Instytut Slawistyki PAN

Celem lekcji festiwalowej jest przybliżenie ważnych dzieł filmowych regionu Kaukazu Południowego przede wszystkim z Gruzji, i nadanie im kontekstu ułatwiającego ich odbiór, a także zaprezentowanie młodzieży wybitnych i wartościowych przykładów gruzińskiej kinematografii. Ważna jest dla nas także edukacja o tak interesującym i fascynującym regionie, jakim jest Kaukaz. Chcemy uciec od stereotypów i pokazać Gruzję od innej strony niż zazwyczaj widzą ją turyści (wśród których ten kraj staje się coraz popularniejszym kierunkiem wyjazdów), zaznajomić z produkcjami, które są trudno dostępne w Polsce. Podczas lekcji omówione będą zarówno dzieła mistrzów kina gruzińskiego, jak i obrazy współczesnych, a jeszcze dość mało znanych reżyserów. W szczególności chciałybyśmy opowiedzieć o filmach, które pokazywałyśmy podczas 5. Festiwalu Kina Gruzińskiego Gamardżoba Kino w Warszawie. W trakcie wykładu znajdą się filmy wielkich nazwisk gruzińskiej kinematografii, między innymi ostatni film Zazy Khalvashi “Drawing Lots” dokończony przez jego córkę Tamtę Khalvashi, pokazujący barwną wielokulturowość Batumi oraz najnowszy film legendarnej Lany Gogoberidze “Mother and Daughter or The Night is Never Complete”. Dodatkowo wspomnimy o mistrzach gruzińskiego kina – Otarze Ioselianim, który zmarł w zeszłym roku oraz Sergieju Paradżanowie, w setną rocznicę jego urodzin.

Choć na pozór Polska wydaje się krajem jednojęzycznym, jej bogactwo językowe jest wielkie. Tworzą je wymienione w ratyfikowanej przez nasz kraj Europejskiej Karcie Języków Regionalnych i Mniejszościowych języki prawnie rozpoznanych mniejszości narodowych i etnicznych, ale także różne odmiany językowe, które często nie są uznawane za „pełnoprawne” języki, lub cieszą się tym statusem dopiero od niedawna. Odmiany takie, znajdujące się w formalnej bliskości z językiem dominującym (państwowym) i ze względu na tę relację nazywane nieraz „językami kolateralnymi”, pozostają zawieszone pomiędzy tym, co powszechnie uważa się za język, a tym, co nazywane jest „dialektem”. Z tego powodu ich autonomia jest bezustannie kwestionowana,  a zasadność formalnego wsparcia negowana. Wspólnoty ich użytkowników pozostają w długotrwałym kontakcie z grupą dominującą (użytkownikami języka polskiego) i coraz mocniej podlegają jej wpływom. Celem badań etnolingwistycznej żywotności jest sprawdzenie, na ile i dlaczego wspólnota językowa jest w stanie zachować swoją odrębność rozumianą zarówno tożsamościowo, jak i językowo. W naszej prezentacji przedstawimy wyniki badań nad etnolingwistyczną żywotnością pięciu używanych w Polsce mniejszościowych języków kolateralnych: kaszubskiego, mazurskiego, góralskiego, podlaskiego (po swojomu) i śląskiego. Prace badawcze prowadzone były w ramach grantu NCN „Różnorodność językowa w Polsce” (2021-2026), afiliowanego przy Instytucie Slawistyki PAN i kierowanego przez prof. Nicole Dołowy-Rybińską.

Jak dawno powstała Ziemia? Kto był na Ziemi wcześniej: dinozaury, czy rekiny? Czy rośliny migrują tak jak ludzie? Zarówno na te jak i inne pytania odpowiemy na warsztatach zatytułowanych „Wędrując po Ziemi w czasie i przestrzeni”. Obrana forma interakcji i wizualizacji pozwoli uczniom lepiej zrozumieć procesy zachodzące na Ziemi od początku jej powstania do dziś. Podczas warsztatów, poprzez różnego rodzaju aktywności i zabawy, uczniowie zdobędą wiedzę z zakresu geologii, paleontologii oraz migracji zwierząt, ludności i materii w przyrodzie. Forma warsztatów stawia na pracę grupową i współdziałanie. Odkryjemy takie pojęcia, jak „czas geologiczny”, „skamieniałości” czy „ewolucja”. Wyjaśnimy pojęcie migracji i określimy jej rolę w przyrodzie. Głównym elementem warsztatów będzie stworzenie przez uczniów instalacji plastycznej symbolizującej linię czasu geologicznego wraz z jej kluczowymi wydarzeniami tj. powstawaniem kontynentów czy pojawieniem się pierwszego człowieka. Zajęcia rozpoczniemy od burzy mózgów wokół pytań: Co sprawia, że nasza planeta jest wyjątkowa? Kiedy w ogóle powstała? Jak ewoluowało na niej życie na przestrzeni miliardów lat? Następnie podzielimy się na grupy i wykonamy prace plastyczne ilustrujące przydzielone każdej grupie jedno z kluczowych wydarzeń z historii Ziemi (np. powstanie planety, pojawienie się pierwszej formy życia itd.). Wykonane w trakcie warsztatów prace, dzieci z pomocą osoby prowadzącej zawieszą chronologicznie na długiej linie żeglarskiej, tak aby instalacja chronologicznie przedstawiała historię Ziemi. W drugiej części warsztatów, poprzez zabawę ruchową uczniowie poznają pojęcie migracji materii żywej i nieożywionej. Następnie przeprowadzą dyskusję, jak migracja wpływa na naszą teraźniejszość.