. Technologie cyfrowe wkraczają w nowe dziedziny życia, co powoduje, że można je wykorzystywać na bardzo szerokim polu i wkraczają w coraz to nowe dziedziny życia.

Kondensatory, jako proste elementy wieluu układów elektronicznych są znane większości z nas. Niewiele osób jednak wie, że z biegiem rozwoju nauki, układy te nabrały szereg specyficznych cech, czego rezultatem jest wydzielenie odrębnej grupy urządzeń magazynujących energię elektryczną zwanych superkondensatorami. Z powodu rosnącego zanieczyszczenia środowiska i niekorzystnych zmian klimatycznych, zamiast korzystać z kopalnych źródeł energii (węgla, ropy, gazu), powinniśmy znacznie szerzej rozważać zrównoważone technologie alternatywne (energię słońca, wiatru, czy wody). Będziemy do tego celu potrzebować jednak efektywnych jej magazynów. Warunki pogodowe są bowiem zmienne, a nie każdy ma przywilej mieszkać na przykład w rejonie o wysokim nasłonecznieniu. Niezwykle użytecznym magazynem energii mogą stać się właśnie superkondensatory zbudowane ze specyficznych materiałów węglowych, tj. takich których jeden gram suchej masy zajmuje powierzchnię równą nawet połowie boiska piłkarskiego. Nie trudno sobie wyobrazić, ile ładunku elektrycznego możemy zatem zgromadzić w takim urządzeniu. Są to ogromne ilości dostępne natychmiastowo, co oznacza że możemy naładować superkondensator w przeciągu kilku sekund, a nie kilku godzin jak klasyczną baterię, czy akumulator. I o tym będą nasze warsztaty. Zapoznamy się na nich z budową i zasadą działania superkondensatorów, ich realnymi zastosowaniami, zaletami i ograniczeniami.  Zbudujemy również kilka prawdziwych, w pełni sprawnych urządzeń, które wykorzystamy jako źródło zasilania małych urządzeń elektronicznych (zabawki, zegarka, itp.). Pokażemy zatem, że energia pozyskana z węgla może być jak najbardziej ekologiczna.

Zjawisko migracji, choć obecne od zawsze, nigdy nie odbywało się w tak szerokiej skali i nie budziło tak wiele kontrowersji jak współcześnie. Migracje mają wiele zróżnicowanych oblicz: mogą mieć charakter przymusowy  (gdy migranci uciekają przed wojną lub prześladowaniami politycznymi) lub ekonomiczny – gdy migranci zmieniają miejsce zamieszkania w poszukiwaniu lepszych zarobków i warunków życia. Migrują zarówno kadry wysokokwalifikowane (wtedy mowa o klasie metropolitalnej lub ekspatach) jak i osoby o niższych kwalifikacjach. Społeczność migrantów jest więc bardzo zróżnicowana pod względem kulturowym i zawodowym, a tym samym ma różne potrzeby i w inny sposób może też oddziaływać na społeczność przyjmującą.
Społeczeństwa w krajach członkowskich UE starzeją się, napływ migrantów może spowolnić ten proces oraz powstrzymać jego negatywne konsekwencje, np. zapełnić powstające niedobory na rynku pracy. Jednak czy migranci „wpiszą się” w społeczności przyjmujące, czy będą razem z nimi budowali dobrobyt zależy nie tylko od nich samych i od podejścia społeczności przyjmującej, ale też od polityki integracyjnej prowadzonej przez władze centralne i lokalne (czyli działań mających pomóc się zintegrować). Analizowany w ten sposób proces migracji jest więc szansą na powstrzymanie niekorzystnych procesów demograficznych, a zarazem wyzwaniem.
Proponowane spotkanie będzie miało formę wykładu przeplatanego dyskusją z uczestnikami. Dyskusji na temat własnych doświadczeń i obserwacji sprzyja fakt, że polskie miasta są zamieszkiwane przez coraz większe grupy migrantów różnej narodowości, a sama Polska zmieniła swój status z kraju emigracyjnego na emigracyjno-imigracyjny (co oznacza, że wielu Polaków wyjeżdża za granicę, ale równocześnie do Polski przyjeżdża coraz więcej migrantów z innych krajów).

Duże modele zwierzęce (świnia, owca, krowa) oprócz swojej podstawowej funkcji czyli dostarczania ludziom pokarmu od wieków spełniają jeszcze jedną bardzo ważną rolę. Od wieków odgrywały ogromną rolę w procesie rozwoju nauk medycznych. Pierwsze doniesienia na temat badań eksperymentalnych na zwierzętach datuje się na ok. 305-245 rok p.n.e. W kolejnych wiekach naszej ery obserwowaliśmy intensywny rozwój nauki oraz medycyny, który dzięki zwierzętom pozwolił opanować wiedzę z zakresu anatomii, fizjologii oraz patofizjologii zarówno zwierząt jak i ludzi.

Zgodnie z wytycznymi i prawem, pomimo bardzo intensywnego rozwoju biotechnologii i technologii medycznych, badania na zwierzętach są w dalszym ciągu niezastąpionym „narzędziem” do opracowywania nowych metod diagnostycznych, terapii, wyrobów medycznych oraz leków dla ludzi. Najbardziej znanymi modelami zwierzęcymi są gryzonie, jednak w ostatnich latach, coraz większe uznanie w badaniach przedklinicznych zdobyły modele zwierząt gospodarskich, takich jak świnia, owca czy krowa.

Badania przedkliniczne mają na celu potwierdzenie skuteczności i bezpieczeństwa badanej substancji przed rozpoczęciem badań klinicznych z udziałem człowieka. Pozwalają one również poznać mechanizmy molekularne powodujące daną jednostkę chorobową. Rozwój przedkliniczny wymaga zatem opracowania modelu zwierzęcego, który będzie odzwierciedlał funkcje biologiczne i fizjologiczne organizmu badanego, a także uwzględniał podobieństwa i różnice międzygatunkowe, zwłaszcza w kontekście toksyczności i farmakokinetyki przyszłego produktu leczniczego.

Badania kliniczne z udziałem ludzi, można rozpocząć po charakterystyce profilu bezpieczeństwa cząsteczki „kandydującej”. Określa się go w nieklinicznych badaniach toksyczności w odniesieniu do narządów docelowych, w zależności od dawki oraz potencjalnej odwracalności. Ten etap pozwala zdefiniować potencjalne działania niepożądane, których ryzyko wystąpienia mogłoby przewyższyć zaplanowane korzyści dla docelowych pacjentów. Podobnie wygląda proces rejestracyjny wyrobów medycznych. Gotowy produkt, w zależności od swojej kategorii musi być przebadany na modelu zwierzęcym.

O imperium zła mówił jako pierwszy Ronald Reagan. Czy dziś tym imperium stała się Rosja?

Czy kiedykolwiek zastanawialiście się, dlaczego niektóre kraje na świecie są bardzo bogate, podczas gdy inne zmagają się z ubóstwem? Czy kiedykolwiek zadawaliście sobie pytanie, co naprawdę oznacza, że kraj jest bogaty lub biedny? Jeśli tak, to wykład pt. "Tajemnice bogactwa i ubóstwa krajów: dlaczego różnimy się tak bardzo?" jest dla Was!

Jak działają okulary z polaryzacją? Czym ona w ogóle jest? Z wykładu dowiemy się, na czym polega polaryzacja fal, jak objawia się na co dzień w naszym życiu i jakich fal dotyczy. Zjawisko to zostanie zademonstrowane w praktyce na przykładzie nadajnika i odbiornika mikrofal, między które będziemy wstawiać różne przedmioty.