język polski
| Typ | Tytuł | Opis | Dziedzina | Termin |
|---|---|---|---|---|
| Lekcja festiwalowa | Skąd wiemy to, co wiemy o Słowianach? |
Dawni Słowianie są uważani za naszych przodków, jednak zaskakująco niewiele o nich wiemy na pewno. Potoczne wyobrażenia oscylują między wizją dzielnych rolników uprawiających rolę (i od tego ma się wywodzić nazwa plemienia Polan i w konsekwencji całego państwa) z jednej strony, a dzielnych i wojowniczych Lechitów z drugiej. Wiedzę o słowiańskiej historii niezmordowanie kształtuje też popkultura, ta dawna – przykładem są liczne powieści Kraszewskiego, ta nowsza – wystarczy przywołać komiks o Kajku i Kokoszu, na którym wychowały się całe pokolenia, i najnowsza: echa słowiańskiego folkloru znajdujemy na przykład u Sapkowskiego. Ale czy możemy powiedzieć coś pewnego o przeszłości Słowian? I skąd wiemy to, co wiemy o Słowianach? Uczestnicy lekcji spróbują poznać odpowiedzi na te dwa pytania. Na początku zobaczymy, jakie elementy składają się na wiedzę o Słowiańszczyźnie, i postaramy się zweryfikować je z dostępnymi źródłami. Przeczytamy wspólnie wybór fragmentów z dawnych kronik i zastanowimy się, na ile można im wierzyć. Czy rzeczywiście bizantyjscy autorzy byli wiarygodni? Czy złośliwy Thietmar z Magdeburga dobrze znał Bolesława Chrobrego? Dlaczego tak dobrze opisano Obodrytów i Pomorzan, a tak niewiele wiadomo o przodkach i przodkiniach Polaków? Uczestnicy poznają wybrane teksty w przekładzie na język polski. Następnie zostaną omówione również świadectwa archeologiczne jako przykład źródeł materialnych. Celem lekcji jest (1) kształtowanie krytycznego podejścia do stereotypów kulturowych i wskazanie na konieczność weryfikacji ich poprzez dostępne źródła, (2) wyrobienie umiejętności pracy z tekstem źródłowym historycznym, (3) poznanie wybranych elementów wiedzy o przeszłości Słowian. |
|
|
| Lekcja festiwalowa | Nowe zjawiska w polszczyźnie |
Celem zajęć jest refleksja nad nowymi zjawiskami językowymi w polszczyźnie oraz ich ocena ze względu na przydatność w procesie komunikacji. Zostaną pokazane przykłady innowacji gramatycznych z podziałem na fonetyczne, słowotwórcze, fleksyjne i składniowe. Druga grupa to innowacje leksykalne, frazeologiczne i stylistyczne. Wiele uwagi zostanie poświęcone innowacjom słowotwórczym, a zwłaszcza sposobom ich derywowania za pomocą popularnych formantów. W dalszej części spotkania uczniowie poznają narzędzia internetowe używane przez językoznawców do badań nad językiem. Nauczą się korzystać z bardziej zaawansowanych funkcji Google, jak Google trends i Google scholar. Poznają też Narodowy Korpus Języka Polskiego. Uczestnicy zostaną również zapoznani z projektem Obserwatorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego, którego celem jest rejestrowanie innowacji. |
|
|
| Lekcja festiwalowa | Nowe zjawiska w polszczyźnie |
Celem zajęć jest refleksja nad nowymi zjawiskami językowymi w polszczyźnie oraz ich ocena ze względu na przydatność w procesie komunikacji. Zostaną pokazane przykłady innowacji gramatycznych z podziałem na fonetyczne, słowotwórcze, fleksyjne i składniowe. Druga grupa to innowacje leksykalne, frazeologiczne i stylistyczne. Wiele uwagi zostanie poświęcone innowacjom słowotwórczym, a zwłaszcza sposobom ich derywowania za pomocą popularnych formantów. W dalszej części spotkania uczniowie poznają narzędzia internetowe używane przez językoznawców do badań nad językiem. Nauczą się korzystać z bardziej zaawansowanych funkcji Google, jak Google trends i Google scholar. Poznają też Narodowy Korpus Języka Polskiego. Uczestnicy zostaną również zapoznani z projektem Obserwatorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego, którego celem jest rejestrowanie innowacji. |
|
|
| Lekcja festiwalowa | Kto to wymyślił, że młodzież ma czytać? O książkach dla młodych odbiorców w XIX wieku |
Młodzież i dzieci nie czytają… czytają za mało… czytają nie to, co trzeba…– czy te narzekania są znakiem naszych czasów, a dawniej było inaczej? Kiedy i dlaczego stwierdzono, że młodzi mają czytać? Kiedy i po co postanowiono pisać, wydawać, sprzedawać i promować książki i czasopisma dla młodzieży i dzieci? Co im podsuwano: wiersze czy powieści, literaturę obyczajową czy sensacyjną lub fantastyczną? Prostą i łatwą czy popularnonaukową, zaangażowaną ideowo, ambitną artystycznie? Książki cienkie czy grube, z ilustracjami czy bez? Na te pytania możemy odpowiedzieć, przyglądając się historycznemu księgozbiorowi XIX-wiecznemu Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Od samych początków polskiej literatury dziecięcej i młodzieżowej w pierwszej połowie XIX wieku do BUW trafiały książki i czasopisma dla młodych odbiorców, od tych dla małych dzieci po adresowane do czytelników zwanych dziś young adults. Podczas spotkania będzie okazja zobaczyć liczne wydane w latach 1801-1918, oryginalne publikacje dla dzieci i młodzieży – od będących świadectwem polskiej kultury romantycznej, przez zrodzone z ideałów pozytywizmu, po związane z estetyką Młodej Polski i przemianami początku XX stulecia. Są wśród nich prace autorów i ilustratorów bardzo znanych, ale i dziś zapomnianych czy anonimowych, w tym także polskie przekłady i adaptacje dzieł obcojęzycznych, należących do klasyki książki dziecięcej i młodzieżowej. W wydawnictwach dla młodych z XIX-wiecznego księgozbioru BUW widzimy nie tylko historię polskiej literatury i rynku wydawniczego na ziemiach polskich, ale i rolę, jaką w polskiej kulturze przypisywano młodym ludziom i jaką w niej pełnili – czytając. |
|
|
| Lekcja festiwalowa | O Śląsku po śląsku – literatura jako odzwierciedlenie wydarzeń na Górnym Śląsku |
Literatura jest odzwierciedleniem wszelkich wydarzeń, szczególnie jeśli są to wydarzenia dotyczące regionu o skomplikowanej historii, a jego mieszkańcy posługują się specyficznym językiem. Górny Śląsk to region, którego historia odznacza się wieloma zwrotami. Konsekwencją tego jest jego wielokulturowe dziedzictwo, zarówno to materialne (między innymi specyficzna architektura) jak również to niematerialne (różne formy kultury). Szczególnym wyznacznikiem kultury/tożsamości śląskiej jest język, w którym w ostatnich latach zaczęły być publikowane teksty klasyfikowane do literatury pięknej („Kubuś Puchatek”, „Alicja w krainie czarów”). Sytuacja taka zachęciła wielu autorów do próby analizy specyfiki tego regionu. Od wielu lat pojawiają się powieści, opowiadania, eseje, reportaże o Śląsku, coraz częściej pisane po śląsku, które próbują ukazać wieloaspektową i niejednoznaczną specyfikę tego regionu. Obcowanie z taką literaturą pozwoli chociaż w niewielkim stopniu zrozumieć mały wycinek historii tej postindustrialnej krainy. W czasie spotkania uczestnicy zapoznają się z fragmentami wybranych utworów dotyczących tematyki śląskiej (szczególnie tych pisanych po śląsku), a tym samym poznają elementy historii oraz kultury poprzemysłowego Górnego Śląska. |
|
