Szkoła podstawowa 4-6

Schyłek epoki lodowcowej na Mazowszu. Czy żyli tutaj ludzie? Jak wyglądał ich zwykły dzień, w jaki sposób zdobywali pożywienie i jak je przygotowywali? Gdzie mieszali, w co się ubierali, a także jakimi narzędziami się posługiwali? Jak wyglądał ówczesny krajobraz, w tym szczególnie flora i fauna? Na te i inne zagadnienia odpowiemy w czasie zajęć. 

Czy nietoperze słyszą nawzajem swoje głosy? A jeśli tak, to czy nie przeszkadzają sobie nawzajem w polowaniu? Czy potrafią ze sobą rozmawiać, jeśli zechcą – i co właściwie mogłyby mieć do powiedzenia? Czy jeden może się od drugiego czegoś nauczyć? I jak właściwie będąc nietoperzem podrywa się dziewczynę? Podczas naszych lekcji spróbujemy zajrzeć do wciąż tajemniczego i kryjącego wiele zagadek świata nocnych ssaków i dowiedzieć się, jak wygląda ich życie społeczne i rodzinne. Przekonamy się także, co my, ludzie, wiemy obecnie o możliwościach porozumiewania się nietoperzy – oraz jak to możliwe, że w ogóle cokolwiek o tym wiemy… Zastanowimy się nad tym, co w ogóle można zrobić w takiej sytuacji, kiedy strasznie chcielibyśmy coś wiedzieć, a tu w żadnej, najgrubszej nawet książce nie da się o tym przeczytać, bo po prostu jeszcze nikt na świecie tego nie wie. Posłuchamy, jak brzmią głosy nietoperzy przekształcone przez elektroniczne urządzenia, pozwalające nam usłyszeć dźwięki zbyt wysokie dla ludzkich uszu. Spróbujemy wreszcie sami odrobinę wczuć się w rolę nietoperzy i sprawdzić, jak dalibyśmy sobie radę w różnych niezwykłych dla nas sytuacjach.

O grzybach warto dowiedzieć się czegoś więcej, nie tylko dlatego, że są ważnym składnikiem potraw wigilijnych. Pełniły i pełnią nadal ważną rolę w polskiej kulturze. Znamienne jest bogactwo ich nazw, które wskazują na różne cechy grzybów, takie jak np.: kolor kapelusza (czekoladziak, żółtoszka), kształt kapelusza (parasolka, krowi pępek), miejsce rośnięcia (sośniak, grzyb paskowy), czas rośnięcia (majówka, wrześniak). Według legend ludowych grzyby powstały z kawałków chleba wyplutych przez św. Piotra. Dawniej przypisywano im związek z zaświatami oraz siłami nieczystymi. Grzyby będą wkrótce szczegółowo opisane w wydawanym od 1996 r. w Lublinie Słowniku stereotypów i symboli ludowych, który wiąże język z szeroko rozumianą kulturą. W hasłach opracowywanych do tego słownika wykorzystywane są m.in. nagrania terenowe zgromadzone w Pracowni Etnolingwistycznej im. Jerzego Bartmińskiego w Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie oraz źródła drukowane z zakresu języka i kultury polskiej. Podczas warsztatów będzie można również dowiedzieć się, jak współcześnie prowadzi się badania terenowe. Planowane są także projekcja krótkiego filmu o Oskarze Kolbergu − najwybitniejszym polskim etnografie oraz konkurs dla uczestników – po warsztatach dotyczących nazw grzybów, sposobów ich rozpoznawania, wierzeń i praktyk związanych z wykorzystaniem grzybów bardziej i mniej znanych.

To jest lekcja o tym, jak się patrzy. To znaczy o naszym wzroku i o tym, do czego on się nam przydaje. I troszkę o tym, jak działa. A także o tym, jakie nam potrafi sprawiać niespodzianki, bo zapoznamy się z kilkoma dziwacznymi złudzeniami - i przy okazji zastanowimy się, czy do wszystkich pasuje określenie "optyczne". I jeszcze przyjrzymy się innym niż my zwierzętom, które jakoś widzą i zorientujemy się, co my o tym ich widzeniu wiemy (i jak to się dzieje, że w ogóle wiemy o tym cokolwiek). No i pewnie starczy nam czasu, żeby się na własnej skórze przekonać, czemu właściwie mamy dwoje oczu, a nie jedno.

Jan Heweliusz znany jest powszechnie ze swych prac astronomicznych. Przysłużył się jednak - jednym i tym samym przyrządem - wojsku, żegludze podwodnej i diagnostyce medycznej. Poznajmy polemoskop: jego zasadę działania, przeznaczenie i udoskonalenia, które wprowadzili Rudolf Gundlach i Jan Mikulicz - Radecki. Historia, konstrukcja, różnorodność zastosowań - któż by się spodziawał, że siedemnastowieczny wynalazek optyczny w XXI wieku nadal będzie w użyciu.