Wydział Polonistyki UW

Grzeczność, jako cecha człowieka dobrze wychowanego, podlega ewolucji wraz ze zmianami społeczno-ekonomicznymi, kulturowymi, a także technologicznymi. Po przyspieszonej cyfryzacji, u progu drugiej ćwiartki XXI wieku, trudno mówić o tożsamości naszych obyczajów grzecznościowych z wzorcami dobrych manier z początku ubiegłego stulecia. A jednak to wtedy ustalił się paradygmat polskiej grzeczności. Żyjemy w innych czasach, w całkiem innej rzeczywistości, a jednak kurtuazyjne zwyczaje sprzed nieco ponad wieku ochoczo podglądamy w filmach i serialach. Zaczytujemy się w książkach z rozbudowanym wątkiem historii obyczaju. Warto poświęcić tej barwnej przeszłości chwilę uwagi, by zrozumieć, skąd biorą się nasze dzisiejsze obyczaje. A może i lepiej rozpoznać własne oczekiwania i reakcje?

 - Dlaczego grzeczność pozostaje tak nieuchwytna, a dobrze wychowanego człowieka rozpoznajemy intuicyjnie, niemal od pierwszego spojrzenia?

- Czy tytułomania to uniwersalny sposób okazywania szacunku?

- Z jakiego powodu „bycie miłym” nie ma dziś najlepszego PR-u?

- Jak nasze przywiązanie do tego, co z klasą i na poziomie, wykorzystuje współczesny marketing?

 Na te i inne pytania postaram się odpowiedzieć (z pomocą publiczności) w czasie krótkiego wykładu.

Nazwiska w obecnej postaci istnieją w polszczyźnie dopiero od XIX w. Czy zatem nasi przodkowie nie mieli nazwisk? Jak odróżniano od siebie dwóch Stanisławów mieszkających w jednej wsi? Na zajęciach prześledzimy historię nazw, które dziś znamy jako nazwiska, i spróbujemy odnaleźć etymologię wybranych nazwisk współczesnych. Porozmawiamy też o etymologii nazwisk uczestników warsztatów, jeśli wyrażą taką chęć.

Projekt kreatywnego czytania tekstów poetyckich i malarskich ma na celu kształtowanie umiejętności twórczego myślenia, wyjścia poza schemat kultury konwergencyjnej. Wyzwania w postaci zadań indywidualnych i grupowych stworzy przestrzeń do kształtowania „myślenia pytajnego” (Krzysztof J. Szmidt) w procesie poznawczym, co oznacza odkrywanie nowych problemów i redefiniowanie starych. Ćwiczenie niestandardowego myślenia pomaga lepiej rozumieć siebie i świat, rozwijać swój potencjał, odkrywać możliwości własnego umysłu. Natomiast kontakt z poezją i malarstwem jest wymiernym czynnikiem modelującym umiejętności analityczne i interpretacyjne. W ten sposób formowany jest świadomy odbiorca kultury.

A. Dlaczego chcemy być kreatywni?

*Kreatywność jest: wyznacznikiem człowieka nowoczesnego; modna i niezbędna w szkole, pracy, życiu osobistym; wiąże się z dobrą zabawą.

B. Rozwijamy kreatywność

* Twórcza rozgrzewka – ćwiczenia rozwijające umiejętność abstrahowania, metaforyzowania i przełamywania fiksacji funkcjonalnej

* Nowa perspektywa „uczyć bawiąc” – ćwiczenia wykorzystujące współczesne teksty poetyckie i malarskie. Wdrożenie metodologii czytania komunikatów lingwistyczno-wizualnych proponowanych przez Gunthera Kressa i Theo van Leeuvena, a także krytyki pentadycznej Kennetha Burke. Przełożenie teorii na zabawę formą, treścią, interpretacją.

C. Etap końcowy

*Podsumowanie rezultatów ćwiczeń. Uczestniczy wypełniają kartę nowych kompetencji.

Jak działania wojenne wpływały na środowisko przyrodnicze? Jak kształtowały się powiązania między światem ludzi, roślin i zwierząt wobec zniszczeń oraz zmian ekologicznych w mieście? Podczas lekcji przyjrzymy się tym zagadnieniom w okresie drugiej wojny światowej, ze szczególnym uwzględnieniem okupowanej Warszawy. Będziemy pracować z fotografiami i literaturą dokumentu osobistego. Wspólnie zrekonstruujemy obraz okupowanego miasta i zastanowimy się nad znaczeniem przyrody w przestrzeni miejskiej.

W Najmłodszej Akademii Językowej proponujemy cykl 5 lekcji poświęconych różnym zagadnieniom związanym z językiem i kulturą. Każda lekcja trwa 45 minut i jest ilustrowana prezentacją, której towarzyszy interaktywna opowieść (z pytaniami, zagadkami, rozmową itp.). Dzieci otrzymują podczas lekcji tematyczne rekwizyty i/lub karty pracy.

W Najmłodszej Akademii Językowej proponujemy cykl 5 lekcji poświęconych różnym zagadnieniom związanym z językiem i kulturą. Każda lekcja trwa 45 minut i jest ilustrowana prezentacją, której towarzyszy interaktywna opowieść (z pytaniami, zagadkami, rozmową itp.). Dzieci otrzymują podczas lekcji tematyczne rekwizyty i/lub karty pracy.

W Szkole Mistrzostwa Językowego proponujemy cykl 3 lekcji poświęconych różnym zagadnieniom związanym z kulturą języka. Każda lekcja trwa 45 minut i jest ilustrowana prezentacją, której towarzyszy interaktywna opowieść (z pytaniami, zagadkami, rozmową itp.). Młodzież otrzymuje podczas lekcji tematyczne rekwizyty i/lub karty pracy.

Język polski XVI w. różnił się od dzisiejszej polszczyzny zarówno w warstwie fonetycznej, jak i fleksyjnej czy składniowej. Na wykładzie skupimy się przede wszystkim na jego warstwie fonetycznej. Poznamy zasób samogłosek i spółgłosek polszczyzny XVI w., uwzględniający jej zróżnicowanie terytorialne. Spróbujemy odtworzyć wymowę ówczesnych mieszkańców Wielkopolski, Małopolski oraz Mazowsza, bazując na nagraniach gwar polskich. Szczególną uwagę poświęcimy mowie Jana Kochanowskiego, pochodzącego z Małopolski, i spróbujemy zapisać i przeczytać jeden z jego utworów, zgodnie ze zrekonstruowanym dla XVI w. systemem fonetycznym.