biologia
Typ | Tytuł | Opis |
Dziedzina![]() |
Termin |
---|---|---|---|---|
Lekcja festiwalowa | Tajemnice motyli |
Poznamy budowę, zwyczaje i tajemnice motyli. Prześledzimy ich cykl życiowy. Obejrzymy różne ciekawe gatunki motyli. Zapoznamy się z technikami tworzenia kolekcji przyrodniczych. |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Termogeneza – czy rośliny mogą się ogrzać podczas zimy? |
Ogromnym zaskoczeniem dla świata nauki było odkrycie na początku XX wieku u niektórych gatunków z rodziny obrazkowatych (Araceae) istnienia osobliwego oddychania związanego z podgrzewaniem kwiatostanów. Badania wykazały, że termogeneza jest możliwa dzięki wysokiej aktywności małego białka łańcucha oddechowego - oksydazy alternatywnej. Badając obrazkowate zaobserwowano, że podanie cyjanku, w przeciwieństwie do zwierząt, nie powoduje hamowania oddychania. Obecnie wiadomo, że oddychanie cyjanoodporne jest typowe i powszechne w świecie roślin. Wykład będzie poświęcony odpowiedzi na następujące pytania: Czy oksydaza alternatywna bierze udział w oddychaniu jedynie w kwiatach czy też w innych organach? Jaką funkcję oksydaza alternatywna pełni u gatunków innych niż Araceae? Czy energia w postaci ciepła rozpraszana przy udziale oksydazy alternatywnej może mieć znaczenie w zwiększaniu temperatury roślin kiedy jest zimno? |
biologia |
|
Lekcja festiwalowa | Ptaki Ziem Polskich |
Ptaki są najbardziej zróżnicowaną gromadą kręgowców lądowych – opisano około 10 tysięcy gatunków ptaków, które zamieszkują wszystkie ekosystemy na całym świecie. Liczba gatunków ptaków stwierdzonych w Polsce i wpisanych na listę krajowej awifauny wynosi 452 (stan na dzień 1 stycznia 2017 r.). |
biologia |
|
Lekcja festiwalowa | Pora wstawać, czas na kolację - czyli jak się znajduje posiłek po ciemku... |
Gdyby nam wyłączyli prąd w trakcie kolacji późnym wieczorem, to mielibyśmy spory problem, żeby skończyć jeść - a co dopiero, gdyby nasz posiłek nie leżał spokojnie na talerzu, ale fruwał (i to szybko) w zupełnych ciemnościach... Jak można upolować sobie jedzenie, kiedy się nic nie widzi - no i jak przy tym nie rozbić sobie głowy o drzewo czy ścianę? Podczas naszych lekcji spróbujemy się trochę dowiedzieć o tym, jak nietoperze to robią. Postaramy się też wczuć w ich położenie i na własnej skórze przekonać, jak to by było, gdybyśmy sami musieli się posługiwać innymi zmysłami niż wzrok. Dowiemy się również, skąd my, ludzie, wiemy cokolwiek o życiu nietoperzy, a dzięki sprytnym technicznym wynalazkom będziemy mieli okazję usłyszeć to, co dla ludzkiego ucha normalnie nie jest słyszalne ani trochę. |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Neurony w walce z czasem, czyli o tym jak starzenie zmienia układ nerwowy |
Starzenie się to proces dotyczący wszystkich narządów, który skutkuje pogorszeniem funkcjonowania całego naszego organizmu. Proces ten nie oszczędza również mózgu, który jest jednym z najważniejszych organów organizmu, gdyż steruje skomplikowanymi reakcjami i procesami życiowymi. Starzenie się mózgu i całego układu nerwowego to proces skomplikowany i postępujący, prowadzący ostatecznie do spadku funkcji ruchowych, czuciowych oraz poznawczych człowieka. Pomimo przytaczanego często w literaturze stwierdzenia, że deficyty poznawcze ujawniają się dopiero po 60-tym roku życia, wiele wyników eksperymentalnych wskazuje, że w rzeczywistości zaczynają się one o wiele wcześniej, niektóre nawet w okolicach 40-go roku życia. Przebieg procesu starzenia się układu nerwowego jest wypadkową programu genetycznego i uwarunkowanych środowiskowo wielokierunkowych zmian na poziomie molekularnym. Zmiany anatomiczne i funkcjonalne, które możemy obserwować w starzejącym się mózgu, są niejednorodne i specyficzne dla poszczególnych jego obszarów. Dotyczą one m.in. objętości tkanki mózgu, gęstości i liczby komórek nerwowych, a także ich morfologii; liczby połączeń między komórkami nerwowymi oraz efektywności komunikacji pomiędzy nimi. W czasie wykładu przeanalizujemy zmiany jakie obserwowujemy w starzejącym sie układzie nerwowym i ich konsekwencje. Zadamy równiez pytania: czy są one nieuchronne? Czy w jakiś sposób możemy pracować nad sprawnością i efektywnością starzejącego się układu nerwowego |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Ziemia żyje |
warsztaty mikroskopowe, obserwacje i oznaczenia organizmów |
biologia |
|
Lekcja festiwalowa | Co wiemy o grzybach? |
Celem lekcji jest poznanie wybranych grup grzybów. Uświadomienie ogromnego zróżnicowania grzybów pod względem wyglądu zewnętrznego, kształtu, wskazanie różnic, kształtowanie zachowań w środowisku leśnym, poznanie budowy grzybów kapeluszowych, podział grzybów na grupy. |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Cyjanotypia – historyczna metoda dokumentacji okazów botanicznych |
W trakcie zajęć uczestnicy zapoznają się w praktyce z techniką cyjanotypii, wykorzystującą światłoczułość soli żelaza, w której monochromatyczny obraz tworzony jest przez błękit pruski. Cyjanotypia jest techniką fotograficzną wynalezioną w 1842 r. i wykorzystaną przez Annę Atkins w pierwszej na świecie publikacji botanicznej ilustrowanej fotografiami. Uczestnicy zajęć wykonają cyjanotypy roślin oraz preparatów mikroskopowych techniką stykową. Dowiedzą się również jak współczesne metody obrazowania wykorzystywane są do dokumentacji i badań biologicznych. |
biologia |
|
Lekcja festiwalowa | Molekularny smartfon czyli jak działają komórki w naszym organizmie |
Pierwsze komórki na naszej planecie pojawiły się około 4 mld lat temu, zaś terminu „komórka” (łac. cellula) użył po raz pierwszy angielski przyrodnik Robert Hook dopiero w 1665 roku obserwując komórki roślinne. W ciągu tych lat komórki ulegały nieustannym zmianom, umożliwiającym lepszą adaptację do zmieniających się warunków środowiskowych. Komórki stanowią budulec każdego żywego organizmu. Pojedyncza komórka może również stanowić autonomiczny organizm. Komórki tworzą zespoły- tkanki, te zaś organy i ostatecznie organizm. Celem zajęć jest zapoznanie uczniów z budową komórek eukariotycznych ze szczególnym uwzględnieniem komórek ssaczych, pokazanie różnic w morfologii komórek, w zależności od pełnionych funkcji w organizmie. W części praktycznej uczniowie dowiedzą się jak prowadzi się hodowle komórkowe w warunkach laboratoryjnych. Poznają niezbędną aparaturę do obserwacji hodowli i jej analizy. |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Czy pasożyty mogą leczyć? Helminty w terapii chorób autoimmunizacyjnych |
Uważa się, że poprawa warunków życia w krajach zachodnich ma związek ze zwiększoną liczbą zachorowań na choroby autoimmunizacyjne. Przyczyną takiego stanu może być zmniejszona ekspozycja na patogeny, w tym pasożyty. Dotychczasowe metody leczenia chorób o podłożu autoimmunizacynym nie są skuteczne. Jako jedną z obiecujących metod leczenia zaproponowano helmintoterapie. Zarażenie pasożytami hamuje rozwój stanu zapalnego, wywołanego nadreaktywnością na neutralne substancje. W tej chwili prowadzone są badania kliniczne z wykorzystaniem nicieni, natomiast mechanizm zjawiska pozostaje nieznany. |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Dzień jabłoni |
Jabłoń udomowiono około 10 tysięcy lat temu. W procesie udomawiania człowiek wytworzył liczne odmiany uprawne,któych liczbę określa się obecnie na ponad 10 tysięcy. Na terenie Polski drzewa owocowe w tym jabłonie uprawiano już w czasach pierwszych Piastów. Potem wraz z zakonnikami na teren Polski przybyły szlachetne odmiany jabłoni. Jedną z najstarszych uprawianych w Polsce odmian jabłoni jest ‘Aporta’. Mamy również swój wkład w hodowlę odmian jabłoni - ‘Kosztela’, ‘Ksawerówka’, ‘Pepinka Litewska’. W sadzie PAN Ogrodu Botanicznego zgromadzono 428 starych odmian jabłoni. Będą one ilustrowały opowieść o historii udomowienia i wykorzystywania tego gatunku przez człowieka. Dawne odmiany mają szczególną wartość jako źródło genów do wytwarzania nowych odmian, mają również ogromne znaczenie kulturowe. Poprzez przykład jabłoni chcemy zwrócić uwagę na proces postępującej erozji genetycznej i utratę różnorodności biologicznej. Coraz częściej do łask powracają stare odmiany drzew owocowych. Ogrodnicy poszukują starych odmian jabłoni i innych drzew, z ogrodów swoich dziadków. Skąd ten sentyment do owoców zapamiętanych z dzieciństwa? Dlaczego stare odmiany drzew owocowych są dziś nadal cenione? Ratuje się i kontynuuje uprawę starych drzew, które tu i ówdzie się zachowały. Ty również możesz przyczynić się do ochrony różnorodności biologicznej poprzez uprawę starych odmian jabłoni. Podzielimy się z Tobą sekretami uprawy starych drzew owocowych! W programie: Historia udomowienia jabłoni "A jeśli chcesz jabłecznik zrobić". Przechowywanie, przetwórstwo i użycie kulinarne jabłek w dokumentacji historycznej. Prezentacja starych odmian. Warsztaty z rozpoznawania odmian, szczepienia i pielęgnacji |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Zagadka autystycznego mózgu |
Zaburzenia rozwoju układu nerwowego, czyli choroby neurorozwojowe dotykają już ponad 1% populacji dzieci na świecie. Mimo licznych badań naukowcom wciąż nie udało się wyjaśnić dokładnych przyczyn ich występowania. Nie udało się również opracować skutecznych metod leczenia. Wydaje się, że brak jest pojedynczej przyczyny, a choroby te są wynikiem kombinacji czynników środowiskowych, genetycznych, neurologicznych oraz immunologicznych. Najczęściej występującą chorobą neurorozwojową są zaburzenia ze spektrum autyzmu (Autism Spectrum Disorder, ASD). ASD charakteryzuje się zaburzeniami poznawczymi, które dotyczą głównie percepcji i przetwarzania informacji. W konsekwencji zmiany te prowadzą do zaburzeń w komunikacji, interakcjach społecznych i powstania stereotypowych wzorców zachowań – łącznie nazywanych „triadą autystyczną”. Sugeruje się, że u podstaw ASD leżą zaburzenia struktury i funkcji synaps czyli połączeń między komórkami nerwowymi. Synapsy przekazują (i modyfikują) informację. Za zaburzenia funkcji synaps mogą odpowiadać zarówno czynniki genetyczne (mutacje, polimorfizm) jak i środowiskowe (np. toksyny i infekcje w życiu płodowym). W niniejszym wykładzie przedstawiony będzie stan obecnej wiedzy neurobiologicznej dotyczącej ASD. Omówione zostaną badania podstawowe, w tym zwierzęce modele ASD. Opisane zostaną prawdopodobne przyczyny i mechanizmy przebiegu tych chorób oraz przedstawione będą potencjalne sposoby leczenia tego zaburzenia. |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Dzikie rośliny jadalne - ostatnia deska ratunku |
Słodkawe kwiaty funkii, pieprzne korzenie wiesiołka czy cierpkie owoce jarzębiny - wiele spośród roślin, na które na nie zwracamy uwagi przy codziennym przygotowaniu posiłków, mogłoby nas uchronić przed głodem czy brakiem witamin. Niektóre spośród nich jeszcze 100-200 lat temu były powszechnie użytkowane, inne są i dziś znane i cenione. Podczas spotkania poznamy niektóre z dzikich gatunków roślin jadanych dawniej i dziś w Polsce i krajach ościennych. Zastanowimy się dlaczego warto dbać o ich obecność w ekosystemach. Projekt edukacyjny „Ogrodowe odkrywanie, czyli jak zdobyć wiedzę o przyrodzie i z niej korzystać – ekologiczne spotkania z multimediami w tle w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego” jest współfinansowany przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie. |
biologia |
|
Lekcja festiwalowa | Hipoteza higieniczna - czy to prawda, że częste mycie skraca życie? |
W ostatnich dziesięcioleciach żyjemy coraz czyściej. Nauczyliśmy się pozbywać pasożytów, bakterii i innych patogenów. Zgodnie z najnowszą teorią zwaną "hipotezą higieniczną" brak kontaktu z niektórymi patogenami może skutkować brakiem treningu układu immunologicznego i poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi w postaci chorób autoimmunologicznymi i alergii. Obecnie uważa się, że organizmy pasożytnicze mogą stanowić "lekarstwo" na wiele poważnych chorób poprzez modyfikację odpowiedzi układu odpornościowego. W części praktycznej uczniowie wyizolują DNA pasożyta - motylicy wątrobowej.
|
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Nowe strategie walki z otyłością |
Liczba ludzi otyłych wzrasta w alarmującym tempie i mimo, że nie jest to choroba zakaźna to mówi się o „epidemii” otyłości. Otyłość to nie jedna choroba tylko zespół wielu różnych patologii i dlatego trudno znaleźć dobry lek, który działałby u wszystkich. Na wykładzie zostaną omówione stare jak i najnowsze terapie otyłości. Czy to czym obecnie dysponujemy jest w stanie powstrzymać „epidemię” otyłości ? A może operacje bariatryczne to jedyne panaceum na „całe zło”? |
biologia |
|
Lekcja festiwalowa | Bogactwo świata owadów |
Owady są najliczniejszą grupą zwierząt na naszej planecie. I choć spotykamy się z nimi niemal każdego dnia naszego życia, wciąż mało o nich wiemy. |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Młodzi Biotechnolodzy przedstawiają swoje naukowe pasje |
Pasje naukowe rodzą się w różnych momentach życia. W czasie Festiwalu Nauki bedziemy mieli przyjemność poznać nastoletnich naukowców, którzy już dzisiaj wiedzę co pochałani ich bez reszty. Siedmioro biotechnologów. Siedem rożnych aspektów biotchnologii. Doświadczenia i warsztaty prezentujace różnorodność tego czym biotechnologia jest, jak jest wykorzystywana i jak może rozwijać się w przyszłości. W czasie tego klubu przez cały czas będą dostępne stanowiska warsztatowe gdzie aktywnie zaangażujemy uczestników. Przychodzisz i eksperymentujesz. Sam wybierasz kolejność w jakiej odwiedzasz stacje doświadczalne. |
biologia |
|