Program - spotkania

Mitochondria to fabryki energii w naszych komórkach. Gdy działają sprawnie – bilans energetyczny organizmu jest prawidłowy, gdy jednak się zbuntują – nie jesteśmy w stanie pozbyć się nadwyżki energetycznej, a stąd już tylko jeden krok do otyłości. Podczas wykładu opowiem, jak dochodzi do „buntu” mitochondriów i czy można temu zapobiec.

Jakie elementy układu oddechowego ulegają starzeniu, jakie jego schorzenia są związane z wiekiem senioralnym, jakie czynniki przyśpieszają starzenie co można zrobić, żeby zadbać o swój układ oddechowy

Wirusy onkolityczne infekują tylko komórki nowotworowe. Podczas infekcji niewidzialne przez nasz organizm komórki stają się rozpoznawalne. Wydzielają liczne pęcherzyki – egzosomy. W egzosomach niesiona jest informacja dla układu odpornościowego, która może pobudzić go do walki z nowotworem

Budowa, rozmieszczenie i rola różnego rodzaju gruczołów potowych w życiu człowieka.

Biorąc udział w przestępstwie, sprawca zdobywa informacje dotyczące m.in. jego przebiegu, użytych narzędzi, czy też charakterystyki miejsca, gdzie zostało ono popełnione. Można powiedzieć, że te informacje stanowią wiedzę charakterystyczną dla sprawcy („wiedzę winnego”) i odróżniają go od innych osób („niewinnych”). Już w latach 50. XX wieku wybitny psychofizjolog David Lykken pokazał, że analizując reakcje fizjologiczne, można odróżniać osoby, które brały udział w przestępstwie od osób niewinnych. Od tego czasu badania wykrywania skrywanych informacji kontynuowane są z wykorzystaniem różnej aparatury – m.in. EEG, ale i zwykłego smartfona. W czasie spotkania przybliżę najważniejsze informacje na temat wykrywania skrywanych informacji oraz  skuteczności różnych metod, które wykorzystywane są w tym celu. Przedstawię również najnowsze wyniki i kierunki badań.

W czasie wykładu przedstawione zostaną badania, jakim w latach 2020-2021 poddano rękopisy Fryderyka Chopina zgromadzone w kolekcji Muzeum Fryderyka Chopina w Warszawie. Badania te miały charakter kryminalistyczny, zaś w ich ramach skoncentrowano się na analizie pismoznawczej pisma ręcznego kompozytora, badaniach kryminalistyczno-technicznych dokumentów zawierających rękopisy w celu ewentualnego ujawnienia ich fałszerstwa  oraz badaniach z zakresu chemii sądowej,  dotyczących jednego z dokumentów, w którym ujawniono przerobienia występujące w zapisach i podpisie przypisywanym F. Chopinowi. W czasie wykładu zostaną przedstawione najważniejsze wyniki tych badań, połączone z prezentacją ilustracji pokazujących badane rękopisy i cechy uwzględnione w badaniach.   

Profilowanie genetyczne jest rutynową metodą wykorzystywaną w sprawach kryminalnych, w których na miejscu przestępstwa pozostawione zostały ślady biologiczne. Dzięki niemu, w zasadzie, ze 100% pewnością można ustalić, do kogo taki ślad należy. Czasem jednak sprawy się komplikują, na przykład wtedy, gdy podejrzanym o popełnienie przestępstwa jest ktoś, kto ma brata bliźniaka lub bliźniaczą siostrę.  Bliźnięta jednojajowe pochodzą przecież z jednej zapłodnionej komórki jajowej. Czy to oznacza, że nie da się ich rozróżnić, badając DNA? 

Według przewidywań demograficznych w 2050 roku prawie 25% społeczeństwa będzie miało 60 i więcej lat. Nie tylko to ulegnie zmianie. Zdecydowanie więcej osób starszych będzie prowadziło – z wyboru życiowego – jednoosobowe gospodarstwa domowe. Fakt ten może stanowić wyzwanie w kontekście działań opiekuńczych i zdrowotnych. Rozwiązaniem, które pozwala pozostać aktywnym społecznie w bezpiecznym, znanym otoczeniu jest tzw. cohousing. Z powodzeniem istnieje w krajach Zachodu, w Polsce pomysł ten jest wciąż jednak mało znany. Czy miasta o nim wiedzą? Jak powinno wyglądać dobrze przygotowane miejsce mieszkania seniorów? Czy w Polsce istnieją dobre praktyki mieszkalnictwa senioralnego? A może możemy coś podpatrzeć i… skopiować?

W powszechnym rozumieniu internet jest miejscem egalitarnym. Każdy ma możliwość wejścia, wyjścia, tworzenia, bycia, komunikowania.Tak przynajmniej sieć jest przedstawiana.
Tymczasem osoby dotknięte przez wykluczenie cyfrowe pozostają na marginesie tego, co większość stechnicyzowanego, nowoczesnego świata uważa za ważne i aktualne. Wśród grup wykluczonych cyfrowo znajdują się również seniorzy. Większość z nich z dużą ostrożnością podchodzi do korzystania z mediów społecznościowych. Są jednak tacy, którzy czują się w nich wyjątkowo swobodnie. O nich będzie ta opowieść. Seniorach fashionistach, blogerach, influencerach, trendsetterach. I tych, którzy (przynajmniej częściowo) mogą stać za ich sukcesem.

Dla laika nauka to pasmo sukcesów, droga ciągłego postępu prowadzącego od odkrycia do odkrycia czy od jednej błyskotliwej tezy do drugiej. Gdy przyjrzymy się jednak codziennym praktykom badaczy, to otrzymamy obraz znacznie bardziej złożony. Nauka jest miejscem intensywnych interakcji, często także kontrowersji i polemik oraz poszukiwania chwiejnego konsensusu. Sprawa jest jeszcze bardziej skomplikowana w wypadku humanistyki, szczególnie w momencie, gdy jej przedstawiciele stawiają pytania o fundamenty, które z natury rzeczy pozostają kwestią sporną i nierozstrzygalną raz na zawsze. Redakcje czasopism naukowych muszą godzić sprzeczne oczekiwania. Z jednej strony, dopuszczać do publikacji jedynie artykuły dobrze uzasadnione i osadzone w dotychczasowej wiedzy i interpretacjach. Z drugiej strony, powinny przynosić odważne tezy i nowe perspektywy, przekraczające dominujące sposoby myślenia. W trakcie spotkania przyjrzymy się procesowi redakcyjnemu, szczególnie omawiając recenzowanie tekstów przez specjalistów z danej dziedziny nauki (tzw. peer review). Zastanowimy się nad różnymi modelami recenzowania i ich ograniczeniami. Ponadto pokażemy, w jaki sposób publikacje w czasopismach budują prestiż autorów oraz jakie strategie stosują czasopisma, aby budować swoją pozycję na rynku wydawniczym.

Parki są ważną częścią struktury miast - ich walory przyrodnicze mają znaczący wpływ na jakość środowiska miejskiego. Bez wątpienia ład, piękno i harmonia przestrzeni parków pozytywnie oddziałują na kształtowanie się postaw społecznych. Mając to na uwadze, architekci krajobrazu - naukowcy i praktycy z Katedry Architektury Krajobrazu z warszawskiej SGGW - w ramach tegorocznego Festiwalu Nauki - zamierzają podzielić się z uczestnikami wycieczki swoją wiedzą i doświadczeniami z zakresu kształtowania przestrzeni parkowych w miastach. Podczas spaceru po Parku Ujazdowskim w Warszawie prowadzący postarają się wyjaśnić, na czym polega istota parku miejskiego oraz jakie są jego funkcje - te tradycyjne oraz współczesne. Spotkanie terenowe sprzyjać będzie zaprezentowaniu podstawowych elementów programu parku, a na widocznych przykładach omówione zostaną zasady kompozycji przestrzennej. Poruszone będą zagadnienia z zakresu kształtowania scenerii i widoków, wnętrz parkowych i układów roślinnych, uzyskiwania określonych nastrojów, co sprzyja tworzeniu lokalnej tożsamości miejsca. Bez wątpienia głównym tworzywem kompozycyjnym parku jest roślinność, a zwłaszcza dorodny drzewostan. Piękne drzewa decydują w dużym stopniu o atrakcyjności miejskich parków i ogrodów, które umożliwiają efektywny wypoczynek mieszkańców miast. Ponieważ każde dzieło ogrodowe uzyskuje pełne efekty plastyczne i użytkowe dopiero po upływie wielu lat (specyfika rozwoju roślinności), szczególna uwaga zostanie poświęcona właśnie temu zagadnieniu, a to w celu ukazania parku – w odróżnieniu od dzieł architektury - jako delikatnego i dynamicznego organizmu zmieniającego się w czasie.

Jak wygląda i działa owadzi mózg? Jakie organizmy żyją w jelitach much, mrówek, mszyc i chrząszczy? Czy trzmiele uczą się przez podglądanie sióstr? Dlaczego normalnie agresywne mrówki stają się nagle potulne jak baranki? Czy zastanawialiście się kiedyś, co tak naprawdę decyduje o tym, jak zachowa się dany owad, czy jest to raczej jego układ nerwowy, czy raczej są to sterujące nim symbionty? Zapraszamy na wykład, w którym Marta Golańska - specjalistka od owadzich głów, oraz Igor Siedlecki - specjalista od owadzich symbiontów, spróbują przekonać się nawzajem, że to właśnie w ich specjalizacji kryje się recepta na owadzi behawior.

Nazwa nietoperz nasuwa różne skojarzenia. Zastosowanie przedrostka "nie" w nazwie zwierzęcia zazwyczaj kojarzy się negatywnie. Dodatkowo, jeśli mamy do czynienia ze zwierzęciem o nocnym trybie życia, to nieszczęście gotowe. Stąd w różnych wierzeniach, legendach i bajkach nietoperze symbolizują rzeczy złe i obrzydliwe. A prawda jest zupełnie inna. To miłe i pożyteczne ssaki, które mimo posiadania futerka potrafią aktywnie latać, ba nawet bez używania wzroku - za pomocą echolokacji. Śpią niemal pół życia, które może trwać nawet 40 lat.

Podczas tego spotkania (z maks. 2 km trasą w lesie) opowiemy między innymi o tym, jak wygląda kalendarz zajęć nietoperzy, czym się żywią oraz gdzie i jak śpią. A przede wszystkim pokażemy, w jaki sposób można pomóc tym wyjątkowym zwierzętom.

Ze względu na charakter spotkania  maksymalna liczba uczestników to 25 osób.

Technologie oparte na świetle wywierają coraz większy wpływ na nasze życie, zapewniając szybki przepływ informacji, budowę autonomicznych pojazdów, czy zaawansowane metody leczenia. Dzisiejszy wykład będzie poświęcony własnościom i zastosowaniom światła w układach stanowiących niezastąpione narzędzia nowoczesnej medycyny i biologii. Omówimy sobie trendy i wyzwania w zakresie poprawy zdrowia i bezpieczeństwa publicznego oraz jak fotonika wspomagana nanotechnologiami odpowiada na te wyzwania, umożliwiając tworzenie urządzeń codziennego użytku dla spersonalizowanej diagnostyki  oraz ochrony przed patogenami i zanieczyszczeniem środowiska.

W latach 2021-2022 systematycznie publikowane będą kolejne dokumenty VI Raportu IPCC o zmianie klimatu (6th IPCC Assesment Report, https://www.ipcc.ch/assessment-report/ar6/). Pierwszym dokumentem jest raport I Grupy Roboczej podsumowujący stan wiedzy naukowej (Physical Science Basis, https://www.ipcc.ch/report/sixth-assessment-report-working-group-i/), przygotowywany przez ponad 230 autorów, naukowców z całego świata. Co nowego w tej części? O tym opowiem w trakcie wykładu.

Celem wykładu jest zapoznanie słuchaczy ze zjawiskiem mgły - głównie mgły radiacyjnej, podstaw fizycznych jej powstania, rozwoju oraz zaniku. Pokazany będzie wpływ zmian klimatu na mgły nad Polską. Przedstawione zostaną wyniki pokazujące jak w ostatnich dekadach zmienia się liczba dni z mgłą i związek tych zmian ze stopniem zanieczyszczenia powietrza. Pokazane zostaną również wyniki badań nad strukturą mikrofizyczną mgieł nad Polską prowadzonych w Instytutu Geofizyki UW.

W kilku opowiadaniach Stanisława Lema pojawia się wątek mikrorobotów. Opowiem krótko, jakie są wyzwania stojące przed robotyką w małej skali i jak próbujemy się z nimi zmierzyć w mojej grupie na Wydziale Fizyki UW, gdzie od kilku lat projektujemy i budujemy napędzane i sterowane światłem miniaturowe mechanizmy.

Metody sztucznej inteligencji czy uczenia maszynowego (ang. machine learning ML) pojawiają się w bardzo wielu dziedzinach życia. Stykamy się z nimi każdego dnia poczynając od algorytmów stosowanych w  popularnych sieciach społecznościowych przez obsługiwanych głosowo asystentów na samochodach autonomicznych kończąc. Nie jest  zaskakującym, że metody te są używane w wielu innych dziedzinach, w których istotne jest rozwiązywanie złożonych problemów np. w  zastosowaniach medycznych oraz badaniach naukowych.

Metody uczenia maszynowego stosujemy w badaniach prowadzonych w  projekcie Jagiellonian PET. Naszym celem jest opracowanie  nowatorskiego skanera pozytonowej tomografii emisyjnej PET, który  pozwala na jednoczesne obrazowanie całego ciała pacjenta będąc tańszym  w produkcji od obecnych rozwiązań konwencjonalnych. Tomograf taki  pozwoli na bardziej precyzyjne diagnozowanie nowotworów między innymi  przez wykorzystanie nowych technik obrazowania. Algorytmy uczenie maszynowego mogą znaleźć zastosowanie  na różnych  etapach przetwarzania danych zebranych skanerem takich jak wstępna  analizy sygnałów, rozwiązywania problemu zakłóceń  czy wyszukiwania  anomalii w obrazach tomograficznych.

W trakcie prezentacji opowiemy o zasadach działania wybranych algorytmów ML korzystając z interaktywnych przykładów. Krótko omówimy  w jakich dziedzinach są one powszechnie stosowane. Następnie  przybliżymy ideę tomografii PET. W trzeciej części prezentacji   przedstawimy jak metody uczenia maszynowego mogą wspomagać rozwój nowych technik obrazowania. Przedyskutujemy przykładowe problemy napotykane w obrazowaniu PET oraz  pokażemy jaki zysk można osiągnąć stosując uczenie maszynowe, kontrastując je z podejściem klasycznym.

Porównanie trzech wydań młodzieńczej powieści Elizy Orzeszkowej Pan Graba, które ukazały się za życia autorki (pierwodruk prasowy 1869-1870, pierwsze i drugie wydanie książkowe: 1872, 1884) oraz zachowanego fragmentu rękopisu (1868-1869), ukazuje warsztat początkującej pisarki – jej pracę nad przygotowaniem tekstu i doskonaleniem stylu, a także wpływ redaktorów i zecerów na ostateczną postać utworu. Poprawki na autografie są świadectwem zmian dokonywanych przez samą Orzeszkową (także o charakterze autocenzury), co potwierdza jej korespondencja. Analiza różnic między kolejnymi wydaniami na przestrzeni zaledwie 14 lat pokazuje też ingerencje kolejnych redakcji, które nierzadko modyfikują cechy języka autorki, zmieniają układ fabuły, sens poszczególnych fragmentów czy ocenę postaci, a także zacierają odwołania do bardzo konkretnych elementów dziewiętnastowiecznej rzeczywistości, przywoływanych w świecie fikcyjnym, i czynią je niezrozumiałymi dla następnych pokoleń czytelników.

W czasie spotkania będzie można zapoznać się z niektórymi tajnikami warsztatu pisarskiego młodej Orzeszkowej, zastanowić nad granicami wpływu redaktora i/lub zecera na tekst utworu oraz poznać przykłady zapomnianych realiów, utrwalonych w powieści.

Spotkanie poświęcone będzie przybliżeniu fenomenu obecności nepalskich żołnierzy w Armii Brytyjskiej. Zwerbowani po raz pierwszy w 1815 roku, Nepalczycy służą Brytyjczykom nieprzerwanie aż do dziś, choć poza Wielką Brytanią i pasjonatami wojskowości niewielu wie o ich istnieniu. Bronili interesów imperium w Azji Południowej, walczyli w dwóch wojnach światowych, w misjach pokojowych na całym świecie. Dzięki obecności na europejskich frontach ich legenda dotarła na Zachód. Podsumowaniem spotkania będzie quiz.

Fan translation is not a new phenomenon; unofficial translations by dedicated fans have been produced for decades. However, the phenomenon has begun to be closely observed in recent years due to the rise of the Internet; the appearance of online communities as well as translation software has caused fan translation to grow in scale. Fan translation can pertain to different kinds of media and works; however, a particularly interesting occurrence of this phenomenon has been occurring within comics. The act of fan translating comics is colloquially referred to as “scanlation”- a portmanteau of the words “scans” and “translation”. While the term is mostly used to refer to the translation of Japanese serialized comics known as manga, over the past decade the term has been used to refer to the act of amateur scanning, editing and translating of any chosen comic titles. While scanlation was, and continues to be, a violation of copyright laws, it is seen as a solution to the lack of licensing and release of foreign language titles that mainstream publishers deem unpopular to officially translate. Interestingly, the appearance of official online comics platforms has not caused the disappearance of scanlation, which was especially popular in the first decade of the 21 st century, but continues to thrive; scanlation continues to be done by single fan translators and online communities on a lesser but significant scale. The reasons for this range from keeping a sense of online community to producing faster, simultaneous translations.
Scanlation has been credited with popularizing foreign language titles in many countries, and has positively impacted the accessibility of media and cultural exchange. However, it has also brought up the question of legality, copyright and translation quality, as often “scanlators” are amateur translators who are often culturally conscious, but lack the necessary language skills to produce high-quality translations. Therefore, the following lecture will take a closer look at this recent phenomenon, outlining a brief history and examples of practices. A discussion will follow after the lecture.

Projekcja filmu VR Whispers (Szepty) Jacka Nagłowskiego i  Patryka Jordanowicza, filmu dokumentalnego z pogranicza Polsko-Białorusko-Ukraińskiego.

Warsztaty z przepisywania i śpiewania polskich i białoruskich piosenek z Kolektywem Łaski. Wspólnie będziemy rozmawiać nad tekstami piosenek związanych z walką o wolność i zastanowimy się, jak dostosować je do współczesnych realiów. Spróbujemy stworzyć nowe wersje znanych tekstów i wspólnie zaśpiewamy “nowopatriotyczne” karaoke.

(https://secondaryarchive.org/artists/kolektyw-laski/) 

Polsko-rosyjsko-białoruska towarzyska gra językowa  mająca na celu ułatwienie komunikacji pomiędzy osobami polsko-, białorusko- i rosyjskojęzycznymi. Projekt ma też zachęcać do nauki języka polskiego (zarówno osoby mówiące po polsku - do podjęcia się nauczania, jak i osoby chcące nauczyć się języka). Uczestnicy i uczestniczki będą też mogli dowiedzieć się, gdzie zgłosić się po pomoc językową lub jak pomagać w nauce.

Dla kogo: film i warsztaty dla dorosłych i młodzieży, gra dla wszystkich.

Migranci prowadzący własne firmy to liczna, szczególnie innowacyjna grupa w krajach przyjmujących. Na przykładzie Polaków w Wielkiej Brytanii zostanie pokazane, jakie strategie przyjmują migranci-przedsiębiorcy w sytuacji dwóch kryzysów - brexitu oraz pandemii koronawirusa.

Jak to możliwe, że na podstawie rozmów z około tysiącem respondentów można coś powiedzieć na temat opinii mieszkańców prawie czterdziestomilionowego kraju? A gdybyśmy rozmawiali tylko z setką osób? A co gdybyśmy chcieli zrobić badanie wśród mieszkańców Chin, których jest ok. półtora miliarda? Czy wówczas badanie na tysiącu respondentów wystarczyłoby, czy byłoby za małe? Co sprawia, że przewidywane przez badania opinii publicznej wyniki wyborów w gruncie rzeczy są bliskie oficjalnym wynikom wyborów? Czy to zwykły fart, manipulacja, czary, czy też w tym szaleństwie jest jakaś metoda? W trakcie spotkania będziemy odpowiadać na te i inne pokrewne pytania. Głównym jego tematem będą jednak naukowe podstawy metody reprezentatywnej. Za pomocą intuicyjnych przykładów i symulacji zaprezentowane zostaną podstawy rachunku prawdopodobieństwa i własności centralnego twierdzenia granicznego. Dzięki zastosowaniu centralnego twierdzenia granicznego, wnioskowanie o wielkiej populacji na podstawie małej próby jest naukowo uzasadnione. Spotkanie będzie miało formę konwersatorium, z elementami interakcji z publicznością.

Adresowane jest do szerokiego grona odbiorców – dobre oceny z matematyki nie są wymagane.