Nauki humanistyczne

Od wczesnej wiosny aż do późnej jesieni portale informacyjne serwują swoim czytelnikom wachlarz informacji o kleszczach i chorobach odkleszczowych. Zwłaszcza w okresie wakacyjnego „sezonu ogórkowego”, kiedy nie ma zbyt wielu gorących tematów, na których mogłyby skupić się media, budzące kontrowersje choroby stają się łatwym kąskiem dla mediów. Szereg różnych informacji, które krążą w zagranicznych i krajowych odmętach Internetu, znajdują swoje odzwierciedlenie w publikacjach medialnych. Doradzają co robić, aby uniknąć ukąszenia przez kleszcza, jak go usunąć, jak zapobiegać boreliozie, jak działać w przypadku podejrzenia boreliozy czy innych chorób odkleszczowych u siebie, swoich bliskich, tak ludzkich, jak i zwierzęcych. Ostatecznie, podpowiadają, jak się leczyć. W trakcie spotkania Magdalena Góralska, doktorantka w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej UW, która bada problematykę kontrowersji medycznych wokół boreliozy, szczegółowo zaprezentuje problematykę tej choroby, odwołując się do szeregu naukowych źródeł. Między innymi w oparciu o swoje badania, omówi wachlarz kontrowersji, które budzi ta choroba, oraz podpowie, jak nawigować boreliozowy natłok informacji, zwłaszcza jeśli problema boreliozy zaczyna nas dotyczyć.

Ludwig Hahn – szef policji bezpieczeństwa w dystrykcie warszawskim w latach 1941-1944 był odpowiedzialny za tysiące zbrodni popełnionych z jego rozkazu na terenie stolicy Polski i całego dystryktu. Pomimo tego jego dwa procesy w RFN trudno uznać za coś innego jak farsę wymiaru sprawiedliwości. Ostatecznie po skazaniu go na karę dożywotniego więzienia w 1975 r. wyszedł z niego już po 8 latach. Zmarł w swoim domu w 1986 r.

Według S. Huntingtona najważniejszym czynnikiem decydującym o zaliczaniu Ukrainy do cywilizacji prawosławnej z centrum duchowym w Moskwie jest fakt przynależności większości mieszkańców do wyznania prawosławnego.
Faktycznie, obecna Rosja jest spadkobierczynią tradycji społeczno-politycznych ZSRR i carskiej Rosji, wywodzącej się z Księstwa Moskiewskiego, którego tradycje sięgają po Ruś Kijowską, Bizancjum i, co ważne, Imperium Mongolskie oraz cywilizację turańską, co pozwala mówić o tak zwanej koncepcji rozdroża pomiędzy Europą a Azją. Pomimo to, analizując procesy we współczesnej Rosji Putina, koncept rozdroża staje się nieaktualny. Ten kraj zboczył ze skrzyżowania cywilizacji i toruje swoją drogę do zaułku euroazjatyckiego. Chodzi o koncept „ruskiego miru”, projekt polityczny, który ma bogatą przeszłość w rosyjskiej myśli politycznej. Projekt ten obejmuje terytoria kanoniczne Patriarchatu Moskiewskiego Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej i jest kontynuacją idei „Świętej Rusi” oraz „Moskwy – Trzeciego Rzymu”, której jednym z pierwszych autorów był ihumen monasteru z Pskowa Filoteusz. Obie te idee miały charakter religijny i polityczny, stały się później oficjalną ideologią uzasadniającą ekspansywną politykę Księstwa Moskiewskiego, a następnie Cesarstwa Rosyjskiego. Kolejnym filarem „ruskiego miru” jest XIX-wieczna koncepcja cywilizacyjna triady ideologii imperialnej – „prawosławie, autokracja, narodowość”, a obecnie "polityka zbierania ziem ruskich”.
24 lutego 2022 roku „ruski mir” na czołgach wkroczył na tereny Ukrainy południowo-wschodniej. W okupowanym Berdiańsku żyją przedstawiciele wielu różnych narodów. Oprócz Polaków, są potomkowie Bułgarów, Greków, Niemców, Rosjan, Ukraińców, Żydów. Wszyscy gruntownie ze sobą przemieszani i silnie uwarunkowani przez trwającą prawie  siedemdziesiąt lat politykę narodowościową w wydaniu sowieckim.
Przedmiotem analizy będą wypowiedzi Polaków okupowanego Berdiańska, którzy znaleźli się w realiach „ruskiego miru”.

W niektórych regionach na świecie bogactwo i zmiennosć wiedzy oraz emocji jakie łączą ludzi z roślinami jest ogromna. Podczas wykładu inspirowanego kilkuletnimi badaniami relacji wiążących ludzi i rośliny na Podolu wschodnim, przedstawię rośliny zajmujące ważne miejsce w spiżarniach i domowych apteczkach mieszkańców środkowej Ukrainy. Szczególny nacisk położę na to, dlaczego zbieranie i posiadanie dzikich roślin leczniczych i jadalnych we własnym domu i obejściu jest istotne dla ludzi. Przyglądając się temu w jakie relacje z roślinami wchodzą mieszkańcy środkowej Ukrainy, skupię się na kwestiach związanych z troską ludzi o rośliny i roślin o ludzi. Zastanowię się na tym jak można rozumieć troskę roślin o ludzi i czy w ogóle można o takiej trosce mówić. Pokażę również, jak w warunkach wojny zmieniają i przekształcają się relacje z roślinami, opowiem o tym jak rośliny ratują życie ludziom i jak ludzie ratują życie roślin, jakie jest miejsce aktorów innych niż ludzcy w procesach związanych z tworzeniem świadomości narodowej.

Psychoanalityczna interpretacja jednego z autobiograficznych liryków lozańskich Mickiewicza, Ach, już i w rodzicielskim domu…, który mimo ściśle autobiograficznego charakteru pomijany jest w monografiach poświęconych życiu i twórczości poety. Analiza formy i treści tego wiersza, wykorzystująca wiedzę psychoanalityczną, prowadzi do odkrycia powodów tej eliminacji i zarazem do zwrócenia uwagi na całkowicie dotychczas pomijane fakty biografii Mickiewicza, rzutujące skrycie na jego twórczość.

Celem spotkania jest zapoznanie uczestników z kulturowo-językowym obrazem Słowenii w szerszej południowosłowiańskiej perspektywie. Przy omawianiu zarysowanej problematyki wykorzystana zostanie koncepcja kulturemów rozumianych jako jednostki kulturowe realizowane w języku w formie konceptualizacji wyrazowych, tekstowych (dyskursywnych i komunikacyjnych) wspólnych dla określonej społeczności. Uwaga poświęcona będzie przede wszystkim kulturemom związanym z przestrzenią kulinarną, które są dobrze zakorzenione w języku i kulturze słoweńskiej, a ich świadomość żywa w codziennej komunikacji. Chodzi więc o ujęcie interdyscyplinarne tematu, które łączy w sobie narzędzia wypracowane na gruncie semiotyki, lingwistyki, socjologii z uwzględnieniem perspektywy dyskursologicznej.

Wykład poświęcony będzie sięgającej schyłku XVIII wieku genezie poglądów imperialistycznych i nacjonalistycznych w kulturze rosyjskiej, ze szczególnym uwzględnieniem wątków anty-okcydentalistycznych, ksenofobii i kulturowego rasizmu, które znalazły pełny wyraz w ideologii inwazji na Ukrainę w latach 2014 – 2023. Za szczególnie rozwiniętą i podbudowaną teoretycznie wersję tak rozumianego rosyjskiego neofaszyzmu uznaje się teorię geopolityczną Aleksandra Dugina (tzw. „Czwarta Teoria Polityczna”), która w trakcie wykładu zostanie przedstawiona jako jedna z wersji ponowoczesnego, rewolucyjnego tradycjonalizmu (m. in. w kontekście myśli Rene Guenona i Juliusa Evoli). Pod względem genezy socjokulturowej rosyjskiego neofaszyzmu wskazane zostaną także inne jego możliwe źródła, bardziej zbliżone do potocznej świadomości rosyjskiej inteligencji: konserwatywna i rosjo-centryczna myśl rosyjska oraz jej formy kulturowo-literackiego wyrazu – twórczość Tołstoja, Dostojewskiego, popularnych autorów powieści „anty-nihilistycznych” drugiej połowy XIX wieku (Leskow, Gonczarow, Krestowskij), a także malarstwo podejmujące wątki patriotyczne, heroiczne i anty-okcydentalne (np. malarstwo Ilji Głazunowa). Postawione zostanie pytanie o możliwą skalę wpływu tego dziedzictwa kulturowego na poglądy współczesnych Rosjan.

Prus jako właściciel aparatu fotograficznego Kodak nr 1 oddawał się pasji fotografowania rzeczywistości końca XIX i początku XX wieku głównie w czasie wakacyjnych pobytów w Nałęczowie. W zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie czy Muzeum Bolesława Prusa (Filii Muzeum Narodowego w Lublinie) zachowało się wiele zdjęć pisarza przedstawiających jego bliskich, rodzinę Stefana Żeromskiego, nałęczowskich kuracjuszy czy dzieci z tamtejszej ochronki oraz malowniczych krajobrazów uzdrowiska. Fotografie te pozostają dotąd niezbadanym świadectwem epoki i zainteresowań autora „Lalki”. W publikacjach poświęconych Prusowi czy też w opracowaniach materiałów źródłowych powiela się wciąż te same zdjęcia pisarza, opisy fotografii są często ubogie lub po prostu ich brakuje, pojawiają się w nich błędne datacje czy niezidentyfikowane (bądź opisane nieprawidłowo) osoby lub miejsca.

Wykład połączony z prezentacją zgromadzonego dotychczas materiału ikonograficznego ma z jednej strony ukazać fotograficzną pasję Prusa (tworzącego albumy znanych postaci i ulubionych miejsc), z drugiej zaś – utrwalone na fotografiach ślady jego życia (zdjęcia rodziny, przyjaciół, otoczenia itd.), co stanowi cenne uzupełnienie informacji biograficznych o pisarzu i wiadomości o jego epoce.