biologia
Typ | Tytuł | Opis | Dziedzina | Termin |
---|---|---|---|---|
Lekcja festiwalowa | Podglądamy rośliny |
Liście roślin wodnych bywają b. cienkie. W świetle przechodzącym mikroskopu optycznego można wtedy zobaczyć pojedyncze komórki i niektóre większe organelle. Coś też w środku się rusza. Co i dlaczego? Komórka roślinna ma ścianę komórkową i dlatego w pewnych warunkach środowiska zewnętrznego przechodzi plazmolizę. Coś się przemieszcza, ale bardzo wolno. Dlaczego się przemieszcza? Czy ten proces prowadzi do śmierci komórki? Zarodnik niesiony wiatrem oczywiście porusza się. Jednak nawet bez wiatru ta komórka (bo to pojedyncza komórka) wykonuje ruchy. Jaki jest ich cel? Jakie jest ich podłoże? Owoce ligustru są ciemnofioletowe (aż czarne) od obecnych w miękiszu antocyjanów. Ale nie w każdych warunkach jest to kolor fioletowy. Zobaczymy, jak ten kolor zmienić. Pojedyncza roślina wytwarza setki, a raczej tysiące ziaren pyłku. Część z nich dotrze na znamię słupka. Czy wszystkie przeżyją? W mikroskopie fluorescencyjnym (trochę innym od typowego mikroskopu optycznego) chloroplast będzie widoczny jako struktura o barwie czerwonej. Dlaczego? Do czego służą takie sztuczki? Transmisyjny mikroskop elektronowy to b. duże powiększenia, ale też i wysokie podciśnienie wewnątrz. Czy da się tu zaobserwować (bardzo szczegółowo!) ruch organelli w żywej komórce? Mięsożerna rosiczka żywi się głównie owadami. Czy jest taka szybka, że zdąży złapać ofiarę, zanim ta ucieknie? Na te, i inne pytania postaramy znaleźć odpowiedź używajac mikroskopii świetlnej, fluorescencyjnej czy elektronowej. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Dlaczego i w jaki sposób bakterie stają się oporne na antybiotyki? |
Problem nabywania oporności na antybiotyki przez bakterie i jej rozprzestrzeniania w środowisku jest w ostatnich latach szczególnie niepokojący. Coraz częściej antybiotyki stosowane do leczenia ludzi są nieskuteczne. Dlaczego bakterie stają się niewrażliwe na antybiotyki? Na spotkaniu z uczniami szkół średnich odpowiemy na to pytanie oraz poruszymy zagadnienie rozprzestrzeniania się wśród bakterii genów kodujących oporność na antybiotyki. Opowiemy też o zjawiskach, które do tego prowadzą i o nośnikach takich informacji oraz o tym, co z tego wszystkiego wyniknąć może. Uczniowie sami wykonają posiewy na podłożach stałych. Zdjęcia płytek Petriego z posiewami zostaną wysłane e-mailem. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Smaki i zapachy żywności |
Warsztat mają na celu przybliżenie uczniom szkół ponadpodstawowych sposoby oceny jakości żywności. Podczas naszych lekcji festiwalowych uczniowie będą brać czynny udział w tzw. teście na daltonizm smakowy (rozpoznawania smaków podstawowych żywności). Zaplanowaliśmy również możliwość rozpoznawania zapachów różnych próbek żywności. W trakcie naszych warsztatów uczniowie będą również degustować serki homogenizowane oraz uczestniczyć w procesie tworzenia nowego aromatu tych produktów w taki sposób, aby był on zbliżony do wskazanego standardowego produktu. Zapraszamy serdecznie do wzięcia udziału w naszych lekcjach festiwalowych! |
|
|
Lekcja festiwalowa | Geografia energii |
Lekcja festiwalowa obejmie tematykę źródeł energii z uwzględnieniem jej rozmieszczenia na świecie. Zostanie przy tym przedstawiona specyfika nieodnawialnych i odnawialnych źródeł energii, wraz ze skutkami ich wykorzystania dla klimatu. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Jak brzmi żywność? |
Czy wiecie, że produkty podczas jedzenia wytwarzają dźwięki? To co słyszymy czyli wrażenia słuchowe w czasie jedzenia odgrywają istotną rolę w postrzeganiu jakości żywności; szczególnie żywności kruchej/chrupkiej takiej jak: świeże owoce i warzywa oraz suche produkty zbożowe. Co więcej, akustyczne parametry żywności są wysoko skorelowane z jakością konkretnego produktu, zwłaszcza jego świeżością. Podczas warsztatów można będzie zarejestrować dźwięki generowane przez różne produkty spożywcze oraz sprawdzić czy jest różnica pomiędzy dźwiękiem kruchym a chrupkim? |
|
|
Lekcja festiwalowa | Budowa aparatu ruchu u wybranych gatunków zwierząt domowych |
Podczas lekcji festiwalowej słuchacze będą mieli okazje zapoznać się z budową zarówno biernej jak i czynnej części aparatu ruchu u zwierząt. W ramach spotkania zostanie zaprezentowana budowa szkieletu ssaków domowych oraz dziko żyjących, a następnie na przykładzie wypreparowanego psa zostaną zaprezentowane główne grupy mięśni szkieletowych, ich czynności i budowa.
|
|
|
Lekcja festiwalowa | Odkryj mikroświat kokolitoforów |
Kokolitofory to jednokomórkowe glony morskie, których komórki otoczone są płytkami – kokolitami zbudowanymi z węglanu wapnia (kalcytu lub aragonitu). Kokolitofory należą do fitoplanktonu, zatem przeprowadzają fotosyntezę, wskutek czego wraz z innymi grupami fitoplanktonu są największymi producentami tlenu na Ziemi. Kokolity są bardzo małe, osiągają rozmiary od 1 do ok. 25 mikrometrów, więc do ich obserwacji potrzebny jest mikroskop o znacznym powiększeniu (co najmniej 1000-krotnym). Bogactwo i różnorodność kształtów kokolitów sprawiają, że możemy zachwycać się ich pięknem. Dlaczego geolodzy zajmują się badaniami kokolitów? Kokolitofory pojawiły się w późnym triasie i żyją do dziś. Ponieważ kokolity zbudowane są z węglanu wapnia, to łatwo zachowują się w stanie kopalnym. Masowe występowanie, szerokie rozprzestrzenienie geograficzne oraz szybka ewolucja kokolitoforów sprawiają, że po oznaczeniu do gatunku lub rodzaju tych mikroskamieniałości możemy określić nie tylko względny wiek skały, z której pochodzą, ale także środowisko, w którym ta skała powstawała. Co ciekawe, kokolity stanowią główny składnik kredy piszącej – skały osadowej, która ma zastosowanie w przemyśle: kosmetycznym, farmaceutycznym, ceramicznym i chemicznym. Skała ta dodawana jest m.in. do past do zębów i białych farb; stanowi główny składnik kredy do pisania na tablicy. Podczas wykładu, wzbogaconego prezentacją multimedialną, przedstawione zostaną podstawowe zagadnienia dotyczące kokolitoforów. W części praktycznej będzie możliwość zapoznania się z warsztatem pracy mikropaleontologa, zajmującego się badaniami kokolitów. Uczestnicy zajęć wykonają zadania analogiczne do tych, które realizowane są przez specjalistów z tej dziedziny nauki. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Para buch, koła w ruch – zależność intensywności oddychania komórkowego od temperatury otoczenia |
Oddychanie komórkowe jest wielostopniowym procesem utleniania substratu, któremu towarzyszy wytwarzanie energii użytecznej metabolicznie. Podczas gdy inne przemiany podstawowe dla życia wymagają specjalnych warunków i struktur jak np. asymilacja CO2 przez rośliny, która odbywa się wyłącznie na świetle i w tkankach asymilacyjnych, oddychanie przebiega stale i w każdej żywej komórce, bez względu na jej stan fizjologiczny. Wszystkie żywe komórki są wyposażone w biochemiczny aparat oddechowy – enzymy katalizujące utlenianie substratów oddechowych. Pod względem biochemicznym oddychanie roślin i zwierząt jest bardzo podobne. Temperatura jest jednym z najważniejszych czynników mających wpływ na oddychanie. W warunkach polowych temperatura ciągle się zmienia, dlatego dokładna znajomość jej wpływu na natężenie oddychania jest konieczna, aby zrozumieć związek między oddychaniem, a produktywnością roślin. Z drugiej strony podczas oddychania zużywane są związki zapasowe, co obniża jakość przechowywanych płodów rolnych. Metody oznaczania intensywności oddychania komórkowego opierają się na pomiarach wydzielonego CO2 lub pobranego O2. Najczęściej stosowana technika to oznaczenie zmian zawartości CO2 metodą fotometryczną z wykorzystaniem analizatora gazów w podczerwieni, istnieją jednakże techniki pomiaru intensywności oddychania opierające się na prostych reakcjach chemicznych, które nie wymagają zastosowania wyrafinowanej aparatury, W trakcie zajęć uczniowie wykażą zależność między temperaturą, a intensywnością oddychania komórkowego (oznaczenie aktywności oddychania metodą miareczkową) oraz poznają działanie analizatora gazów w podczerwieni (pomiar stężenia CO2 metodą fotometryczną). |
|
|
Lekcja festiwalowa | Probiotyki, czyli tak naprawdę co? |
Probiotyki są to żywe drobnoustroje, które podane w odpowiedniej ilości wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza. Jednym z podstawowych kryteriów selekcji mikroorganizmów probiotycznych, w tym bakterii jest ich zdolność do przeżycia w organizmie gospodarza. Adhezja, czyli zdolność mikroorganizmów do przylegania do śluzówki jelita umożliwia kolonizację przewodu pokarmowego, a tym samym wydłuża czas działania probiotyków i przyczynia się do poprawy równowagi mikrobiologicznej przewodu pokarmowego. Również inne cechy, takie jak oporność na niskie pH, czy sole żółciowe, wytwarzanie różnych metabolitów, w tym substancji przeciwko innym, konkurencyjnym drobnoustrojom, decydują o zdolności do przeżycia bakterii w przewodzie pokarmowym zwierząt czy ludzi. Adhezja ponadto, umożliwia mikroorganizmom i komórkom nabłonka bezpośredni kontakt co jest czynnikiem istotnym w przypadku wielu efektów prozdrowotnych obserwowanych dla szczepów probiotycznych. W trakcie lekcji przedstawimy bakterie mlekowe, grupę drobnoustrojów, do której należy najwięcej szczepów z poznanych dotychczas bakterii probiotycznych. Pokażemy, jak wyglądają ich komórki, jak zbadać ich właściwości pod kątem zastosowań probiotycznych przy użyciu prostych testów mikrobiologicznych i biochemicznych, oraz opowiemy o badaniach probiotyków z wykorzystaniem nowoczesnych technik omicznych (genomiki, metagenomiki, transkryptomiki, proteomiki i metabolomiki). |
|
|
Lekcja festiwalowa | Kość prawdę Ci powie |
Materiały kostne stanowią bogate źródło informacji. Aby jednak potrafić z nich czytać, warto poznać podstawy analizy tego typu materiałów. Na naszych warsztatach nauczymy się, jak rozpoznać, która kość należy do prawej, a która do lewej kończyny. Dowiemy się także, jak rozpoznawać płeć na podstawie materiałów kostnych. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Kość prawdę Ci powie |
Materiały kostne stanowią bogate źródło informacji. Aby jednak potrafić z nich czytać, warto poznać podstawy analizy tego typu materiałów. Na naszych warsztatach nauczymy się, jak rozpoznać, która kość należy do prawej, a która do lewej kończyny. Dowiemy się także, jak rozpoznawać płeć na podstawie materiałów kostnych. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Żywność przyjazna dla środowiska, czyli co jeść, żeby być eko? |
Czym jest zrównoważony rozwój i jak produkcja żywności wpływa na środowisko. Co to są ślady środowiskowe oraz jak sposób odżywiania może sprawić, że będziemy bardziej eko? |
|
|
Lekcja festiwalowa | Co w labie piszczy i jak organizm „mówi” nam, że jest głodny? |
Zastanawialiście się, co to znaczy być naukowcem? Jak wygląda praca w prawdziwym laboratorium naukowym albo czym zajmują się naukowcy na co dzień? Jeśli interesują was odpowiedzi na te pytania to zapraszamy do nas! W Zakładzie Inżynierii Genetycznej dowiecie się, na jakim materiale biologicznym pracujemy i jakie analizy na nim przeprowadzamy. Pokażemy wam, jak efektywnie łączymy wiedzę z dziedziny biologii molekularnej, biochemii, jak i mikrobiologii oraz jakie techniki przy tym wykorzystujemy! Z kolei w Zakładzie Fizjologii Zwierząt dowiecie się wiele ciekawych rzeczy na temat apetytu. Co sprawia, że czujemy głód? Jak nasz organizm reaguje na widok smacznego jedzenia? Co powoduje, że w pewnym momencie przestajemy chcieć jeść? Aby nasz organizm mógł prawidłowo funkcjonować, musi być zachowana równowaga pomiędzy energią dostarczaną a wydatkowaną. Energię dostarczamy na przykład poprzez jedzenie, a wydatkujemy w trakcie chodzenia, mówienia, a nawet myślenia. W celu zachowania równowagi energetycznej, w naszym krwiobiegu nieustannie krąży wiele małych cząsteczek, których celem jest „informowanie” nas o tym, czy powinniśmy coś zjeść, a może już wystarczy. Te cząsteczki to między innymi hormony, które regulują nasze odczuwanie głodu i sytości. Ale to nie wszystko! Pozostając w tematyce jedzenia, podczas warsztatów będziecie mieli okazję zobaczyć super doświadczenia związane z ciekawymi właściwościami różnych warzyw i owoców. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Anatomia radiologiczna ssaków |
Prowadzący wykład przedstawi zagadnienia dotyczące anatomii ssaków na podstawie zestawu obrazów radiologicznych. Wykład będzie szczególnie interesujący dla uczniów techników weterynaryjnych i innych szkół ponadgimnazjalnych zainteresowanych anatomią zwierząt. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Nasi niewidzialni wrogowie i przyjaciele |
Zajęcia będą podzielone na część teoretyczną oraz praktyczną. W pierwszej części uczestniczy zapoznają się z informacjami na temat różnych grup mikroorganizmów, poznają techniki mikroskopowe oraz zasady barwienia bakterii i grzybów. W części warsztatowej uczestnicy samodzielnie wykonają różne barwienia komórek wybranych mikroorganizmów, oraz dokonają obserwacji mikroskopowych preparatów własnych oraz pokazowych. Dodatkowo, uczestnicy lekcji, będą mogli zaobserwować ruch mikroorganizmów. Na koniec zajęć uczestniczy będą mieć okazję nauczyć się mycia rąk metodą Ayliffe. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Rośliny nie są same – związki symbiotyczne roślin w skali mikro i makro |
1. Mikoryza – co łączy grzyby i korzenie roślin. Korzenie większości roślin zasiedlają symbiotyczne grzyby, tworzące w korzeniach drzewka, zwoje lub pęcherzyki. Czy da się zobaczyć grzyby w korzeniach? Tzw. barwienie tuszem. 2. Porosty – brygada do zadań specjalnych. Pomysłowe glony i grzyby dzięki symbiozie są w stanie zasiedlać ekstremalne siedliska (pustynie, stepy, tundre, góry, skały, beton itd.). Analiza makro- i mikroskopowa, test gąbki. 3. Po co sagowcom korale? Niektóre korzenie sagowców rosną do góry i wyglądają jak korale. W mikroskopie fluorescencyjnym (trochę innym niż mikroskop optyczny) korzenie będą świecić na czerwono. Sprawdzimy dlaczego? 4. Po co roślinom tropikalnym brodawki na liściach? Liście służą nie tylko do fotosyntezy, mogą stanowić również schronienie dla pożytecznych bakterii. Jakich i dlaczego?? Zobaczymy wnętrze brodawek liściowych i ich mieszkańców. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Anatomia radiologiczna ptaków |
Prowadzący wykład przedstawi zagadnienia dotyczące anatomii ptaków na podstawie zestawu obrazów radiologicznych. Wykład będzie szczególnie interesujący dla uczniów techników weterynaryjnych i innych szkół ponadgimnazjalnych zainteresowanych gromadą Aves. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Lekcja jak się patrzy |
To jest lekcja o tym, jak się patrzy. To znaczy o naszym wzroku i o tym, do czego on się nam przydaje. I trochę o tym, jak działa i jak z niego korzystamy. A także o tym, jakie nam potrafi sprawiać niespodzianki, bo zapoznamy się z kilkoma dziwacznymi złudzeniami - i przy okazji zastanowimy się, czy do wszystkich pasuje określenie "optyczne". Spróbujemy też przyjrzeć się kilku innym niż my zwierzętom, które jakoś widzą i zorientować się, co my o tym ich widzeniu wiemy (i jak to się dzieje, że w ogóle wiemy o tym cokolwiek, skoro nie możemy ich o to zapytać - to znaczy zapytać możemy, ale nam nie odpowiedzą). No i zapewne starczy nam czasu, żeby się na własnej skórze przekonać, czemu właściwie mamy dwoje oczu, a nie jedno. |
|