Polska Akademia Nauk

Trauma medialna związana z katastrofami, atakami terrorystycznymi i innymi tragediami opisywanymi w mediach. Historia badań nad wpływem postrzegania tragedii na zdrowie psychiczne. Wojna i jej medialny wpływ na dobrostan psychiczny mieszkańców sąsiednich krajów. Przestrzeń informacyjna jest również polem bitwy. Jak wojna zmienia ekosystem mediów. Kłamstwa, fałszerstwa, operacje specjalne. Propaganda w mediach rozrywkowych. Dlaczego odpoczynek w mediach nie zmniejsza cierpienia? Jak europejski system medialny reaguje na wojnę rosyjsko-ukraińską i broni się. Jakie są cele psychologiczne w wojskowych informacyjnych operacjach specjalnych: dobre samopoczucie, spójność, optymizm. Formuła odporności: wartości, samoregulacja, użyteczne działania, pozytywne myślenie, wsparcie społeczne. Konsumpcja mediów podczas wojny. Niepokojące informacje i zjawiska psychologiczne. Informacje o wojnie, rola obrazów wizualnych. Eksperymentalne badanie statycznych obrazów wojny wiadomych zdjencz. Ocena graficzna (bez słów) i wpływ rozumienia historij przedstawionych na zdjęciach. Wyniki badań w ramach wieloletniego programu wsparcia ukraińskich grup badawczych Polskiej Akademii Nauk, realizowanego we współpracy z Narodową Akademią Nauk USA przy wsparciu partnerów zewnętrznych. Mechanizm wtórnej traumatyzacji: jakie są czynniki wyzwalające, jak to działa? Objawy traumy medialnej: jak je rozpoznać. Jak chronić się przed traumą medialną. Algorytmy zdrowego korzystania z mediów a rozwój pourazowy.

Opowiemy o polskiej podróżniczce i pisarce Michalinie Isaakowej, jej wyprawie do Brazylii i fascynacji owadami. Zastanowimy się, jakie przyrządy wykorzystuje entomolog do chwytania owadów w terenie. Nauczymy się preparować owady, opisywać i tworzyć kolekcje. Wyjaśnimy także, w jaki sposób nowoczesne narzędzia badawcze służą entomologii.

Czym są skały, jak powstają, jak je rozpoznać? Czym zajmuje się geolog i z jakich narzędzi korzysta? Podczas lekcji zaprezentowane zostaną różne skały, w tym te zebrane podczas wypraw polarnych.

Wszyscy mówią o zdrowym odżywianiu, jednak codziennie spotykamy się z wieloma pokusami aby spożywać produkty uznawane za niekorzystne dla zdrowia. Styl życia oraz dieta zmieniały się dynamicznie na przestrzeni dekad. Jakie zmiany zdrowotne towarzyszą obserwowanym zmianom dietetycznym. Czy jako młody człowiek wiem dlaczego powinno się dbać o zdrową dietę? Co dzieje się w organizmie człowieka gdy nie dba on o dietę i aktywność fizyczną? Jak komórki i tkanki reagują na jakość i ilość spożywanego pokarmu? W trakcie lekcji porozmawiamy o konsekwencjach wyborów dietetycznych dla naszego ciała. Dowiemy się dlaczego naukowcy badają temat wpływu diety i stylu życia na organizm i co pokazują wyniki tych badań. Metabolizm to słowo kluczowe w dyskusjach o zdrowiu – czy jednak rozumiemy co kryje w sobie to pojęcie? W trakcie lekcji postaramy się zrozumieć powiązanie między przemianami w skali mikro, czyli komórkowej, a efektem w skali makro, czyli na poziomie organizmu. Zapoznanie się z podstawami biologicznymi działania organizmu w aspekcie metabolizmu ma na celu zrozumienie dlaczego dbanie o dietę ma konsekwencje dla zdrowia człowieka. Celem lekcji jest zaznajomienie młodzieży z aktualną wiedzą naukową w zakresie wpływu stylu życia, a w szczególności diety na funkcjonowanie organizmu wraz z przewidywanymi konsekwencjami otyłości, która staje się globalnym wyzwaniem medycznym i społecznym. 

Uczniowie dowiedzą się czym są ultradźwięki. Zrozumieją dlaczego wykorzystując zjawisko echa można sprawdzić jak wygląda nasze ciało w środku. Uczestnicy będą mieli możliwość obsługiwać standardowe ultrasonografy, takie jak widzą w gabinetach medycznych. Pozwoli im to zrozumieć, że badania ultrasonograficzne są przyjazne również dla małych pacjentów. Uczestnicy spotkania wcielą się również w rolę diagnostów i przeprowadzą badania ultrasonograficzne specjalnych „pacjentów”. Sami odpowiedzą na pytanie dlaczego źle się oni czują.

Uczniowie dowiedzą się czym są ultradźwięki. Zrozumieją dlaczego wykorzystując zjawisko echa można sprawdzić jak wygląda nasze ciało w środku. Uczestnicy będą mieli możliwość obsługiwać standardowe ultrasonografy, takie jak widzą w gabinetach medycznych. Pozwoli im to zrozumieć, że badania ultrasonograficzne są przyjazne również dla małych pacjentów. Uczestnicy spotkania wcielą się również w rolę diagnostów i przeprowadzą badania ultrasonograficzne specjalnych „pacjentów”. Sami odpowiedzą na pytanie dlaczego źle się oni czują.

Calling all earthquake explorers! Have you ever wondered about subduction zones or collision zones? These are hidden battlegrounds deep within the Earth, where immense forces create the largest earthquakes ever recorded. In this one-hour adventure, we'll embark on a journey to the Earth's interior to discover the secrets of these zones. We'll learn how giant slabs of rock collide and grind together, unleashing monstrous earthquakes. We'll even see how scientists track these powerful events and what we can do to stay safe during an earthquake. Buckle up, junior seismologists, this is going to be an epic earthquake exploration!

Imagine Earth's crust as a giant puzzle. Subduction zones are like the areas where one giant piece of crust is pushed beneath another. This constant pressure creates immense forces, which can trigger powerful earthquakes. I am like an earthquake detective, but instead of fingerprints, I analyze data from earthquakes around the world. I'm particularly interested in a theory called the "asperity model." This theory suggests that some parts of the subduction zone are bumpier and get stuck more easily, causing even stronger earthquakes! By comparing data from different earthquakes, I can help you understand how these giants work and potentially improve earthquake prediction in the future.

Venkata Kambala: I am a Ph.D. student (or Doctoral Student) in the Department of Theoretical Geophysics at the Institute of Geophysics, Polish Academy of Sciences (IGF-PAN), in Warsaw, Poland. I am on a mission to unravel the mysteries of giant earthquakes! My primary focus is on a specific type of earthquake that occurs near ocean edges, in regions called subduction zones.

Zapraszamy serdecznie młodzież z ostatnich klas liceum oraz studentów pierwszych lat studiów na wyjątkowe wydarzenie, organizowane przez Centrum Humanistyki Cyfrowej Instytutu Badań Literackich PAN. Spotkanie to będzie nie tylko okazją do nauki i rozwijania umiejętności debatowania, ale również szansą na poznanie ekspertów ds. otwartej nauki i aktywne zaangażowanie się w dyskusję na temat przyszłości badań naukowych.

Wydarzenie będzie składać się z dwóch części. Pierwsza część to warsztaty prowadzone przez doświadczonego trenera debat, który wprowadzi uczestników w zasady sztuki debatowania oraz zaprezentuje format typu Schools. Warsztaty te pozwolą uczestnikom zrozumieć, jak skutecznie argumentować, jak prowadzić merytoryczną dyskusję i jak bronić swojego stanowiska w sposób przekonujący. To doskonała okazja, aby zdobyć nowe umiejętności, które będą przydatne nie tylko w trakcie debaty, ale także w życiu codziennym i przyszłej karierze.

Druga część spotkania to 45-minutowa debata, w której udział wezmą dwa zespoły losowane podczas spotkania. Każda drużyna będzie składała się zarówno z młodych uczestników, jak i ekspertów z CHC IBL PAN, co umożliwi wymianę wiedzy i doświadczeń. Eksperci pomogą uczestnikom znaleźć ciekawe i merytoryczne argumenty do podanej tezy, co dodatkowo wzbogaci debatę i pozwoli na pełniejsze zrozumienie omawianych zagadnień.

Aby przygotować się do debaty, Zespół Centrum Humanistyki Cyfrowej udostępni uczestnikom materiały, które pomogą im zapoznać się z tematem. Dzięki temu każdy będzie miał szansę na przemyślane i dobrze uargumentowane wypowiedzi podczas debaty. Materiały te będą dostępne przed spotkaniem, co pozwoli na lepsze przygotowanie się i pełniejsze zaangażowanie w dyskusję.

Choć na pozór Polska wydaje się krajem jednojęzycznym, jej bogactwo językowe jest wielkie. Tworzą je wymienione w ratyfikowanej przez nasz kraj Europejskiej Karcie Języków Regionalnych i Mniejszościowych języki prawnie rozpoznanych mniejszości narodowych i etnicznych, ale także różne odmiany językowe, które często nie są uznawane za „pełnoprawne” języki, lub cieszą się tym statusem dopiero od niedawna. Odmiany takie, znajdujące się w formalnej bliskości z językiem dominującym (państwowym) i ze względu na tę relację nazywane nieraz „językami kolateralnymi”, pozostają zawieszone pomiędzy tym, co powszechnie uważa się za język, a tym, co nazywane jest „dialektem”. Z tego powodu ich autonomia jest bezustannie kwestionowana,  a zasadność formalnego wsparcia negowana. Wspólnoty ich użytkowników pozostają w długotrwałym kontakcie z grupą dominującą (użytkownikami języka polskiego) i coraz mocniej podlegają jej wpływom. Celem badań etnolingwistycznej żywotności jest sprawdzenie, na ile i dlaczego wspólnota językowa jest w stanie zachować swoją odrębność rozumianą zarówno tożsamościowo, jak i językowo. W naszej prezentacji przedstawimy wyniki badań nad etnolingwistyczną żywotnością pięciu używanych w Polsce mniejszościowych języków kolateralnych: kaszubskiego, mazurskiego, góralskiego, podlaskiego (po swojomu) i śląskiego. Prace badawcze prowadzone były w ramach grantu NCN „Różnorodność językowa w Polsce” (2021-2026), afiliowanego przy Instytucie Slawistyki PAN i kierowanego przez prof. Nicole Dołowy-Rybińską.

Geochronologia to prężnie rozwijająca się od XX wieku nauka, dotyczy mierzenia czasu wydarzeń przeszłości naszej planety. Podczas wykładu zostaną przybliżone metody i techniki stosowane do określania wieku skał, minerałów i niezwykłych wydarzeń, które ukształtowały naszą Ziemię na przestrzeni miliardów lat.

Prowadzący: dr Piotr Król - geolog pracujący w Zakładzie Badań Polarnych i Morskich Instytutu Geofizyki PAN, uczestnik wypraw naukowych na Labrador i Grenlandię.

Treści poruszane w trakcie tych warsztatów stanowią wyjątkową okazję dla uczestników do zgłębienia się w fascynujący świat biologii molekularnej w kontekście dwóch powszechnych problemów zdrowotnych stanowiących miarę „Epidemii XXI wieku” – cukrzycy i otyłości.

Podczas zajęć uczestnicy poznają nie tylko rolę komórek trzustki w wydzielaniu insuliny, ale także zrozumieją, jak tkanki docelowe w organizmie reagują na ten kluczowy hormon, kontrolując poziom glukozy we krwi. Prześledzą także strukturę receptora insuliny i jego znaczenie w mechanizmie insulinooporności, a także zgłębią zagadnienia związane z hormonalną regulacją apetytu i metabolizmem lipidów. Dodatkowo, uczniowie zapoznają się z epigenetycznymi aspektami cukrzycy i otyłości oraz z najnowszymi osiągnięciami terapii molekularnych.

Te warsztaty nie tylko dostarczą solidnej dawki wiedzy, lecz także zainspirują uczestników do poszukiwania innowacyjnych rozwiązań w zwalczaniu tych schorzeń na poziomie komórkowym.

Zastanawialiście się, co to znaczy być naukowcem? Jak wygląda praca w prawdziwym laboratorium naukowym albo czym zajmują się naukowcy na co dzień? Jeśli interesują was
odpowiedzi na te pytania to zapraszamy do nas! W Zakładzie Inżynierii Genetycznej dowiecie się, na jakim materiale biologicznym pracujemy i jakie analizy na nim przeprowadzamy. Pokażemy wam, jak efektywnie łączymy wiedzę z dziedziny biologii molekularnej, biochemii, jak i mikrobiologii oraz jakie techniki przy tym wykorzystujemy! W Zakładzie Żywienia Zwierząt dowiecie się jak domowymi sposobami wyizolować DNA z roślin oraz dlaczego kapusta czerwona może służyć jako naturalny wskaźnik pH. Przeprowadzimy również badanie laboratoryjne ilości białka w mleku krowim oraz napojach roślinnych.

Zapraszamy młodych naukowców do fascynującego świata nowoczesnych technologii! W ostatnich dziesięcioleciach przełomowe metody zrewolucjonizowały świat badań medycznych. Przyjrzyjmy się niezwykłym narzędziom, które otworzyły ogromne możliwości zrozumienia działania genów i genomów. Na naszych zajęciach dowiecie się, jak analizy z zastosowaniem mikromacierzy DNA i sekwencjonowania nowej generacji (NGS) pomagają odkrywać tajemnice ludzkiego genomu. Mikromacierze DNA: mali- wielcy Detektywi Wyobraź sobie maleńki chip pokryty tysiącami fragmentów DNA. Istnieją mikromacierze, które pozwalają naukowcom na jednoczesne badanie aktywności wielu tysięcy genów ujawniając, które z nich są aktywne w określonych tkankach lub w określonych warunkach. Są też takie mikromacierze, które pomagają w identyfikacji zmian w budowie naszego genomu Sekwencjonowanie nowej generacji (NGS): Dekodowanie genomu i transkryptomu NGS zmieniło zasady gry. Umożliwiło badaczom szybkie i dokładne odczytywanie całych sekwencji DNA i RNA. Analizując te sekwencje, naukowcy mogą odkrywać zmienności genetyczne, mutacje powodujące choroby. Możliwe stało się nowe spojrzenie na ludzkie zdrowie. Dlaczego ma to znaczenie? Technologie te pozwalają zagłębić się w naszą genetykę, prowadzą do przełomów w medycynie spersonalizowanej, zapobieganiu chorobom i zrozumieniu chorób dziedzicznych. Wykład połączony będzie z prezentacją urządzeń służących do wykonywania analiz mikromacierzowych i sekwencjonowania nowej generacji. Dołącz do nas w tej porywającej podróży przez świat nowoczesnych technologii! Na koniec wykładu mały test z nagrodami!!!

Psychozy, to zbiór symptomów pojawiąjących się w chorobach takich jak schizofrenia czy różne formy demencji (na przykład choroba Alzheimera). Mało znanym symptomem chorób, w których występują psychozy, są zaburzenia węchu. Częstotliwości HFO (130-180 Hz) występujące w naszym mózgu, są silnie powiązane z występowaniem psychoz, zarówno u osób cierpiących na poprzednio wspomniane choroby, jak i u osób, korzystających z substancji psychoaktywnych. Częstotliwości te są najsilniejsze w opuszce węchowej. Badania przeprowadzone przez nasze laboratorium sugerują, że głównym źródłem napędzania tych częstotliwości jest nabłonek nosa. Podczas tego wykładu dowiemy się trochę o tym czym jest elektrofizjologia (częstotliwości wynikające z aktywności elektrycznej w naszym mózgu) oraz czym są psychozy. A także, dowiemy się jak, dzięki HFO mogą być one połączone z nabłonkiem nosa.

Układ nerwowy jest niezwykle skomplikowanym układem, umożliwiającym odpowiednie reagowanie organizmu na bodźce, orientację oraz przeprowadzenie wysoce wyspecjalizowanych procesów poznawczych, odczuwanie i wyrażanie emocji. Poszczególne części układu nerwowego ulegały długiej i zróżnicowanej ewolucji. Bez wątpienia, struktura ta umożliwiła nam jako ludziom przetrwanie w zmiennych warunkach oraz stworzenie technologi. Zajęcia rozpoczną się krótkim wykładem, przypominającym budowę oraz funkcjonowanie mózgu w znaczeniu ewolucyjnym. Spojrzymy na różnorodność komórek budujących układ nerwowy oraz na funkcje poszczególnych struktur. Poruszone zostaną zagadnienia związane z ewolucją układu nerwowego zwierząt kręgowych. Następnie prześledzimy historię rozwoju mózgu od minoga do człowieka, skupiając się na najważniejszych różnicach adaptacyjnych i ich skutkach. Dla lepszego zrozumienia użyjemy modeli porównawczych obrazujących ewolucję mózgu kręgowców. Uczestnicy będą także mogli jeszcze lepiej poznać budowę ludzkiego mózgu, samodzielnie składając eksponaty.

Lekcja będzie miała charakter warsztatowy. Dzieci, po krótkim wstępie do metod wizyjnych wykorzystywanych w badaniach materiałów inżynierskich, będą uczestniczyły w warsztatach dotyczących wykorzystania kamer laboratoryjnych do przeprowadzania eksperymentów. Podczas interaktywnego pokazu dzieci dowiedzą się jakie zjawiska można analizować za pomocą sprzętów wizyjnych i na jakie pytania można odpowiadać dzięki wykorzystaniu takich urządzeń. W ramach lekcji zostaną przeprowadzone interaktywne eksperymenty z użyciem kamer termowizyjnych oraz kamer do rejestracji zjawisk ultra krótkich.

Psychologia należy do relatywnie młodych dyscyplin nauki, a jej przewidywania dotyczą bardzo wielu aspektów funkcjonowania człowieka. Psychologia zajmuje się dobrostanem psychicznym oraz możliwościami jego zmiany. Psychologia pozwala na opis i przewidywania dotyczące mechanizmów rozwoju człowieka. Rozwijające się metody neuroobrazowania dają psychologom narzędzia do testowania hipotez dotyczących funkcjonowania mózgu. Dostępne metody badań pozwalają również na testowanie psychologicznych mechanizmów zachowań społecznych, takich jak identyfikacja z narodem, ruchy społeczne czy zjawiska międzykulturowe. 

Mimo wielu lat badań, posługiwania się podstawowymi założeniami metod naukowych, psychologii akademickiej towarzyszy szereg pseudonaukowych mitów, które często skutecznie przedzierają się do świadomości opinii publicznej. 

Celem proponowanej debaty, w której weźmie udział zespół psychologów naukowców z Instytutu Psychologii PAN reprezentujących różne obszary badań psychologicznych, jest przedstawienie sposobu prowadzenia dowodu naukowego w obszarze psychologii oraz wskazanie, jakie niebezpieczeństwo wiąże się z pojawiającymi się pseudonaukowymi koncepcjami dotyczącymi funkcjonowania człowieka. Zaczniemy od istotnego pytania: czym zajmuje się psychologia i czy jest “tak samo naukowa”, jak fizyka czy biologia? Następnie przedyskutujemy kilka obszarów “psychologicznych” twierdzeń pseudonaukowych, które mogą mieć potencjalne szkodliwe skutki. 

Czy mamy dowody na to, iż hipnoza jest lekiem na wszelkie zaburzenia psychiczne i inne problemy zdrowotne? Czy istnieje miejsce dla psychologii kwantowej? Czy możliwe jest odczytywanie myśli innych ludzi za pomocą rezonansu magnetycznego? Czy możliwe jest, aby określone zdolności poznawcze “mieszkały w wybranym ośrodku mózgu?”Czy można za pomocą kolorów, dźwięków czy skojarzeń określić osobowość człowieka? Przedyskutujemy dlaczego tak interesujące dla człowieka są teorie spiskowe i jak mogą się rozwijać? A na koniec zastanowimy się w jaki sposób psycholodzy naukowcy mogą pomóc w zrozumieniu zjawiska koncepcji pseudonaukowych.

Neuroprzekaźniki oraz receptory, z którymi się wiążą, są odpowiedzialne za funkcjonowanie naszego organizmu. Pewnie wszyscy słyszeliśmy o serotoninie, dopaminie czy noradrenalinie. Ale neuroprzekaźników jest całe mnóstwo i umożliwiają naszym ciałom poprawne funkcjonowanie. Często pewne neuroprzekaźniki kojarzą nam się z jedną funkcją, ale tak naprawdę każdy ma ich wiele. Dopamina, poza szczęściem, powiązana jest z ruchem. Serotonina pomaga regulować sen. Często, to nie sam przekaźnik jest odpowiedzialny za daną funkcję, a raczej receptor, z którym się wiąże. Podczas tej dyskusji porozmawiamy sobie o neuroprzekaźnikach i ich receptorach, oraz jak tak naprawdę wpływają na nasze codzienne funkcjonowanie.

Neuroprzekaźniki oraz receptory, z którymi się wiążą, są odpowiedzialne za funkcjonowanie naszego organizmu. Pewnie wszyscy słyszeliśmy o serotoninie, dopaminie czy noradrenalinie. Ale neuroprzekaźników jest całe mnóstwo i umożliwiają naszym ciałom poprawne funkcjonowanie. Często pewne neuroprzekaźniki kojarzą nam się z jedną funkcją, ale tak naprawdę każdy ma ich wiele. Dopamina, poza szczęściem, powiązana jest z ruchem. Serotonina pomaga regulować sen. Często, to nie sam przekaźnik jest odpowiedzialny za daną funkcję, a raczej receptor, z którym się wiąże. Podczas tej dyskusji porozmawiamy sobie o neuroprzekaźnikach i ich receptorach, oraz jak tak naprawdę wpływają na nasze codzienne funkcjonowanie.

Zapraszamy wszystkie dzieci w wieku 7-9 lat na fascynujący pokaz z wykładem, który zabierze Was w niesamowity świat pająków i insektów! Czy wiecie, że te małe stworzenia odgrywają ogromną rolę w przyrodzie? Nasz pokaz to idealna okazja, aby dowiedzieć się więcej o tajemnicach, jakie kryją pająki i owady. Na początku, przeniesiemy się do świata pająków. Dowiecie się, że nie wszystkie pająki są straszne – większość z nich jest bardzo pożyteczna! Zobaczymy różnorodne gatunki pająków, zarówno te żyjące w naszych domach, jak i te z odległych zakątków świata. Pokażemy Wam, jak pająki tkają swoje misterne sieci, które służą im nie tylko do łapania pożywienia, ale również jako domy. Opowiemy o tym, jak pająki pomagają nam w walce z uciążliwymi owadami, które uchodzą za “szkodniki”.

Następnie zanurzymy się w świat insektów. Poznamy ich różnorodność – od małych mrówek, po barwne motyle. Dowiecie się, jak owady przyczyniają się do zapylania roślin, co jest niezwykle ważne dla naszej żywności. Opowiemy o tym, jak niektóre owady, takie jak biedronki, pomagają w ochronie naszych ogrodów przed szkodnikami. Zrozumiecie, dlaczego owady są niezbędne dla ekosystemów i jak wpływają na nasze codzienne życie. Podczas pokazu będziecie mieli okazję zobaczyć prawdziwe, egzotyczne pająki i owady z bliska! Przygotowaliśmy specjalne terraria, w których mieszkają nasi mali przyjaciele. Prowadzący pokaże Wam, jak bezpiecznie obserwować te stworzenia i odpowie na wszystkie Wasze pytania. Serdecznie zapraszamy do wspólnej zabawy i nauki! Dzięki naszemu pokazowi dowiecie się, że pająki i owady to nie tylko fascynujące, ale i bardzo ważne stworzenia, bez których nasz świat wyglądałby zupełnie inaczej.

Gdy stoisz na brzegu, Morze Bałtyckie może wydawać się spokojne i niezamieszkane. W rzeczywistości jest jednak miejscem tętniącym życiem. Ssaki morskie są grupą zwierząt przystosowanych do życia w morzach. To doskonali nurkowie i pływacy. Jakie ssaki mieszkają w Bałtyku? Czy w Bałtyku mieszkają delfiny? Na lekcji opowiem o mieszkańcach Bałtyku. Dowiecie się, jak zachować się, kiedy spotkamy na plaży fokę; jak rozpoznać, czy foka wymaga interwencji. Opowiem, jak działa ośrodek rehabilitacji fok na Helu i co się dzieje, kiedy co roku wypełnia się pacjentami. Będziemy towarzyszyć foczym pacjentom, którzy po rehabilitacji wracają do swojego domu, którym jest morze. Przybliżę, w jaki sposób naukowcy śledzą wędrówki fok. Opowiem też z jakimi zagrożeniami zmagają się mieszkańcy Bałtyku i co każdy z nas może zrobić, żeby ochronić ich dom.

Jakiej najmniejszej wielkości obiekty jest w stanie rozróżnić ludzkie oko? Co jest mniejsze od tej granicy i czego nie jesteśmy w stanie dostrzec nieuzbrojonym okiem? Czy poznanie, niewidzialnego świata może pomóc zrozumieć nam zjawiska, które obserwujemy na co dzień? Urządzenie takie jak, skaningowy mikroskop elektronowy (SEM), dzięki wiązce elektronów o bardzo małej długości fali (nawet 0,05 nm) umożliwia nam obserwację fascynującego świata w skali nano. W czasie zajęć zostanie wyjaśnione jakie przedmioty możemy obrazować przy pomocy SEM. Wędrówkę od makro do nano świata zaczniemy od przyjrzenia się małym organizmom, a skończymy na rozwijającej się hodowli komórek na nanowłóknach.

Probiotyki są to żywe drobnoustroje, które podane w odpowiedniej ilości wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza. Jednym z podstawowych kryteriów selekcji mikroorganizmów probiotycznych, w tym bakterii jest ich zdolność do przeżycia w organizmie gospodarza. Adhezja, czyli zdolność mikroorganizmów do przylegania do śluzówki jelita umożliwia kolonizację przewodu pokarmowego, a tym samym wydłuża czas działania probiotyków i przyczynia się do poprawy równowagi mikrobiologicznej przewodu pokarmowego. Również inne cechy, takie jak oporność na niskie pH, czy sole żółciowe, wytwarzanie różnych metabolitów, w tym substancji przeciwko innym, konkurencyjnym drobnoustrojom, decydują o zdolności do przeżycia bakterii w przewodzie pokarmowym zwierząt czy ludzi. Adhezja ponadto, umożliwia mikroorganizmom i komórkom nabłonka bezpośredni kontakt co jest czynnikiem istotnym, w przypadku wielu efektów prozdrowotnych obserwowanych dla szczepów probiotycznych. W trakcie lekcji przedstawimy bakterie mlekowe, grupę drobnoustrojów, do której należy najwięcej szczepów z poznanych dotychczas bakterii probiotycznych. Pokażemy, jak wyglądają ich komórki, jak zbadać ich właściwości pod kątem zastosowań probiotycznych przy użyciu prostych testów mikrobiologicznych i biochemicznych, oraz opowiemy o badaniach probiotyków z wykorzystaniem nowoczesnych technik omicznych (genomiki, metagenomiki, transkryptomiki, proteomiki i metabolomiki).

O grzybach warto dowiedzieć się czegoś więcej, nie tylko dlatego, że są ważnym składnikiem potraw wigilijnych. Pełniły i pełnią nadal ważną rolę w polskiej kulturze. Znamienne jest bogactwo ich nazw, które wskazują na różne cechy grzybów, takie jak np.: kolor kapelusza (czekoladziak, żółtoszka), kształt kapelusza (parasolka, krowi pępek), miejsce rośnięcia (sośniak, grzyb paskowy), czas rośnięcia (majówka, wrześniak). Według legend ludowych grzyby powstały z kawałków chleba wyplutych przez św. Piotra. Dawniej przypisywano im związek z zaświatami oraz siłami nieczystymi. Podczas warsztatów będzie można również dowiedzieć się, jak współcześnie prowadzi się badania terenowe. Planowana jest także projekcja krótkiego filmu o Oskarze Kolbergu − najwybitniejszym polskim etnografie, oraz konkurs dla uczestników – po warsztacie dotyczącym nazw grzybów, sposobów ich rozpoznawania, wierzeń i praktyk związanych z wykorzystaniem grzybów bardziej i mniej znanych.