Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej
| Typ | Tytuł | Opis | Dziedzina | Termin |
|---|---|---|---|---|
| Spotkanie festiwalowe | Etniczne motywy w przestrzeni miejskiej Jakucka |
Założony w pierwszej połowie XVII wieku Jakuck przez trzy kolejne stulecia był ważnym ośrodkiem rosyjskiej administracji we wschodniej Syberii. W czasach radzieckich rozrastał się głównie za sprawą napływu Rosjan, zyskując pod koniec epoki dość typowy wygląd radzieckiego miasta na Syberii. Po okresie ZSRR w stolicy Reubliki Sacha (Jakucji) powstało wiele instytucji politycznych, kulturalnych, naukowych związanych z nowym statusem republiki i rozpoczął się masowy napływ ludności jakuckiej. Wpływ jaki procesy urbanizacyjne wśród narodów syberyjskich wywierają na oblicze miast regionu, bywa określany mianem ich autochtonizacji. W trakcie wykładu przyjrzymy się jednemu z przejawów autochtonizacji Jakucka – obecności w przestrzeni miejskiej elementów związanych z tradycyjną kulturą Jakutów. Przyjmuje ona różne formy – od stawiania w mieście okolicznościowych słupów serge (jakuckie konowiązy) aż po wykorzystanie motywów tradycyjnej architektury drewnianej i zdobnictwa w nowoczesnych budynkach (obiekty sportowe, instytucje kultury). Po etniczne motywy sięgają też często twórcy reklam, a także zyskujących ostatnio popularność murali. |
Nauki humanistyczne |
|
| Spotkanie festiwalowe | Chodzenie z kozą na Kujawach – polski karnawał |
Słowo karnawał najczęściej przywołuje obrazy żywiołowych parad, tak charakterystycznych dla Wenecji i Rio-de-Janeiro. Zapomina się przy tym, że karnawał był i jest świętowany także w Polsce. W Wielkopolsce, na Śląsku, Kujawach czy Mazowszu przetrwały tradycje obchodów karnawałowych i zwyczaje zapustne. Zapraszam na wykład o karnawale na Kujawach. Opowiemm o swoich badaniach terenowych w okolicach Włocławka i Brześcia Kujawskiego w latach 2021-2024. Były one prowadzone we współpracy ze studentami IEiAK UW i z panią doktor Katarzyną Waszczyńską. Ich owocem jest książka „Zapusty na Kujawach. Szkice etnograficzne” (2023). W badanym terenie świętowanie zapustów związane jest z chodzeniem z kozą oraz zabawą – podkoziołkiem. Najbardziej widowiskowe są jednak grupy zapustne, które odwiedzają domy i instytucje. Kozy jest główną postacią w badanych grupach przebierańców i co ciekawe jej wygląd nie zmienił się w stosunku do tego opisanego przez Oskara Kolberga w 1867 r. Do podstawowego składu grupy zapustnej należą również: bocian, koń, Siora (Żydówka), Żyd i państwo młodzi. Z czasem dołączyli do nich Cygan, postać dwoista, czyli żywy na umarłym (albo chłop na babie), a w niektórych miejscowościach także niedźwiedź, śmierć, diabeł, kominiarz i policjant. Poszerzanie składu grupy zapustnej, zwanej kozą – tak samo jak główna postać, o nowe figury oraz zwielokrotnianie już tych obecnych, np. liczby Żydów, diabłów, dowodzi inwencji twórczej osób zaangażowanych w chodzenie z kozą, ale także zmian w postrzeganiu roli zapustników. Ważnym wydarzeniem dla zwyczajów zapustnych na Kujawach był wpis „Tradycji chodzenia z Kozą na Kujawach” na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego w 2020 r. Taki wpis dowodzi, że dane zjawisko kulturowe jest żywe, a co więcej, zgłoszenia mogą dokonać tylko osoby bezpośrednio z nim związane i uważające je za istotne dla swojego poczucia tożsamości. W czasie wykładu zastanowimy się nad kwestiami żywotności niematerialnego dziedzictwa kulturowego na przykładzie karnawału na Kujawach. |
Nauki humanistyczne |
|
| Spotkanie festiwalowe | The Significance of Contemporary Tattoos: Identity, Fashion, and Body Aesthetics |
Tattoos, with a history that spans back to the Prehistory of humanity, continue to hold significant cultural meanings in our contemporary society, making them a relevant and engaging topic of study. Tattoos today, therefore, involve combining both elements of traditional non-Western ritual practices and current artistic Western trends. In this presentation, we discuss the popularity of tattoos in urban settings, which has developed into a global tattoo culture. Drawing on an anthropological comparative analysis between tattoo artists in Mexico and Europe, the presentation describes the creative process of tattooing from the artist’s perspective and the growing acceptance of inked bodies in society. It also discusses the meaning of tattoos as fashion and aesthetic identity statements and the performative aspect of getting a tattoo as a meaningful, semi-ritual, intense experience. Finally, the presentation discusses the importance of tattoo conventions and social media as infrastructural platforms in helping share knowledge and build social relations among artists and clients.
|
Nauki humanistyczne |
|
| Spotkanie festiwalowe | Suknia Fridy Kahlo? Strój, fiesta i tożsamość etniczna w Oaxace (południowy Meksyk) |
Meksykańska malarka i ikona latynoamerykańskiego feminizmu Frida Kahlo nosiła z upodobaniem stroje zapoteczek z regionu Istmo de Tehuatntepec, na południu meksykańskiego stanu Oaxaca. Znajdziemy je na autoportretach artystki, fotografiach dokumentujących jej życie, bogata kolekcja ubiorów zajmuje poczesne miejsce w muzeum jej poświęconym, w mieście Meksyk. Utowarowienie wizerunku Kahlo spowodowało zawłaszczenie kulturowe: często w przekazach pop-kulturowych suknie zapoteczek nazywane są „sukniami Fridy Kahlo”, regionalny ubiór stał się częścią „wizerunku a’la Frida Kahlo”. W trakcie wykładu przyjrzymy się genezie stroju, który powstał na przełomie XIX i XX wieku jako produkt modernizacji regionu. W porewolucyjnym Meksyku kulturowy nacjonalizm uczynił z wizerunku zapoteczek z Istmo ikoniczną reprezentację indiańskiej / rdzennej kobiecości, a Meksykanki z elit intelektualnych, w tym Frida Kahlo, zaczęły nosić ich stroje w przestrzeniach publicznych. Odświętny ubiór zapoteczek stał się wyrazem etnicznej i regionalnej dumy a także jednym z kluczowych elementów dziedzictwa narodowego Meksyku. Porozmawiamy o kulturowym znaczeniu stroju w rozbudowanym systemie fiest religijnych (velas) i rodzinnych oraz lokalnej polityce. Skupimy się ma współczesnych przekształceniach regionalnego stylu; oficjalnych konwencjach ubiorów, zmieniających się modach i kodeksach odpowiedniego zachowania/noszenia sukni, akcesoriów czy przybrań głowy. Zapoteczki mają pokaźne kolekcje strojów, którymi się wymieniają czy sprzedają. Kreacje noszone w trakcie fiest nie powinny się powtarzać. Dlatego przemysł modowy stanowi ważną część lokalnej gospodarki, jest przestrzenią kreatywności, sprawczości i podstawą utrzymania dla wielu kobiet i rodzin, w tym muxes – osób reprezentujących tzw. trzecią płeć. W ostatnich dekadach również muxes zakładają odświętne stroje regionalne i celebrują swoja płciową, etniczną i regionalna tożsamość podczas cyklu majowych fiest (vela muxe). Co więcej, w ostatnich latach stali/ły się nowym elementem re-brandingu kraju. Wizerunki muxe w regionalnym stroju zdobią okładki prestiżowych magazynów (np. Elle), są też stałymi elementami kampanii w przestrzeni publicznej promujących Meksyk jako kraj wspierający różnorodność, w tym płciową. Las but not least: porozmawiamy o pracy antropolożki „od kuchni”, czyli ucieleśnionym doświadczeniu noszenia odświętnego, paradnego, uszytego z aksamitu stroju, w tropikalnym klimacie, podczas kilkudniowych obchodów |
Nauki humanistyczne |
|
