Instytut Socjologii UW

W ostatnich latach politycy i media straszą europejskie społeczeństwa zalewem uchodźców. Utrzymują, że ‘Islam zagraża naszej kulturze i wolności,’ ‘że uciekający przed śmiercią i głodem wprowadzą własne prawa religijne pozbawiając kobiety podstawowych praw’, że ‘będzie rozbój i bezrobocie’, no i że ‘będziemy umierać od sprowadzonych chorób’. Taki apokaliptyczny wizerunek popiera się milionowymi cyframi szacującymi liczbę uchodźców dobijających się do drzwi Europy. Mamy się bać i się boimy. Przekaz jest skuteczny.

Na podstawie analizy danych zgromadzonych w trakcie dwuletniego badania etnograficznego prowadzonego w obozie dla uchodźców na południu Europy, porównań dokonanych z innymi badaniami (Francja, Włochy, Grecja, UK) okazuje się, że wzbudzona celowo panika moralna jest nieuzasadniona. Tejże mocnej konkluzji towarzyszy drugie odkrycie, które ujawnia zjawisko, którego trzeba się bać. Systemy stworzone przez różne społeczeństwa i oficjalnie mające na celu pomoc i zapewnienie opieki nad uchodźcami działają w różny sposób. Brak odpowiedniej kontroli ze strony instytucji nadrzędnych (europejskich) umożliwia w niektórych miejscach korupcję i prowadzi do złego traktowania uchodźców przez ludzi i instytucje zawodowo zajmujące się ich opieką. Uchodźcy będąc bez możliwości zwrócenia się o pomoc w sytuacji nadużyć i wykorzystywania stają się ofiarą zarówno ludzi ze społeczności przyjmującej jak i organizacji przestępczych (złożonych z “lokalnych” europejskich obywateli). Uchodźcy są ludźmi żyjącymi w Limbo – pozostają oni w przestrzeni, której nie widzimy i nie chcemy widzieć – w nicości. Są oni skazani na niebyt.  Skazani przez nas – na Limbo.

Projekt HOPE wsparty finansowo przez NCN - OPUS, nr 2017/25/B/HS6/01725.

W Europie zachodzą poważne zmiany demograficzne, społeczeństwa starzeją się, a dzieci rodzi się coraz mniej. Czy zatem mamy do czynienia z kryzysem demograficznym? Podczas wykładu analizowane będą uwarunkowania społeczne, kulturowe i ekonomiczne procesów demograficznych w Europie, w tym zmiany modelu rodziny, wzorów dzietności, stylu życia, sytuacji gospodarczej, modeli polityki rodzinnej. Jak te procesy zachodzą w wybranych państwach europejskich? Czy w Polsce mamy do czynienia z zapaścią demograficzną? Jakie są konsekwencje tych zmian, jakie prognozy?

Polski dyskurs publiczny za sprawą rozmaitych czynników i procesów przeżywa niespotykaną dotąd polaryzację opinii społecznych. Podział na wrogie plemiona „prawaków” i „lewaków”, gotowych bronić swoich wizji rzeczywistości „do ostatniej kropki”, widoczny jest już nie tylko w przestrzeni medialnej, ale i w przestrzeni publicznej. Uwidacznia się on w szczególności wokół dyskusji nad tematami ‘kontrowersyjnymi’, jak aborcja, pedofilia, kryzys uchodźczy czy prawa mniejszości, zatem kwestii, w których nie da się udzielić jednoznacznej odpowiedzi, bez naruszania spójności tożsamości (Polak-katolik, postępowy Polak) oraz konsensusu wartości. Jednocześnie znaczenie zyskuje pojęcie postprawdy – swoistego naginania rzeczywistości do życzeniowej wizji świata oraz zamykania się w tzw. „bańkach informacyjnych”, do których z trudem dociera przekaz niezgodny z przekonaniami. A może jedynie... podkreślany w mediach poziom wrogości w Polsce i zjawisko przywoływania resentymentów dotyczy grup marginalnych, a w przestrzeni publicznej nic się nie zmieniło? Może to, co nazywamy polaryzacją i podziałem na plemiona jest znanym od dawna na Zachodzie zubożeniem debaty publicznej („każdy mówi, ale nikt nie słucha”) i przykładaniem mniejszej wagi do faktów niż celu, jakiemu ma służyć określony dobór mniej lub bardziej zweryfikowanych informacji (wówczas za Nietzschem możemy powiedzieć, że nie ma faktów, są jedynie interpretacje!). Podczas spotkania zaprezentowane zostaną wyniki badania dyskursu publicznego w dzielących Polaków kwestiach: m.in. przyjmowania uchodźców, dopuszczalności aborcji, penalizacji pedofilii. Staną się one punktem wyjścia do dyskusji, czy zmiany, które widzimy w dyskursie publicznym są naszym „polskim poletkiem” czy globalnym trendem, widocznym również w innych krajach.

Podczas lekcji uczniowie liceum będą mieli okazję wcielić się w socjologów. Pochylając się nad poszczególnymi przykładami, zmierzą się z dylematami, które mogą powstać podczas przeprowadzania badań.

Publiczne występowanie to jedna z kluczowych umiejętności w XXI. Skuteczne przemawianie stanowi przewagę konkurencyjną. Umożliwia przekonanie do swoich racji innych. Ułatwia również mierzenie się z edukacyjnymi wyzwaniami, takimi jak wygłaszanie referatów czy branie udziału w debatach.

Zajęcia są przeznaczone dla licealistów chcących poćwiczyć umiejętności publicznego występowania. Warsztat składa się z części teoretycznej i praktycznej. Uczestnicy zajęć dowiedzą się, dlaczego przekonywanie innych do swoich racji jest ważną społeczną umiejętnością. Poznają kluczowe zasady budowania wystąpień publicznych oraz strategie retoryczne. Otrzymają również wskazówki dotyczące m.in. opanowania stresu przed wystąpieniem czy angażowania publiczności. Licealiści będą też mieli możliwość sprawdzenia swoich umiejętności w praktyce. Osią części praktycznej warsztatów będzie analiza umiejętności retorycznych oraz stylu występowania każdego z mówców.

W ostatnich latach politycy i media straszą europejskie społeczeństwa zalewem uchodźców. Utrzymują, że "Islam zagraża naszej kulturze i wolności", że "uciekający przed śmiercią i głodem wprowadzą własne prawa religijne, pozbawiając kobiety podstawowych praw", że "będzie rozbój i bezrobocie" no i że ‘będziemy umierać od sprowadzonych chorób". Taki apokaliptyczny wizerunek popiera się milionowymi cyframi szacującymi liczbę uchodźców dobijających się do drzwi Europy. Mamy się bać i się boimy. Przekaz jest skuteczny.

Na podstawie analizy danych zgromadzonych w trakcie dwuletniego badania etnograficznego prowadzonego w obozie dla uchodźców na południu Europy, porównań dokonanych z innymi badaniami (Francja, Włochy, Grecja, UK) okazuje się, że wzbudzona celowo panika moralna jest nieuzasadniona. Tejże mocnej konkluzji towarzyszy drugie odkrycie, które ujawnia zjawisko, którego trzeba się bać. System stworzony przez różne społeczeństwa i oficjalnie mający na celu pomoc i zapewnienie opieki nad uchodźcami działają w różny sposób. Brak odpowiedniej kontroli ze strony instytucji nadrzędnych (europejskich) umożliwia w niektórych miejscach korupcję i prowadzi do złego traktowania uchodźców przez ludzi i instytucje zawodowo zajmujące się ich opieką. Uchodźcy, będąc bez możliwości zwrócenia się o pomoc w sytuacji nadużyć i wykorzystywania, stają się ofiarą zarówno ludzi ze społeczności przyjmującej, jak i organizacji przestępczych (złożonych z “lokalnych” europejskich obywateli). Uchodźcy są ludźmi żyjącymi w Limbo - pozostają oni w przestrzeni, której nie widzimy i nie chcemy widzieć - w nicości. Są oni skazani na niebyt. Skazani przez nas na Limbo.

Projekt HOPE wsparty finansowo przez NCN - OPUS, nr 2017/25/B/HS6/01725.

Od czasów rozpoczęcia budowy w roku 2002 Miasteczko Wilanów wzbudza wiele kontrowersji. Z jednej strony przedstawiane jest jako wyjątkowy projekt architektoniczno-urbanistyczny, z drugiej zaś jako miejsce zamieszkania „słoików” i „lemingów”. Według krytyków Miasteczka jego mieszkańcy, ślepo podążający za trendami wyznaczanymi przez międzynarodowe korporacje, przypominają lemingi – zwierzęta, które miałyby bezmyślnie ulegać masowemu pędowi i w ten sposób popełniać zbiorowe samobójstwa. Typowy mieszkaniec Miasteczka Wilanów byłby widziany jako przedstawiciel klasy średniej, przyjezdny do Warszawy z innej miejscowości, skupiony jedynie na karierze konformistyczny pracownik wielkiej korporacji. Miasteczko Wilanów zasłynęło w mediach jako obszar o ograniczonym dostępie do przestrzeni i usług publicznych. W tym zamieszkanym przez 25 tysięcy osób osiedlu funkcjonuje tylko jedna publiczna szkoła podstawowa, nie ma publicznej przychodni internistycznej, brak również publicznego parku. Pierwsza szkoła podstawowa w Miasteczku Wilanów została otwarta w 2016 roku. Placówka planowana była na 500 uczniów, zapisało się do niej zaś 750 dzieci. Obecnie do szkoły uczęszcza prawie 1200 uczniów. Domniemywać można, że problem ten będzie narastać. Wilanów ma najwyższy z dzielnic Warszawy przyrost naturalny; wciąż powstają tam nowe inwestycje mieszkaniowe. Pomimo powyższych niedogodności w badaniach jakości życia mieszkańcy Miasteczka Wilanów deklarują wysoki poziom zadowolenia z miejsca zamieszkania. Podczas wykładu przeanalizuję fenomen Miasteczka Wilanów przez pryzmat relacji pomiędzy sferą publiczną a prywatną z odniesieniem do wybranych teorii socjologii miasta.

Spotkanie ma charakter alternatywnego, zanurzonego w kulturze popularnej i doniesieniach medialnych,  „mikrowprowadzenia” do socjologii wraz z omówieniem istotnych, nierzadko nadużywanych pojęć i teorii socjologicznych. Wspólnie podejmiemy próbę rekonstrukcji wybranych zagadnień, w sposób twórczy i humorystyczny. Punktem wyjścia jest obserwacja nieświadomego użycia pojęć socjologicznych.

Wspólnie zastanowimy się nad „utartymi zwrotami”, obecnymi w przestrzeni publicznej, które swe źródło mają właśnie w socjologii. Wykorzystamy materiały naukowe, popularnonaukowe, wizualne (np. filmy, blogi, komiksy, piosenki, artykuły prasowe).

Główną metodą pracy będzie dyskusja poprzedzona wprowadzeniem, prowadzona na podstawie wybranych materiałów.

Dzięki uczestnictwu w zajęciach słuchacze zyskają podstawy wyobraźni socjologicznej – orientację w życiu społecznym i rozumienie współczesnych zjawisk życia zbiorowego oraz będą gotowi do pogłębiania wiedzy socjologicznej na własną rękę.

Spotkanie przeznaczone jest w sposób szczególny dla pasjonatów świata społecznego i osób lubiących twórcze dyskusje, także tych, które studiowanie mają jeszcze przed sobą.

Dla osób, które ukończyły studia/studiują na kierunku socjologia/politologia/dziennikarstwo lub pokrewne, spotkanie może być „wtórne”, nie odkrywcze. 

Co ma wspólnego socjologia z boksem? Na pozór, niewiele. Chyba, że socjolog użyje technik „obserwacji uczestniczącej” do opisu danej społeczności. W tym przypadku małej grupy pięściarzy boksu olimpijskiego, którzy trenują w Warszawie. Można grać w piłkę, mówił Mike Tyson, ale w boks nie można „grać”. Ten sport kojarzy się z przemocą. Czy rzeczywiście tak jest? Postaram się na to pytanie i opowiedzieć o specyfice dyscypliny, trudach przygotowań na sali i podczas walk na ringu. Centralną kategorią moich rozważań będzie „dystans”: w walce (walka „na dystansie” albo w „półdystansie”), dystans geograficzny, społeczny oraz międzypokoleniowy.