Wydział Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych

W roku 2017 mija 70-ta rocznica istnienia Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki.  Z tej okazji postanowiliśmy przybliżyć Państwu historię naszego Wydziału, jego organizację oraz opowiedzieć w skrócie, czym na co dzień się zajmujemy. Wykład kierowany jest do wszystkich sympatyków konserwacji dzieł sztuki oraz do przyszłych kandydatów na studia.

Odpowiedź na te drążące świat sztuki pytania wymaga usystematyzowania pojęć, w którym pomogą wizualnie atrakcyjne przykłady dzieł i wybieranych przez fałszerzy metod. Akceptacja fałszerstwa stoi w sprzeczności z etyką zawodu konserwatora i jest niedopuszczalna . Profesjonalny konserwator będąc opiekunem i adwokatem dzieł sztuki już przy pierwszym kontakcie może podjąć starania o wyjaśnienie proweniencji dzieła a dzięki interdyscyplinarności przygotowania zawodowego dysponuje wieloma metodami badań historycznych i nowoczesnym systemem analizy instrumentalnej. Niejednokrotnie prawda o dziele może być rozczarowująca wobec oczekiwań właściciela. Bywają też sytuacje odwrotne, jak w przypadku znalezienia sygnatury na obrazie „Ekstaza Świętego Franciszka”  El Greco podczas procesu badań i konserwacji-restauracji tego dzieła.  W konkluzji - podjęcie tematu przez osoby zajmujące się ochroną i konserwacją dzieł sztuki w publicznym wymiarze ma na celu przedstawienie pojęć i mechanizmów rządzących budową kolekcji i rynkiem sztuki.  Natomiast analiza tego tematu wobec odbiorców i właścicieli wychodzi naprzeciw ich satysfakcji i uniknięciu oszustw.

Na zajęciach pokazane zostaną związki różnych dziedzin nauki (chemii, fizyki, nauk przyrodniczych) ze sztuką. Pozwolą one zgłębić zagadnienia związane z procesem powstania malowidła. W trakcie prezentacji połączonej z możliwością obejrzenia i dotknięcia materiałów używanych do produkcji farb uczestnicy poznają pojęcia i terminy stosowane w technologii malarstwa. Podczas zajęć uczestnicy będą mieli okazję własnoręcznie przygotować farbę, według dawnych zasad, którą następnie wykorzystają do namalowania obrazu. 

Czym są szlachetne techniki fotograficzne? Jak samodzielnie wykonać fotogram? Dowiesz się podczas wyjątkowego warsztatu. Podczas zajęć każda uczestniczka i każdy uczestnik będą mieli okazję prześledzić wyjątkowy proces fotochemiczny, a także własnoręcznie skomponować i wywołać odbitkę w technice cyjanotypii – i zabrać ze sobą na pamiątkę! 

Wykład będzie dotyczył specyfiki dzieł wykonanych w technice pastelu. Przybliży zagadnienia związane z technologią charakterystycznych dla techniki podobrazi w ujęciu historycznym.  Wskaże  typowe zniszczenia  oraz sposoby ich naprawy ze szczególnym uwzględnieniem autorskiej metody oczyszczania powierzchni pastelu. Omówione będą również zagrożenia wynikające z nieprawidłowej oprawy dzieł pastelowych oraz wytyczne właściwego ich oprawienia 

Albumy fotograficzne otaczane są troską. Każdy z nich jest unikatową kroniką rodzinną, która pomimo często nadwątlonej kondycji nadal funkcjonuje w domach jako salonowy przedmiot kultu. Wiele zniszczeń występujących w albumach fotograficznych jest nieodwracalnych, część z nich można zlikwidować poddając obiekt zabiegom konserwatorsko-restauratorskim. Odpowiednie traktowanie i właściwe przechowywanie albumów i fotografii spowolni procesy destrukcji i pozwoli przetrwać im dla następnych pokoleń. 

Dwa lata temu do jednej z pracowni konserwacji malarstwa na Wydziale Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki, trafił obraz nieznanego autora z Muzeum Archidiecezjalnego w Białymstoku przedstawiający portret Jana Klemensa Branickiego. Informacja o osobie uwiecznionej na obrazie, stała się punktem wyjścia do dalszych poszukiwań. Branicki był bardzo bogatym i wpływowym człowiekiem, miał ogromne ambicje polityczne. Okazało się, że wielką część swojej energii poświęcał kreowaniu własnego wizerunku. Znamy go jako twórcę między innymi białostockiej rezydencji zwanej " Wersalem północy" i jako znawcę mód swoich czasów. Ciągle zamawiał budowle, rzeźby, obrazy, utrzymywał teatr. Jego portrety malowane przez różnych artystów tworzą w tej autopromocji skodyfikowany typ magnata-sarmaty. Jaki związek mają one z naszym konserwowanym obiektem dowiedzą się Państwo podczas Festiwalu Nauki na Wydziale Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki.

Zrozumienie jak powstało dane dzieło sztuki jest kluczowym etapem   poprzedzającym konserwację. Najlepszą drogą do poznania poszczególnych technik i technologii jest własnoręczne ich powtórzenie. Doświadczenie uzyskane w ten sposób jest nieocenione a efekty często zachwycające.  

Podczas wystawy zaprezentowane zostaną dzieła wykonane przez studentów w ramach zajęć z kopii w różnych pracowniach:

• Kopie malarstwa gotyckiego wykonane przez studentów III roku w Pracowni Technologii Malarstwa Średniowiecznego
• Kopie miniatur średniowiecznych wykonane w Pracowni Technik i Technologii Pozłotnictwa oraz Kopii Miniatury na Pergaminie.
• Atrapy książek dawnych wykonanych przez studentów II roku w Pracowni Technik i Technologii Opraw
• Hafty wykonane przez studentów w Pracowni Technologii i Technik Tkackich i Hafciarskich
• Makiety średniowiecznych pasmanterii wyplatane w technice fingerloop oraz wykonane w technikach wiązanych wykonane w Katedrze Konserwacji i Restauracji Tkanin Zabytkowych

Oprócz tego będzie można zobaczyć:

• Warsztat miniaturzysty
• Warsztat introligatora
• Zbiór roślinnych i zwierzęcych barwników naturalnych, stosowanych w przeszłości do barwienia tkanin

Na Wydziale Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ratuje się wiele obiektów zabytkowych. Prowadzone są również badania naukowe poszerzające wiedzę o dawnych technikach i technologiach oraz o metodach i materiałach stosowanych w konserwacji. Przykłady takich działań będzie można zobaczyć na posterach przygotowanych z okazji 70-cio lecia WKiRDS, prezentujących dokonania pracowników.

Serdecznie zapraszamy!

Czy robiliście kiedyś stemple z ziemniaka i farby? A czy wiecie, że papiery zdobione podobną techniką wykorzystywane były od wieków przez introligatorów jako element książki (np. wyklejki, papiery obłóczkowe)?  Zobaczycie przykłady zabytkowych książek oraz atrapy wykonane przez studentów, w których użyto papierów ręcznie barwionych różnymi metodami. Wspólnie wykonamy papiery w technice klajstrowej i marmurkowania.

Haft należy do najwyżej cenionych technik zdobienia tkanin. Do dziś uznawany jest za wyrafinowany sposób dekorowania ubiorów, rozmaitych akcesoriów, czy tkanin zdobiących wnętrza domów. Haftowanie jest sztuką pełną tajemnic. Odkrywanie jej, nabieranie umiejętności i dochodzenie do wprawy wymaga nieraz wielu lat praktyki. Podstawą jest poznanie odpowiednich ściegów, których dobór decyduję o charakterze haftu. Dlatego też serdecznie zapraszamy wszystkich miłośników hafciarstwa pragnących poznać lub pogłębić swoją wiedzę na temat historycznych technik hafciarskich. 

Kiedy pierwszy raz matryca do odlewania żołnierzyków trafiła w moje ręce, spontanicznie zacząłem szukać narzędzi i materiału do odlewania. Przygotowałem chałupniczy warsztat z przypadkowych przedmiotów. Za materiał odlewniczy posłużył mi wówczas zwykły ołów, który znalazłem w swojej szopie. Roztopiłem go w rondlu nad ogniskiem, które rozpaliłem wcześniej w starym sadzie za domem.  Mimo, że nie zadbałem nawet o rękawice, by uniknąć oparzeń- już za pierwszym razem udało mi się wykonać odlew. Odlałem, samodzielnie metalowy, lśniący olśniewająco piękny przedmiot- żołnierzyka, o którym marzyłem przez całe dzieciństwo. 

       Dziś, po kilku latach, posiadam obszerną kolekcję form.  Moim ulubionym zborem są formy przedstawiające wojska austro-węgierskie. Posiadam też matryce niemieckie i francuskie z różnych okresów. Można odlewać z nich kawalerię, różne rodzaje piechoty, armaty z obsługą, poczty sztandarowe, orkiestrę i wozy transportowe załadowane workami z mąką i beczkami z winem. 

Podczas warsztatów każdy uczestnik będzie mógł odlać własnego, cynowego żołnierzyka i zabrać do domu na pamiątkę. 

Obecnie przy codziennym pośpiechu sztuka kaligrafii zanika wypierana przez klawiatury komputerów coraz powszechniej wybierane zamiast odręcznego pisma. Jeszcze do niedawna w szkołach kaligrafia była jednym z przedmiotów nauczania początkowego , którego głównym celem, poza doskonaleniem pisma, było kształtowanie charakteru i cierpliwości. Umiejętność pięknego pisania nadal jest doceniana tym bardziej, że coraz mniej osób posiada chęci i wystarczającą ilość samozaparcia aby się tego nauczyć. Nie jest to niemożliwe i każdy poprzez odpowiednią praktykę i ćwiczenia może udoskonalić swoje pismo. Poznawanie różnych krojów i opanowywanie ich może okazać się fantastyczną przygodą a niejeden odnajdzie w tym nawet pasje.

Podczas warsztatów będzie możliwość poznania w praktyce kilku popularnych, dawnych krojów pisma oraz narzędzi stosowanych do ich wykonania: gęsiego pióra, odpowiednio ściętego patyka i klasycznej stalówki.

Pokaz odtworzenia średniowiecznej techniki druku na tkaninach z wykorzystaniem drewnianych, ręcznie rzeźbionych stempli.

Pokazowi towarzyszyć będą warsztaty ze stemplowego druku na tkaninach i papierze. Każdy z uczestników będzie miał możliwość stworzenia własnej kompozycji wykorzystując stemple ze wzorami zaczerpniętymi ze średniowiecznych tkanin — fantastycznych smoków, zwierząt i ptaków. Doskonała zabawa dla najmłodszych i ich opiekunów.

Krótkie wprowadzenie do rzemiosła introligatorskiego. Podczas prezentacji omówiony zostanie proces powstawania książki od luźnych kart do zdobionej oprawy.

Wykład dotyczyć będzie genezy i historii ikon podróżnych oraz cech charakterystycznych technik i technologii tego typu obiektów. Omówione zostaną różnice i podobieństwa warsztatów ikonopisarzy i zachodnioeuropejskich mistrzów malarstwa średniowiecznego i późniejszego.