Nauki humanistyczne

Typ Tytuł Opis Dziedzina Termin
Spotkanie festiwalowe Uciekaj co najrychlej. Choroby zakaźne na przestrzeni wieków

Wielkie epidemie jako czynnik kształtujący losy społeczeństw ludzkich od pradziejów po czasy współczesne. Pandemie odciskujące swoje piętno na strukturze politycznej, ekonomicznej, a także gospodarce w Polsce, Europie i na świecie.

Nauki humanistyczne
  • sob., 2020-09-26 11:00
Spotkanie festiwalowe „Fala uniesień, powódź uczuć”. Dlaczego we współczesnej sztuce „leje się wodę”?

W centrum spotkania będą role i znaczenia, jakich nabiera woda we współczesnej sztuce. Już Leonardo da Vinci fascynował się strukturą i zastosowaniem wody. Współcześnie woda jako tworzywo jest wykorzystywana w pracach Jeffa Koonsa czy Yayoi Kusamy – najdroższych artystów współczesnych.

W trakcie spotkania zaprezentowane zostaną polskie i zagraniczne projekty artystyczne, w których woda staje się narzędziem wyrażania emocji. Pokazane zostaną zarówno koncepty wirtualne, jak i te realizowane w przestrzeni miejskiej oraz w naturze. Między innymi pojawią się: 1. Antony Gromley i jego rzeźba „Another Place” zainstalowana na plaży w Crosby (2007), projekt „Sinking world” fotografa Andreas Franke i jego galeria pod wodą (2010), „Tężnia Sztuki” tworzona przez Roberta Kuśmirowskiego (2016), projekt amerykańskiej fotografki Rose-Lynn Fisher „Topografia łez” (2017).

Wspólnie spróbujemy ustalić, po co współcześni artyści sięgają po wodę jako narzędzie wyrażania emocji. Zastanowimy się też, ile jest prawdy w tym, że jesteśmy „ciałami wody” oraz przekonamy się, czy we współczesnej kulturze – jak  przekonuje artystka Ewa Partum – „new horizon is a wave”/„nowy horyzont jest falą”?

Nauki humanistyczne
  • sob., 2020-09-26 11:00
Spotkanie festiwalowe Strzelono jej w tył głowy tutaj w Katyniu. Opowieść o jedynej kobiecie- ofierze zbrodni katyńskiej

Z przemówienia Donalda Tuska wygłoszonego 7 kwietnia 2010 r. w Katyniu: "Janina Lewandowska, dziewczyna utalentowana, skończyła konserwatorium muzycne, skończyła szkołę pilotażu, była świetną narciarką, świetnie jeżdziła konno.Jako pierwsza Europejka skoczyła spadochronem z ponad 5 km wysokości. Córka gen, Józefa Dowbora Muśnickiego, naszego narodowego bohatera. Kiedy wybuchła wojna wstąpiła do wojska. Miały się wówczas odbyć mistrzostwa szybowcowe w Warszawie. Bardzo chciała wygrać, ale wojna zniszczyła nie tylko to ludzkie marzenie. 22 kwietnia miała obchodzić urodziny. Strzelono jej w tył głowy właśnie tutaj, w Katyniu ".

Nauki humanistyczne
  • sob., 2020-09-26 11:30
Spotkanie festiwalowe Największe tajemnice PRL-u - od broni nuklearnej po zbrodnię połaniecką

Kulisy największych tajemnic powojennej Polski. Czy to prawda, że Sowieci składowali głowice nuklearne w jednej z polskich wsi? Dlaczego morderstwo z Połańca było najgłośniejszą zbrodnią PRL-u? Czym Breżniew zszokował polskich komunistów podczas wizyty w Polsce? Czy Bolesław Bierut musiał umrzeć?

Nauki humanistyczne
  • sob., 2020-09-26 12:00
Spotkanie festiwalowe ODWOŁANA - Labirynt filozoficzny

Dowiedz się, czym jest filozofia i jak zadać pytanie, by uzyskać filozoficzną odpowiedź. Zmierz się z największymi filozofami, sprawdź, czy istnieją pytania, o których nie śniło się filozofom. („Filozofowie i historycy filozofii z IFIS PAN wcielają się w postacie wybitnych filozofów: Platona, Heideggera, Arystotelesa, Derridę i innych i odpowiadają na wszelkie pytania. Żeby się z nimi spotkać i porozmawiać, wystarczy wiedzieć, że nic się nie wie...")

Nauki humanistyczne
  • sob., 2020-09-26 12:00
Spotkanie festiwalowe Wkład Żydów w kulturę średniowiecznej Hiszpanii

Jeszcze za czasów Cesarstwa Rzymskiego Żydzi osiedlali się w Hiszpanii. Legenda sefardyjskich wyznawców wiary Mojżeszowej głosi, że przybyli na Półwysep Iberyjski po zburzeniu Pierwszej Świątyni Salomona. Współtworzą oni hiszpańską tożsamość narodową. W każdym okresie historii Hiszpanii, od starożytności do wypędzenia w 1492 roku, piastowali oni wysokie stanowiska, a na dworach królewskich i magnackich spotykamy poetów, lekarzy, astronomów, astrologów, tłumaczy, finansistów i handlowców, zarówno pod rządami Wizygotów, jaki  muzułmanów z Półwyspu Arabskiego, Bereberów czy chrześcijan. Żydzi obecni są w administracji państwowej, jako np. poborcy podatkowi, a także w instytucjach kultury, takich jak szkoły tłumaczy (zobacz: Kordoba, Toledo). Nie sposób wyobrazić sobie filozofii Hiszpanii bez Majmonidesa, poezji bez Ibn Gabirola, mistyki bez Mosze z Leonu i innych. Kiedy myślimy o hiszpańskiej urbanistyce, staje nam przed oczyma dzielnica żydowska w Kordobie i synagogi z Toledo. Nawet oliwa z oliwek, cecha rozpoznawcza śródziemnomorskiej kuchni, zadomowiła się w niej pod wpływem Żydów, którzy ze względów religijnych nie używali smalcu. Marcepan, z  którego słynie Toledo, był świątecznym deserem przygotowywanym na Paschę i Purim. Tak też poznając Hiszpanię, poznajemy kulturę żydowską, której apogeum przypada na średniowiecze.

Nauki humanistyczne
  • sob., 2020-09-26 12:00
Spotkanie festiwalowe Ćwiczenia z ekspansji. Gorączka brazylijska i początki ruchu narodowodemokratycznego w Polsce

W 1895 roku Galicję ogarnęła "gorączka brazylijska", czyli fala migracji mas chłopskich z Galicji do Brazylii. W tym samym roku Roman Dmowski dołączył do zespołu redakcyjnego "Przeglądu Wszechpolskiego" - wydawanego od 1892 roku we Lwowie organu prasowego Polskiego Towarzystwa Handlowo-Geograficznego, który przez pierwsze trzy lata swojego istnienia nosił nazwę "Przegląd Emigracyjny". Tematyką pisma było polskie wychodźstwo, idea polskiej kolonizacji i łączności wszechpolskiej, a celem, jaki sobie stawiali redaktorzy - racjonalne zagospodarowanie polskich mas ludowych, tych poddających się migracyjnej gorączce i tych pozostających w podzielonej rozbiorami Polsce. W moim wystąpieniu zamierzam pokazać, jak w poszczególnych tekstach pierwszego rocznika "Przeglądu Wszechpolskiego" były przedstawiane ludowe masy, oraz zastanowić się nad znaczeniem stosowanego tam pojęcia kolonizacji. Idea polskiej kolonizacji, to znaczy osadnictwa prowadzonego w Brazylii i Stanach Zjednoczonych przez masy chłopskie wygnane przez biedę z ziem polskich, na łamach pisma zaczęła się przenikać z ideą kolonizacji tych mas - dbałością, by się nie wynarodowiły i nie porzuciły religii katolickiej, a także z ideą ekspansji polskiego ciała narodu, które miało zająć odpowiednie miejsce w globalnej gospodarce kapitalistycznej. Chcę się też skupić na roli tego mało znanego aspektu historii endecji w jej rozwoju jako formacji autorytarnej i zmierzającej ku totalitaryzmowi.

Nauki humanistyczne
  • sob., 2020-09-26 12:30
Spotkanie festiwalowe Najdawniejsza przeszłość zachowana w torfowiskach, bagnach i jeziorach: świat i Polska

Rzecz dotyczy archeologii, ale tej specyficznej związanej ze środowiskim. Zabytki, całe duże obiekty, a także pozostałości ludzkich ciał są skarbnicą wiedzy o pradziejowych pokoleniach.

Nauki humanistyczne
  • sob., 2020-09-26 12:30
Spotkanie festiwalowe Przychodzi socjolog do lekarza i… Społeczno-kulturowa perspektywa zdrowia i choroby

 

Zagadnienia medyczne bardzo długo nie były uważane za właściwy przedmiot badań dla socjologów oraz antropologów - jako fakty natury przyrodniczej były postrzegane w oderwaniu od społecznych, kulturowych i politycznych kontekstów, w których występują. Jednak kultura nie tylko stanowi podstawę naszych przekonań i praktyk jako społeczeństwa, ale kształtuje również nasze poglądy i zachowania (pro)zdrowotne.  Ma też niebagatelny wpływ na procesy diagnozy, leczenia oraz rekonwalescencji.

 

Nauki społeczne badając zagadnienia medyczne pozwalają lepiej zrozumieć jak definiujemy, rozumiemy i praktykujemy zdrowie, jak postrzegamy choroby oraz w jaki sposób radzimy sobie ze zmianami zachodzącymi w naszym ciele. Pozwalają również zobaczyć jakie przekonania i wierzenia, jako społeczeństwo, mamy na temat tego, czym jest medycyna i jak działa.

 

Podczas wykładu opowiem o najważniejszych badaniach i teoriach dotyczących społecznych aspektów zdrowia, choroby i leczenia. Przyjrzymy się przejawom medykalizacji życia codziennego oraz zastanowimy się nad możliwościami krytycznej analizy tak zwanego biomedycznego modelu wiedzy.

 

Nauki humanistyczne
  • sob., 2020-09-26 12:30
Spotkanie festiwalowe Motywy mitologiczne w architekturze

Motywy mitologiczne towarzyszą człowiekowi niemalże na każdej płaszczyźnie. Jedną z nich jest architektura, która chętnie wykorzystywała istoty i postacie znane z mitów w detalach architektonicznych i dekoracjach malarskich. Czasem odwołanie się do konkretnego boga lub jego atrybutu jest nam w stanie odpowiedzieć na pytanie, czym zajmował się właściciel danego obiektu lub jaką funkcję pełnił budynek. Często przechodząc obok jakiegoś miejsca, nie zwracamy uwagę na szczegóły. Niektóre z nich pozostają ukryte dla ciekawskich oczu. Wykład będzie pewną formą spaceru – wędrówki, podczas której architekturze, przede wszystkim z XIX i początku XX wieku, towarzyszyć będą motywy mitologiczne. Część z nich jeszcze do niedawna znajdowała się pod warstwą farby, niektóre z nich pozostały już jedynie na zdjęciach.

Nauki humanistyczne
  • sob., 2020-09-26 13:00
Spotkanie festiwalowe Polskie dzieci Syberii

Fakty z życia polskich dzieci, które po deportacji na Syberię i do Kazachstanu w latach 1940/1941, a następnie po podpisaniu układu Sikorski-Majski umożliwiającego amnestię i ewakuację z  ZSRR polskich więżniów, zesłańców i jeńców, wśród nich dzieci - los  zaprowadził najpierw do Iranu, potem do Afryki, Indii, Meksyku i Nowej Zelandii. Ocalone i bezpieczne w specjalnie utworzonych dla nich osiedlach polskie dzieci mogły się uczyć, bawić i cieszyć odzyskanym dzieciństwem.

Nauki humanistyczne
  • sob., 2020-09-26 13:00
Spotkanie festiwalowe Bolesław Prus i fotografia

Z okazji jubileuszu pięćdziesięciolecia urodzin i dwudziestopięciolecia pracy artystycznej, który Aleksander Głowacki (pseud. Bolesław Prus) obchodził w 1897 roku, autor Lalki kupił sobie aparat fotograficzny, aby – nie mając talentu do rysowania – uwiecznić, np. oglądany krajobraz lub spotkaną osobę, a przede wszystkim spełnić daną najbliższym obietnicę: „Od tej pory ja Was będę fotografował” [List do żony (Oktawii z Trembińskich Głowackiej), Nałęczów, 15 sierpnia 1898 r.].

Prus jako właściciel aparatu fotograficznego KODAK nr 1 oddawał się pasji fotografowania rzeczywistości końca XIX i początku XX wieku głównie w czasie wakacyjnych pobytów w Nałęczowie. Zdjęcia (o ustalonym i niewiadomym autorstwie) pisarza i jego najbliższych, fotografie rodziny Stefana Żeromskiego, kuracjuszy nałęczowskich wód czy dzieci z tamtejszej ochronki oraz uwiecznione na płytce fotograficznej malownicze krajobrazy uzdrowiska  zachowały się w zbiorach m.in. Muzeum Literackiego w Nałęczowie – Oddziale Muzeum Lubelskiego w Lublinie (dawniej Muzeum Bolesława Prusa) i Muzeum Narodowego w Warszawie. Dotąd pozostają one niezbadanym świadectwem epoki i zainteresowań Prusa.

Nauki humanistyczne
  • sob., 2020-09-26 13:30
Spotkanie festiwalowe Rynek - forum - miejsce wyceny w perspektywie historycznej

Czy pojęcie „rynku" pojawiło się w sposób naturalny wraz z rozwojem gospodarki, czy też mogło zostać zdefiniowane dopiero w określonym kontekście kulturowym? Dlaczego nie znano go w starożytnym Rzymie,choć istniały tam stosunki, które określamy dziś jako „rynkowe"? Czy rację miał Joseph Schumpeter  podkreślając, że zainteresowanie etyką gospodarczą stało się katalizatorem postępu analizy i doprowadziło między innymi do pojawienia się „rynku" w języku ekonomicznym naszej cywilizacji. „Rynek" był najpierw miejscem, a stał się pojęciem teoretycznym...Jak był określany w łacinie średniowiecznej? Dlaczego ten sam termin był używany w zarówno w odniesieniu do wyceny wartości towarów, jak i do oceny postepowania ludzi? Jak rozumiano termin „wolny rynek" w przywilejach książęcych w Polsce epoki rozbicia dzielnicowego? Jak chroniono niegdyś rynek przed oszustami? Jakie sposoby praktycznej wyceny wartości towarów wskazywano w tekstach późnośredniowiecznych ? Dlaczego pojęcia rynku i słusznej ceny wiążą się ze sobą? Jak rozumieli rynek uczeni, od Tomasza z Akwinu do Mikołaja Kopernika? Czy pojęcia „wspólnotowy" i „rynkowy" w każdym kontekście traktowano przeciwstawnie?Czy występujący w średniowiecznych tekstach termin „wspólny rynek" miał podobne znaczenie jak dziś ? Odpowiedzi na te pytania będą zawarte w prezentacji multimedialnej dr. hab. Marcina Bukały badacza filozofii i kultury średniowiecznej oraz wczesnych koncepcji ekonomicznych, wydawcy i tłumacza tekstów łacińskich poświęconych etyce kupieckiej.

 

 

 

Nauki humanistyczne
  • sob., 2020-09-26 14:30
Spotkanie festiwalowe Zróbmy sobie miecz; o dawnej metalurgii orientalnej słów kilka

Żelazo od niepamiętnych czasów stanowiło „metal bogów”. Pierwsze jego fragmenty znane człowiekowi pochodziły ze spadających z nieba meteorytów, które przekuwano, tworząc ozdoby i broń nie tylko godne królów, ale i roztaczające aurę przedmiotów „z innego świata”. Nawet kiedy ludzie nauczyli się wytwarzać żelazo z rudy, zachowało ono swe magiczne znaczenie, przy jego wytwarzaniu trzeba było przecież posłużyć się wszystkimi żywiołami.

Jeszcze w starożytności odkryto sposób na zapanowanie nad procesem krystalizacji stali. Pozwoliło to na oczyszczenie jej z resztek żużla oraz produkcję wysokowęglowej stali tyglowej – jednego z najdoskonalszych, najbardziej wytrzymałych i najpiękniejszych materiałów, jakie wytworzył człowiek. Metal ten był tak niezwykły, że wpłynął na wykształcenie całkowicie odrębnych technik produkcyjnych. Zadecydował też o różnicach pomiędzy metalurgią „świata islamskiego” a europejską.

Wysiłki hutników i kowali oraz osiągnięcia ich rzemiosła umożliwiły rozwój ludzkiej cywilizacji, najlepsze i najpiękniejsze tych osiągnięć przykłady znajdujemy jednak w narzędziach służących wojnie i zniszczeniu. W luksusowych głowniach dawnych mieczy, ich kształcie, ciężarze, w zdobiących je wzorach skupia się cała wiedza i wysiłek ich twórców. Znajdujemy w nich nie tylko wszelkie informacje na temat sposobu ich produkcji, fascynują nas, gdyż dostrzegamy w nich przebłysk ludzkiego geniuszu.

Niniejsza prezentacja pozwoli na praktyczne zapoznanie się z metodami powstawania tych najpiękniejszych i najgroźniejszych wytworów ludzkich rąk. Objaśni techniki doboru stali do różnych zastosowań, metody ich obróbki, techniki tworzenia wzorzystych głowni zgrzewanych, a wreszcie powstawania słynnych „głowni damasceńskich”.

Nauki humanistyczne
  • sob., 2020-09-26 14:30
Spotkanie festiwalowe Pojedynek w XIX wieku – przestępstwo, rytuał, paradoks

Pojedynek w XIX wieku to „teatr, w którym krew była prawdziwa”.
Korzystając z rozmaitych źródeł z epoki (wspomnienia, anegdoty, kodeksy pojedynkowe, literatura piękna i jej ekranizacje, grafiki itp.) zestawionych ze współczesnymi wyobrażeniami popularnych powieści i seriali nurtu „retro”, zobaczymy dzisiejsze najczęściej zafałszowane i uproszczone wyobrażenie o tym specyficznym zjawisku. To zachowanie – akceptowane społecznie, choć równocześnie karane przez prawo – miało charakter ściśle zrytualizowanej formy, obwarowanej szczegółowymi przepisami i szczególny sens, ściśle związany z pojęciem honoru (zob. interpretacje Johana Huizingi i Jurija Łotmana).

Nauki humanistyczne
  • sob., 2020-09-26 15:00
Spotkanie festiwalowe Różnorodność społeczna a dostęp do opieki zdrowotnej

Równe traktowanie osób należących do różnych grup społecznych i kulturowych ma szczególne znaczenie w przestrzeni opieki zdrowotnej. Choć prawo gwarantuje równość, kobiety, przedstawiciele i przedstawicielki mniejszości seksualnych, religijnych i kulturowych, migranci i migrantki doświadczały i nadal doświadczają dyskryminacji w kontaktach z instytucjami opieki zdrowotnej.

Zjawisko ograniczania praw społecznych w zakresie opieki zdrowotnej omówi dr Mariusz Baranowski (WS UAM), który wygłosi wykład pt.  „Redefinicja pojęcia niepełnosprawności w «warunkowych» państwach dobrobytu: podejście welfare scarcity. Po wykładzie odbędzie się panel dyskusyjny z udziałem badaczy i badaczek zagadnienia dostępu do opieki zdrowotnej w Europie.

Kontakt: katarzyna.bielinska@uw.edu.pl, anna.chowaniec90@gmail.com.

Biorąc udział w spotkaniu pt.: „Różnorodność społeczna a dostęp do opieki zdrowotnej” wyrażają Państwo zgodę na przetwarzanie Państwa danych przez Uniwersytet Warszawski. Szczegółowa informacja nt. przetwarzania danych zostanie przekazana uczestnikom na początku spotkania.

Wydarzenie jest organizowane w ramach Projektu HcPubS: Opieka zdrowotna jako przestrzeń publiczna: Integracja i różnorodność społeczna w kontekście dostępu do opieki zdrowotnej w Europie finansowanego  przez Narodowe Centrum Nauki (Polska, nr projektu 2018/28/Z/HS1/00554), Federalne Ministerstwo Edukacji i Badań Naukowych (Niemcy), Ministerstwo Nauki i Edukacji Republiki Chorwacji/Chorwacką Akademię Nauk i Sztuk  (Chorwacja) i Słoweńskie Ministerstwo Nauki i Sportu (Słowenia) ze środków HERA – Humanities in the European Research Area (http://heranet.info) Public Spaces i Komisji Europejskiej w ramach programu finansowania badań naukowych i innowacji Unii Europejskiej „Horyzont 2020”, umowa nr 769478.

Nauki humanistyczne
  • sob., 2020-09-26 17:00
Spotkanie festiwalowe Władysław Łokietek - Odnowiciel Królestwa  we współczesnej literaturze pięknej

W 2020 r. przypada 700-lecie koronacji Władysława Łokietka, który w dziele zjednoczenia państwa polskiego odegrał doniosłą rolę. Władca ten, określany w historiografii jako „Odnowiciel Królestwa Polskiego”, cieszy się do dzisiaj w społeczeństwie polskim powszechnym i zasłużonym uznaniem. Dlatego z tej okazji Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie przygotowało wystawę archiwalną pt: WŁADYSŁAW ŁOKIETEK „INSTAURATOR REGNI POLONIAE”, której  celem jest przybliżenie postaci jednego z najwybitniejszych władców Polski. Ekspozycja prezentuje w układzie chronologicznym oryginalne dokumenty i pieczęcie z XIII i XIV w. z zasobu AGAD, ze szczególnym uwzględnieniem okresu panowania Władysława Łokietka. Oprócz dokumentów i zabytków sfragistycznych znajdują się na wystawie tablice genealogiczne oraz wybrane fragmenty z kronik i roczników. Przygotowana wystawa prezentuje postać  Władysława Łokietka i jego najbliższej rodziny  na tle ważnych wydarzeń politycznych, ekonomicznych i społecznych w Polsce i w Europie Środkowo-Wschodniej w XIII –XIV w. Organizatorzy wystawy pragną  nie tylko upamiętnić 700-lecie koronacji Władysława Łokietka, lecz również pobudzić społeczeństwo do większego zainteresowania dziejami naszej ojczyzny w okresie panowania ostatnich Piastów. 

W tym roku, w związku z ograniczeniami związanymi z epidemią, spotkania odbywać się będą jedynie on-line. Poszczególne prezentacje będą udostępniane na stronie internetowej Archiwum Głównego Akt Dawnych w najbliższą sobotę, 26 wrześnie 2020, od godz. 18.

Nauki humanistyczne
  • sob., 2020-09-26 18:00