Wydział Biologii UW
Typ | Tytuł | Opis | Dziedzina | Termin |
---|---|---|---|---|
Lekcja festiwalowa | Oczyszczanie przeciwciał monoklonalnych wyprodukowanych przez komórki hybrydomy |
Przeciwciała to białka o ogromnym i wciąż rosnącym potencjale biotechnologicznym i rynkowym, znajdujące zastosowanie jako narzędzie w badaniach naukowych oraz jako nowoczesne leki, głównie w terapiach nowotworów. Celem warsztatów jest zapoznanie uczestników z jedną z podstawowych technik biotechnologii molekularnej, jaką jest chromatografia powinowactwa i wykorzystanie jej do oczyszczania przeciwciał monoklonalnych wyprodukowanych przez komórki hybrydom, które uzyskano poprzez fuzję normalnego limfocytu B z komórkami nowotworowymi szpiczaka. Dzięki temu hybrydomy zachowują naturalne zdolności immunologiczne limfocytów B, uzyskując jednocześnie możliwość namnażania się bez ograniczeń podobnie jak komórki nowotworowe. W trakcie zajęć wykonamy eksperyment polegający na oczyszczaniu przeciwciał, a jego wyniki zweryfikujemy, wykorzystując elektroforezę SDS-PAGE, która odpowie nam, jaki był stopień i specyficzność wzbogacenia tych białek. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Co łączy lodówkę i buty sportowe, czyli opowieść o nanocząstkach |
Co łączy lodówkę, buty sportowe i krem z filtrem UV? Uczestnicy lekcji dowiedzą się, co to są nanocząstki i dlaczego są tak wyjątkowe. Pozornie niepozorne, stanowią podstawę niezwykle dynamicznie rozwijającej się nanotechnologii, cieszą się zainteresowaniem zarówno nauki, jak i przemysłu. Popularne wśród naukowców, mało znane przeciętnemu człowiekowi, a przecież obecne w jego życiu. Czemu nanocząstki zawdzięczają swoją wyjątkowość i w jakich jeszcze zaskakujących produktach codziennego użytku można je znaleźć? Na te pytania znajdziemy odpowiedzi w czasie lekcji. Spotkanie podzielone będzie na dwie części. Pierwsza to krótki wykład o wyjątkowych właściwościach i zastosowaniach nanocząstek, często zaskakujących i niezwykłych. Druga część spotkania to gra, w której aby wygrać, trzeba znaleźć odpowiedź na intrygujące pytanie. Droga do odpowiedzi prowadzić będzie przez labirynt pytań i zagadkowych zadań. Przyda się odrobina sprytu i szczęścia, ale przede wszystkim wiedza, nie tylko ta zdobyta w trakcie wykładu… |
|
|
Lekcja festiwalowa | Oczyszczanie przeciwciał monoklonalnych wyprodukowanych przez komórki hybrydomy |
Przeciwciała to białka o ogromnym i wciąż rosnącym potencjale biotechnologicznym i rynkowym, znajdujące zastosowanie jako narzędzie w badaniach naukowych oraz jako nowoczesne leki, głównie w terapiach nowotworów. Celem warsztatów jest zapoznanie uczestników z jedną z podstawowych technik biotechnologii molekularnej, jaką jest chromatografia powinowactwa i wykorzystanie jej do oczyszczania przeciwciał monoklonalnych wyprodukowanych przez komórki hybrydom, które uzyskano poprzez fuzję normalnego limfocytu B z komórkami nowotworowymi szpiczaka. Dzięki temu hybrydomy zachowują naturalne zdolności immunologiczne limfocytów B, uzyskując jednocześnie możliwość namnażania się bez ograniczeń podobnie jak komórki nowotworowe. W trakcie zajęć wykonamy eksperyment polegający na oczyszczaniu przeciwciał, a jego wyniki zweryfikujemy, wykorzystując elektroforezę SDS-PAGE, która odpowie nam, jaki był stopień i specyficzność wzbogacenia tych białek. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Co łączy lodówkę i buty sportowe, czyli opowieść o nanocząstkach |
Co łączy lodówkę, buty sportowe i krem z filtrem UV? Uczestnicy lekcji dowiedzą się, co to są nanocząstki i dlaczego są tak wyjątkowe. Pozornie niepozorne, stanowią podstawę niezwykle dynamicznie rozwijającej się nanotechnologii, cieszą się zainteresowaniem zarówno nauki, jak i przemysłu. Popularne wśród naukowców, mało znane przeciętnemu człowiekowi, a przecież obecne w jego życiu. Czemu nanocząstki zawdzięczają swoją wyjątkowość i w jakich jeszcze zaskakujących produktach codziennego użytku można je znaleźć? Na te pytania znajdziemy odpowiedzi w czasie lekcji. Spotkanie podzielone będzie na dwie części. Pierwsza to krótki wykład o wyjątkowych właściwościach i zastosowaniach nanocząstek, często zaskakujących i niezwykłych. Druga część spotkania to gra, w której aby wygrać, trzeba znaleźć odpowiedź na intrygujące pytanie. Droga do odpowiedzi prowadzić będzie przez labirynt pytań i zagadkowych zadań. Przyda się odrobina sprytu i szczęścia, ale przede wszystkim wiedza, nie tylko ta zdobyta w trakcie wykładu… |
|
|
Spotkanie festiwalowe | Biologia molekularna – co piszą w podręcznikach, a jak jest naprawdę? |
Biologia molekularna to dziedzina, która fascynuje wiele osób, ale często jest odbierana jako hermetyczna i trudna do zrozumienia. Problem ten jest szczególnie istotny, gdy weźmie się pod uwagę aparaturę stosowaną w badaniach białek i kwasów nukleinowych, która jest niedostępna w szkołach. Proponowany wykład jest zaproszeniem do świata biologii molekularnej – przewodnikami będą nauczyciel akademicki Wydziału Biologii UW i student Wydziału Fizyki UW realizujący badania dotyczące struktury białek w Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych. Poprowadzą oni krok po kroku po niezwykłym świecie cząsteczek, które oddziałując ze sobą, czynią komórkę żywą. Podróż rozpocznie się od odczytania informacji genetycznej, a skończy na skomplikowanej sieci oddziaływań między białkami. Na wykładzie zostaną poruszone tematy opisywane w podręcznikach licealnych, ale zostaną one uzupełnione o wyniki najnowszych badań. |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Człowiek i dieta, czyli zwyczaje żywieniowe okiem biologia ewolucyjnego |
W krajach rozwiniętych jedzenie dawno przestało spełniać swoją biologiczną funkcję dostarczania substancji odżywczych do organizmu i stało się elementem kultury i światopoglądu. Zwolennicy licznych diet, rozumianych jako styl odżywiania się, przytaczają często na uzasadnienie swoich wyborów argumenty biologiczne. Alergię na gluten tłumaczy się zanieczyszczeniem środowiska, niechęć do rezygnacji z mięsa – konsekwencjami fizjologicznymi wegetarianizmu. W trakcie wykładu omówię wybrane trendy żywnościowe z punktu widzenia biologa ewolucyjnego. Do jakiego sposobu odżywania jesteśmy przystosowani? Co jadali nasi przodkowie? Dlaczego na południu Europy więcej osób cierpi na nietolerancję laktozy niż na północy? |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Medycyna personalizowana i jej obecny stan w Polsce |
Medycyna personalizowana polega na dobieraniu leku lub metody leczenia nie tylko na podstawie cech choroby, ale również z uwzględnieniem cech pacjenta. Dziedzina ta rozwija się bardzo dynamicznie na całym świecie, również w naszym kraju. Na wykładzie postaram się wyjaśnić, na czym polega medycyna personalizowana i jak można z jej dobrodziejstw korzystać już dzisiaj w Polsce. |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Światełko w ciemności - białka fluorescencyjne w badaniach biologicznych |
Białka fluorescencyjne, po uprzednim wzbudzeniu, są zdolne do emisji światła o różnych długościach fali, czyli do świecenia w różnych kolorach. Ich wielka kariera rozpoczęła się niepozornie od wyizolowania na początku lat sześćdziesiątych XX w. zielonego białka fluorescencyjnego (GFP) z komórek stułbiopława Aequorea victoria. Od tego czasu została skonstruowana cała paleta różnokolorowych białek fluorescencyjnych, które stały się potężnym narzędziem w badaniach biologicznych, pozwalając zobaczyć to, co wcześniej pozostawało niewidoczne. Dziś jednym z podstawowych zastosowań białek fluorescencyjnych jest używanie ich jako świecących znaczników. Dzięki dołączeniu takiego znacznika można analizować inne (nieświecące) białka bezpośrednio w komórkach, czyli tam, gdzie normalnie funkcjonują. W 2008 r. badania nad białkami fluorescencyjnymi zostały uhonorowane Nagrodą Nobla, którą otrzymali Osamu Shimomura, Martin Chalfie i Roger Y. Tsien. Na wykładzie będzie można usłyszeć o historii tych badań, o niezwykłej budowie GFP, która warunkuje jego szczególne właściwości, oraz o zastosowaniu białek fluorescencyjnych w badaniach biologicznych na poziomie komórkowym. |
Nauki biologiczne |
|
Lekcja festiwalowa | Co mi zrobisz, jak mnie wyhodujesz? Wykrywanie i identyfikacja bakterii |
Bakterie to mikroorganizmy, które opanowały większość dostępnych na Ziemi środowisk. Dla człowieka największe znaczenie mają te drobnoustroje, które mogą powodować mniej lub bardziej groźne choroby, a także te, które stanowią jego naturalną florę (żyją na powierzchni ciała lub w jego wnętrzu, wspomagając procesy fizjologiczne i stanowiąc barierę przeciw inwazji innych organizmów). Na co dzień mamy możliwość przekonania się, jak istotne są dla nas bakterie. Wykorzystujemy je w domu do celów spożywczych (fermentacja) i zdrowotnych - dla przywrócenia prawidłowego funkcjonowania organizmu (jogurty wzbogacone w kultury bakterii mlekowych). Nie można również pominąć ich wykorzystania na polu naukowym, jako narzędzi w badaniach biologii molekularnej i medycyny. Na naszych zajęciach podczas ok. 2 godzin uczestnicy będą mogli dowiedzieć się, jak hodować bakterie i jakie są sposoby ich identyfikacji. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Izolowanie barwników biorących udział w fotosyntezie |
Życie na naszej planecie trwa dzięki energii słonecznej, która jest przekształcana w energię chemiczną w niezwykłym procesie zwanym fotosyntezą. Z fotosyntezą kojarzy nam się przede wszystkim zielony barwnik chlorofil. Tymczasem światło jest absorbowane także przez barwniki pomocnicze – żółte i pomarańczowe karotenoidy. Wszystkie te związki współistnieją w pozornie jednolicie zielonych liściach. Co więcej, u roślin wyższych zieleń chlorofilu też nie jest jednolita, gdyż występuje on w dwóch odmianach, jako niebieskozielony chlorofil a i żółtozielony chlorofil b. W proponowanym doświadczeniu wszystkie te barwniki można samodzielnie otrzymać i zobaczyć! Uczestnicy zajęć wykonują całe doświadczenie całkowicie samodzielnie, zapoznając się z technikami homogenizacji i ekstrakcji materiału biologicznego oraz identyfikacji związków chemicznych. Ze świeżych liści różnych roślin uzyskują ekstrakt acetonowy zawierający mieszaninę barwników, którą rozdzielają metodą chromatografii cienkowarstwowej na chlorofile a i b, karoteny i ksantofile. Związki te identyfikują, porównując otrzymane wyniki z danymi literaturowymi. |
|
|
Spotkanie festiwalowe | Jak jedzenie zielonego może pomóc w walce z otyłością? |
Otyłość i choroby z nią powiązane są przyczyną coraz większej liczby zgonów. Wśród głównych przyczyn otyłości wymienia się zmianę nawyków żywieniowych, które mogą modyfikować skład naszej mikrobioty jelitowej. Te tryliony komórek zasiedlających nasze jelita mają ogromny wpływ na funkcjonowanie naszego organizmu, a zaburzenie ich składu może być przyczyną wielu problemów zdrowotnych, w tym otyłości. Wzbogacenie naszej diety o zielone warzywa może być pomocne w regulacji apetytu i zwiększaniu populacji pożytecznych mikroorganizmów, a także skutkować wieloma korzyściami zdrowotnymi. W zielonych częściach roślin znajdują się błony zwane tylakoidami, które zawierają różne korzystne dla nas związki, w tym zielony barwnik chlorofil. I to właśnie dzięki ich właściwościom prozdrowotnym można utrzymać właściwą masę ciała bez konieczności przestrzegania rygorystycznej diety. |
Nauki biologiczne |
|
Lekcja festiwalowa | Fabryka białek 3.0 |
Białka są składnikami wszystkich żywych komórek, a ich nieustanna praca zapewnia prawidłowe funkcjonowanie całych organizmów. Naukowcy starają się zgłębić tajniki białek, aby jak najlepiej zrozumieć mechanizmy komórkowe, w tym te odpowiedzialne za procesy chorobowe. Z drugiej strony, białka są wykorzystywane jako leki (np. insulina), a dzięki swoim zróżnicowanym właściwościom znajdują zastosowanie także w przemyśle, np. spożywczym i chemicznym. Zarówno niektóre cele badawcze (coraz lepsze poznawanie białek), jak i praktyczne zastosowania przemysłowe wymagają uzyskania wyizolowanych białek, oczyszczonych od innych składników komórkowych. W trakcie zajęć opowiemy o tym, jak skłonić bakterie, by produkowały dowolne (nawet ludzkie) białko oraz zaprezentujemy wybrane metody, które naukowcy stosują na co dzień do otrzymywania białek, ich oczyszczania i podstawowej analizy. W trakcie lekcji uczniowie będą również mogli w kilkuosobowych zespołach własnoręcznie przeprowadzić prostą procedurę eksperymentalną. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Od degeneracji do rekonstrukcji – tajemnice regeneracji mięśni szkieletowych |
Regeneracja to niezwykły proces prowadzący do odbudowy prawidłowej struktury mięśni szkieletowych po uszkodzeniu mechanicznym lub wynikającym z miopatii. Podczas wykładu zostaną zaprezentowane najnowsze doniesienia naukowe dotyczące regeneracji mięśni i badań nad wspomaganiem tego procesu oraz mobilizacji komórek macierzystych do uszkodzonej tkanki. |
|
|
Spotkanie festiwalowe | Ekologia miasta |
Współcześnie więcej ludzi mieszka w miastach niż poza nimi. Można powiedzieć, że dla większości z nas krajobraz miejski jest najbliższym środowiskiem życia. Wykład będzie przeglądem zagadnień z szybko rozwijającej się dziedziny ekologii miasta (Urban Ecology). Poruszę problem klimatu miasta, miejskiej wyspy ciepła, gleb w mieście, stosunków wodnych i bioróżnorodności w miastach. Bardziej szczegółowo omówię zagadnienia zieleni miejskiej, jej typów, funkcji i zagrożeń. |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Skazani na tlen |
Tlen jest jednym z najważniejszych pierwiastków na naszej planecie. Ale nie zawsze tak było. Czy wiesz, jak wyglądało życie na Ziemi przed pojawieniem się tlenu? W jaki sposób tlen doprowadził do masowego wymierania gatunków? W trakcie wykładu na wiele głosów przedstawimy charakterystykę cząsteczki tlenu i jej reaktywnych form oraz zastanowimy się, jak wpływają one na żywe organizmy. Wykażemy, jak wiele obliczy ma tlen i jego reaktywne formy, często mylnie uważane za przyjaciół, i jak pochopnie traktowane wrogo. Czy cząsteczka, która otacza nas z każdej strony i bez której nie możemy żyć, zawsze ma na nas pozytywny wpływ? |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Trucizny w "Grze o tron" |
W walce o tron, i tej historycznej, i tej serialowej, trucizny odgrywały zawsze dużą rolę. Służyły do skrytobójczych otruć, pomagały szybko kończyć pojedynki, czasem pomagały zademonstrować czyjeś wpływy. Podczas wykładu poznamy tajniki trucizn odpowiednich do takich zadań. Rozszyfrujemy też zagadkę śmierci Joffrey’a Baratheona. |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Czego można się dowiedzieć z rybich kiszek? |
Z jednej strony budowa wewnętrzna ryb przypomina anatomię człowieka – można odnaleźć te same narządy: jelito, wątrobę, nerkę, mózg… Ale z drugiej jest ona ściśle związana z wodnym środowiskiem życia i dietą tych zwierząt. Celem warsztatów będzie poznanie anatomii ryb oraz związku pomiędzy rodzajem zdobywanego pokarmu a budową przewodu pokarmowego. Uczestnicy dowiedzą się także, jak ryby ewoluowały, skąd się wzięły zęby, szczęki i pęcherz pławny oraz poznają organizmy, którymi ryby mogą się odżywiać: skorupiaki (Daphnia, Artemia), wodne larwy owadów oraz skąposzczety. Uczestnicy samodzielnie przeprowadzą sekcję ryby oraz będą oglądać pod mikroskopem organizmy, którymi ryby się żywią. |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Moc roślinnych antyoksydantów w walce z wolnymi rodnikami w naszym organizmie |
Życiodajny tlen, który wydzielany jest przez rośliny, stanowi dla nich, a także dla innych organizmów, poważne zagrożenie. Reakcje chemiczne zachodzące podczas normalnego metabolizmu mogą prowadzić do przypadkowego przeniesienia elektronów na tlen i wytworzenia reaktywnych form tlenu (RFT). RFT szybko reagują z różnymi cząsteczkami, powodując zmianę ich funkcjonowania, a nawet wywołując ich trwałe uszkodzenia. Z tego względu organizmy muszą stale korzystać z bardzo skutecznej broni, która ma na celu ograniczanie ilości RFT – antyoksydantów. Warsztaty będą poświęcone samodzielnym oznaczeniom aktywności związków antyoksydacyjnych obecnych w jadalnych częściach roślin. Na zakończenie wykorzystamy właściwości witaminy C i zaszyfrujemy wiadomości w postaci niewidzialnego pisma. |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Trucizny w "Grze o tron" |
W walce o tron, i tej historycznej, i tej serialowej, trucizny odgrywały zawsze dużą rolę. Służyły do skrytobójczych otruć, pomagały szybko kończyć pojedynki, czasem pomagały zademonstrować czyjeś wpływy. Podczas wykładu poznamy tajniki trucizn odpowiednich do takich zadań. Rozszyfrujemy też zagadkę śmierci Joffrey’a Baratheona. |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Białka dziwnych kształtów i jak je badać? |
Białka pełnią różne funkcje dzięki zróżnicowanym strukturom przestrzennym, jakie przyjmują. Przez lata biolodzy sądzili, że stabilna struktura przestrzenna i możliwość swobodnego ruchu w obrębie komórki są niezbędne do pełnienia funkcji przypisanych poszczególnym białkom. Na wykładzie przyjrzymy się nietypowym białkom – takim, które tworzą regularne agregaty, a nawet takim, które nie mają stabilnej struktury przestrzennej, a pełnią konkretne funkcje w organizmie. |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Czego można się dowiedzieć z rybich kiszek? |
Z jednej strony budowa wewnętrzna ryb przypomina anatomię człowieka – można odnaleźć te same narządy: jelito, wątrobę, nerkę, mózg… Ale z drugiej jest ona ściśle związana z wodnym środowiskiem życia i dietą tych zwierząt. Celem warsztatów będzie poznanie anatomii ryb oraz związku pomiędzy rodzajem zdobywanego pokarmu a budową przewodu pokarmowego. Uczestnicy dowiedzą się także, jak ryby ewoluowały, skąd się wzięły zęby, szczęki i pęcherz pławny oraz poznają organizmy, którymi ryby mogą się odżywiać: skorupiaki (Daphnia, Artemia), wodne larwy owadów oraz skąposzczety. Uczestnicy samodzielnie przeprowadzą sekcję ryby oraz będą oglądać pod mikroskopem organizmy, którymi ryby się żywią. |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Zbyt piękne, by było prawdziwe – o oszustwach w nauce |
Na wykładzie zostaną przedstawione przykłady oszustw naukowych z dziedziny biologii. Na czym one opolegają, dlaczego zostały popełnione i jak je ujawniono? |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Od wieżowca do stawu (kolanowego) – nowe życie ściany komórkowej |
Przyzwyczailiśmy się, myśląc o wykorzystaniu ściany komórkowej roślin, wyobrażać sobie deski z pni drzew czy arkusze papieru. Bardziej zorientowani w temacie mogli pomyśleć jeszcze o ulubionym bawełnianym T-shircie. Ostatnie lata przyniosły jednak rozkwit technologii opartych właśnie na ścianach komórkowych roślin lub na ich składnikach, takich jak celuloza czy pektyny. Zrewolucjonizowały one budownictwo, przemysł paliwowy, dietetykę i medycynę. Przyniosły także tak potrzebne teraz podejście ekologiczne - czyste technologie i biodegradowalne materiały. |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Jak się starzeć powoli? |
Badania nad procesem starzenia przebiegają na trzech różnych poziomach. Są to badania eksperymentalne na poziomie biologii molekularnej, badania eksperymentalne na zwierzętach i badania obserwacyjne na ludziach. W trakcie wykładu zastanowimy się czy wnioski wypływające z tych badań możemy wykorzystać aby przedłużyć nasze własne życie. |
Nauki biologiczne |
|