Spotkanie weekendowe

W zaskakujący sposób, rozwój technik statystycznej wizualizacji danych jest związany z rozwojem nauki. Podczas referatu opowiem o tym, jak pionierka współczesnego pielęgniarstwa - Florence Nightingale - jednym wykresem zmieniła system opieki szpitalnej, jak ojciec współczesnej epidemiologii - John Snow - jednym wykresem wskazał ognisko strasznej epidemii, jak genialny kartograf - Charles Minard - jednym wykresem podsumował losy kampanii Napoleońskiej. Pokażemy diagram, który pomógł zrozumieć strukturę DNA i diagram, który pomógł zrozumieć bilans gospodarczy z sąsiednimi krajami. Obok epickich przykładów wykresów wartych więcej niż 1000 słów, podczas prelekcji pokażę błędy w wizualizacji danych. Wykład poprowadzony będzie na podstawie książki ,,Zbiór esejów o sztuce prezentacji danych" http://biecek.pl/Eseje.

Paradoks jest słowem z języka powszechnego i bywa źle interpretowany. Niekiedy ludzie mylnie używają go w znaczeniu czegoś niezrozumiałego, zaskakującego. Nawet w języku nauki przyjęły się określenia "paradoks bliźniąt" czy "paradoks EPR (Einsteina, Podolskiego, Rosena)", które miały podważyć mechanikę kwantową przez doprowadzenie do sprzeczności ze zdrowym rozsądkiem. Takie paradoksy zyskały wytłumaczenie i fizycy poradzili sobie z nimi. Dzisiejsi fizycy widzą w nich co najwyżej trudność intelektualną lub rachunkową, a nie sprzeczność. Tymczasem prawdziwy paradoks logiczny, chociaż często zaskakujący, nie jest po prostu niemożliwym do wytłumaczenia faktem, tylko powstaje wskutek pomieszania dwóch światów: świata opisu ze światem przedmiotu tego opisu. Jeszcze Arystoteles, budując fundamenty współczesnej nauki, ostrzegał przed błędnymi definicjami, w których definiujemy obiekty za pomocą nie do końca zdefiniowanych pojęć. Zauważmy, jak przy tym podejściu trudnym przedmiotem do zdefiniowania staje się logika, o której trzeba mówić używając praw logiki, zwanych wtedy, dla osłabienia dysonansu, zdrowym rozsądkiem. Starożytni Grecy doskonale zdawali sobie sprawę z problemu. Znane są liczne paradoksy, w tym bodaj najważniejszy paradoks Eubulidesa (kłamcy). Z niego można wywieść parę innych znanych paradoksów, jak choćby spór Protagorasa z Euathlosem, paradoks cyrulika na wyspie rządzonej przez tyrana, czy rozmowę matki z krokodylem, który porwał jej dziecko. O tych paradoksach, metodach ich rozpoznawania i unikania opowiem na wykładzie z licznymi przykładami.

Zapraszamy uczestników na warsztaty, na których będzie można napisać własną aplikację równoległą w języku Java (lub innym) i uruchomić ją na komputerach ICM.

Przedstawię słynny paradoks d'Alemberta mówiący o tym, że trójwymiarowy bezwirowy nielepki przepływ nie generuje siły nośnej na skrzydle samolotu. Zastanowimy się jakie jest jego znaczenie w praktyce i zobaczymy co rozważania na jego temat wniosły tak do historii mechaniki, lotnictwa jak i matematyki. W szczególności pojawią się takie pojęcia jak tensor Cauchy'ego, lepkość, rotacja, wiry czy funkcje harmoniczne. Postaram się na tym przykładzie prześledzić wzajemny wpływ matematyki, fizyki i inżynierii. Zobaczymy jak konkretne precyzyjne (czasem przynoszące zaskakujące wyniki) obliczenia prowadzą do doprecyzowania starych lub wręcz wprowadzenia nowych koncepcji w naukach przyrodniczych i jak to wszystko następnie wraca do matematyki przynosząc kolejne fascynujące pytania i zagadnienia do rozwiązania.

Słowo „chaos” oznacza po grecku ziejącą głębię, przepaść, czeluść, ale „Chaos” był także imieniem boga (lub bogini) który w greckej mitologii był odpowiednikiem „wielkiego wybuchu” gdyż od chaosu wziął początek cały wszechświat. Pół wieku temu chaos uzyskał przymiotnik „deterministyczny” i stał się terminem naukowym. Wydawać by się mogło, że deterministyczny chaos jest oksymoronem, to znaczy zlepkiem dwóch wzajemnie wykluczających się pojęć, ale to połączenie stanu totalnego zamętu z pełną przewidywalnością” ma jednak racjonalne uzasadnienie. Pełna przewidywalność jest rzeczywiście w deterministycznym chaosie teoretycznie osiągalna, ale za cenę której nikt nie jest w stanie zapłacić. Dogłębne zrozumienie istoty deterministecznego chaosu stało się możliwe dzięki komputerom i dlatego ta dziedzina wiedzy rozwinęła się stosunkowo niedawno choć pierwsze domysły na ten temat snuli uczeni już ponad sto lat temu. Komputer jest obecnie podstawowym narzędziem do badania chaosu i będzie on wykorzystany do pokazania na prostych przykładach na czym polega deterministyczny chaos. Między innymi zostanie wyjaśniony „efekt motyla”, jeden z pierwszych przykładów deterministycznego chaosu.

Opowieść o wizjonerach, którzy wyobrazili sobie WWW, Wikipedię i sieci społecznościowe w czasach, kiedy “komputer” dla większości ludzi oznaczał po prostu kolosalne i potwornie skomplikowane liczydło.

Lubisz zagadki matematyczne? Próbowałeś kiedyś swoich sił w Escape Room'ie? Koło Naukowe Matematyków Wydziału Matematyki i Nauk Informacyjnych Politechniki Warszawskiej przygotowało dla Ciebie niezapomnianą przygodę. Przyjdź i spróbuj uwolnić się ze świata matematycznych zagadek. Zasady:

• zbierz kilkuosobową drużynę miłośników łamigłówek matematycznych,
• wybierz poziom trudności jaki preferuje drużyna: poziom łatwy - skierowany do najmłodszych, poziom średni lub poziom trudny,
• zapoznaj się z regulaminem zabawy na miejscu,
• wejdź do MiNI Escape Room'u i znajdź sposób, aby się z niego wydostać przed upływem czasu.

Zabierz rodzinę oraz znajomych i wpadnij do nas, a przekonasz się, jak matematyka potrafi być zabawna i intrygująca.

Celem aktywności koła artystycznego TeMat, działającego przy Wydziale Matematyki i Nauk Informacyjnych Politechniki Warszawskiej, jest zainteresowanie kulturą i sztuką młodych, ścisłych umysłów, przede wszystkim licealistów i studentów nauk technicznych. Nasz zespół składający się ze studentów, doktorantów, a także kilku pracowników Wydziału, bierze udział we wspólnych wyjściach do teatru, seansach filmowych, warsztatach o różnej tematyce, a także przedstawieniach popularyzujących matematykę. W tym roku przygotowania do naszego letniego projektu, nawiązującego do biografii Wacława Sierpińskiego, pragniemy zwieńczyć występem na XXI Festiwalu Nauki. Podczas wykładu opowiemy m.in. o konstrukcji i zadziwiających własnościach trójkąta Sierpińskiego, pojęciu fraktala i jego najbardziej znanych przykładach, a także najważniejszych wydarzeniach z życia matematyka, które miały wpływ na dorobek naukowy nie tylko Sierpińskiego, ale także wielu innych poważanych naukowców.

Podczas wykładu dowiemy się czym planetoidy różnią się od planet? Zobaczymy jak szybko wzrasta liczba znanych planetoid, w tym Planetoid Bliskich Ziemi. Dziś znanych jest ponad 700 tysięcy takich obiektów. Dowiemy się jak intensywnie niebo jest codziennie przeglądane w poszukiwaniu tzw. Planetoid Potencjalnie Niebezpiecznych. W trakcie poznawania losów kilku znanych planetoid potencjalnie zagrażających Ziemi wyjaśnimy między innymi co to są ,,dziurki od kluczy''.

Zwiedzający zobaczą kilkanaście zabawek, ozdób i przedmiotów codziennego użytku które zachowują się w zadziwiający sposób, a jednocześnie prezentują ważne zjawiska fizyczne. Prezentowane zabawki to:

- dwustożek na V-szynach (pozornie samodzielnie wjeżdżający pod górę),

- gumowa półkula wyrzucająca piłeczki,

- bączek „tippe top”,

- kamień cektycki,

- miedziana rura spowalniająca przelatującą przez nią magnetyczną kulkę,

- elektromagnes,

- klepsydra z magnesem i opiłkami żelaza,

- kula plazmowa,

- model żyroskopu,

- dysk Eulera,

- mydlane figury,

- wahadło chaotyczne,

- radiometr Crookesa

i inne.

  Prezentacje zabawek opatrzone zostaną naukowymi komentarzami pracownika NCBJ.

Doświadczony pracownik NCBJ, z pomocą radiometrów, pokaże zjawisko pochłaniania promieniowania alfa, beta i gamma przez różne przesłony. Zwiedzający dowiedzą się także, jak i kiedy chronić się przed promieniowaniem jonizującym.

1. Zwiedzający będą mogli wziąć udział w konkurencji polegającej na celowaniu w obszary o podwyższonym promieniowaniu tła (znajdujące się na makiecie z mapą świata) rzutkami na rzepy. Za konkurencję przewidziano nagrody rzeczowe.

2. Na uczestników Pikniku Naukowego będzie czekał zestaw fascynujących ciekawostek naukowych w postaci zagadek ,,prawda czy fałsz" i zagadek dla dzieci sprawdzających ich wiedzę o promieniowaniu. Tutaj również przewidziane są nagrody rzeczowe.

3. Zwiedzający zobaczą plakat edukacyjny zawierający informacje o obszarach podwyższonego naturalnego promieniowania tła i poziomie rocznych dawek (efektywnych) w tych rejonach.

4. Całość aktywności stanowić ma podłoże rozmowy na temat wpływu niskich dawek promieniowania jonizującego na nasz organizm.

Dzięki siłom elektrycznym istnieją atomy.  Impulsy elektryczne przenoszą informację w naszym organizmie. Wyładowania elektryczne widzimy  w czasie burzy.  O pewnych przejawach tych oddziaływań opowiedzą Dziekani Wydziału Fizyki UW.

W swej historii Ziemia wielokrotnie doświadczała kolizji z innymi ciałami kosmicznymi. Pozostałościami tych zderzeń są kratery uderzeniowe, największy z nich ma średnicę około 300 km. Kolizje nawet z niedużymi w skali kosmicznej ciałami mogły powodować katastrofy ekosystemów w skali globalnej. Powszechnie uważa się, że koniec epoki dinozaurów mógł być spowodowany zderzeniem z planetoidą o średnicy zaledwie 10 km, jednak masowe wymieranie gatunków miały miejsce co najmniej kilkukrotnie w dziejach Ziemi. Czy podzielimy los dinozaurów?
Podczas pogadanki pokażemy największe i najciekawsze kratery uderzeniowe (także te znajdujące się w Polsce), omówimy skalę zniszczeń dokonanych przez niewielką planetoidę gdyby uderzyła w duże miasto, przypomnimy największe katastrofy spowodowane upadkiem ciał niebieskich na Ziemię, a także powiemy jak nauka i technologia mogą nam pomóc uniknąć podobnej katastrofy w przyszłości.

Gdy Wszechświat był bardzo młody, wypełniała go materia w postaci plazmy kwarkowo-gluonowej. Przypuszcza się, że ten szczególny rodzaj materii jądrowej, będący bardzo gorącą i gęstą mieszanką kwarków i gluonów, występował krótko po Wielkim Wybuchu. Kwarki i gluony to składniki cząstek elementarnych, określanych mianem hadronów, podlegających tzw. oddziaływaniom silnym. Hadronami są między innymi nukleony (proton i neutron), z których zbudowane są jądra atomowe. Poprzez zderzanie ze sobą ciężkich jąder atomowych, tak szybkich niemal jak światło, możliwe jest wytworzenie kropel plazmy kwarkowo-gluonowej w warunkach laboratoryjnych. W czasie wykładu przedstawione zostaną wyniki badań tego typu zderzeń, otrzymane przez eksperymenty znajdujące się m. in. w ośrodku CERN pod Genewą.

Paradoksy związane z podróżami w czasie stały się inspiracją dla wielu scenariuszy filmowych. W wielu filmach widzimy też pojazdy kosmiczne przemierzające w jednej chwili dystanse rzędu lat świetlnych dzielące od siebie gwiazdy, lub postacie prowadzące swobodną rozmowę z osobą znajdującą się na drugim końcu galaktyki. Wyobraźnia scenarzysty filmowego jest oczywiście niczym nie ograniczona, ale można się zastanowić jakie fundamentalne ograniczenia nakłada na podróżowanie w czasie i przestrzeni Teoria Względności, a także jak można te ograniczenia próbować obejść.

Doświadczony pracownik NCBJ w fascynujący sposób opowie o promieniotwórczości obecnej w naszym codziennym życiu. Wykorzystując licznik Geigera-Müllera dokona pomiarów promieniowania różnych przedmiotów znanych z codziennego otoczenia, np. soli kuchennej, płyty granitowej, kafelka, elektrody spawalniczej, zegarka. Pokaże również mapę naturalnego promieniowania tła w Polsce i w woj. mazowieckim, a także zmierzy skażenie piasku na butach zwiedzających.

Impreza portalu popularno-naukowego naukaoklimacie.pl, którego działalność wspierają i nadzorują naukowcy, między innymi z Instytutu Geofizyki UW. Będzie można wziąć udział w quizie dotyczącym klimatu, zapytać o sprawy związane ze zmianami klimatu, globalnym ociepleniem, rolą ludzi w procesach klimatycznych, obejrzeć najnowsze animacje przedstawiające wyniki pomiarów i obserwacji systemu klimatycznego z całego świata

Poprzez serię prostych eksperymentów postaramy się pokazać fascynujące i niebanalne zjawiska fizyczne, które nieświadomie obserwujemy każdego dnia. Skąd się biorą pory roku? Dlaczego niebo jest niebieskie? Skąd wiemy, że Ziemia się kręci? To tylko kilka pytań, na które postaramy się udzielić odpowiedzi.

Objaśnię zaproponowany przez Einsteina model czasu i przestrzeni i pokażę, że choć zdaje się on chwilami kłócić ze zdrowym rozsądkiem, to jest w istocie logiczny i spójny. Spory odzew słuchaczy po zeszłorocznym wykładzie festiwalowym na ten temat uświadomił mi potrzebę głębszego wyjaśnienia pewnych nieintuicyjnych niuansów teorii, jak na przykład pojęcie równoczesności. Postaram się przedstawić szczególną teorię względności w nieco odmienny niż rok temu sposób, podając przy tym nowe przykłady pozornych "paradoksów". Wykład powinien być ciekawy i zrozumiały zarówno dla osób pamiętających zeszłoroczne wystąpienie, jak i tych pierwszy raz stykających się z tamatem.

Mimo że z chmurami spotykamy się na co dzień, kryją  one wciąż sporo tajemnic. Nie rozumiemy wszystkich aspektów powstawania opadów, nie znamy do końca ich roli w systemie klimatycznym. Dlatego badamy je intensywnie, zarówno in-situ (np. prowadząc pomiary z pokładu samolotu), jak i w laboratoriach i wirtualnym świecie modelowania numerycznego. Na wykładzie opowiem o najnowszych wynikach tych badań.

Badania gwiazd supernowych zwieńczone w 2011 roku Nagrodą Nobla pokazały, że Wszechświat rozszerza się coraz szybciej. Za miliardy lat Wszechświat stanie się prawie pusty. Skąd to wiemy? Czy rozumiemy, czemu tak się dzieje? Czy w ogóle jesteśmy tego pewni? Sięganie do granic Wszechświata nie jest proste, ale nasze umiejętności obserwacyjne wciąż rosną. Zainteresowanych odpowiedziami na zadane pytania zaproszam na wykład.

W 1996 roku paleontolog Gerard Gierliński zidentyfikował ślady piór półpuchowych analizując płytę skalną z zachowanym odciskiem tylnych kończyn i brzucha drapieżnego dinozaura. Było to pierwsze znalezisko przemawiające za obecnością upierzenia u dinozaurów, które w kolejnych latach zostało potwierdzone nowymi skamieniałościami. Rok po odkryciu, w 1997 w ramach odbywającego się wówczas pierwszego Festiwalu Nauki w Warszawie, powstała rekonstrukcja opierzonego dinozaura, żyjącego w okresie jurajskim na terenie Polski. Dinozaur ten pieszczotliwie ochrzczony został Dyziem.

We wrześniu tego roku Dyzio kończy 20 lat i serdecznie zaprasza na swoją imprezę urodzinową, która odbędzie się w niedzielę 24 września. Zapraszamy wszystkich do Muzeum Geologicznego PIG-PIB na piknik rodzinny.

W programie:

- spotkanie z paleontologami

- wykłady popularnonaukowe

- pokazy zdjęć z wykopalisk paleontologicznych polskich i zagranicznych

- mini-wykopaliska dla najmłodszych

- gry i zabawy edukacyjne w Muzeum

- warsztaty plastyczne

- rozpoznawanie skał i skamieniałości

- geologiczne i paleontologiczne konkursy z nagrodami

- słodki poczęstunek

         ................. i wiele wiele innych

Celem warsztatu jest zaprezentowanie możliwości samodzielnego tworzenia map z wykorzystaniem interaktywnego narzędzia ESPON Rimap.

Uczestnicy zostaną na wstępie zapoznani z istotą programu ESPON i realizowanymi w jego ramach projektami. Następnie zostaną zaprezentowane, w przystępny i zrozumiały sposób, zasady tworzenia, czytania i interpretacji map. Wskazane zostaną najczęstsze błędy w tym zakresie, jak również źródła możliwych przekłamań i błędnych interpretacji. 

Główna część warsztatu poświęcona będzie internetowemu narzędziu ESPON Rimap (http://rimap.espon.eu), przy pomocy którego uczestnicy sami zaprojektują i wykonają mapę prezentującą zróżnicowanie zjawisk społeczno-gospodarczych w Europie i jej regionach. Zaprojektowanie mapy będzie obejmowało m.in. wybór jej skali, tematu, formy prezentacji, skali barwnej itp.

Dzięki dodatkowym funkcjonalnościom narzędzi ESPON możliwe będzie stworzenie dodatkowych wersji map, pozwalających nie tylko na przedstawienie danych, ale także ich analizę i bardziej złożoną interpretację np. w zakresie współwystępowania zjawisk czy też skali i zakresu obserwowanych zróżnicowań.