Instytut Slawistyki PAN

How does the crisis situation in Ukraine caused by Russia’s invasion in February 2022 influence which languages are spoken in Poland? What role does language play in the assault on three Germans in Łódź or a professor on Warsaw’s tram for speaking German? Why are far-right protests organized by the Młodzież Wszechpolska [All-Polish Youth] demanding UAM dla Polaków [University of Adam Mickiewicz for Poles], to reduce the number of international students and to teach classes in English? Such events show that there is a need to better understand the relationship among language, migration, and (neo-)nationalism and to find out how it is lived and experienced within Polish society, by the local population, international students, expats, migrants, refugees, and others. 

In the recent immigration from Ukraine to Poland, the local population has played a leading role by providing not only shelter and food, but also moral and emotional support as immediate neighbors. Similarities among Slavic languages and cultures are often used as an argument for why immigration to Poland seems to be easier for Ukrainians, but it is not clear at this stage if this will lead to successful long-term integration. Certain media have also raised the controversial question of why, in contrast to the solidarity with Ukraine, migrants and refugees from other ethnic or national backgrounds have received a less favorable treatment or have even been refused entry into the country. The goal of this workshop is to address these questions together, create awareness of our own attitudes and biases as well as empathy and understanding for others. We will have a lively discussion, engage in group exercises, and brainstorm ideas together for a more diverse, interesting, and just society.

Według S. Huntingtona najważniejszym czynnikiem decydującym o zaliczaniu Ukrainy do cywilizacji prawosławnej z centrum duchowym w Moskwie jest fakt przynależności większości mieszkańców do wyznania prawosławnego.
Faktycznie, obecna Rosja jest spadkobierczynią tradycji społeczno-politycznych ZSRR i carskiej Rosji, wywodzącej się z Księstwa Moskiewskiego, którego tradycje sięgają po Ruś Kijowską, Bizancjum i, co ważne, Imperium Mongolskie oraz cywilizację turańską, co pozwala mówić o tak zwanej koncepcji rozdroża pomiędzy Europą a Azją. Pomimo to, analizując procesy we współczesnej Rosji Putina, koncept rozdroża staje się nieaktualny. Ten kraj zboczył ze skrzyżowania cywilizacji i toruje swoją drogę do zaułku euroazjatyckiego. Chodzi o koncept „ruskiego miru”, projekt polityczny, który ma bogatą przeszłość w rosyjskiej myśli politycznej. Projekt ten obejmuje terytoria kanoniczne Patriarchatu Moskiewskiego Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej i jest kontynuacją idei „Świętej Rusi” oraz „Moskwy – Trzeciego Rzymu”, której jednym z pierwszych autorów był ihumen monasteru z Pskowa Filoteusz. Obie te idee miały charakter religijny i polityczny, stały się później oficjalną ideologią uzasadniającą ekspansywną politykę Księstwa Moskiewskiego, a następnie Cesarstwa Rosyjskiego. Kolejnym filarem „ruskiego miru” jest XIX-wieczna koncepcja cywilizacyjna triady ideologii imperialnej – „prawosławie, autokracja, narodowość”, a obecnie "polityka zbierania ziem ruskich”.
24 lutego 2022 roku „ruski mir” na czołgach wkroczył na tereny Ukrainy południowo-wschodniej. W okupowanym Berdiańsku żyją przedstawiciele wielu różnych narodów. Oprócz Polaków, są potomkowie Bułgarów, Greków, Niemców, Rosjan, Ukraińców, Żydów. Wszyscy gruntownie ze sobą przemieszani i silnie uwarunkowani przez trwającą prawie  siedemdziesiąt lat politykę narodowościową w wydaniu sowieckim.
Przedmiotem analizy będą wypowiedzi Polaków okupowanego Berdiańska, którzy znaleźli się w realiach „ruskiego miru”.