Nauki humanistyczne
| Typ | Tytuł | Opis |
Dziedzina |
Termin |
|---|---|---|---|---|
| Spotkanie festiwalowe | Mainstream flirtuje z drag queens w filmie amerykańskim lat 90. |
W trakcie spotkania przyjrzymy się dwóm filmom, których głównymi bohaterami są drag queens: Ślicznotki (To Wong Foo, Thanks for Everything, Julie Newmar, 1995) i Bez skazy (Flawless, 1999). W kontekście czasu ich powstania, filmy te zdają się oferować zaskakująco pozytywne przedstawienia postaci drag queens, których rolą jest nieść pomoc heteroseksualnym postaciom, jednocześnie przełamując ich uprzedzenia. Co więcej, oba filmy przyciągnęły szeroką publiczność obsadami pełnymi gwiazd, wśród których znaleźli się Wesley Snipes, Patrick Swayze, Philip Seymour Hoffman czy Robert De Niro. W trakcie spotkania spojrzymy krytycznie na sposoby przedstawienia postaci LGBTQ+ oraz ich roli w społeczeństwie w obu filmach i zastanowimy się, jaki był ich potencjał do poprawy sytuacji mniejszości seksualnych w Ameryce lat 90. |
Nauki humanistyczne |
|
| Spotkanie festiwalowe | „Opowiem Wam tę baśń od nowa” – czarne charaktery z bajek na przykładzie filmu „Czarownica" |
Królewna Śnieżka, Śpiąca Królewna, Kopciuszek – w każdej z tych klasycznych bajek oprócz tytułowej bohaterki pamiętamy postać, która stała na jej drodze do szczęścia – czarny charakter. Jednak w najnowszych filmowych adaptacjach bajek antybohaterowie doczekali się odkupienia (poniekąd). Reinterpretacja bajek to nie nowy trend w popkulturze. Badacze baśni i folkloru już od kilku dekad obserwują, w jaki sposób twórcy i odbiorcy wchodzą w interakcje z bajkami, jak się one zmieniają albo w jaki sposób opierają się upływowi czasu. Podczas tej dyskusji skupimy się nad zjawiskiem zmieniających się motywacji działań czarnych charakterów, bazując przede wszystkim na filmie „Czarownica” (Disney, 2014) i drugiej części tego filmu. |
Nauki humanistyczne |
|
| Spotkanie festiwalowe | Gdzie jemy pyry, gdzie grule, a gdzie zajadamy się kartoflą – geograficzne zróżnicowanie polszczyzny |
Celem wykładu jest prezentacja najważniejszych faktów dotyczących współczesnego zróżnicowania geograficznego polszczyzny i próba odpowiedzi na pytanie: dlaczego w różnych regionach Polski mówimy nieco inaczej. Podczas wykładu postaram się odpowiedzieć na pytanie o najważniejsze cechy czterech głównych dialektów języka polskiego: mazowieckiego, małopolskiego, wielkopolskiego i śląskiego. Wspólnie zastanowimy się, gdzie idzie się do szkoły, a gdzie do skoły, w których regionach Polski rozmowa to godka i dlaczego na Kurpiach psije się psiwo. Osobne miejsce poświęcę także kaszubszczyźnie i nowym dialektom mieszanym. |
Nauki humanistyczne |
|
| Spotkanie festiwalowe | Wina i kara |
Są dwa zasadnicze sposoby postrzegania kary: retrybutywny i utylitarny. Zwolennicy pierwszego z tych sposobów karę traktują jako odwet za wyrządzone zło. Według zwolenników drugiego podejścia kara to środek do realizacji ważnych społecznie celów. Te cele to zapobieganie kolejnym wykroczeniom, resocjalizacja sprawcy, naprawa wyrządzonych szkód. Utylitaryści zarzucają retrybutywistom, że ich teoria jest: niemoralna, oparta na błędnych intuicjach, nieracjonalna i niezrozumiała. Celem wystąpienie będzie przedstawienie pewnego sposobu obrony retrybutywizmu przed tymi zarzutami. Koncepcja ta opiera się na zaprezentowanym przez Petera Strawsona w artykule Freedom and Resentment opisie sieci postaw i uczuć, które tworzą naszą rzeczywistość moralną. Na gruncie tego stanowiska okazuje się, że to utylitarystyczne ujęcie kary jest narażone na wskazane wyżej zarzuty. Natomiast retrybutywizm, wyrastający z nakreślonego przez Strawsona „ogólnego schematu ludzkiego życia”, jest wyrazem naturalnej postawy względem winowajców, postawy moralnej i racjonalnej. |
Nauki humanistyczne |
|
| Spotkanie festiwalowe | Uciekaj co najrychlej. Choroby zakaźne na przestrzeni wieków |
Wielkie epidemie jako czynnik kształtujący losy społeczeństw ludzkich od pradziejów po czasy współczesne. Pandemie odciskujące swoje piętno na strukturze politycznej, ekonomicznej, a także gospodarce w Polsce, Europie i na świecie. |
Nauki humanistyczne |
|
| Spotkanie festiwalowe | Być księżniczką. O feminizmie, emancypacji i Disneyu |
Warsztaty o charakterze interaktywnym, podczas których zanalizujemy i zinterpretujemy wzorce kobiecości oraz mity kształtujące pragnienia, potrzeby i oczekiwania kolejnych pokoleń kobiet. Postacie kobiecie obecne w Disneyowskich narracjach o księżniczkach zarówno opisywały i opisują rzeczywistość, jak i tworzyły i tworzą wzorce: wzorce cielesności i wzorce zachowań, postaw i ról społecznych. Dokonamy analizy przykładów od pierwszego filmu pełnometrażowego Królewna śnieżka z 1937 roku do ostatnich realizacji. By uczynić zajęcia bardziej interaktywnymi, analizować będziemy, poza przykładami ramowymi, przykłady wybrane przez uczestników. Analiza uwzględni kontekst społeczno-kulturowy, współczesne wyobrażenia kobiecości, ideały urody i społeczne status quo. Intencją jest prześledzenie ewolucji postaci kobiecych, które odzwierciedlają proces emancypacji kobiet: od oczekującej na ratunek księżniczki po kobietę, która jest aktywnym aktorem opowieści. Przyjrzymy się także ewolucji narracji pod kątem różnicowania etnicznego kobiecych bohaterek. Zastanowimy się, jakie procesy społeczne stały za ewolucją postaci Dineya oraz w jaki sposób we współczesności współistnieją modele dawne i nowe. |
Nauki humanistyczne |
|
| Spotkanie festiwalowe | Tłumacz w służbie muzyki |
Czy muzyka wymaga tłumaczenia? Sama w sobie nie, bo jest to przecież język prawdziwie uniwersalny. Przekładu mogą jednak wymagać różne typy tekstów jej towarzyszących. W części wstępnej spotkania zastanowimy się nad muzycznymi okolicznościami, w których istnieje zapotrzebowanie na przekład oraz usystematyzujemy to, co powinien wiedzieć każdy, kto podejmuje się tłumaczenia programu koncertowego. Będziemy pracować z materiałem empirycznym – z tekstem (w języku polskim) poświęconym znanemu polskiemu dziełu muzycznemu. Przeanalizujemy go pod kątem przełożenia na różne języki (zadeklarowane przez uczestników przy rejestracji). W miarę możliwości czasowych i chęci uczestników spróbujemy indywidualnie lub kolektywnie wykonać szkicowe tłumaczenie(a). Warsztaty przekładowe o nastawieniu wielojęzycznym, dostępne dla wszystkich chętnych zainteresowanych zagadnieniami tłumaczenia oraz muzyką klasyczną. Przygotowanie teoretyczne ani doświadczenie nie jest wymagane, konieczna jest tylko znajomość polskiego i jakiegoś języka obcego. |
Nauki humanistyczne |
|
| Spotkanie festiwalowe | Wyszywanka. O źródłach popularności stroju ludowego we współczesnej Ukrainie. |
Wyszywanka, czyli płócienna koszula zdobiona haftem, była elementem ukraińskich strojów ludowych. Współczesność nie odesłała jej do lamusa, jak stroju ludowego w większości krajów Europy. Wręcz przeciwnie, obserwować można dziś w Ukrainie znaczną popularność wyszywanki. Dlaczego i w jakich sytuacjach fragment dawnego stroju ludowego znajduje swoje zastosowanie współcześnie? Jaka była droga wyszywanki spod chłopskich strzech do symbolu ukraińskości? |
Nauki humanistyczne |
|
| Spotkanie festiwalowe | Różnorodność społeczna a dostęp do opieki zdrowotnej |
Równe traktowanie osób należących do różnych grup społecznych i kulturowych ma szczególne znaczenie w przestrzeni opieki zdrowotnej. Choć prawo gwarantuje równość, kobiety, przedstawiciele i przedstawicielki mniejszości seksualnych, religijnych i kulturowych, migranci i migrantki doświadczały i nadal doświadczają dyskryminacji w kontaktach z instytucjami opieki zdrowotnej. Zjawisko ograniczania praw społecznych w zakresie opieki zdrowotnej omówi dr Mariusz Baranowski (WS UAM), który wygłosi wykład pt. „Redefinicja pojęcia niepełnosprawności w «warunkowych» państwach dobrobytu: podejście welfare scarcity”. Po wykładzie odbędzie się panel dyskusyjny z udziałem badaczy i badaczek zagadnienia dostępu do opieki zdrowotnej w Europie. Kontakt: katarzyna.bielinska@uw.edu.pl, anna.chowaniec90@gmail.com. Biorąc udział w spotkaniu pt.: „Różnorodność społeczna a dostęp do opieki zdrowotnej” wyrażają Państwo zgodę na przetwarzanie Państwa danych przez Uniwersytet Warszawski. Szczegółowa informacja nt. przetwarzania danych zostanie przekazana uczestnikom na początku spotkania. Wydarzenie jest organizowane w ramach Projektu HcPubS: Opieka zdrowotna jako przestrzeń publiczna: Integracja i różnorodność społeczna w kontekście dostępu do opieki zdrowotnej w Europie finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki (Polska, nr projektu 2018/28/Z/HS1/00554), Federalne Ministerstwo Edukacji i Badań Naukowych (Niemcy), Ministerstwo Nauki i Edukacji Republiki Chorwacji/Chorwacką Akademię Nauk i Sztuk (Chorwacja) i Słoweńskie Ministerstwo Nauki i Sportu (Słowenia) ze środków HERA – Humanities in the European Research Area (http://heranet.info) Public Spaces i Komisji Europejskiej w ramach programu finansowania badań naukowych i innowacji Unii Europejskiej „Horyzont 2020”, umowa nr 769478. |
Nauki humanistyczne |
|
| Spotkanie festiwalowe | Władysław Łokietek - Odnowiciel Królestwa we współczesnej literaturze pięknej |
W 2020 r. przypada 700-lecie koronacji Władysława Łokietka, który w dziele zjednoczenia państwa polskiego odegrał doniosłą rolę. Władca ten, określany w historiografii jako „Odnowiciel Królestwa Polskiego”, cieszy się do dzisiaj w społeczeństwie polskim powszechnym i zasłużonym uznaniem. Dlatego z tej okazji Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie przygotowało wystawę archiwalną pt: WŁADYSŁAW ŁOKIETEK „INSTAURATOR REGNI POLONIAE”, której celem jest przybliżenie postaci jednego z najwybitniejszych władców Polski. Ekspozycja prezentuje w układzie chronologicznym oryginalne dokumenty i pieczęcie z XIII i XIV w. z zasobu AGAD, ze szczególnym uwzględnieniem okresu panowania Władysława Łokietka. Oprócz dokumentów i zabytków sfragistycznych znajdują się na wystawie tablice genealogiczne oraz wybrane fragmenty z kronik i roczników. Przygotowana wystawa prezentuje postać Władysława Łokietka i jego najbliższej rodziny na tle ważnych wydarzeń politycznych, ekonomicznych i społecznych w Polsce i w Europie Środkowo-Wschodniej w XIII –XIV w. Organizatorzy wystawy pragną nie tylko upamiętnić 700-lecie koronacji Władysława Łokietka, lecz również pobudzić społeczeństwo do większego zainteresowania dziejami naszej ojczyzny w okresie panowania ostatnich Piastów. W tym roku, w związku z ograniczeniami związanymi z epidemią, spotkania odbywać się będą jedynie on-line. Poszczególne prezentacje będą udostępniane na stronie internetowej Archiwum Głównego Akt Dawnych w najbliższą sobotę, 26 wrześnie 2020, od godz. 18. |
Nauki humanistyczne |
|
| Spotkanie festiwalowe | Skryba też człowiek – zachwycające niedoskonałości manuskryptów |
Manuskrypty są niewyczerpanym źródłem informacji nie tylko o języku, ale także o technologii i kulturze dawnych wieków. Wywołują podziw swym wyglądem: ozdobnym pismem i bogato zdobionymi ilustracjami. Jednakże wiele z nich zawiera różne niedoskonałości wynikające z błędów w produkcji, pomyłek, nieodpowiedniego przechowywania, nanoszenia zmian czy usuwania co cenniejszych ozdób. Nie należy ich jednak traktować jak wady. Niedoskonałości te bowiem są w stanie bardzo wiele nam powiedzieć o życiu w dawnych czasach, o pracy jakiej wymagało wykonanie manuskryptów oraz o wartości jaką przedstawiały dla ówczesnych ludzi. |
Nauki humanistyczne |
|
| Spotkanie festiwalowe | „Izolacyjka koroniarza”, czyli jak w języku odzwierciedla się epidemia COVID-19 |
Pandemia COVID-19 wymusiła zmianę wielu zachowań i obyczajów. Ograniczenie kontaktów towarzyskich, a nawet rodzinnych, dystans społeczny, próba oswojenia nowej sytuacji czy strachu przed chorobą znalazły swoje odzwierciedlenie w języku. Odmienne doświadczenia różnych wspólnot językowych, ale też różnice kulturowe i czysto formalne cechy poszczególnych języków spowodowały, że nawet te same zjawiska zostały różnie odbite w języku. Przedmiotem wykładu będą przede wszystkim nowe wyrazy, którymi opisujemy zjawiska związane z panującą pandemią. Przeanalizujemy przykłady z różnych języków, przyjrzymy się, do jakich obszarów słownictwa sięgają i jakie skojarzenia przywołują. Spojrzymy też na ich stronę formalną, czyli budowę słowotwórczą, pokażemy, jakie środki zostały wykorzystane oraz po które z nich użytkownicy sięgają częściej, a po które rzadziej. Przyjrzymy się też określeniom najczęściej występującym w połączeniu z najważniejszymi wyrazami opisującymi epidemię. Tłem dla przykładów współczesnych będą wyrażenia, których używano przed wiekiem, podczas epidemii grypy, tzw. hiszpanki. |
Nauki humanistyczne |
|
| Spotkanie festiwalowe | ODWOŁANA - Średniowieczna „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” i jej późniejsze adaptacje |
„Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią”, najwybitniejszy polski tekst pochodzący z XV wieku, ujmuje śmierć jako fenomen bliski, w niektórych miejscach dialogu, zdawałoby się, pozbawiony grozy, a nawet obojętny. Tekst przyjmuje istnienie normy wyrażającej bliskość i dobre zaznajomienie się ze śmiercią. Największą szkodę, w konsekwencji utratę życia wiecznego, mogła przynieść chrześcijaninowi nagła śmierć. Człowiek nie powinien jednak pozbawiać się bezcennego daru – „dobrej śmierci”. W wyniku przemian w cywilizacji europejskiej od XVIII stulecia zaznaczył się dystans w stosunku do tak rozumianej zażyłości ze śmiercią – do stworzonego przez Philippe'a Arièsa konstruktu „śmierci oswojonej”. Samo „oswojenie” przednowoczesnej śmierci wyrażało się w obcej nam postawie obojętności wobec miejsca pochówków czy ceremonii. (Cmentarze do XVIII wieku lokowano w środku ośrodków miejskich, w pewnym sensie martwi i żywi współegzystowali obok siebie, co musiało obniżać niepokój wpisywany w przesłanie memento mori). Autor Rozmowy najwyraźniej ma tego świadomość, intensyfikując w jego własnej perspektywie dramatyczny kontakt ze Śmiercią, przezwyciężając konsekwencje Arièsowskiego „oswojenia” śmierci – z jej grozą należy się zmierzyć. Autor operuje kulturowymi wyobrażeniami na temat umierającego ciała, odnosi się do pewnych społecznych praktyk i sytuacji, związanych z umieraniem. Śmierć jest najpewniejszym wydarzeniem w życiu każdego człowieka, choć godzina jej przyjścia będzie dlań najmniej spodziewana i znana. Postawa człowieka w chwili śmierci – przesłanie to w nieskończoność podkreślały późnośredniowieczne artes moriendi – nadaje ostateczny sens życiu człowieka, stanowi jego podsumowanie i zamknięcie. |
Nauki humanistyczne |
|
| Spotkanie festiwalowe | Irlandii zawiłe drogi do niepodległości |
Irlandzka droga do niepodleglosci zaczęła się wraz z Powstaniem Wielkanocnym w 1916 roku. Zaczęła się od wielkiego niepowodzenia, które w sukces przekuli Brytyjczycy. Jej etapem były ogólnobrytyjskie wybory z 1918 roku, ustanowienie Republiki, ale także krok wstecz. I zdolnośc do zawarcia niepopularnego kompromisu w 1921 roku. O tym |
Nauki humanistyczne |
|
| Spotkanie festiwalowe | Rynek - forum - miejsce wyceny w perspektywie historycznej |
Czy pojęcie „rynku" pojawiło się w sposób naturalny wraz z rozwojem gospodarki, czy też mogło zostać zdefiniowane dopiero w określonym kontekście kulturowym? Dlaczego nie znano go w starożytnym Rzymie,choć istniały tam stosunki, które określamy dziś jako „rynkowe"? Czy rację miał Joseph Schumpeter podkreślając, że zainteresowanie etyką gospodarczą stało się katalizatorem postępu analizy i doprowadziło między innymi do pojawienia się „rynku" w języku ekonomicznym naszej cywilizacji. „Rynek" był najpierw miejscem, a stał się pojęciem teoretycznym...Jak był określany w łacinie średniowiecznej? Dlaczego ten sam termin był używany w zarówno w odniesieniu do wyceny wartości towarów, jak i do oceny postepowania ludzi? Jak rozumiano termin „wolny rynek" w przywilejach książęcych w Polsce epoki rozbicia dzielnicowego? Jak chroniono niegdyś rynek przed oszustami? Jakie sposoby praktycznej wyceny wartości towarów wskazywano w tekstach późnośredniowiecznych ? Dlaczego pojęcia rynku i słusznej ceny wiążą się ze sobą? Jak rozumieli rynek uczeni, od Tomasza z Akwinu do Mikołaja Kopernika? Czy pojęcia „wspólnotowy" i „rynkowy" w każdym kontekście traktowano przeciwstawnie?Czy występujący w średniowiecznych tekstach termin „wspólny rynek" miał podobne znaczenie jak dziś ? Odpowiedzi na te pytania będą zawarte w prezentacji multimedialnej dr. hab. Marcina Bukały badacza filozofii i kultury średniowiecznej oraz wczesnych koncepcji ekonomicznych, wydawcy i tłumacza tekstów łacińskich poświęconych etyce kupieckiej.
|
Nauki humanistyczne |
|
| Spotkanie festiwalowe | Działacze Związku Młodzieży Polskiej „Zet” i Ligi Narodowej – więźniowie X Pawilonu |
W wyniku śledztwa prowadzonego przez władze carskie po manifestacji zorganizowanej przez ZMP „Zet” 3 maja 1891 r. (w 100-lecie uchwalenie Konstytucji 3 Maja) – aresztowano 23 jej uczestników, w tym Bolesława Hirszfelda i Romana Dmowskiego. Było to pierwsze po 1865 r. tak poważne śledztwo, którym objęto działalność patriotyczną w Królestwie Polskim. W 1893 zapadły wyroki – wydalenia z Królestwa. W latach następnych do X Pawilonu Cytadeli trafiali także uczestnicy tzw. klińszczyzny (1894) i aktywiści Towarzystwa Oświaty Narodowej z Warszawy i Towarzystwa Oświaty Ludowej (1898), a także działacze Ligi Narodowej. Wśród nich m.in. Jan Ludwik Popławski, Władysław Jabłonowski, Jan Załuska, Józef Hłasko czy Eligiusz Niewiadomski. Ostatnim więźniem X Pawilonu wywodzącym się z tego środowiska był Władysław Rabski, dziennikarz z zaboru pruskiego, który wyszedł na wolność 11 listopada 1918 roku. Ta karta dziejów X Pawilonu jest do tej pory mało znana i stanowi swego rodzaju białą plamę. |
Nauki humanistyczne |
|
| Spotkanie festiwalowe | Język skarbcem kultury. Śladem końskich kopyt w przeszłość polszczyzny |
W języku jak w skarbcu przechowują się ślady dawnych czasów i obyczajów, co dobrze widać zwłaszcza w powiedzeniach i skrzydlatych słowach. Wszystko to chcemy pokazać na przykładzie koni, które odcisnęły ślady swoich kopyt bodaj we wszystkich sferach życia codziennego dawnych Polaków, a także w kulturze i sztuce. Konie są również obecne w języku, i to również w tym, którego używamy współcześnie. W czasie wykładu sięgniemy do przeszłości, aby poznać nie tylko powody, dla których konizmy dotrwały do naszych czasów, lecz także aby się dowiedzieć, jakie było ich pierwotne znaczenie i dlaczego w ogóle tak dobrze osadziły się w polszczyźnie. |
Nauki humanistyczne |
|