Instytut Fizyki PAN

Typ Tytuł Opis Dziedzina Termin
Spotkanie festiwalowe Niezwykłe umiejętności fotonów

Wykład będzie poświęcony niezwykłym zdolnościom fotonu, czyli cząstki elementarnej, która jest centralnym obiektem przy kwantowym opisie zjawisk elektromagnetycznych.

W pierwszej części opowiem skąd wiemy, że fotony istnieją i jakie są ich fundamentalne cechy. Następnie przejdę do zaskakujących umiejętności fotonów, które objawiają się w niektórych subtelnych eksperymentach.

Na zakończenie pokażę, że te niezwykłe fotonowe zdolności można wykorzystać w praktyce do rozwiązywania zadań, których nie można rozwiązać, żadną klasyczną maszyną.

Nauki fizyczne
  • sob., 2025-09-20 10:00 do 11:00
Spotkanie festiwalowe Koncepcja czasu w fizyce, od I. Newtona do A. Einsteina

Pojęciem czasu zajmowali się najwybitniejsi filozofowie jak i fizycy.

Na przykład według Kanta czas to subtelne odczucie człowieka - dzieli się na przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Teraźniejszość to nieskończenie krótki przedział czasu pomiędzy przeszłością i przyszłością, więc czas praktycznie nie istnieje!

Czas według Izaaka Newtona jest samodzielną wielkością niezależną od innych wielkości biegnącą w takim samym rytmie w całym Wszechświecie. Istnieje więc tylko jeden, uniwersalny i wszechobejmujący czas, który płynie w jednostajnym tempie. Na tym założeniu (i istnieniu inercjalnego układu odniesienia) opierały się trzy prawa dynamiki Newtona, których uczymy się w szkole. Już Mach kwestionował poprawność powyższych założeń. Według niego nie ma uniwersalnego inercjalnego układu odniesienia, a jeśli tak, to pytał czy istnieje uniwersalny czas.

Przełom w zrozumieniu pojęcia czasu nastąpił z początkiem XX wieku. Według Alberta Einsteina czas absolutny nie istnieje! Czas nie płynie już odrębnie, lecz jest związany jako czwarty wymiar w pojęciu czasoprzestrzeni. Czas nie jest stały i niezmienny - jest zmienny i względny, zależny od prędkości obserwatora oraz od obecności masy i energii w przestrzeni. W szczególności ogólna teoria względności Einsteina uwzględnia związek czasu z polem grawitacyjnym. Zgodnie z podstawowym założeniem tej teorii grawitacja powoduje zakrzywienie czasoprzestrzeni.

W referacie omówione zostaną konsekwencje najnowszych praw fizyki. W szczególności jak rozumieć upływ czasu, czy istnieje czas zerowy, strzałka czasu, etc.

Nauki fizyczne
  • sob., 2025-09-20 11:00 do 12:00
Spotkanie festiwalowe Świat kryształów

Warsztaty trwające około godziny wprowadzają dzieci w fascynujący świat materii i kryształów. Uczestnicy dowiadują się, że cały otaczający ich świat zbudowany jest z atomów.

Podczas zajęć poznają różnice w budowie ciał stałych, cieczy i gazów oraz uczą się rozróżniać stany skupienia materii. Szczególną uwagę poświęca się strukturom krystalicznym – dzieci poznają między innymi różne formy występowania kryształów węgla, takie jak grafit i diament.

Ważnym elementem zajęć jest część praktyczna, w której dzieci samodzielnie budują poznane struktury krystaliczne z magnetycznych klocków, co pozwala im w atrakcyjny sposób utrwalić nową wiedzę.

Nauki fizyczne
  • sob., 2025-09-20 11:00 do 12:30
  • sob., 2025-09-20 12:30 do 14:00
Spotkanie festiwalowe Dlaczego Czarnobyl się nie powtórzy. Współczesne elektrownie jądrowe

Wykład będzie się składał z 3 części:
1. Historia awarii reaktorów jądrowych, nie tylko w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej (CzEA); zaczniemy od roku 1945, a skończymy na 2011. Największą uwagę poświęcimy
przyczynom katastrofy w CzEA;
2. Współczesne, nowopowstające elektrownie jądrowe: perspektywy energetyki opartej na reaktorach rozszczepiających materiały promieniotwórcze: małe reaktory modułowe
(SMR), reaktory wykorzystujące tor, reaktory na stopionych solach (liquid fluoride thorium reactor - LFTR);
3. Pokaz zdjęć z moich wyjazdów do Prypeci/Czarnobyla oraz do Ignaliny/Wisaginii (elektrowni typu „czarnobylskiego” na Litwie).

Po prezentacji odpowiem na pytania publiczności do obu części wykładu oraz dotyczących wyjazdów do elektrowni z reaktorami RBMK.

Nauki fizyczne
  • sob., 2025-09-20 12:00 do 13:00
Spotkanie festiwalowe Świat kryształów

Warsztaty trwające około godziny wprowadzają dzieci w fascynujący świat materii i kryształów. Uczestnicy dowiadują się, że cały otaczający ich świat zbudowany jest z atomów.

Podczas zajęć poznają różnice w budowie ciał stałych, cieczy i gazów oraz uczą się rozróżniać stany skupienia materii. Szczególną uwagę poświęca się strukturom krystalicznym – dzieci poznają między innymi różne formy występowania kryształów węgla, takie jak grafit i diament.

Ważnym elementem zajęć jest część praktyczna, w której dzieci samodzielnie budują poznane struktury krystaliczne z magnetycznych klocków, co pozwala im w atrakcyjny sposób utrwalić nową wiedzę.

Nauki fizyczne
  • sob., 2025-09-20 11:00 do 12:30
  • sob., 2025-09-20 12:30 do 14:00
Spotkanie festiwalowe Baterie słoneczne: fizyka i perspektywa środowiskowa, ekonomiczna i społeczna

Wykład będzie poświęcony fotowoltaice. Najpierw opowiem o kamieniach milowych w historii ogniw słonecznych. Następnie wyjaśnię, jak działają ogniwa słoneczne i jaka fizyka
stoi za niektórymi koncepcjami stosowanymi w celu maksymalizacji ich wydajności. Na koniec pokażę wpływ produkcji ogniw słonecznych i energii fotowoltaicznej na środowisko
oraz podam kilka faktów dotyczących ekonomii fotowoltaiki.

Nauki fizyczne
  • sob., 2025-09-20 13:00 do 14:00
Spotkanie festiwalowe Sekrety ekstremalnego zimna - nauka w akcji!

Jak wygląda świat, gdy temperatura zbliża się do zera absolutnego? Co dzieje się z materią, gdy chłód przekracza granice wyobraźni?

Podczas naszego wykładu zabierzemy słuchaczy w fascynującą podróż do krainy ekstremalnego zimna – tam, gdzie materia zachowuje się zupełnie inaczej, niż znamy to z codziennego życia. Opowiemy, czym tak naprawdę jest niska temperatura z punktu widzenia fizyki i w jaki sposób naukowcy potrafią osiągać niskie temperatury.

Następnie – w serii pokazów na żywo – zaprezentujemy, co dzieje się z materiałami schłodzonymi do takich temperatur: pojawi się lewitacja, znikające opory elektryczne i inne zjawiska. Uczestnicy będą mogli samodzielnie sprawdzić, jak zmieniają się właściwości fizyczne wybranych substancji pod wpływem ekstremalnego chłodu.

Uwaga – spodziewajcie się zaskoczeń, spektakularnych efektów i nauki w działaniu!

Nauki fizyczne
  • sob., 2025-09-20 14:00 do 15:30

©2025 Festiwal Nauki