biologia

Czy zastanawialiście się kiedyś, co dzieję się w waszym mózgu, kiedy się uczycie? Jak to jest, że pewne rzeczy pamiętamy, a pewne nie? Jeśli chcecie dowiedzieć się czym jest pamięć, to ta lekcja jest dla was! Razem poznamy mechanizmy jej funkcjonowania. Dowiemy się, jakie struktury mózgu są szczególnie ważne dla pamięci, jakie ćwiczenia je rozwijają i zachowują w dobrej kondycji. Przyjrzymy się też zjawisku plastyczności synaptycznej i dowiemy się, jaki typ uczenia jest dla was najbardziej korzystny. 

Gatunek ludzki charakteryzuje neuroróżnorodność, w ramach której istnieją dwie grupy: neutorypowi i neuroatypowi. Pierwsza grupa to, osoby, których funkcje i struktury mózgu, determinują typowy dla większości sposób percypowania świata i reagowania na bodźce, wchodzenia ze światem w interakcje. Do drugiej grupy należą osoby, których mózgi warunkują bardziej idiosynkratyczny sposób percypowania świata. W tej grupie znajdują się przede wszystkim osoby w spektrum autyzmu i na ich przykładzie przybliżę temat neuroróżnorodności. Autyzm jest genetycznie uwarunkowanym ludzkim wariantem neurologicznym. Autystyczne mózgi charakteryzują się szczególnie wysokim poziomem łączności synaptycznej i reaktywności. To sprawia, że subiektywne doświadczenie jednostki autystycznej staje się bardziej intensywne i chaotyczne niż u osób nie autystycznych: zarówno na poziomie czuciowo-ruchowym, jak i poznawczym, umysł autystyczny ma tendencję do rejestrowania większej ilości informacji, a wpływ każdego fragmentu informacji ma tendencję do bycia zarówno silniejszym i mniej przewidywalnym.

Chód człowieka wydaje się być bardzo prostym i nieskomplikowanym ruchem. Jest to dla nas tak automatyczna czynność, że w zasadzie nie myślimy o tym, jak chodzimy. Wszystko się odmienia, gdy przytrafi nam się jakaś kontuzja. Uraz kończyny, odcisk w trakcie długiego marszu czy wrastający paznokieć mogą sprawić, że nasz chód zacznie się zmieniać a z nim praca całego ciała. Te bardziej i mniej poważne zdarzenia sprawiają, że zaczynamy skupiać się na tym, jak idziemy. W przypadku bólu nie chcemy obciążać kończyny, więc przenosimy ciężar ciała na zdrową nogę. Jeśli nasza stopa była unieruchomiona przez wiele tygodni np. w gipsie, to musimy nauczyć się chodzić od nowa. W powrocie do zdrowia pomaga nam diagnostyka 
i analiza chodu. W świecie nauki już od wielu lat chód jest bardzo dobrze opisany i rozłożony na konkretne fazy. Możemy analizować go za pomocą różnych sposobów. Wybrane badania pomagają fizjoterapeutom dobierać odpowiednie metody, aby przywracać prawidłowy wzorzec chodu po urazach. Na zajęciach przyjrzymy się w jaki sposób badamy chód człowieka, poznamy metody którymi posługują się fizjoterapeuci, odpowiemy na pytania kto korzysta 
z diagnostyki chodu, jak się ją wykonuje i komu pomaga najbardziej. Dodatkowo, zapoznamy się z tym, jak ewoluuje chód człowieka od momentu postawienia pierwszych kroków, do osiągnięcia wieku podeszłego.

Wielu z nas doświadcza trudności oraz ograniczeń w wykonywaniu czynności dnia codziennego. Zapraszamy do wzięcia udziału w warsztacie dotyczącym aktywizacji funkcjonalnej i społecznej osób z niepełnosprawnościami oraz osób starszych. Lekcję rozpoczniemy od krótkiego wstępu teoretycznego ukierunkowanego na zastosowanie terapii zajęciowej we wskazanych grupach. Pozwoli Ci to na zrozumienie jakie trudności mogą mieć osoby z niepełnosprawnościami oraz osoby starsze podczas codziennego funkcjonowania. Zapoznamy się z technikami asekuracji i sprzętem wspomagającym wykonanie czynności. Pokażemy Ci jak wygląda prawidłowa jazda na wózku przez przeszkody oraz jak pokonać tor przeszkód z trzymanymi w rękach przedmiotami. Podczas planowanego warsztatu dowiesz się jak  terapeuta zajęciowy może wspomóc osoby starsze lub osoby z niepełnosprawnościami podczas codziennych czynności, a może zainteresujesz się omawianą tematyką i w przyszłości dołączysz do naszego terapeutycznego grona.

Podczas zajęć zbadamy wpływ temperatury, stężenia jonów wodorowych (pH) oraz inhibitora (czynnika hamującego) na szybkość reakcji przebiegającej z udziałem enzymu, na przykładzie fosfatazy kwaśnej. Aktywność fosfatazy kwaśnej silnie wzrasta w niektórych chorobach nowotworowych, w chorobach wątroby i kości. Stąd też jest wykorzystywana w diagnostyce medycznej jako tzw. enzym wskaźnikowy. Z kolei rolą fosfatazy u roślin jest uwalnianie fosforanu ze związków organicznych m.in. w warunkach stresu środowiskowego np. zasolenia, deficytu wody czy ataku patogenów.

Jak zmienia się szybkość reakcji gdy enzym znajduje się w mniej sprzyjających warunkach? Na to i inne pytania postaramy się opowiedzieć podczas naszych wspólnych działań eksperymentalnych w laboratorium.

Podczas zajęć zbadamy wpływ temperatury, stężenia jonów wodorowych (pH) oraz inhibitora (czynnika hamującego) na szybkość reakcji przebiegającej z udziałem enzymu, na przykładzie fosfatazy kwaśnej. Aktywność fosfatazy kwaśnej silnie wzrasta w niektórych chorobach nowotworowych, w chorobach wątroby i kości. Stąd też jest wykorzystywana w diagnostyce medycznej jako tzw. enzym wskaźnikowy. Z kolei rolą fosfatazy u roślin jest uwalnianie fosforanu ze związków organicznych m.in. w warunkach stresu środowiskowego np. zasolenia, deficytu wody czy ataku patogenów.

Jak zmienia się szybkość reakcji gdy enzym znajduje się w mniej sprzyjających warunkach? Na to i inne pytania postaramy się opowiedzieć podczas naszych wspólnych działań eksperymentalnych w laboratorium.

Wszyscy mówią o zdrowym odżywianiu, jednak codziennie spotykamy się z wieloma pokusami aby spożywać produkty uznawane za niekorzystne dla zdrowia. Styl życia oraz dieta zmieniały się dynamicznie na przestrzeni dekad. Jakie zmiany zdrowotne towarzyszą obserwowanym zmianom dietetycznym. Czy jako młody człowiek wiem dlaczego powinno się dbać o zdrową dietę? Co dzieje się w organizmie człowieka gdy nie dba on o dietę i aktywność fizyczną? Jak komórki i tkanki reagują na jakość i ilość spożywanego pokarmu? W trakcie lekcji porozmawiamy o konsekwencjach wyborów dietetycznych dla naszego ciała. Dowiemy się dlaczego naukowcy badają temat wpływu diety i stylu życia na organizm i co pokazują wyniki tych badań. Metabolizm to słowo kluczowe w dyskusjach o zdrowiu – czy jednak rozumiemy co kryje w sobie to pojęcie? W trakcie lekcji postaramy się zrozumieć powiązanie między przemianami w skali mikro, czyli komórkowej, a efektem w skali makro, czyli na poziomie organizmu. Zapoznanie się z podstawami biologicznymi działania organizmu w aspekcie metabolizmu ma na celu zrozumienie dlaczego dbanie o dietę ma konsekwencje dla zdrowia człowieka. Celem lekcji jest zaznajomienie młodzieży z aktualną wiedzą naukową w zakresie wpływu stylu życia, a w szczególności diety na funkcjonowanie organizmu wraz z przewidywanymi konsekwencjami otyłości, która staje się globalnym wyzwaniem medycznym i społecznym. 

Opowiemy, czym są nanocząstki i nanomateriały, oraz wyjaśnimy, co sprawia, że nanobiotechnologia to dzisiaj jedna z najbardziej obiecujących technologii. Dowiecie się, w jakich
produktach codziennego użytku możemy znaleźć nanocząstki, które gałęzie przemysłu korzystają ze zdobyczy nanotechnologii, a które dopiero będą z nich korzystać, czyli nad czym
pracują naukowcy. Podczas praktycznych warsztatów poznacie metody wytwarzania nanocząstek, m.in. wykorzystując takie produkty jak kawa i herbata – czyli ekologiczną metodę
zielonej syntezy. Zobaczycie, jak można zmierzyć nanocząstki. Dowiecie się również, jak prowadzić hodowle mikrobiologiczne, przygotowując posiewy mikroorganizmów z własnych
palców, oraz wspólnie z nami zbadacie właściwości antybakteryjne nanocząstek, w tym najpopularniejszych nanocząstek srebra.

Wykład rozpoczną: wyjaśnienie działania soczewki i pojęcie obrazowania. Następnie, zostanie zaprezentowana budowa narządu wzroku, w szczególności elementy optyczne, z omówieniem ich funkcji i różnych ciekawostek. Słuchacze poznają także zasady prowadzenia badania optometrycznego, korekcji wad wzroku i aparaturę, wykorzystywaną do badania i pomiaru oka.

Na zajęciach sprawdzimy czy reklamy środków codziennego użytku, z którymi powszechnie spotykamy się w mediach, są prawdziwe. Zastanowimy się czy ich działanie i skuteczność została prawidłowo przedstawiona w przekazie medialnym, a następnie zweryfikujemy swoje hipotezy z zastosowaniem metody naukowej.

Treści poruszane w trakcie tych warsztatów stanowią wyjątkową okazję dla uczestników do zgłębienia się w fascynujący świat biologii molekularnej w kontekście dwóch powszechnych problemów zdrowotnych stanowiących miarę „Epidemii XXI wieku” – cukrzycy i otyłości.

Podczas zajęć uczestnicy poznają nie tylko rolę komórek trzustki w wydzielaniu insuliny, ale także zrozumieją, jak tkanki docelowe w organizmie reagują na ten kluczowy hormon, kontrolując poziom glukozy we krwi. Prześledzą także strukturę receptora insuliny i jego znaczenie w mechanizmie insulinooporności, a także zgłębią zagadnienia związane z hormonalną regulacją apetytu i metabolizmem lipidów. Dodatkowo, uczniowie zapoznają się z epigenetycznymi aspektami cukrzycy i otyłości oraz z najnowszymi osiągnięciami terapii molekularnych.

Te warsztaty nie tylko dostarczą solidnej dawki wiedzy, lecz także zainspirują uczestników do poszukiwania innowacyjnych rozwiązań w zwalczaniu tych schorzeń na poziomie komórkowym.

Oddychanie komórkowe jest wielostopniowym procesem utleniania substratu, któremu towarzyszy wytwarzanie energii użytecznej metabolicznie. Podczas gdy inne przemiany podstawowe dla życia wymagają specjalnych warunków i struktur, jak np. asymilacja CO2 przez rośliny, która odbywa się wyłącznie na świetle i w tkankach asymilacyjnych, oddychanie przebiega stale i w każdej żywej komórce, bez względu na jej stan fizjologiczny. Wszystkie żywe komórki są wyposażone w biochemiczny aparat oddechowy – enzymy katalizujące utlenianie substratów oddechowych. Pod względem biochemicznym oddychanie roślin i zwierząt jest bardzo podobne. Temperatura jest jednym z najważniejszych czynników mających wpływ na oddychanie. W warunkach polowych temperatura ciągle się zmienia, dlatego dokładna znajomość jej wpływu na natężenie oddychania jest konieczna, aby zrozumieć związek między oddychaniem, a produktywnością roślin. Z drugiej strony podczas oddychania zużywane są związki zapasowe, co obniża jakość przechowywanych płodów rolnych.

Metody oznaczania intensywności oddychania  komórkowego opierają się na pomiarach wydzielonego CO2 lub pobranego O2. Najczęściej stosowana technika to oznaczenie zmian zawartości CO2 metodą fotometryczną z wykorzystaniem analizatora gazów w podczerwieni, istnieją jednakże techniki pomiaru intensywności oddychania opierające się na prostych reakcjach chemicznych, które nie wymagają zastosowania wyrafinowanej aparatury,

W trakcie zajęć uczniowie wykażą zależność między temperaturą, a intensywnością oddychania komórkowego (oznaczenie aktywności oddychania metodą miareczkową) oraz poznają działanie analizatora gazów w podczerwieni (pomiar stężenia CO2 metodą fotometryczną).

Wyprodukowane in vitro „mięso” jest interesującą alternatywą dla konsumentów. Po pierwsze jego uzyskiwanie nie wymaga hodowli i zabijania zwierząt, po drugie jest mniej obciążające dla środowiska. Uzyskanie „mięsa z probówki” było możliwe dzięki rozwojowi technik hodowli komórek zwierzęcych, w tym komórek macierzystych w warunkach in vitro.  Uczestnicy wykładu będą mieli możliwość zapoznania się z informacjami dotyczącymi metod hodowli komórek, które pozwoliły na uzyskanie „mięsa z probówki”. 

Opowiemy, czym są nanocząstki i nanomateriały, oraz wyjaśnimy, co sprawia, że nanobiotechnologia to dzisiaj jedna z najbardziej obiecujących technologii. Dowiecie się, w jakich
produktach codziennego użytku możemy znaleźć nanocząstki, które gałęzie przemysłu korzystają ze zdobyczy nanotechnologii, a które dopiero będą z nich korzystać, czyli nad czym
pracują naukowcy. Podczas praktycznych warsztatów poznacie metody wytwarzania nanocząstek, m.in. wykorzystując takie produkty jak kawa i herbata – czyli ekologiczną metodę
zielonej syntezy. Zobaczycie, jak można zmierzyć nanocząstki. Dowiecie się również, jak prowadzić hodowle mikrobiologiczne, przygotowując posiewy mikroorganizmów z własnych
palców, oraz wspólnie z nami zbadacie właściwości antybakteryjne nanocząstek, w tym najpopularniejszych nanocząstek srebra.

Jakie skojarzenia przychodzą nam do głowy, gdy słyszymy hasło „substancje psychoaktywne”? Jaka jest nasza świadomość i wiedza w tym zakresie? Zadając te pytania, zastanowimy się nad przyczynami zażywania substancji psychoaktywnych obecnie i w przeszłości. Zaproponowane podczas zajęć ćwiczenia będą miały na celu odróżnienie opinii od faktów na temat rozmaitych środków odurzających. Porozmawiamy też o wieloaspektowym stosowaniu substancji narkotycznych w lecznictwie dawniej i dziś. Prześledzimy dzieje upowszechniania się tego typu preparatów oraz rosnącej świadomości społecznej wobec wpływu środków psychoaktywnych na organizm człowieka. Omówimy zagrożenia związane z nadużywaniem substancji psychoaktywnych oraz formy im przeciwdziałania. Poruszymy też ważny wątek uzależnienia od internetu (w szczególności mediów społecznościowych) i smartfonów, a także szkód, jakies ą skutkiem uzależnień (zdrowie, relacje społeczne, życie zawodowe).

Podczas wykładu poruszone zostaną zagadnienia dotyczące komórek macierzystych i ich rzeczywistego wykorzystania w leczeniu różnych chorób. Omówione zostaną aktualnie dostępne metody terapeutyczne wykorzystujące: hematopoetyczne komórki macierzyste, komórki macierzyste skóry, komórki macierzyste rąbka rogówki oraz mezenchymalne komórki macierzyste. Zwrócona zostanie uwaga na zagrożenia i ograniczenia związane ze stosowaniem eksperymentalnych terapii komórkowych oraz gdzie można znaleźć rzetelne informacje na temat terapii komórkowych.

Czy wiesz, co siedzi w kostce drożdży? Miliardy komórek, które sprawiają, że ciasto drożdżowe rośnie, a sok z winogron staje się winem! Owalne i podłużne, z pseudogrzybnią (co to jest?!), czasami grzyby szlachetne, choć w lesie ich zazwyczaj nie znajdziesz. Poznaj budowę i właściwości najpopularniejszych grzybów jednokomórkowych.

Uczestniczki i uczestnicy warsztatów będą mieli okazję odwiedzić pracownię hodowli komórek, a także własnoręcznie wykonają doświadczenie z wykorzystaniem komórek macierzystych. W trakcie zajęć będą mogli także wziąć udział w grze dotyczącej komórek macierzystych i obejrzeć ciekawy film na ich temat. Na zakończenie warsztatów przeprowadzimy quiz. 

Zapraszam w podróż do niesamowitego świata owadów społecznych, od zbudowanych z niezwykłą precyzją gniazd pszczół, poprzez tajemnicze, podziemne tunele mrówek aż po wysokie termitiery. W trakcie lekcji zapoznamy się z najpospolitszymi gatunkami omawianych zwierząt, a także z tymi najrzadszymi i najbardziej niezwykłymi. Przyjrzymy się również różnym ciekawym strategiom ułatwiającym owadom społecznym przeżycie w rozmaitych warunkach i wyróżniającym je spośród innych podobnych stworzeń. Poświęcimy też nieco uwagi roli, jaką owady społeczne odgrywają w środowisku oraz ich znaczeniu dla człowieka.

Czy wiesz, co siedzi w kostce drożdży? Miliardy komórek, które sprawiają, że ciasto drożdżowe rośnie, a sok z winogron staje się winem! Owalne i podłużne, z pseudogrzybnią (co to jest?!), czasami grzyby szlachetne, choć w lesie ich zazwyczaj nie znajdziesz. Poznaj budowę i właściwości najpopularniejszych grzybów jednokomórkowych.

Co w komórce roślinnej się rusza? Liście roślin wodnych bywają b. cienkie. W świetle przechodzącym mikroskopu optycznego można wtedy zobaczyć pojedyncze komórki i niektóre większe organelle. Coś też w środku się rusza. Co i dlaczego?

Czy plazmoliza zabija komórkę? Komórka roślinna ma ścianę komórkową i dlatego w pewnych warunkach środowiska zewnętrznego przechodzi plazmolizę. Coś się przemieszcza, ale bardzo wolno. Dlaczego się przemieszcza? Czy ten proces prowadzi do śmierci komórki?

Czy zarodnik skrzypu może się poruszać? Zarodnik niesiony wiatrem oczywiście porusza się. Jednak nawet bez wiatru ta komórka (bo to pojedyncza komórka) wykonuje ruchy. Jaki jest ich cel? Jakie jest ich podłoże?

Czy owoc fioletowy zawsze jest fioletowy? Owoce ligustru są ciemnofioletowe (aż czarne) od obecnych w miękiszu antocyjanów. Ale nie w każdych warunkach jest to kolor fioletowy. Zobaczymy, jak ten kolor zmienić.

Czy można odróżnić ziarna pyłku żywe od martwych? Pojedyncza roślina wytwarza setki, a raczej tysiące ziaren pyłku. Część z nich dotrze na znamię słupka. Czy wszystkie przeżyją?

Czy chloroplast może być czerwony? W mikroskopie fluorescencyjnym (trochę innym od typowego mikroskopu optycznego) chloroplast będzie widoczny jako struktura o barwie czerwonej. Dlaczego? Do czego służą takie sztuczki?

Czy w mikroskopie elektronowym widać, że coś się rusza? Transmisyjny mikroskop elektronowy to b. duże powiększenia, ale też i wysokie podciśnienie wewnątrz. Czy da się tu zaobserwować (bardzo szczegółowo!) ruch organelli w żywej komórce?

Jak szybka jest krwiożercza rosiczka? Mięsożerna rosiczka żywi się głównie owadami. Czy jest taka szybka, że zdąży złapać ofiarę, zanim ta ucieknie?

Problem nabywania oporności na antybiotyki przez bakterie i jej rozprzestrzeniania w środowisku jest w ostatnich latach szczególnie niepokojący. Coraz częściej antybiotyki stosowane do leczenia ludzi są nieskuteczne. Dlaczego bakterie stają się niewrażliwe na antybiotyki? Na spotkaniu z uczniami szkół średnich odpowiemy na to pytanie oraz poruszymy zagadnienie rozprzestrzeniania się wśród bakterii genów kodujących oporność na antybiotyki. Opowiemy też o zjawiskach, które do tego prowadzą i o nośnikach takich informacji oraz o tym, co z tego wszystkiego wyniknąć może. Uczniowie sami wykonają posiewy na podłożach stałych. Zdjęcia płytek Petriego z posiewami zostaną wysłane e-mailem.

Oddychanie komórkowe jest wielostopniowym procesem utleniania substratu, któremu towarzyszy wytwarzanie energii użytecznej metabolicznie. Podczas gdy inne przemiany podstawowe dla życia wymagają specjalnych warunków i struktur, jak np. asymilacja CO2 przez rośliny, która odbywa się wyłącznie na świetle i w tkankach asymilacyjnych, oddychanie przebiega stale i w każdej żywej komórce, bez względu na jej stan fizjologiczny. Wszystkie żywe komórki są wyposażone w biochemiczny aparat oddechowy – enzymy katalizujące utlenianie substratów oddechowych. Pod względem biochemicznym oddychanie roślin i zwierząt jest bardzo podobne. Temperatura jest jednym z najważniejszych czynników mających wpływ na oddychanie. W warunkach polowych temperatura ciągle się zmienia, dlatego dokładna znajomość jej wpływu na natężenie oddychania jest konieczna, aby zrozumieć związek między oddychaniem, a produktywnością roślin. Z drugiej strony podczas oddychania zużywane są związki zapasowe, co obniża jakość przechowywanych płodów rolnych.

Metody oznaczania intensywności oddychania  komórkowego opierają się na pomiarach wydzielonego CO2 lub pobranego O2. Najczęściej stosowana technika to oznaczenie zmian zawartości CO2 metodą fotometryczną z wykorzystaniem analizatora gazów w podczerwieni, istnieją jednakże techniki pomiaru intensywności oddychania opierające się na prostych reakcjach chemicznych, które nie wymagają zastosowania wyrafinowanej aparatury,

W trakcie zajęć uczniowie wykażą zależność między temperaturą, a intensywnością oddychania komórkowego (oznaczenie aktywności oddychania metodą miareczkową) oraz poznają działanie analizatora gazów w podczerwieni (pomiar stężenia CO2 metodą fotometryczną).

Zapraszamy na warsztaty, gdzie zapoznamy się z fascynującym światem losów białek wewnątrz komórki. W naszym organizmie syntezowane białka mają wiele różnorodnych
funkcji, a co za tym idzie, kształtów i rozmiarów. Podczas ich powstawania wiele z nich jest źle składana lub produkowane są w nadmiernej ilości. Co się dzieje z proteinowymi
“odpadami”? Jak są usuwane z naszych komórek? Szczegóły tych mechanizmów poznamy grając w DEGRADATORa - grę o degradacji białek.
W trakcie trwania warsztatów uczestnicy wcielają się w rolę ligazy ubikwityny - enzymu, który znakuje “odpady” za pomocą małej cząsteczki - ubikwityny. Działa ona jak “pocałunek śmierci”, pełniąc rolę molekularnej etykiety białek przeznaczonych do zniszczenia. Kolejne etapy gry będą służyły jako kanwa dla opowieści o istotności tego procesu dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu oraz jak sprytnie wykorzystać go do walki z chorobami np. nowotworami. Ponieważ gra świetnie odwzorowuje środowisko jakie panuje wewnątrz komórki, uczestnicy pogłębią swoją wiedzę z zakresu innych zagadnień z zakresu biologii
molekularnej i komórkowej.