Dla młodzieży
Typ | Tytuł | Opis | Dziedzina | Termin |
---|---|---|---|---|
Spotkanie festiwalowe | Enzymy restrykcyjne – tajna broń bakterii w służbie nauki |
W czasie warsztatów uczestnicy będą mieli możliwość zapoznania się ze specyfikę pracy w laboratorium zajmującym się badaniami z zakresu genetyki molekularnej. Wykorzystując drożdże piekarnicze jako obiekt badawczy, uczestnicy dowiedzą się jak przeprowadzić klonowanie genu, stosując podstawowe narzędzia biologii molekularnej. Uzyskają wiedzę na temat reakcji PCR, zastosowania enzymów restrykcyjnych i elektroforezy żelowej. Uczestnicy samodzielnie przeprowadzą trawienie enzymami restrykcyjnymi i rozdział elektroforetyczny fragmentów DNA w żelu agarozowym. |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Modelowy celebryta - elegancki nicień Caenorhabditis elegans |
Caenorhabditis elegans jest małym (długość do 1 mm), niepasożytniczym nicieniem żyjącym w glebie. Wiele cech nicienia przyczyniło się do tego, że został on jednym z najbardziej popularnych organizmów modelowych. Przezroczyste ciało C. elegans znacząco ułatwia obserwacje mikroskopowe wszystkich jego 959 komórek somatycznych. Jedną trzecią wszystkich komórek nicienia stanowią neurony. Nicień jest dotychczas jedynym organizmem z kompletną mapą połączeń neuronalnych. Cykl życiowy nicieni jest bardzo szybki – rozwój od jaja do dorosłego organizmu wynosi około 72 godzin. Przez kolejne 3 dni pojedynczy osobnik może złożyć do 400 jaj, co znacząco ułatwia uzyskanie dużych populacji na potrzeby badań. C. elegans był pierwszym organizmem wielokomórkowym z całkowicie odczytaną sekwencją nukleotydów w jego DNA. Genom nicieni zawiera wiele genów mających swoje odpowiedniki u człowieka. Ze względu na fakt, że mutacje w wielu z tych genów skutkują rozwojem poważnych schorzeń u ludzi, nicień jest wykorzystywany jako model wielu chorób. Spotkanie będzie składać się z wykładu oraz części praktycznej. Uczestnicy będą mogli zapoznać się z podstawowymi wiadomościami na temat nicieni: ich budową, cyklem życiowym i fizjologią. Zaprezentowany zostanie przegląd głównych odkryć naukowych dokonanych na nicieniach i najciekawsze kierunki przyszłych badań. W trakcie zajęć praktycznych uczestnicy poznają podstawowe techniki pracy z nicieniami, przeprowadzą obserwacje nicieni przy użyciu mikroskopii fluorescencyjnej, zapoznają się z podstawami genetyki klasycznej (mendlowskiej) i metodą genotypowania za pomocą techniki łańcuchowej reakcji polimerazy PCR. |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Enzymy restrykcyjne – tajna broń bakterii w służbie nauki |
W czasie warsztatów uczestnicy będą mieli możliwość zapoznania się ze specyfikę pracy w laboratorium zajmującym się badaniami z zakresu genetyki molekularnej. Wykorzystując drożdże piekarnicze jako obiekt badawczy, uczestnicy dowiedzą się jak przeprowadzić klonowanie genu, stosując podstawowe narzędzia biologii molekularnej. Uzyskają wiedzę na temat reakcji PCR, zastosowania enzymów restrykcyjnych i elektroforezy żelowej. Uczestnicy samodzielnie przeprowadzą trawienie enzymami restrykcyjnymi i rozdział elektroforetyczny fragmentów DNA w żelu agarozowym. |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Wyprawa do wnętrza materii |
Na wykładzie zostaną omówione historyczne odkrycia naukowe, które pozwoliły zrozumieć nam jak zbudowana jest materia: od cząsteczek chemicznych zbudowanych z pojedynczych atomów, przez protony i neutrony tworzące jądra atomowe, aż po kwarki, czyli ich najmniejsze dzisiaj znane składniki. |
Nauki fizyczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Baterie słoneczne wczoraj i dziś |
Obecnie energia elektryczna wytwarzana przez ogniwa słoneczne pokrywa około 9% całkowitej produkcji energii elektrycznej w UE, co stanowi kluczowy wkład do procesu przejścia na energię odnawialną. Jednakże, aby sprostać przewidywanemu w przyszłości większemu popytowi na ogniwa słoneczne oraz agresywnej i dumpingowej polityce gospodarczej krajów spoza UE, wymagane jest ciągłe poszukiwanie innowacyjnych rozwiązań, których ostatecznym celem jest redukcja kosztów produkcji przy zachowaniu wysokiej efektywności. W wykładzie opowiemy o ograniczeniach obecnej generacji ogniw słonecznych oraz kierunkach ich rozwoju w przyszłości. |
Nauki fizyczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Model Celebrity: The Elegant Nematode Caenorhabditis elegans |
Caenorhabditis elegans is a small (up to 1 mm in length), non-parasitic nematode living in soil. Several features of this nematode have contributed to its status as one of the most popular model organisms. The transparent body of C. elegans significantly facilitates microscopic observation of all its 959 somatic cells. One-third of all the nematode's cells are neurons. It is the only organism so far with a complete map of neural connections. The nematode's life cycle is very fast—development from egg to adult takes about 72 hours. Over the next 3 days, a single individual can lay up to 400 eggs, which greatly simplifies the process of obtaining large populations for research purposes. C. elegans was the first multicellular organism to have its entire DNA nucleotide sequence read. The nematode genome contains many genes that have counterparts in humans. Because mutations in many of these genes result in the development of serious diseases in humans, the nematode is used as a model for many diseases. The meeting will consist of a lecture and a practical part. Participants will be introduced to basic information about nematodes: their structure, life cycle, and physiology. An overview of the main scientific discoveries made using nematodes and the most interesting directions for future research will be presented. During the practical session, participants will learn basic techniques for working with nematodes, conduct observations using fluorescence microscopy, become familiar with the basics of classical (Mendelian) genetics, and learn the genotyping method using polymerase chain reaction (PCR). |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Zastosowanie fizyki jądrowej w leczeniu raka - najnowsze osiągnięcia i perspektywy |
Fizyka jądrowa, już od swoich początków w laboratoriach Marii Skłodowskiej-Curie, była interdyscyplinarną nauką, która miała ogromny wpływ na badania medyczne i praktykę kliniczną. Radioterapia jest obecnie stosowana w leczeniu raka od ponad 100 lat. Podczas wykładu zostaną zaprezentowane zmiany jakim uległo leczenie nowotworów i jakie są dalsze perspektywy skutecznej radioterapii. |
Nauki fizyczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Warsztaty rakietowe |
Pod nadzorem instruktorów z Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii oddział w Warszawie uczestnicy warsztatów zbudują model rakiety wielokrotnego użytku, zaopatrzony w silnik. Minimalny wiek uczestników 7-8 lat. Budowa wymaga precyzji dlatego dla dzieci poniżej 12 lat wskazana jest pomoc rodziców w czasie trwania warsztatów. |
Nauki fizyczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Echoes of Nature: Seeing Sound through Cymatics |
This presentation explores how vibrations create intricate fluid patterns, highlighting sound frequencies' effects on liquid dynamics through cymatics and the Faraday instability. Cymatics vividly shows how sound waves can be transformed into visible geometric structures on a liquid surface. At the same time, the Faraday instability explains how fluids become unstable under the influence of oscillating forces, forming complex wave patterns. We will see how everyday sounds can generate remarkable visual effects in liquids, unveiling the subtle interplay of waves that craft intricate designs. |
Nauki fizyczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Słońce, atom czy wiatr? |
Na wykładzie omówione zostaną niskoemisyjne źródła energii: fotowoltaiczna, wiatrowa i jądrowa. Dowiemy się czy istnieją ograniczenia w produkcji energii ze źródeł niskoemisyjnych i jakie to ograniczenia. Przedyskutujemy koszty produkcji energii i koszty środowiskowe dla każdego z omawianych źródeł. Czy jesteśmy skazani na ograniczenia w korzystaniu z energii, czy też wykorzystując osiągnięcia nauki będziemy mogli korzystać z energii w skali do jakiej przywykliśmy, nie niszcząc naszej Planety-Ziemi? |
Nauki fizyczne |
|
Spotkanie festiwalowe | What is Quantum cryptography? |
I will start with the inception of Shor’s algorithm for prime factoring, which threatens the security of popular RSA encryption. RSA is used by banks, payment portals, etc to secure our transactions. Then, I will discuss two simple quantum cryptographic protocols, the famous BB84 and E91 protocols. I will also discuss some recent developments in quantum cryptography. If time permits, I will discuss the advancements on quantum internet modules developed between different cities across our globe and on space-based quantum communication. |
Nauki fizyczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Odkrywanie nowych gatunków w świecie zwierząt |
Słuchacze poznają historię odkrywania i opisywania nowych gatunków zwierząt od czasów linneuszowskich, aż do dzisiejszych. Ponadto, będzie można usłyszeć jak w obecnych czasach odnaleźć nowe gatunki i zaistnieć w świecie jako zoolog - systematyk. |
Nauki rolnicze i leśne |
|
Spotkanie festiwalowe | Kosmiczne czarne dziury |
Astrofizyczne czarne dziury – zarówno te powstałe w wyniku kolapsu gwiazdy jak i te supermasywne, znajdujące się w centrach galaktyk - są ekstremalnie zwartymi obiektami z których nic, nawet światło, nie może się wydostać. Pomimo tego obiekty te mogą “być widoczne” pod warunkiem, że oddziałują ze swoim kosmicznym otoczeniem pochłaniając w wystarczającym tempie materię znajdującą się w pobliżu.
W wypadku gwiezdnych czarnych dziur dzieje się tak gdy obiekt znajduje się w ciasnym układzie podwójnym i czarna dziura stopniowo ściąga materię od sąsiada, tworząc rotujący różniczkowo dysk akrecyjny, poprzez który materia spiraluje do centrum.
Co istotne, jeśli spadająca materia posiada niezerowy moment pędu, to w pewnej odległości od centrum (większej niż rozmiar horyzontu zdarzeń), może poruszać się po orbicie kołowej i aby wpaść pod horyzont musi ten moment pędu wytracić – na przykłąd wskutek tarcia lub turbulencji. W wypadku dysków akrecyjnych ważnym czynnikiem jest obecność pola magnetycznego. Niestabilność magneto-rotacyjna pomaga materii pozbywać się momentu pędu. Jeśli jednak pole magnetyczne jest bardzo silne, to potrafi też odpychać materię od horyzontu. Mamy wówczas do czynienia z efektem tak zwanego dysku aresztowanego magnetycznie (MAD).
Badanie tego procesu wymaga rozwiązania równań różniczkowych których zazwyczaj nie da się rozwiązać analitycznie. Istnieją jednak wiarygodne metody numeryczne umożliwiające modelowanie zjawisk zachodzących w otoczeniu czarnych dziur i przeprowadzenie symulacji komputerowych interesujących nas obiektów.
Podczas wykładu opowiem o badaniach prowadzonych od strony teoretycznej, oraz o tym, co można zobaczyć w otoczeniu czarnych dziur dzięki nowo zbudowanym teleskopom. Na przykład, metodami interferometrii radiowej możliwe było uzyskanie obrazu pierścieni świetlnych otaczających horyzonty czarnej dziury w galaktyce M87 oraz znajdującego się w centrum naszej galaktyki galaktyki Sgr A*. Pierścień ten świeci dzięki emisji promieniowania synchrotronowego, które dobrze zgadza się z scharakterystyką dysku o strukturze MAD.
Z kolei dzięki teleskopom optycznym i satelitom odbierającym promieniowanie wysokich energii, wiemy że część materii obecnej w otoczeniu czarnej dziury nie wpada do niej, lecz uwalnia się i jest wyrzucana na zewnątrz, w rzadkich, wąskich strugach namagnesowanej plazmy, tzw. kosmicznych dżetach. Są one rejestrowane przez dostępne naukowcom instrumenty |
Nauki fizyczne |
|
Spotkanie festiwalowe | O kryptografii kwantowej |
Kryptografii używamy na co dzień - wysyłając emaile, dzwoniąc, dokonując przelewu, łącząc się z internetem... Nasze dane są bezpieczne, dzięki ich zakodowaniu. Kodowanie i odkodowywanie wiadomości wymaga z kolei tzw. klucza kryptograficznego. Klasyczne szyfry są bezpieczne, pod warunkiem, że klucz szyfrujący nie zostanie przechwycony. A jak przekazać klucz na odległość? Ten właśnie problem rozwiązuje kryptografia kwantowa, dział mechaniki kwantowej. Podczas wykładu opowiem o podstawach kryptografii kwantowej i przedstawie najprostszy protokół wymiany klucza, tzw. BB84. Po wykładach - zapraszamy chętnych na warsztaty. |
Nauki fizyczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Preparowanie i etykietowanie owadów |
W trakcie zajęć uczestnicy nabędą wiedzę na temat budowy, preparowania i etykietowania postaci imaginalnych owadów. Samodzielnie spreparują, oznaczą i zaetykietują jeden okaz chrząszcza. W efekcie posiądą umiejętność zakładania i prowadzenia entomologicznych kolekcji naukowych. |
Nauki rolnicze i leśne |
|
Spotkanie festiwalowe | Wszystkie potwory małe i duże. Himalaje i płatki śniegu, czyli o prawach allometrii |
Widzowie sfilmowanej twórczości Tolkiena podziwiając talent autorów ujęć Mordoru, przy którym Himalaje to mazowieckie pagórki, czy maszerujących z wojskiem Orków wielkoludów, rozmiarami porównywanych do King-Konga, zastanowić się powinni nad tym, czy na planecie o polu grawitacyjnym porównywalnym do naszej Starej Ziemi istnienie tego rodzaju obiektów przyrody nieożywionej i ożywionej byłoby możliwe. Wiemy przecież, z odkryć paleontologów, że największe szkielety odkopywanych dinozaurów to pozostałość zwierząt dość małych w porównaniu z bohaterem któregoś tam “remaku” Godzilli natomiast góry na Marsie są znacznie wyższe niż u nas. Wiemy też że masa jaj ptasich z masą ciała ich znosicieli, dla przebadanych przez ornitologów setek gatunków—od kolibrów do strusi— zawiązana jest takim samym prostym wzorem, przykładem prawa allometrii. |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Otwarte wrota biotechnologii – kolory postępu technologicznego człowieka |
Organizmy wykorzystuje się do procesów biotechnologicznych od tysięcy lat między innymi do produkcji piwa, wina, serów i chleba. W starożytnym Egipcie kompostowano odpady żywnościowe, rolnicze i ekskrementy. Poznanie właściwości metabolizowania substancji organicznych umożliwiło kierowanie mikrobiologicznymi procesami biodegradacji. Istotny i lawinowy rozwój tej dziedziny nastąpił w początkach tamtego stulecia w medycynie, farmacji i przemyśle ciężkim. Pojawiły się nowe gałęzie przemysłu, w tym agrobiotechnologia i biofarmacja. Mikroorganizmy traktuje się jak żywe fabryki biopreparatów, udoskonala się za ich pomocą żywność, wyroby tekstylne (włókna) i wzbogaca paliwa. Zrekombinowana somatotropina bydlęca (rBST), genetycznie zmodyfikowana soja, ziemniaki, kukurydza i ryby są produktami nowoczesnej biotechnologii, powszechnie rozprowadzanymi na rynku. Biotechnologiczny sektor badawczy przemysłu ciężkiego wykorzystuje mikroorganizmy do pozyskiwania metali z rud, w ochronie środowiska wspomaga się biotechnologicznie usuwanie oraz odzyskiwanie olejów, polimerów i gum. Rozwój biologii molekularnej umożliwił dokonywanie modyfikacji informacji genetycznej różnymi technikami inżynieryjnymi u różnych organizmów i czynników biologicznych, dając nadzieję na poprawę życia i powodując jednocześnie zagrożenia, których aspektem etycznym zajmuje się między innymi bioetyka. Światowe problemy z niedożywieniem, walka z chorobami, wyczerpujące się zasoby paliw, „biotechnologiczny wyścig zbrojeń” to niektóre z wyzwań stawianych przed biotechnologią i niebezpieczeństw dla człowieka. Umowna kodyfikacja biotechnologii kolorami jest sygnałem ostrzegawczym lub/i informacyjnym o zasięgu, sile, sposobie i skutkach zastosowania nowoczesnych narzędzi molekularnych w biotechnologii. |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Otwarte wrota biotechnologii – kolory postępu technologicznego człowieka |
Organizmy wykorzystuje się do procesów biotechnologicznych od tysięcy lat między innymi do produkcji piwa, wina, serów i chleba. W starożytnym Egipcie kompostowano odpady żywnościowe, rolnicze i ekskrementy. Poznanie właściwości metabolizowania substancji organicznych umożliwiło kierowanie mikrobiologicznymi procesami biodegradacji. Istotny i lawinowy rozwój tej dziedziny nastąpił w początkach tamtego stulecia w medycynie, farmacji i przemyśle ciężkim. Pojawiły się nowe gałęzie przemysłu, w tym agrobiotechnologia i biofarmacja. Mikroorganizmy traktuje się jak żywe fabryki biopreparatów, udoskonala się za ich pomocą żywność, wyroby tekstylne (włókna) i wzbogaca paliwa. Zrekombinowana somatotropina bydlęca (rBST), genetycznie zmodyfikowana soja, ziemniaki, kukurydza i ryby są produktami nowoczesnej biotechnologii, powszechnie rozprowadzanymi na rynku. Biotechnologiczny sektor badawczy przemysłu ciężkiego wykorzystuje mikroorganizmy do pozyskiwania metali z rud, w ochronie środowiska wspomaga się biotechnologicznie usuwanie oraz odzyskiwanie olejów, polimerów i gum. Rozwój biologii molekularnej umożliwił dokonywanie modyfikacji informacji genetycznej różnymi technikami inżynieryjnymi u różnych organizmów i czynników biologicznych, dając nadzieję na poprawę życia i powodując jednocześnie zagrożenia, których aspektem etycznym zajmuje się między innymi bioetyka. Światowe problemy z niedożywieniem, walka z chorobami, wyczerpujące się zasoby paliw, „biotechnologiczny wyścig zbrojeń” to niektóre z wyzwań stawianych przed biotechnologią i niebezpieczeństw dla człowieka. Umowna kodyfikacja biotechnologii kolorami jest sygnałem ostrzegawczym lub/i informacyjnym o zasięgu, sile, sposobie i skutkach zastosowania nowoczesnych narzędzi molekularnych w biotechnologii. |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Jak dorosnę, zostanę naukowcem! - od science fiction do rzeczywistej medycyny |
Spotkanie otworzy przed młodymi uczestnikami fascynujący świat nauki. Podczas seminarium uczestnicy poznają najnowsze wynalazki i rozwiązania techniczne, biotechnologiczne oraz bioinżynieryjne rewolucjonizujące medycynę. Dr Wiśniewski pokaże, jak te innowacje wywodzą się z subkultury science fiction, ilustrując, jak wizje przyszłości stają się rzeczywistością. |
Nauki medyczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Krew - wewnętrzna armia |
Podczas zajęć dowiesz się, z jak różnorodnych populacji komórek składa się Twój układ odpornościowy. Dowiesz się czym jest rozmaz krwi i samodzielnie go wykonasz. Zastosujesz specjalne barwienie różnicujące, które umożliwi Ci rozpoznanie wielu grup komórek znajdujących się w krwi. Samodzielnie ustawisz mikroskop i obejrzysz pod nim własnoręcznie wykonany preparat. Będziesz mógł się dowiedzieć czym różnią się oglądane komórki, czy wszystkie mają jądra komórkowe, po co nam ich aż tyle i jakie są ich funkcje. Wykonasz doświadczenie, dzięki któremu zobaczysz, co może zaszkodzić Twoim komórkom krwi w procesie gojenia się ran. Wykonasz doświadczenie, które pokaże Ci co się dzieje z krwią, gdy stosujesz różnych rodzajów środki odkażające. Których z nich powinieneś unikać, a być może wciąż znajdują się w Twojej apteczce? |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Krew - wewnętrzna armia |
Podczas zajęć dowiesz się, z jak różnorodnych populacji komórek składa się Twój układ odpornościowy. Dowiesz się czym jest rozmaz krwi i samodzielnie go wykonasz. Zastosujesz specjalne barwienie różnicujące, które umożliwi Ci rozpoznanie wielu grup komórek znajdujących się w krwi. Samodzielnie ustawisz mikroskop i obejrzysz pod nim własnoręcznie wykonany preparat. Będziesz mógł się dowiedzieć czym różnią się oglądane komórki, czy wszystkie mają jądra komórkowe, po co nam ich aż tyle i jakie są ich funkcje. Wykonasz doświadczenie, dzięki któremu zobaczysz, co może zaszkodzić Twoim komórkom krwi w procesie gojenia się ran. Wykonasz doświadczenie, które pokaże Ci co się dzieje z krwią, gdy stosujesz różnych rodzajów środki odkażające. Których z nich powinieneś unikać, a być może wciąż znajdują się w Twojej apteczce? |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Konflikty człowiek-zwierzęta. Przyczyny, skutki i zapobieganie |
Postępujące zmiany w środowiskach, zmiany klimatyczne powodują fluktuacje zarówno bezkręgowców, jak i kręgowców. Wzrost w bardzo krótkim czasie liczebności bezkręgowców i kręgowców może doprowadzić do wielu sytuacji konfliktowych na styku człowiek-zwierzę. Najczęściej możemy to dostrzec poprzez szkody wyrządzane w uprawach rolnych i w lasach. Rozrastające się populacje dzikich zwierząt coraz częściej zasiedlaja także tereny miejskie, stwarzając zagrożenie dla zdrowia ludzkiego. Zmiany klimatu powodują w ostatnich czasach przesuwanie się granic zasięgu występowania wielu gatunków, których wcześniej nie obserwowaliśmy w naszej faunie. Coraz częściej obserwujemy również rozprzestrzenianie się inwazyjnych gatunków obcych. W trakcie zajęć zostaną omówione oraz przedyskutowane mechanizmy powstawania konfliktów pomiędzy człowiekiem a zwierzętami. Wraz ze słuchaczami zostanie podjęta również próba stworzenia realnych rozwiązań dotyczących zapobiegania tym konfliktom. |
Nauki rolnicze i leśne |
|
Spotkanie festiwalowe | Czy warto otwierać naukę? Debata z udziałem ekspertów |
Zapraszamy serdecznie młodzież z ostatnich klas liceum oraz studentów pierwszych lat studiów na wyjątkowe wydarzenie, organizowane przez Centrum Humanistyki Cyfrowej Instytutu Badań Literackich PAN. Spotkanie to będzie nie tylko okazją do nauki i rozwijania umiejętności debatowania, ale również szansą na poznanie ekspertów ds. otwartej nauki i aktywne zaangażowanie się w dyskusję na temat przyszłości badań naukowych. Wydarzenie będzie składać się z dwóch części. Pierwsza część to warsztaty prowadzone przez doświadczonego trenera debat, który wprowadzi uczestników w zasady sztuki debatowania oraz zaprezentuje format typu Schools. Warsztaty te pozwolą uczestnikom zrozumieć, jak skutecznie argumentować, jak prowadzić merytoryczną dyskusję i jak bronić swojego stanowiska w sposób przekonujący. To doskonała okazja, aby zdobyć nowe umiejętności, które będą przydatne nie tylko w trakcie debaty, ale także w życiu codziennym i przyszłej karierze. Druga część spotkania to 45-minutowa debata, w której udział wezmą dwa zespoły losowane podczas spotkania. Każda drużyna będzie składała się zarówno z młodych uczestników, jak i ekspertów z CHC IBL PAN, co umożliwi wymianę wiedzy i doświadczeń. Eksperci pomogą uczestnikom znaleźć ciekawe i merytoryczne argumenty do podanej tezy, co dodatkowo wzbogaci debatę i pozwoli na pełniejsze zrozumienie omawianych zagadnień. Aby przygotować się do debaty, Zespół Centrum Humanistyki Cyfrowej udostępni uczestnikom materiały, które pomogą im zapoznać się z tematem. Dzięki temu każdy będzie miał szansę na przemyślane i dobrze uargumentowane wypowiedzi podczas debaty. Materiały te będą dostępne przed spotkaniem, co pozwoli na lepsze przygotowanie się i pełniejsze zaangażowanie w dyskusję. |
Nauki humanistyczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Magnetyczny rezonans jądrowy jako wgląd w świat cząsteczek |
Świat chemików kręci się często wokół białych proszków i przezroczystych płynów. Co jeśli nie jesteśmy pewni, co dokładnie jest w probówce? Jak sprawdzić (bez niszczenia próbki) czy udało nam się zsyntetyzować pożądany związek? Nieinwazyjnych technik jest tylko kilka i jedną z nich (szeroko wykorzystywaną) jest spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego (NMR). Z jej pomocą można z łatwością odróżnić związki o tym samym wzorze sumarycznym, np. ustalić czy w probówce mamy propanal, propanon czy alkohol propenowy. NMR to potężne narzędzie, które umożliwia nam identyfikację związków i badanie struktur przestrzennych cząsteczek, jak również badanie oddziaływań, dyfuzji czy monitorowanie reakcji. Spotkanie będzie podzielone na trzy części: |
Nauki chemiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Krystalizacja białka |
Znajomość struktury przestrzennej białek pozwala zrozumieć procesy biologiczne, na najbardziej podstawowym, atomowym poziomie: sposób w jaki przebiegają reakcje katalizowane przez enzymy; sposób w jaki białka oddziałują z innymi białkami i małymi cząsteczkami; itp. Znajomość struktury, miejsc aktywnych lub wiążących w białkach, pozwala na zrozumienie ich specyficzności substratowej i zaprojektowanie cząsteczek lepiej z nimi oddziałujących, np. potencjalnych leków. W krystalografii rentgenowskiej białek największym wyzwaniem jest pierwszy etap na drodze do uzyskania struktury, czyli otrzymanie dobrze rozpraszającego kryształu białka, co będzie tematem poniższych ćwiczeń. |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Mydło i Kremidło |
„Mydło i kremidło” to zajęcia skierowane dla uczestników powyżej 12 roku życia. Na warsztatach dowiemy się z czego składa się krem i które z tych składników są naprawdę niezbędne aby go stworzyć. Podczas zajęć będziemy własnoręcznie otrzymywać ekologiczne kosmetyki pozbawione konserwantów. Nasze kremy będą miały krótszy termin przydatności ale za to będą bardziej przyjazne dla Naszej skóry. |
Nauki chemiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Mydło i Kremidło |
„Mydło i kremidło” to zajęcia skierowane dla uczestników powyżej 12 roku życia. Na warsztatach dowiemy się z czego składa się krem i które z tych składników są naprawdę niezbędne aby go stworzyć. Podczas zajęć będziemy własnoręcznie otrzymywać ekologiczne kosmetyki pozbawione konserwantów. Nasze kremy będą miały krótszy termin przydatności ale za to będą bardziej przyjazne dla Naszej skóry. |
Nauki chemiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Jak pracuje nowoczesne laboratorium? Wycieczka od genu do białka |
Spotkanie ma na celu pokazanie uczestnikom jak zorganizowane jest nowoczesne laboratorium badawcze oraz uświadomienie jak dokładnie wygląda ścieżka od sekwencji DNA na komputerze (genu) do badań na białkach. Grupa Biologii Strukturalnej zainteresowana jest tym w jaki sposób aminokwasy budujące białka ułożone są w przestrzeni (struktura), co bezpośrednio przekłada się na pełnione przez nie funkcje. Poznanie struktury, a co za tym idzie funkcji biomolekuły jest zazwyczaj pierwszym krokiem w opracowywaniu nowych leków. |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Choroby rzadkie nie są wcale takie rzadkie! |
W populacji europejskiej za chorobę rzadką uznaje się chorobę, która występuje u mniej niż 1 osoby na 2 000 osób. Choroby rzadkie są bardzo różnorodne, ale mają tez kilka cech wspólnych. Są to choroby przewlekłe, albo mają ciężki przebieg, bardzo często prowadzą lub współtowarzyszy im niepełnosprawność fizyczna i intelektualna. Chorzy żyją krócej, niż inni członkowie tej samej populacji i jakość ich życia jest znacznie niższa. Postawienie prawidłowej diagnozy nie jest proste, przez co często jest opóźnione, więc opóźnione jest także wprowadzenie odpowiedniej opieki medycznej. Znamy skuteczne terapie tylko w przypadku 5% chorób rzadkich. Obecnie opisano ponad 8 000 chorób rzadkich, a ta liczba stale się zwiększa. Choroby rzadkie w około 80% są uwarunkowane genetycznie, co rodzi kolejne problemy - choroba może pojawić się u innych spokrewnionych osób. Opieką medyczną powinna być objęta cała rodzina. Trudno jest spotkać osobę z konkretną chorobą rzadką, ale jeżeli weźmiemy po uwagę, że mamy kilka tysięcy chorób rzadkich, to okaże się, że choroby te dotyczą od 6 do 8% Polaków, czyli 2 do 3 milionów osób, z którymi żyjemy w naszym kraju cierpi z powodu choroby rzadkiej. Życie z chorobą rzadką jest codziennością całkiem pokaźnej części naszego społeczeństwa. |
Nauki medyczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Magnetyczny rezonans jądrowy jako wgląd w świat cząsteczek |
Świat chemików kręci się często wokół białych proszków i przezroczystych płynów. Co jeśli nie jesteśmy pewni, co dokładnie jest w probówce? Jak sprawdzić (bez niszczenia próbki) czy udało nam się zsyntetyzować pożądany związek? Nieinwazyjnych technik jest tylko kilka i jedną z nich (szeroko wykorzystywaną) jest spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego (NMR). Z jej pomocą można z łatwością odróżnić związki o tym samym wzorze sumarycznym, np. ustalić czy w probówce mamy propanal, propanon czy alkohol propenowy. NMR to potężne narzędzie, które umożliwia nam identyfikację związków i badanie struktur przestrzennych cząsteczek, jak również badanie oddziaływań, dyfuzji czy monitorowanie reakcji. Spotkanie będzie podzielone na trzy części: |
Nauki chemiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Krystalizacja białka |
Znajomość struktury przestrzennej białek pozwala zrozumieć procesy biologiczne, na najbardziej podstawowym, atomowym poziomie: sposób w jaki przebiegają reakcje katalizowane przez enzymy; sposób w jaki białka oddziałują z innymi białkami i małymi cząsteczkami; itp. Znajomość struktury, miejsc aktywnych lub wiążących w białkach, pozwala na zrozumienie ich specyficzności substratowej i zaprojektowanie cząsteczek lepiej z nimi oddziałujących, np. potencjalnych leków. W krystalografii rentgenowskiej białek największym wyzwaniem jest pierwszy etap na drodze do uzyskania struktury, czyli otrzymanie dobrze rozpraszającego kryształu białka, co będzie tematem poniższych ćwiczeń. |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Zagadnienie diety w optymalizacji |
Na wykładzie zaprezentuję zagadnienie diety. Następnie zostanie podany przykład oraz w sposób szkolny zaprezentuję jego rozwiązanie. |
Nauki matematyczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Jak pracuje nowoczesne laboratorium? Wycieczka od genu do białka |
Spotkanie ma na celu pokazanie uczestnikom jak zorganizowane jest nowoczesne laboratorium badawcze oraz uświadomienie jak dokładnie wygląda ścieżka od sekwencji DNA na komputerze (genu) do badań na białkach. Grupa Biologii Strukturalnej zainteresowana jest tym w jaki sposób aminokwasy budujące białka ułożone są w przestrzeni (struktura), co bezpośrednio przekłada się na pełnione przez nie funkcje. Poznanie struktury, a co za tym idzie funkcji biomolekuły jest zazwyczaj pierwszym krokiem w opracowywaniu nowych leków. |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | When Your Dog Smiles: The Bright and the Dark Sides of Anthropomorphism |
Looking for the familiar and attributing our own, human feelings, traits, and needs to animals is nothing new. But how does it affect them? Does it only lead to harmful misunderstandings? Or maybe it can also help to create interspecies relationships and see the similarities rather than differences? We will look for the answers during our lecture and then, in the workshop part, the participants will be invited to discuss some examples of anthropomorphism and search for puzzling complexities in our everyday interactions with animals. |
Nauki humanistyczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Magnetyczny rezonans jądrowy jako wgląd w świat cząsteczek |
Świat chemików kręci się często wokół białych proszków i przezroczystych płynów. Co jeśli nie jesteśmy pewni, co dokładnie jest w probówce? Jak sprawdzić (bez niszczenia próbki) czy udało nam się zsyntetyzować pożądany związek? Nieinwazyjnych technik jest tylko kilka i jedną z nich (szeroko wykorzystywaną) jest spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego (NMR). Z jej pomocą można z łatwością odróżnić związki o tym samym wzorze sumarycznym, np. ustalić czy w probówce mamy propanal, propanon czy alkohol propenowy. NMR to potężne narzędzie, które umożliwia nam identyfikację związków i badanie struktur przestrzennych cząsteczek, jak również badanie oddziaływań, dyfuzji czy monitorowanie reakcji. Spotkanie będzie podzielone na trzy części: |
Nauki chemiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Otwarte wrota biotechnologii – kolory postępu technologicznego człowieka |
Organizmy wykorzystuje się do procesów biotechnologicznych od tysięcy lat między innymi do produkcji piwa, wina, serów i chleba. W starożytnym Egipcie kompostowano odpady żywnościowe, rolnicze i ekskrementy. Poznanie właściwości metabolizowania substancji organicznych umożliwiło kierowanie mikrobiologicznymi procesami biodegradacji. Istotny i lawinowy rozwój tej dziedziny nastąpił w początkach tamtego stulecia w medycynie, farmacji i przemyśle ciężkim. Pojawiły się nowe gałęzie przemysłu, w tym agrobiotechnologia i biofarmacja. Mikroorganizmy traktuje się jak żywe fabryki biopreparatów, udoskonala się za ich pomocą żywność, wyroby tekstylne (włókna) i wzbogaca paliwa. Zrekombinowana somatotropina bydlęca (rBST), genetycznie zmodyfikowana soja, ziemniaki, kukurydza i ryby są produktami nowoczesnej biotechnologii, powszechnie rozprowadzanymi na rynku. Biotechnologiczny sektor badawczy przemysłu ciężkiego wykorzystuje mikroorganizmy do pozyskiwania metali z rud, w ochronie środowiska wspomaga się biotechnologicznie usuwanie oraz odzyskiwanie olejów, polimerów i gum. Rozwój biologii molekularnej umożliwił dokonywanie modyfikacji informacji genetycznej różnymi technikami inżynieryjnymi u różnych organizmów i czynników biologicznych, dając nadzieję na poprawę życia i powodując jednocześnie zagrożenia, których aspektem etycznym zajmuje się między innymi bioetyka. Światowe problemy z niedożywieniem, walka z chorobami, wyczerpujące się zasoby paliw, „biotechnologiczny wyścig zbrojeń” to niektóre z wyzwań stawianych przed biotechnologią i niebezpieczeństw dla człowieka. Umowna kodyfikacja biotechnologii kolorami jest sygnałem ostrzegawczym lub/i informacyjnym o zasięgu, sile, sposobie i skutkach zastosowania nowoczesnych narzędzi molekularnych w biotechnologii. |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Otwarte wrota biotechnologii – kolory postępu technologicznego człowieka |
Organizmy wykorzystuje się do procesów biotechnologicznych od tysięcy lat między innymi do produkcji piwa, wina, serów i chleba. W starożytnym Egipcie kompostowano odpady żywnościowe, rolnicze i ekskrementy. Poznanie właściwości metabolizowania substancji organicznych umożliwiło kierowanie mikrobiologicznymi procesami biodegradacji. Istotny i lawinowy rozwój tej dziedziny nastąpił w początkach tamtego stulecia w medycynie, farmacji i przemyśle ciężkim. Pojawiły się nowe gałęzie przemysłu, w tym agrobiotechnologia i biofarmacja. Mikroorganizmy traktuje się jak żywe fabryki biopreparatów, udoskonala się za ich pomocą żywność, wyroby tekstylne (włókna) i wzbogaca paliwa. Zrekombinowana somatotropina bydlęca (rBST), genetycznie zmodyfikowana soja, ziemniaki, kukurydza i ryby są produktami nowoczesnej biotechnologii, powszechnie rozprowadzanymi na rynku. Biotechnologiczny sektor badawczy przemysłu ciężkiego wykorzystuje mikroorganizmy do pozyskiwania metali z rud, w ochronie środowiska wspomaga się biotechnologicznie usuwanie oraz odzyskiwanie olejów, polimerów i gum. Rozwój biologii molekularnej umożliwił dokonywanie modyfikacji informacji genetycznej różnymi technikami inżynieryjnymi u różnych organizmów i czynników biologicznych, dając nadzieję na poprawę życia i powodując jednocześnie zagrożenia, których aspektem etycznym zajmuje się między innymi bioetyka. Światowe problemy z niedożywieniem, walka z chorobami, wyczerpujące się zasoby paliw, „biotechnologiczny wyścig zbrojeń” to niektóre z wyzwań stawianych przed biotechnologią i niebezpieczeństw dla człowieka. Umowna kodyfikacja biotechnologii kolorami jest sygnałem ostrzegawczym lub/i informacyjnym o zasięgu, sile, sposobie i skutkach zastosowania nowoczesnych narzędzi molekularnych w biotechnologii. |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Jak dorosnę, zostanę naukowcem! - od science fiction do rzeczywistej medycyny |
Spotkanie otworzy przed młodymi uczestnikami fascynujący świat nauki. Podczas seminarium uczestnicy poznają najnowsze wynalazki i rozwiązania techniczne, biotechnologiczne oraz bioinżynieryjne rewolucjonizujące medycynę. Dr Wiśniewski pokaże, jak te innowacje wywodzą się z subkultury science fiction, ilustrując, jak wizje przyszłości stają się rzeczywistością. |
Nauki medyczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Jak działają leki - zajęcia z wizualizacji i modelowania molekularnego |
W ramach zajęć odbędzie się prezentacja laboratorium Biomodelowania w Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych (CNBCh) wraz z pokazem możliwości obliczeniowych i wizualizacyjnych biomolekuł, tj. białek i leków, w formie ćwiczeń do samodzielnego wykonania. Białka są dynamicznymi strukturami i leki lub hormony oraz inne substancje egzogenne wiążą się z nimi również na sposób dynamiczny. Zastosowanie metody dynamiki molekularnej i modelowania molekularnego oraz coraz szybszych komputerów sprawiło, że możemy symulować te struktury w ich naturalnym środowisku tj. w roztworze wodnym lub błonie komórkowej dla białek błonowych, oraz badać ich oddziaływania z różnymi substancjami. |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Czy zaburzenia snu mogą być przyczyną otyłości? |
Przesypiamy prawie jedną trzecią naszego życia. Lecz nie jest to czas zmarnowany. Wykorzystujemy go m.in. na regenerację fizyczną, regulację nastroju oraz regenerację mózgu i konsolidację pamięci. Zbyt krótki czas snu lub jego zaburzenia wpływają negatywnie nie tylko na funkcje poznawcze i naszą wydajność, ale także na zachorowalność i śmiertelność z przyczyn sercowo-naczyniowych. Istnieje coraz więcej dowodów na to, że osoby, które śpią zbyt krótko lub zaburzają swoje rytmy dobowe mają również większe ryzyko zwiększania masy ciała i rozwoju otyłości. Wykład podsumowuje dotychczasową wiedzę naukową na temat zależności między długością/jakością snu a rozwojem otyłości. |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Makroskopowa i mikroskopowa budowa szkieletu ssaków wolno i dzikożyjących |
Zwiedzanie muzeum osteologicznego, omówienie najważniejszych różnic szkieletu ssaków w zależności od sposobu poruszania się zwierząt, tkanka kostna pod mikroskopem. |
|
|
Spotkanie festiwalowe | Is It Even a Real Job?How Not to Get Discouraged from Becoming a Scientist: The Albert Einstein Case |
A scientific career is a project full of challenges, unexpected turns, and inspiring moments. Using the career paths of figures like Richard Feynman, Albert Einstein, and other prominent scholars as examples, we will examine how diverse experiences, life choices, and professional decisions can lead to a place in the pantheon of the greatest minds in history. During the presentation, we will discuss how different stages of a career—from the first educational steps, through years of work in less obvious roles, to achieving international recognition—can shape a unique path for a scientist. We will explore the traits and attitudes that help one endure difficulties, the decisions that can contribute to groundbreaking discoveries, and how historical and social influences shape the lives and successes of scientists. Join us in exploring how to embark on this winding journey to end up among the world's greatest minds. |
Nauki fizyczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Her Majesty Symmetry: Symmetry and Order, Phases of Matter, and Phase Transitions |
The role of symmetry in the Universe, our life, and in physics is so versatile that one must deal with a particular area. I address the role of symmetry in the physics of macroscopic phases of matter and their transformations called phase transitions. Bodies with very different molecules often represent the same phase of matter because, actually, a macroscopic phase is determined only by its symmetry.Many fundamental effects of phase transition can be predicted considering the symmetry alone, making the calculations involved very simple. Depending on the symmetry of macroscopic phases, the transformation between them, a phase transition, can be of two different kinds. The second order phase transition occurs in bodies with the so-called polar symmetry. This transition is also described as a spontaneous symmetry breaking of the original phase. The common example of polar order is a magnet with molecules bearing magnetic moments (small magnets). The transition from the isotropic (all molecular magnets are oriented chaotically making no macromagnet) to the polar (ferromagnetic) phase occurs when the temperature decreases to the so-called Curie temperature Tc and the energy prevails over entropy. The very important property of this second order transition is that the two phases, the nonmagnetic and magnetic, cannot coexist, i.e., the body is either magnet (below Tc) or non-magnet (above Tc). The first order phase transition occurs in a body with the non-polar symmetry. The common example is a nematic liquid crystal, which has been used as a working optical element in the cell-phone and computer displays. A nematic liquid crystal consists of elongated molecules. When these molecules are oriented chaotically, the liquid is isotropic (dark when seen in a microscope). As the temperature decreases to certain value TNI, the molecules get oriented along single direction called director; such liquid is an anisotropic nematic liquid crystal (colors appear!).The order is non-polar as both directions along the director are indistinguishable. The benchmark of this transition (which is similar to the water-ice transition) is that the two phases, nematic and isotropic (ice and water) can coexist in some narrow temperature interval. The second and first order transitions are very different, but the whole difference is solely in the symmetry of the phase of matter. Thus, the main effects can be predicted without any calculations because only Her Majesty Symmetry rules them. |
Nauki fizyczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Sound Waves and Lenses to Explore the Dark Side of the Universe |
Imagine a universe where most of what exists is invisible, dominated by an unseen force driving its expansion and an unseen form of matter shaping the structures. Well, that is precisely what we think our Universe looks like. Join us for an informal discussion of what evidence we have to support this idea. The story begins with galaxies that rotate faster than they should, hinting at an invisible mass providing extra gravitational pull. As we explore further, we find galaxy clusters that don't have enough visible matter to hold them together, implying a mysterious hidden substance. This invisible mass, known as dark matter, becomes even more evident when we observe how light from distant objects bends around such massive objects. Our journey continues with the ripples created by sound waves moving through the early universe. These ripples help us understand the composition and proportions of our universe. They can be observed in the typical separation between galaxies and in the cosmic microwave background (CMB), a remnant from the early universe. This is the oldest light we can observe. Minor temperature fluctuations in this light help us understand the distribution of matter after the Big Bang. These patterns suggest that dark matter played a significant role in forming the galaxies and structures we see today. Pieced together, these different probes support our understanding of how dark matter shapes the universe. Whether you're an avid astronomy fan or just curious about the cosmos, this talk will reveal the fascinating techniques scientists use to uncover the dark side of the cosmos. |
Nauki fizyczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Kosmologiczne wojny: Ciemna strona energii | Nauki fizyczne |
|