Sekretariat FN

Debata będzie dotyczyła skutków, jakie wywierają na ludzi wielkie epidemie.  Dotyczy to zarówno poszczególnych osób, jak i społeczeństw. Chcemy spojrzeć na epidemie/pandemie w perspektywie historycznej i na tym tle zobaczyć, jakie są skutki obecnej pandemii koronawirusa, jakie zjawiska na ogół wywołują epidemie, a jakie są specyficzne dla obecnej pandemii. Wiadomo na pewno, że epidemie powodują zanik, albo swoiste uśpienie więzi społecznych, wywołują konflikty społeczne, do których prowadzą choroby, przekształcenia ekonomiczne związane z samą chorobą i jej następstwami, zmieniają zasady dystrybucji zasobów ekonomicznych, nie mówiąc już o psychicznych skutkach dla różnych osób. W naszych czasach niezwykle ważne są sprawy związane z działaniem służby zdrowia i relacjami między medycyną i inżynierią biomedyczną a polityką społeczną, czyli – decyzjami polityków. Zaprosiliśmy do debaty z jednej strony historyków, z drugiej – uczoną z dziedziny psychologii społecznej, która sama przeprowadziła badania na ten temat w ub. roku. Otwiera to szerokie pole do debaty, którą wyznaczają perspektywy: historyczna, socjologiczna, psychologiczna, medyczna, ale też ekonomiczna i polityczna.

 Gawęda o dwóch przymiotnikach

Czy premiera w teatrze jest wydarzeniem „kulturalnym” czy też „kulturowym”?

We współczesnej polszczyźnie używamy obu tych przymiotników, często myląc ich sensy. Wskazuję więc pokrótce różnicę ich zakresów znaczeniowych, genealogię semantyczną oraz konteksty historyczne. A że temat jest jak rzeka, więc spływają różne kwestie poboczne: inteligencja, ludzie kulturalni, cywilizacja itp.

Na koniec staram się ustalić, że oba te przymiotniki są pożyteczne, ale zawsze trzeba dbać o relację ich znaczeń.

Naród niech napisze dla siebie konstytucję zbawienną, jasną i rozumną. O konstytucyjnych doświadczeniach Polaków w XVIII i XIX wieku.

Pod koniec  XVIII wieku Polska znalazła się w kręgu rodzącego się konstytucjonalizmu. I choć okres faktycznego obowiązywania pierwszej polskiej  konstytucji był krótki, jest do dziś symbolem reformatorskich i patriotycznych działań. W Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim obcy monarchowie oktrojowali konstytucje. Czy Polacy je zaakceptowali? Czy spełniły nadzieje budowania własnego państwa? O potrzebie konstytucji, o konstytucyjnych nadziejach i rozczarowaniach, o mitach i tradycji konstytucyjnej warto porozmawiać.

Wszyscy znamy przebój Ewy Demarczyk:

Jeno wyjmij mi z tych oczu

szkło bolesne – obraz dni,

które czaszki białe toczy

przez płonące łąki krwi.

Wszyscy też wiemy, o czym to jest. O nas: o wojnie, o Polakach i o powstaniu warszawskim.

Pokolenie Krzysztofa Kamila Baczyńskiego – bo on jest autorem tych słów – przeszło do historii i do legendy. On sam stał się symbolem – młody poeta i żołnierz, który oddał życie w pierwszych dniach powstania 1944 roku.

A jednak nie o wszystkim chcemy wiedzieć.

Miłosz tak pisał o Baczyńskim: „musiał być doskonale świadomy, że miejsce jego w getcie (…). Spadkobierca polskiej poezji romantycznej (…) z pełną świadomością składał z siebie ofiarę ojczyźnie, wiedząc zarazem, że ta ojczyzna go nie chce”. Pod wierszem, który śpiewała Demarczyk, widnieje data 15 czerwca 1943. O godzinie „W” nikt w tym czasie nie myślał, za to nad Warszawą jeszcze niedawno unosił się gęsty dym z płonącego getta.

Ojczyzna nie wsłuchiwała się w poezję Baczyńskiego, kiedy ta mówiła o Żydach. Podobnie było z Tadeuszem Różewiczem, przedstawicielem tego samego pokolenia. Na ile jesteśmy gotowi usłyszeć głos, który z centrum polskiej tradycji narodowej mówi o tragedii gett? Wygląda na to, że nie chcemy opowieści, w której los AK-owskiej młodzieży sąsiaduje i łączy się z losem polskich Żydów. To połączenie zmusza do myślenia o rzeczach, o których wolimy nie myśleć: o antysemityzmie i wykluczeniu.

Pokolenie Kolumbów to dla nas narodowa legenda. Tymczasem K.K. Baczyński i T. Różewicz – kojarzeni z AK-owską młodzieżą lat wojny – byli według ustaw norymberskich Żydami. Co to znaczyło dla nich i ich poezji?

Mars jest najlepiej poznanym pozaziemskim ciałem kosmicznym. Przez ostatnie 25 lat do Marsa lub na Marsa skierowaliśmy aż 23 misje. Czego na Marsie szukamy, skoro jest planetą zimną, suchą i jałową? Dzisiaj taki jest, ale kiedyś, kilkaset milionów lat po powstaniu był planetą inną. Z atmosferą i wodą w stanie płynnym, której ślady niegdysiejszej obecności, a nawet obecność pod postacią lodu dzisiaj wykrywamy. A ponieważ w tym czasie Ziemia nie była miejscem sprzyjającym powstaniu życia, wielu znawców Marsa uważa, że życie mogło narodzić się na nim i zostać przyniesione przez meteoryty marsjańskie do nas. Szukamy zatem śladów tego życia. Większość misji marsjańskich to zadanie stawia sobie za ważny, jeśli nie główny cel. Podczas spotkania z dr Anną Łosiak przedstawimy historię Marsa i omówimy obecny stan naszej wiedzy o Czerwonej Planecie. Powiemy też, dlaczego wciąż nie udaje się znaleźć śladów życia na niej.

Inżynieria genetyczna, epidemiologia, prawo międzynarodowe i astronautyka: czy jest na świecie ktokolwiek, kto może nazwać się ekspertem w każdej z tych dziedzin? A jednak dzień po dniu cała Polska i świat żyją zagadnieniami, których dogłębne zrozumienie wymagałoby dekad wytężonej pracy w tego typu trudnych dyscyplinach. Ba, jesteśmy zachęcani do posiadania wyrazistego, ostrego zdania na każdy z tych tematów. Jak najlepiej walczyć z pandemią? Jaką metodą można obniżyć emisje dwutlenku węgla? Jaki jest status prawny nieopublikowanego w Dzienniku Ustaw wyroku Trybunału Konstytucyjnego? Jaka jest płeć osoby z wrodzonym zespołem niewrażliwości na androgeny? Ktokolwiek zawaha się publicznie w którejkolwiek z tych kwestii, ten ryzykuje, że zostanie uznany za "jednego z tych". Tymczasem nikt z nas nie ma możliwości zadowalającego zrozumienia choćby połowy tych tematów - pozostaje więc zaufanie do autorytetów. A może po prostu powinniśmy pogodzić się z własnym poczuciem niewiedzy i nauczyć się żyć z poczuciem niepewności?

30 lat temu przez łącze TCP/IP wysłany został pierwszy e-mail w Polsce. Od tego wydarzenia minęło w sumie niewiele czasu, ale dzisiaj  trudno sobie wyobrazić rzeczywistość bez internetu. Innowacja techniczna, jaką była sieć internet, pociągnęła za sobą powstanie mnóstwa programów użytkowych, których funkcja w istotnej części opiera się na możliwości komunikacji przez sieć. Obecnie to właśnie te programy są utożsamiane z internetem, a sam sposób konstrukcji sieci niespecjalnie zaprząta nasze umysły. W ramach debaty spróbujemywyjasnićć, jak działa sieć , a także zastanowimy się wspólnie, jaki wpływ ma powszechne użycie sieci na życie społeczne. Spróbujemy też przewidzieć kierunki rozwoju internetu.

 Wykład będzie poświęcony mitologii swojskości, która od kilkuset lat temu pozostaje jednym ze składników polskiej świadomości zbiorowej. W swej postaci zewnętrznej objawia się ona jako sielanka, jako idealizacja wiejskiego, krzepiącego trwania na uboczu i z dala, w istocie jednak jest zamaskowanym mechanizmem autodestrukcji, może nawet kulturowej apokalipsy.

Węch człowieka był określany jako zmysł o mniejszym znaczeniu. Jednak w związku z pandemią koronawirusa zainteresowanie ludzkim węchem uległo wyraźnemu wzrostowi. W wystąpieniu przedstawiono podstawowe informacje na temat węchu oraz różnic/podobieństw w stosunku do innych zmysłów. Szczególną uwagę poświęcono jego zaburzeniom na skutek urazów i różnych zespołów chorobowych.

Presupozycje to termin lingwistyczny, oznaczający nieprzywołane wprost, ale konieczne tło, które usensownia wypowiedź. Kiedy mówi się: król Francji jest łysy, to przyjmujemy, że Francja jest monarchią. Kiedy w powieści dziewiętnastowiecznej mówi się o potrzebie pracy, racjonalnej gospodarce, dobru wspólnym, a nawet dobroczynności – to dla zrozumienia tych haseł nie wystarczy refleksja etyczna, można zasadnie przyjąć, że chodzi o coś więcej – o nawiązanie (świadome lub nie)  do dziewiętnastowiecznych  teorii ekonomicznych – Adama Smitha, Davida Ricarda, Jeana-Baptiste’a Saya i Simonda de Sismondiego.

Ciekawość jest zjawiskiem niejednorodnym. W zachowaniu człowieka pełni kluczową rolę w jego przystosowywaniu się do zmiennych warunków otoczenia. Czy zwierzęta współdzielą te mechanizmy i w jakim stopniu? W przedstawionych badaniach zaprezentuję jeden ze sposobów analizy tego zagadnienia.