Program - spotkania

Coś, co objawiło się w połowie listopada 2019 r. się na targu w Wuhan, dotarło po około trzech miesiącach do Zielonej Góry, gdzie 6 marca 2020 r. stwierdzono pierwszy w Polsce przypadek zakażenia COVID-19. Przez kolejne dwa lata nasze codzienne rozmowy zostały zdominowane przez słowa w rodzaju: pandemia, lock-down, kwarantanna, samoizolacja, testy antycovidowe, szczepionki,  tarcze antykryzysowe itd., itp. Zmienił się więc język, ale zmiany, które przyniósł ze sobą wirus dotknęły każdej i każdego z nas.

Jednocześnie jednak pandemia nie unieważniła wcześniej diagnozowanych wyzwań: kryzysu klimatycznego, przyspieszonej utraty bioróżnorodności, wyczerpywania zasobów naturalnych, konsekwencji przemian technologicznych. Czy w takim razie covid miał wpływ na poszukiwanie i wdrażanie rozwiązań odpowiadających na te wyzwania? Co z dekarbonizacją gospodarki i zieloną transformacją? Czy przyspieszona cyfryzacja wymuszona pracą i nauką na odległość zwiększy społeczną gotowość na automatyzację kolejnych segmentów życia i rozwój systemów opartych na sztucznej inteligencji? Czy jesteśmy gotowi na rewolucję technologiczną czy raczej będziemy się jej przeciwstawiać?  Na te i inne pytania odpowiedzą w debacie „Jak Covid zmienił świat?” nasi prelegenci.

Współcześnie w prasie, radiu czy telewizji bardzo często można usłyszeć zdania w rodzaju „ciemne średniowiecze”, „to rodem ze średniowiecza”, „wracamy do średniowiecza”…

Prawie zawsze średniowiecze pojawia się w nich w kontekście negatywnym, jako symbol zacofania, ciemnoty, obskurantyzmu. Podczas naszej debaty chcemy zapytać, czy średniowiecze istotnie było aż tak zacofane, czy może na swój sposób było nowoczesne? Jak w średniowieczu wyglądały relacje między tym, co duchowe, cielesne i materialne? Czy średniowiecze w czymkolwiek może być dla nas dzisiaj inspiracją, czy raczej powinno być negatywnym punktem odniesienia?

W debacie wezmą udział:

Prof. dr hab. Andrzej Dąbrówka: profesor na Wydziale Artes Liberales UW. Specjalizuje się w mediewistyce literackiej i estetyce teatru. Autor m.in.: Teatr i sacrum w średniowieczu (2013, ang. 2019), Średniowiecze. Korzenie – 2005. (Współ)redaktor m.in. Onus Athlanteum. Studia nad kroniką biskupa Wincentego, 2009;  Pogranicza teatralności, 2011. Kaznodziejstwo średniowieczne, 2014; Widzenie Polikarpa, 2014; Komentarz Jana z Dąbrówki do Kroniki biskupa Wincentego, 2015; Teksty kultury uczestnictwa, 2016; Nobis operique favete. Studia nad Gallem Anonimem, 2017; Przeszłość w kulturze średniowiecznej Polski, 2018; Oblicza mediewalizmu, [I] 2013, i  II, 2018; Wokół Mikołaja z Wilkowiecka, 2021.

Dr hab. Aneta Pieniądz (Wydział Historii UW):

Prof. dr hab. Paweł Stępień (Wydział Artes Liberales UW): literaturoznawca, profesor na Wydziale „Artes Liberales” UW. Ważniejsze książki o tematyce mediewistycznej: Z literatury religijnej polskiego średniowiecza. Studia o czterech tekstach: „Kazanie na dzień św. Katarzyny”, „Legenda o św. Aleksym”, „Lament świętokrzyski”, „Żołtarz Jezusow” (2003); „Kazania świętokrzyskie”. Nowa edycja. Nowe propozycje badawcze (współredaktor, współautor, 2009); Widzenie Polikarpa. Średniowieczne rozmowy człowieka ze śmiercią (współredaktor, współautor, 2014). 

Dr hab. prof. ucz. Krzysztof Skwierczyński (Wydział Nauk o Kulturze i Sztuce UW):

Prowadzenie - Dr hab. prof. ucz. Paweł Rodak (Instytut Kultury Polskiej UW): historyk literatury i kultury polskiej, profesor w Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się historią nowoczesnej literatury i kultury polskiej oraz antropologią słowa w kulturze (przede wszystkim praktykami pisma i druku

50 lat temu ukazał się słynny raport tzw. Klubu Rzymskiego zatytułowany "Granice Wzrostu". Główna teza Raportu brzmiała następująco:

"Jeśli zostaną utrzymane obecne [1971] trendy wzrostu liczby ludności świata, uprzemysłowienia, zanieczyszczenia, produkcji żywności i wyczerpywania się zasobów, granice wzrostu na naszej planecie zostaną osiągnięte gdzieś w ciągu najbliższych stu lat. Najbardziej prawdopodobnym rezultatem będzie dość nagły i niekontrolowany spadek zarówno liczby ludności, jak i potencjału przemysłowego."

Obecnie obserwujemy bezprecedensowe nasilenie kryzysu klimatycznego, co w dramatyczny sposób przedstawia najnowszy raport IPCC. Podobnie wygląda sprawa kryzysu bioróżnorodności, omawiana w raporcie IPBES. Światowe Forum Ekonomiczne ostrzega że rosnące nierówności i niepewność związana z kryzysem klimatycznym stanowią największe zagrożenie cywilizacyjne w skali globalnej.

Czy właśnie docieramy do granic wzrostu? Jakie są objawy tego wszechogarniającego kryzysu i jak go leczyć?

O tym dyskutować będą specjaliści: od klimatu - prof. Szymon Malinowski , od bioróżnorodności - dr hab. Paulina Kramarz i od społeczeństwa – dr hab. Krzysztof Niedziałkowski. Dyskusję poprowadzi prof. Krzysztof Meissner.

Czy możemy poprawić pamięć rozwiązując krzyżówki? Czy jedząc dużo jabłek zmniejszymy szanse wystąpienia choroby Alzheimera? Czy gry komputerowe to tylko rozrywka czy może przyszłość treningów funkcji poznawczych? Czy stymulacja elektryczna mózgu oferuje nadzieję na skuteczną poprawę zdolności umysłu?

Na te i inne pytania postaram się odpowiedzieć podczas festiwalowego spotkania. Będę chciała przybliżyć wnioski z badań dotyczących skuteczności treningów poznawczych w różnych formach, w tym niestandardowych jak np. gry wideo. Dodatkowo opowiem o roli aktywności fizycznej i żywienia w zachowaniu sprawności umysłowej. W trakcie wykładu będę omawiać zarówno wyniki klasycznych jak i najnowszych badań, prowadzonych także w Centrum Badań Neuropoznawczych w Uniwersytecie SWPS, którego pracami kieruję.

Dr hab. Aneta Brzezicka, prof. USWPS - Wydział Psychologii, Centrum Badań Neuropoznawczych, Instytut Psychologii SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny

Trwająca wojna Rosji przeciwko Ukrainie będzie miała swoje reperkusje przez kolejne dekady. Jaka będzie przyszłość stosunków między Polską, Ukrainą i Rosją? Czy historia będzie miała znaczenie dla kształtowania nowych relacji polsko-ukraińskich? Czy jest szansa na wolną Rosję? Dyskusja na bieżący, niezwykle ważny temat

dr Anna Materska-Sosnowska, politolożka, komentatorka, Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych UW

Adam Balcer, ekspert ds. Bałkanów, Turcji i państw byłego ZSRR, doradzał władzom państwowym w zakresie polityki wschodniej; Kolegium Europy Wschodniej

dr Agnieszka Bryc, politolożka specjalizująca się w stosunkach międzynarodowych, szczególnie Rosji i Izraela, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu 

Prowadzi: Karolina Głowacka, Radio Naukowe, TOK FM

Teleobecność, czyli zdolność do częściowej interakcji z otoczeniem na odległość, pojawiała się w literaturze i wizjach inżynierów już od dawna. Ludzie marzyli o zdolności błyskawicznego przenoszenia się z miejsca na miejsce bez uciążliwości podróży, o możliwości natychmiastowego spotykania i komunikowania z innymi w sposób zbliżony do naturalnej konwersacji. Niestety, do niedawna trudno było zrealizować wszystkie te oczekiwania. Telefon pozwalał tylko na przenoszenie głosu, przy niskiej jakości dźwięku i bardzo niewygodny sposób (telefony stacjonarne). Telewizja nie dawała możliwości interakcji - można coś było zobaczyć na odległość, ale bez swobody obserwowania otoczenia, np. zmiany kierunku patrzenia. Większość technologii XX wieku opierała się przy tym na obrazach dwuwymiarowych (telewizja, połączenia wideo). Postęp technologiczny i zmiany oczekiwań odbiorców w XXI wieku zmieniły jednak sytuację. Technologie takie jak wirtualna i rozszerzona rzeczywistość, obrazy 360, obrazy holograficzne i drony pozwalają na wchodzenie w interakcje z otoczeniem na zupełnie nowym poziomie. Praca zdalna zachęciła wielu pracowników do porzucenia biur na rzecz pracy poza miastami. Pojawiła się grupa cyfrowych nomadów, podróżujących i pracujących jednocześnie. Rozwój technologii holograficznych rozszerza imersję i doznania w rozrywce. Dzięki zmianom technologicznym i zwiększonemu zainteresowaniu usługami zdalnymi poszerza się dostępność edukacji, pracy, wiedzy (np. do usług medycznych) dla osób i grup, które do tej pory doznawały różnych form wykluczenia (osoby starsze, mieszkańcy odległych i mało zurbanizowanych regionów, osoby mniej zamożne). Dopiero uczymy się odkrywać możliwości jakie oferuje teleobecność - jednak już teraz widać, że okres pandemii i przymusowego wykorzystania tych rozwiązań wywołuje wielki wstrząs w wielu obszarach życia.

W dążeniach do pokonywania barier i poznania świata człowiek coraz częściej sprawdza swoje możliwości do przekraczania granic adaptacyjnych swojego organizmu. W ostatnich latach do „klasycznych” aktywności człowieka takich jak wspinaczka górska czy biegi maratońskie dochodzą inne sporty ultra wytrzymałościowe (np. zawody Ironmen, triatlon, czy wielodniowe biegi na dystansie setek kilometrów, często w skrajnie wysokich temperaturach otoczenia). Wysiłkom tym towarzyszy szereg zmian fizjologicznych potencjalnie zagrażających zdrowiu. Należą do nich odwodnienie i utrata elektrolitów, zagrożenie przegrzaniem lub wychłodzeniem, kumulacja szkodliwych produktów przemiany materii. Dochodzi do zaburzeń funkcji rozkurczowej serca. Podczas wysiłków ultra wytrzymałościowych w zależności od jego intensywności i czasu trwania wydatek energetyczny może sięgać 22 000 kcal/dobę (Race Across America), w porównaniu z około 2500 kcal/dobę u człowieka prowadzącego siedzący tryb życia. Takie wymagania energetyczne są niemożliwe do uzupełnienia podczas zawodów, dochodzi wówczas do wyczerpania rezerw energetycznych organizmu. Pomimo tak wielkiego, niemal skrajnego obciążenia organizmu osoby podejmujące się takich aktywności wykonują je wielokrotnie z pasją graniczącą z uzależnieniem. Zjawisko to prawdopodobnie jest związane ze zwiększonym wydzieleniem endorfin, którym przypisuje się wiele działań modyfikujących nie tylko reakcje fizjologiczne, w tym zmiany w odczuwaniu bólu ale również nastroje za zwłaszcza „euforię powodowaną wysiłkiem”. W wysokich górach reakcje uzależnienia mogą być z kolei wywołane przez niedotlenienie. Mechanizmy „uzależnienia” od wysiłku pozostają jednak wciąż w sferze przypuszczeń.

Zapraszamy na spotkanie z międzynarodowym zespołem naukowców Centrum Doskonałości Ensemble3, pracującym z technologiami opartymi na świetle! Technologie te mają coraz bardziej znaczący wpływ na nasze życie. Dzięki nim możemy korzystać z szybkiego internetu, rozwijać zaawansowane technologie diagnFwidziałostyki medycznej, prowadzić eksplorację kosmosu czy pracować nad nowymi metodami pozyskiwania energii.

Każdy z nas posiada jakieś urządzenie elektroniczne takie jak telefon komórkowy, komputer czy radio. W każdym z nich znajduje się kawałek kryształu. Trzymamy go w ręku rozmawiając przez telefon, bo na tym właśnie krysztale zbudowany jest układ scalony. W 1916 roku polski chemik, prof. Czochralski opracował najszerzej stosowaną dzisiaj na świecie metodę otrzymywania kryształów. Tą metodą otrzymywane są kryształy w laboratoriach Centrum Doskonałości Ensemble3.

Zapraszamy do odwiedzenia naszego Centrum w Dniu Otwartym. Tego dnia otworzymy dla zwiedzających nasze laboratoria i pokażemy w jaki sposób tworzone są materiały o fascynujących właściwościach optycznych oraz jak są one wykorzystywane do tworzenia innowacji w obszarze fotoniki.

Już 17 września 2022 r. zapraszamy do Muzeum Ziemi PAN w Warszawie na piknik rodzinny, podczas którego poznamy historię niezwykłego bohatera Warszawy – słonia leśnego Gwidona.

60 lat temu na warszawskiej Woli podczas robót ziemnych na terenie ulicy Leszno zostały odkryte kości wymarłego gatunku – słonia leśnego (Palaeoloxodon antiquus). Badanie znaleziska zostało powierzone między innymi Gwidonowi Jakubowskiemu z PAN Muzeum Ziemi w Warszawie. Słonie leśne żyły na terenie niemal całej Europy pomiędzy ok. 780 a 30 tys. lat temu. W Europie Środkowej, w tym w na terenie dzisiejszej Polski, występowały w trakcie ciepłych okresów (interglacjałów) – oddzielających od siebie poszczególne zlodowacenia epoki lodowcowej (plejstocenu). Kości słonia na terenie Warszawy zostały znalezione w osadach datowanych na ostatni z interglacjałów – interglacjał eemski (ok. 130–115 tys. lat temu). Szczątki zwierząt lądowych, które żyły w trakcie interglacjałów są stosunkowo rzadkie ze względu na ciepły klimat, który sprzyjał szybkiemu rozkładowi.

Po 60 latach od odkrycia na Woli, szkielet warszawskiego słonia leśnego nadal można oglądać na wystawie w Muzeum Ziemi. Odkryjcie ponownie jego tajemnice razem z nami! Podczas pikniku poznamy historię słonia leśnego i innych gatunków jemu współczesnych, zaglądniemy także do muzealnych pracowni i dowiemy się, czym zajmuje się paleontologia. Nie zabraknie warsztatów i atrakcji dla starszych i młodszych. Zapraszamy.

Program: 11:00 film Słoń odsłonięty – 60-lecie odnalezienia szczątków słonia leśnego z ulicy Leszno, reż. Krzysztof Maliszewski

11:00–16:00 warsztaty Słoniowy przyjaciel, Zwierzęcy magnetyzm i Kolorowy świat słonia leśnego

11:30 i 13:00 Zgadywanka anatomiczna

12:00 i 14:00 Warsztat Mały Paleontolog

15:00 pokaz Znalazłem dużą kość i co dalej?

16:00 Słoń leśny i inni przedstawiciele fauny plejstoceńskiej – wykład dr Gwidona Jakubowskiego

wraz z koncertem

Spotkanie odbędzie się w wersji hybrydowej. Wykłady pracowników CAMK PAN odbędą sie w wersji online, a pokazy organizowane przez członków Polskiego Towarzystwa Miłośników astronomii zostana zorganizowane na żywo, na tarasie CAMK.

W programie przewidziana jest tradycyjna sesja pytań i odpowiedzi, zorganizowana na platformie Zoom. Szczegółowy program, wraz z instrukcjami do połączeń online, zostanie przedstawiony na stronie internetowej CAMK: www.camk.edu.pl na początku września.

Na terenie Lasów Sękocińskich odbędzie się weekendowy Piknik Rodzinny. W ramach spotkania przewidujemy wycieczki po lesie wraz z edukatorami oraz konkursy i quizy dla dzieci i dorosłych. Zwieńczeniem Pikniku będzie pieczenie kiełbasek na ognisku

W ramach warsztatów będzie można zapoznać się ze współczesnymi urządzeniami służącymi do treningu pilotów. Zaprezentujemy profesjonalny symulator śmigłowca SW-4 (http://sim.meil.pw.edu.pl) z rzeczywistą kabiną i panoramicznym ekranem sferycznym o średnicy 6 metrów. Będzie też można zapoznać się z symulatorami opartymi o techniki wirtualnej rzeczywistości: usiąść za sterami współczesnego samolotu komunikacyjnego lub we wnętrzu Międzynarodowej Stacji Kosmicznej ISS. Specjaliści z Zakładu Automatyki i Osprzętu Lotniczego Wydziału MEiL Politechniki Warszawskiej zapoznają uczestników z zasadami budowy i wykorzystania symulatorów w treningu pilotów.

Zapraszamy w godzinach od 10 do 14 do spróbowania swych sił w symulatorze śmigłowca.

Dinozaur Dyzio „urodził” się we wrześniu 1997 roku i swój debiut miał podczas pierwszego Festiwalu Nauki w Warszawie. Na co dzień mieszka w Muzeum Geologicznym PIG-PIB witając gości na sali głównej oraz dzielnie pomagając w prowadzeniu zajęć. Jak co roku, z okazji urodzin wyprawiamy mu huczne przyjęcie, na które zapraszamy wszystkich miłośników dinozaurów.

W programie: liczne gry i zabawy, geologiczne i plastyczne warsztaty oraz stoiska edukacyjne.

Zapraszamy wszystkich na wielką przygodę z Geologią. Podczas licznych warsztatów poznamy budowę Ziemi, zbudujemy jej model, nauczymy się rozpoznawać podstawowe typy skał i zajrzymy do ich wnętrza. Zobaczymy czego nie widać gołym okiem i będziemy podziwiać ciekawe skalne obrazy.

Dowiemy się czy w Polsce występują wulkany i jak je znaleźć. Zastanowimy się dlaczego wulkany wybuchają i przeprowadzimy kontrolowane wybuchy.

Sprawdzimy jak szybko mogą rosnąć kryształy i dlaczego wyglądają tak różnie. Dowiemy się gdzie w Polsce występują złoża ważnych surowców i jak się je wydobywa.

Odwiedzimy jubilera i dowiemy się jakie minerały i surowce wykorzystuje się w tej branży.

Poznamy prehistoryczne organizmy i środowiska ich życia.

Dowiemy się czym jest bursztyn, jakie ma właściwości i jak zatrzymało się w nim życie.W programie: liczne gry i zabawy, geologiczne i plastyczne warsztaty oraz stoiska edukacyjne.

Oprowadzanie kuratorskie po wystawie pt. „Lalki z krainy czarów”, której głównymi bohaterami są smoki, wróżki, czarodzieje i diabły.

Wystawa gromadzi ponad sto eksponatów (zarówno lalki, jak i maski oraz kostiumy) autorstwa wybitnych scenografów teatru: Joanny Braun, Zofii Czechlewskiej-Ossowskiej, Mariety Golomehovej, Urszuli Kubicz-Fik, Rimasa Driežisa, Andrzeja Dworakowskiego, Tarłana Gorczijewa, Adama Kiliana, Jerzego Koleckiego, Aleksandra Łabińca, Mikołaja Maleszy, Jerzego Michalaka, Zygmunta Smandzika, Mariana Stańczaka, Wacława Ujejskiego oraz Jacka Zagajewskiego.

Wszystkie eksponaty pochodzą ze sztuk, których premiera odbyła się w ostatnich 70 latach działalności Teatru Baj. Prezentowane prace wykonane są w różnych stylach plastycznych i technikach lalkowych. Wszystkie eksponaty pochodzą z archiwalnych spektakli Teatru Baj.

Oprowadzanie z kustoszem Galerii Lalek, Łukaszem Kuczyńskim.

Nauka obserwacji lasu z perspektywy leśnika, poznanie metod oceny stanu zdrowotnego drzew na podstawie zdjęć lotniczych, naziemnych itp.

Wykład ma na celu ukazanie znaczenia owadów dla ludzi, przedstawiać będzie zarówno korzyści jak i zagrożenia związane ze światem entymologicznym

Wykład dotyczyć będzie strategii przetrwania w świecie owadów oraz najciekawszych przykładów ich wykorzystania

Zwierzaki są fajne, ale roślinki fajniejsze! Świat roślin, roślinek, zielska w oczach dziecka. Które rośliny są dla nas bezpieczne, a których musimy się wystrzegać.

Świat owadów to ni mniej ni więcej mikrokosmos w zasięgu naszego wzroku. Jak owady wyglądają, jak się potrafią zabawnie zachowywać dowie się każdy, kto weźmie udział w spotkaniu.

Praktycznie każda wiadomość wysyłana na odległość jest szyfrowana, tak aby osoba postronna nie była w stanie jej odczytać. Czy te wiadomości są rzeczywiście bezpieczne, tzn. czy nie można ich odszyfrować? Okazuje się, że klasyczne szyfry są bezpieczne, i nie złamią ich nawet kwantowe komputery, pod warunkiem, że klucz szyfrujący nie zostanie przechwycony.

Podczas warsztatów uczestnicy podejmą się wygenerowania i bezpiecznego przesyłania klucza szyfrującego, szyfrowania wiadomości jaki prób hackerskich. Wyjaśnimy jakie są możliwości i ograniczenia kryptografii opartej na zasadach mechaniki kwantowej.

Inspektor James McLevy (1796–1875) był jednym z pierwszych detektywów w wiktoriańskim Edynburgu, rodzinnym mieście Arthura Conan Doyle’a. Według niektórych, był on też inspiracją dla Sherlocka Holmesa. Przyjrzyjmy się tej prawdziwej postaci i jej współczesnym adaptacjom i zobaczmy, jak fakty i fikcja przenikają się wzajemnie i jak różne teksty i media – wspomnienia, powieści, słuchowiska radiowe – oddziałują na pamięć kulturową o słynnym policjancie.

Wydarzenie jest przeznaczone głównie dla osób dorosłych

Prowadzący wykład przedstawi zagadnienia dotyczące anatomii ssaków i ptaków na podstawie zestawu obrazów radiologicznych.  Wykład będzie szczególnie interesujący dla uczniów techników weterynaryjnych i innych szkół ponadgimnazjalnych zainteresowanych anatomią zwierząt.

Najmłodsze dzieci cechuje naturalny entuzjazm w poznawaniu zjawisk przyrodniczych i otaczającego nas świata. Jako dorośli możemy się tylko od nich uczyć i je wspierać! Czy chcecie sprawdzić, jak wybucha wulkan? W jaki sposób przenikają się kolory tęczy? A może sprawdzimy razem, czego do życia potrzebuje las?

W programie warsztatów dla najmłodszych uczestników Festiwalu Nauki 2022 przewidziano proste (ale dające wiele radości), jak i nieco bardziej wyrafinowane atrakcje. W programie pojawi się wybuch wulkanu w krainie dinozaurów, wykopaliska znalezisk skrytych przez ruchome piaski, eksperymenty z przenikaniem kolorów, tornado w butelce, lawa w butelce oraz kilka innych. Dla miłośników chemii przygotowujemy eksperymenty-niespodzianki z prawdziwymi odczynnikami laboratoryjnymi (w tym czasie prosimy o szczególną uwagę opiekunów maluszków, którzy być może sami zechcą uczestniczyć w zajęciach ;-)). Na koniec zasadzimy mikro las w szkle. Część z wyników twórczości może zostać zabrana do domów przez dzieci.

Niech niezwykła dziecięca ciekawość świata towarzyszy nam przez całe życie!