Szkoła podstawowa 7-8

W czasie zajęć wykonamy kilka prób niszczących na materiałach kruchych i plastycznych, a także na materiałach wytworzonych metodami przyrostowymi o specjalnych właściwościach. Odbędzie się też pokaz niszczenia z utratą stateczności powłok cienkościennych. Oprowadzimy również naszych Gości po laboratorium, omawiając przy okazji różne techniki pomiarowe stasowane we współczesnych badaniach w wytrzymałości materiałów i konstrukcji.

W czasie zajęć wykonamy kilka prób niszczących na materiałach kruchych i plastycznych, a także na materiałach wytworzonych metodami przyrostowymi o specjalnych właściwościach. Odbędzie się też pokaz niszczenia z utratą stateczności powłok cienkościennych. Oprowadzimy również naszych Gości po laboratorium, omawiając przy okazji różne techniki pomiarowe stasowane we współczesnych badaniach w wytrzymałości materiałów i konstrukcji.

Dzięki ciekawym doświadczeniom chemicznym będzie można dowiedzieć się i zobaczyć, jak w prosty sposób wykryć cukier zawarty w sokach wyciśniętych ze świeżych owoców, sprawdzić obecność azotanów w warzywach, czy też wyizolować zapachowe olejki eteryczne z przypraw kuchennych. Spotkanie zostanie przeprowadzone w formie aktywnej z publicznością.

Zapraszamy młodych odkrywców na warsztaty laboratoryjne połączone ze zwiedzaniem Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie, które mieści się w domu urodzenia noblistki. Podczas warsztatów chemicznych uczestnicy samodzielnie przeprowadzą badania analityczne mające na celu identyfikację związków chemicznych zawartych w różnych produktach spożywczych. Uczestnicy sprawdzą, które produkty są źródłem białka, odróżnią tłuszcze roślinne od zwierzęcych, oraz wykryją obecność skrobi lub cukru przy użyciu charakterystycznych reakcji chemicznych. W drugiej części zajęć uczniowie poznają historię życia i odkryć dwukrotnej laureatki Nagrody Nobla - Marii Skłodowskiej-Curie. 

Przedmiotem zajęć będą metody badań stosowane w diagnostyce ultradźwiękowej, wykorzystujące zjawisko odbicia fali akustycznej od struktur wewnętrznych ciała pacjenta. W części teoretycznej przedstawimy w przystępny sposób zasady działania i rodzaje głowic ultradźwiękowych, parametry fizyczne opisujące zjawisko odbicia, rodzaje prezentacji obserwowanych struktur. Przedstawimy klasyczną metodę obrazowania USG pozwalającą na wizualizację tkanek i narządów wewnętrznych i metodę Dopplera, służącą określeniu prędkości przepływu krwi w naczyniach krwionośnych. W części praktycznej zaprezentujemy sposób obrazowania tkanek miękkich (naczynia krwionośne, narządy wewnętrze takie jak wątroba, czy nerki) i zachęcimy do obserwacji własnych tkanek i narządów, a także przedstawimy sposób oznaczania i pomiaru parametrów przepływowych (prędkości przepływu krwi w naczyniach, oporu przepływu, itd.), umożliwiając uczestnikom własnoręczne dokonanie takich pomiarów.

Serdecznie zapraszamy na spotkanie i wspólną zabawę w oglądanie wnętrza naszego ciała!

Zapoznanie z tematyką opakowań do żywności, w tym innowacyjnych i nowatorskich rozwiązań w systemach pakowania. Omówienie opakowań cechujących się jadalnością, materiałów, z których mogą być wytworzone oraz zastosowań do żywności. Prezentacja wybranych folii jadalnych.

Podczas warsztatów terenowych młodzież szkolna dowie się co to jest gleba leśna, jak ważna jest w życiu i rozwoju lasu, jakie są rodzaje gleb leśnych.
Na przykładzie odkrywki glebowej młodzież pozna budowę profilu glebowego.

Lekcja dotyczyć będzie emocji związanych z migracjami. Przyjrzymy się emocjom doświadczanym przez dwie grupy: ludzi w drodze, czyli migrantów i tych, którzy są na miejscu, czyli społeczeństwo przyjmujące.

Zastanowimy się wspólnie, co kształtuje te emocje. Postaramy się odpowiedzieć na pytanie, jaka jest rola mediów tradycyjnych i cyfrowych. Spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, dlaczego innym może zależeć na kształtowaniu naszych odczuć wobec migracji.

Lekcja ma formę warsztatu. Po krótkim wprowadzeniu uczniowie zostaną podzieleni na grupy, w których zapoznają się z fragmentami wywiadów zrealizowanych przez badaczy migracji. W grupach uczniowie przygotują mapę emocji, która następnie zaprezentują reszcie klasy. W drugiej części lekcji wspólnie obejrzymy film animowany autorstwa kolektywu Positive Negatives, w oparciu o który uzupełnimy mapę emocji. Na koniec porozmawiamy o tym, co kształtuje emocje społeczeństwa przyjmującego w odpowiedzi na migracje. Wspólnie zastanowimy się, jak możemy krytycznie myśleć o wpływie mediów na to, co myślimy o migrantach.

Podczas lekcji opowiem o zmarszczkach czasoprzestrzeni, w świecie naukowym nazywanych falami grawitacyjnymi. Postaram się wytłumaczyć czym są, jak je obserwujemy i do czego możemy ich użyć. 

Czy można zaprojektować własny przedmiot i wydrukować go z tworzyw sztucznych, metalu, a nawet... betonu? Tak! Podczas tej wyjątkowej lekcji uczniowie poznają kulisy druku  i skanowania 3D, zobaczą jak powstają przedmioty z tworzywa sztucznego, metalu i innych materiałów przyszłości, a nawet zaprojektują swój własny mini-model.

Lekcja przeznaczona jest dla uczniów zainteresowanych nowymi technologiami, inżynierią, projektowaniem lub po prostu dla ciekawych świata. Podczas zajęć wejdziemy w świat nowoczesnych technologii, gdzie nauka spotyka się z kreatywnością!

Projektuj, ucz się i drukuj razem z nami!

Lekcja dotyczyć będzie emocji związanych z migracjami. Przyjrzymy się emocjom doświadczanym przez dwie grupy: ludzi w drodze, czyli migrantów i tych, którzy są na miejscu, czyli społeczeństwo przyjmujące.

Zastanowimy się wspólnie, co kształtuje te emocje. Postaramy się odpowiedzieć na pytanie, jaka jest rola mediów tradycyjnych i cyfrowych. Spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, dlaczego innym może zależeć na kształtowaniu naszych odczuć wobec migracji.

Lekcja ma formę warsztatu. Po krótkim wprowadzeniu uczniowie zostaną podzieleni na grupy, w których zapoznają się z fragmentami wywiadów zrealizowanych przez badaczy migracji. W grupach uczniowie przygotują mapę emocji, która następnie zaprezentują reszcie klasy. W drugiej części lekcji wspólnie obejrzymy film animowany autorstwa kolektywu Positive Negatives, w oparciu o który uzupełnimy mapę emocji. Na koniec porozmawiamy o tym, co kształtuje emocje społeczeństwa przyjmującego w odpowiedzi na migracje. Wspólnie zastanowimy się, jak możemy krytycznie myśleć o wpływie mediów na to, co myślimy o migrantach.

Caenorhabditis elegans to niewielki, niepasożytniczy nicień, który od lat pełni rolę jednego z najważniejszych organizmów modelowych w biologii molekularnej. Dzięki przezroczystemu ciału, szybkiemu cyklowi życiowemu i łatwości hodowli, stał się niezastąpiony w badaniach genetycznych i biologii komórki.

Podczas warsztatów uczestnicy poznają C. elegans od podstaw – nauczą się rozpoznawać jego cykl życiowy, odróżniać stadia rozwojowe oraz identyfikować samce i hermafrodyty. Opanują podstawowe techniki pracy z tym organizmem. Następnie, analizując osobniki o różnych fenotypach, zobaczą, jak zmiany w pojedynczych genach wpływają na rozwój i funkcjonowanie nicienia. Porównując zdrowe osobniki i mutanty, spróbują wyciągnąć wnioski na temat funkcji badanych genów.

C. elegans jest także modelem do badania komórek macierzystych – jego linia komórek rozrodczych zawiera komórki, których podziały muszą być precyzyjnie regulowane. Zaburzenia równowagi między samoodnową a różnicowaniem mogą prowadzić do nadmiernej proliferacji lub zaniku komórek płciowych. Uczestnicy będą mogli zaobserwować te procesy pod mikroskopem fluorescencyjnym, oglądając barwione gonady nicieni.

Warsztaty będą świetną okazją do zdobycia praktycznych umiejętności i poznania organizmu, który odegrał kluczową rolę w wielu odkryciach biologii molekularnej i nadal stanowi fundament nowoczesnych badań.

Czy osoba bez nogi może grać w piłkę nożną? A ktoś poruszający się na wózku – czy może rzucać do kosza i wygrywać mecze? Podczas tego wykładu przekonacie się, że ograniczenia fizyczne nie muszą być przeszkodą w uprawianiu sportu i czerpaniu radości z ruchu. Ciało – nawet jeśli funkcjonuje inaczej – może być sprawne, silne i zdolne do działania. Pokażę Wam, jak osoby z różnymi niepełnosprawnościami radzą sobie w sporcie i codziennej aktywności, jak pokonują bariery (często te w naszej głowie) i co daje im ruch. Opowiem o drodze do niezależności, o odwadze, wytrwałości i sile ducha. Porozmawiamy też o tym, jak każdy z nas – niezależnie od sprawności – może wspierać dostępność i włączenie w sporcie oraz jak wygląda codzienność osób, które mimo trudności realizują swoje pasje. Wykład skierowany jest do młodzieży z klas 6–8 szkoły podstawowej. Może być inspiracją zarówno dla tych, którzy kochają sport, jak i tych, którzy jeszcze szukają swojej drogi.

Czy można zaprojektować własny przedmiot i wydrukować go z tworzyw sztucznych, metalu, a nawet... betonu? Tak! Podczas tej wyjątkowej lekcji uczniowie poznają kulisy druku  i skanowania 3D, zobaczą jak powstają przedmioty z tworzywa sztucznego, metalu i innych materiałów przyszłości, a nawet zaprojektują swój własny mini-model.

Lekcja przeznaczona jest dla uczniów zainteresowanych nowymi technologiami, inżynierią, projektowaniem lub po prostu dla ciekawych świata. Podczas zajęć wejdziemy w świat nowoczesnych technologii, gdzie nauka spotyka się z kreatywnością!

Projektuj, ucz się i drukuj razem z nami!

Krew to niezwykła, płynna tkanka, bez której nasze ciało nie mogłoby prawidłowo funkcjonować. Choć często widzimy ją tylko wtedy, gdy się skaleczymy, to w rzeczywistości krąży w naszym ciele cały czas. Dorosły człowiek ma w sobie około 5 litrów krwi! Z czego się składa? Ponad połowa to osocze, czyli żółtawa ciecz złożona głównie z wody oraz różnych substancji: białek, cukrów, soli mineralnych, hormonów i produktów przemiany materii. To właśnie osocze transportuje składniki odżywcze do komórek i pomaga usuwać z nich to, co niepotrzebne. W osoczu „pływają” elementy morfotyczne: czerwone krwinki, białe krwinki i płytki krwi. Czerwone krwinki, czyli erytrocyty, są najliczniejsze. Zawierają hemoglobinę – białko, które wiąże tlen w płucach i rozprowadza go po całym ciele. Dzięki nim każda komórka otrzymuje tlen potrzebny do oddychania komórkowego, a więc do wytwarzania energii. Białe krwinki, czyli leukocyty, to komórki układu odpornościowego. Bronią nasz organizm przed bakteriami, wirusami i innymi zagrożeniami. Gdy do organizmu dostanie się drobnoustrój chorobotwórczy, białe krwinki rozpoznają go i niszczą. Płytki krwi, czyli trombocyty, są najmniejsze, ale bardzo ważne – odpowiadają za krzepnięcie krwi. Gdy się zranimy, płytki „sklejają się” ze sobą i tworzą skrzep, który zamyka ranę i zapobiega dalszej utracie krwi. Krew to także system transportowy – dostarcza tlen i substancje odżywcze, zabiera dwutlenek węgla i inne produkty przemiany materii, uczestniczy w regulacji temperatury ciała i przenosi hormony. Choć wygląda niepozornie, krew to jedna z najważniejszych tkanek w naszym ciele. 

Las najlepiej poznaje się… w lesie. Dlatego chodźmy na wspólny spacer! Zabierzemy was na wędrówkę, podczas której postaramy się spojrzeć na to wyjątkowe miejsce z trochę innej perspektywy. Czy dacie się namówić na spacer z głową w chmurach? Czy odważycie się podążać w głąb lasu za dźwiękiem? Las to dużo więcej niż drzewa, a własne obserwacje jego mieszkańców mogą być niesamowitą przygodą. Spróbujemy poczuć go wszystkimi zmysłami. Przyroda ma nam mnóstwo do zaoferowania, w tym również wiele zabawy, jednak w zamian powinniśmy okazać jej szacunek i zapewnić ochronę. Zastanowimy się, co zawdzięczamy lasom, za co możemy je polubić i jak powinniśmy o nie dbać.

Przebieg trasy: Truskaw - Truskawska Droga - Zaborów Leśny - Kręta Droga - Karczmisko - Paśniki - Truskaw.
Długość trasy: 9,5 km. Czas przejścia: ok. 4 godzin, liczba uczestników do 30 osób.
Trasa wycieczki wiedzie m. in. przez ooś Zaborów Leśny i skraj ooś Cyganka, ukazując jedne z najciekawszych obszarów leśnych wschodniej części Puszczy Kampinoskiej.

Omawiane zagadnienia:
- czym jest las? - próba odpowiedzi na pytanie,
- rozpoznawanie podstawowych gatunków drzew i krzewów,
- typy lasów rosnących na obszarze Puszczy Kampinoskiej,
- działania ochronne prowadzone w lasach (nasadzenia, przebudowa drzewostanów) - ochrona częściowa,
- znaczenie obszarów ochrony ścisłej,
- zagrożenia lasów KPN (pożary, wiatrołomy, susze, gatunki obce, gradacje owadów),
- łańcuch pokarmowy (przybliżenie pojęć: producent, konsument, destruent, piramida pokarmowa),
- piętra roślinności w lesie i ich mieszkańcy,
- rola lasów w gospodarce i życiu człowieka,
- pozaprodukcyjne funkcje lasu.

Zajęcia rozpoczną się krótką prelekcją na temat plazmy jako czwartego stanu skupienia materii, obecnego zarówno we Wszechświecie, jak i w naszym codziennym otoczeniu. Uczniowie poznają podstawowe właściwości plazmy, takie jak przewodnictwo elektryczne, emisja światła czy oddziaływanie z polem magnetycznym. Na przykładach naturalnych zjawisk, takich jak zorza polarna, błyskawice oraz budowa Słońca, omówione zostaną warunki, w jakich tworzy się plazma w przyrodzie.

Druga część zajęć będzie miała formę pokazu eksperymentów z udziałem kuli plazmowej i świetlówek gazowych. Uczniowie zaobserwują, jak zachowuje się plazma pod wpływem dotyku oraz pola magnetycznego. Przewidziane są także doświadczenia z lampami fluorescencyjnymi, które zapalają się w pobliżu kuli plazmowej, co posłuży jako wstęp do rozmowy o przewodnictwie w gazach i jonizacji. Będzie to okazja do zobaczenia z bliska efektownych zjawisk świetlnych i wyciągnięcia naukowych wniosków.

W kolejnej części uczniowie wezmą udział w interaktywnej grze edukacyjnej, która utrwali zdobytą wiedzę – poprzez zagadki, quizy i skojarzenia będą mogli samodzielnie uporządkować poznane informacje. Celem zajęć jest nie tylko przekazanie podstawowej wiedzy o plazmie, ale również rozwijanie zainteresowania fizyką i pokazanie, że zjawiska znane z kosmosu mogą być dostępne na wyciągnięcie ręki – nawet w szkolnej sali.

Badanie EKG (elektrokardiografia) jest jednym z najważniejszych metod w rozpoznaniu chorób serca. Przedstawimy krótko budowę serca oraz omówimy przebieg pobudzenia elektrycznego w sercu z uwzględnieniem pytania: czy w sercu jest wytwarzany prąd i czy jego rozprzestrzenianie się po sercu prowadzi do jego skurczu?

Uczestnicy dowiedzą się również o technicznych aspektach metody służącej do rejestracji sygnału elektrycznego serca. Praktyczna część będzie polegała na wykonaniu badania EKG na uczestniku zajęć czego wynikiem będzie elektrokardiogram, który zinterpretuje osoba prowadząca zajęcia.

W dalszej części spotkania uczestnicy dowiedzą się z jakich składników zbudowana jest ludzka krew. W części teoretycznej omówimy podstawowe funkcje poszczególnych komórek występujących we krwi oraz znaczenie grup krwi. Zaś w części praktycznej pokażemy test, w którym można oznaczyć poszczególne grupy krwi. W tej części uczestnicy będą mieli okazję aktywnego włączenia się w procedury laboratoryjne oznaczania grup krwi. Będzie też można poczynić obserwacje mikroskopowe preparatów krwi.

Tematem przewodnim zajęć będzie woda, eksperymenty znacznikowe oraz zjawiska optyczne. Prowadzący wyjaśni, jak rodamina wykorzystywana jest w badaniach środowiskowych – np. do monitorowania rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń. Pokaże także, w jaki sposób fizyka i chemia współpracują w praktyce naukowej.​ Na zakończenie uczniowie będą mieli możliwość zadawania pytań. Lekcja będzie nie tylko okazją do nauki poprzez doświadczenie, ale również inspiracją do dalszego odkrywania nauki.

Zajęcia odbędą się w trybie dyskusji z elementami wykładu i z wykorzystaniem kilku rekwizytów/demonstratorów. Rozpoczną się od zdefiniowania pojęcia energii, wyliczenia znanych rodzajów energii i przykładów możliwych przemian z jednej formy energii w drugą. Następnie skupimy się na energii elektrycznej jako na mającej najwięcej zalet i zastosowań dla człowieka. Zastanowimy się nad obecnie wykorzystywanymi metodami wytwarzania energii elektrycznej, jej magazynowania i transmisji. Wykażemy, że w bardzo wielu przypadkach pierwotnym źródłem energii jest Słońce i reakcja fuzji jądrowej.

W drugiej części lekcji zostanie omówiona reakcja syntezy jądrowej przy wykorzystaniu wykresu energii wiązania jądra atomowego w funkcji liczby atomowej pierwiastka (wykres stabilności pierwiastków). Zastanowimy się wspólnie, w jaki sposób energia jest wyzwalana/pochłaniana w reakcjach jądrowych. Spróbujemy oszacować ilość energii pochodzącej z reakcji deuteru i trytu (D-T) i porównamy ją z innymi, obecnie powszechnie używanymi źródłami energii.

W trzeciej części dyskusji omówimy możliwość wykorzystania fuzji jądrowej jako źródła energii bezpośrednio na Ziemi. Pokrótce zostaną przedstawione zalety i wady, jak również trudności technologiczne podtrzymania reakcji syntezy na Ziemi. Krótko porównamy reakcję fuzji z reakcją rozszczepienia. Zakończymy bardzo krótkim streszczeniem wyników prowadzonych obecnie badań.

Spotkanie będzie miało formę konwersatorium - kierowanej dyskusji bądź wykładu przeplatanego licznymi interakcjami z uczestnikami spotkania. Spróbujemy też wykonać co najmniej jeden eksperyment ekonomiczny - rynkową wycenę wartości określonych przedmiotów, żeby zrozumieć mechanizm ustalania cen rynkowych i paradoks transakcji. Wspólnie poznamy historię pieniądza i podyskutujemy o jego możliwej przyszłości. Zastanowimy się też nad tym, jakie znamy formy pieniądza i jakie funkcje pełni pieniądz w gospodarce. W zależności od wieku i zainteresowań uczestników spotkania możemy też zastanowić się nad zmianą wartości pieniądza w czasie, zrozumieć czym jest inflacja i stopa procentowa, poznać magię procentu składanego (tu znowu możliwy eksperyment), omówić różne formy oszczędzania, zastanowić się nad tym, czym jest ryzyko i porozmawiać o inwestycjach. Nie będzie to naturalnie żadna forma akwizycji, tylko merytoryczna rozmowa o zasadach działania różnych instrumentów finansowych i o ryzyku związanym z korzystania z nich. Zobaczymy na realnych przykładach, do czego prowadzi na przykład drukowanie pieniędzy bez pokrycia, poznamy historię kilku głośnych hiperinflacji. Mam nadzieję, że dojdziemy na koniec do morału, że pieniądze nie są w życiu najważniejsze, że nie ma sensu, by ich posiadanie było celem samym w sobie. Chcę, by spotkanie stanowiło dla każdego bodziec do pomyślenia o tym, co w jego życiu stanowi realną wartość i czy wartość wszystkiego można wyrazić w pieniądzu.

Opowiemy o wspólnym słowiańskim pochodzeniu języka ukraińskiego i polskiego, a także o historyczno-kulturowym kontekście wzajemnych kontaktów. Przybliżymy charakter polsko-ukraińskich wpływów językowych, wrócimy też uwagę na najważniejsze podobieństwa i różnice między językiem ukraińskim i polskim.

Powiemy, które z cech językowych pomagają w nauce języka ukraińskiego, a które mogą okazać się „fałszywymi przyjaciółmi”.

Warsztaty posłużą zapoznaniu z alfabetem cyrylickim i nabyciu umiejętności zapisu swoich imion, nazwisk oraz miejsc zamieszkania po ukraińsku. Nauczymy też naszych słuchaczy podstawowych zwrotów grzecznościowych w języku ukraińskim.

Tematem przewodnim zajęć będzie woda, eksperymenty znacznikowe oraz zjawiska optyczne. Prowadzący wyjaśni, jak rodamina wykorzystywana jest w badaniach środowiskowych – np. do monitorowania rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń. Pokaże także, w jaki sposób fizyka i chemia współpracują w praktyce naukowej.​ Na zakończenie uczniowie będą mieli możliwość zadawania pytań. Lekcja będzie nie tylko okazją do nauki poprzez doświadczenie, ale również inspiracją do dalszego odkrywania nauki.

W Instytucie Podstawowych Problemów Techniki PAN prowadzimy zaawansowane badania nad technologiami cienkowarstwowymi, koncentrując się na osadzaniu supertwardych powłok ochronnych i funkcjonalnych. Specjalizujemy się w osadzaniu warstw metodą magnetronowego rozpylania, w tym w osadzaniu wieloskładnikowych powłok W–Me–B (gdzie Me oznacza dowolny metal przejściowy). Cienkie warstwy te charakteryzują się wysoką twardością, odpornością na zużycie, korozję i działanie wysokich temperatur, co czyni je idealnymi do zastosowań w przemyśle narzędziowym, lotniczym i mikroelektronice.

W ramach naszej działalności rozwijamy również techniki osadzania z wykorzystaniem laserów impulsowych (PLD – Pulsed Laser Deposition), umożliwiające precyzyjne wytwarzanie cienkich warstw o złożonym składzie chemicznym. Stosujemy nowoczesne techniki charakteryzacji materiałów, takie jak mikroskopia elektronowa, profilometria czy nanoindentacja, aby kompleksowo badać właściwości mechaniczne, morfologiczne i strukturalne powłok.

Nasze badania mają charakter zarówno podstawowy, jak i aplikacyjny – tworzymy nowe materiały i technologie dla przyszłościowych zastosowań.