biologia

Uczestnicy warsztatów będą mieli okazję odwiedzić laboratorium, w którym hodowane są komórki, a także własnoręcznie wykonają doświadczenie z wykorzystaniem komórek macierzystych. Na zakończenie przeprowadzimy quiz.

Choroby neurozwyrodnieniowe przebiegające z otępieniem są ważnym problemem społeczno-medycznym, dotyczą bowiem znacznej części społeczeństwa w wieku podeszłym i są, ze względu na starzenie się społeczeństwa i przedłużanie średniej przeżycia, zjawiskiem nasilającym się. Zmiany neurodegeneracyjne w komórkach nerwowych są częstym objawem wielu chorób ośrodkowego układu nerwowego, takich jak choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, stwardnienie zanikowe boczne (ALS), tauopatie, urazy i udary mózgu oraz epilepsja, w których głównym czynnikiem ryzyka jest wiek. Schorzenia te są bardzo wyniszczające dla organizmu i często kończą się śmiercią pacjentów, są też bardzo kosztowne w leczeniu.

Celem wykładu jest zastanowienie się, czy mózg może starzeć się dobrze lub źle, jakie są „biologiczne” mity starzenia się i czy fizjologiczne i patologiczne starzenie się układu nerwowego to dwa odrębne procesy. Będzie też próbą odpowiedzieć na szereg kolejnych pytań: jakie są główne zmiany związane z wiekiem w fizjologii układu nerwowego i czym różnią się od zmian strukturalnych i czynnościowych w stanach chorobowych, czy proces starzenia się mózgu jest wynikiem zaburzenia komunikacji wewnątrz neuronów, jak proces starzenia się mózgu upośledza nasze zdolności poznawcze, czy możemy liczyć na dobroczynne działanie substancji własnych mózgu w procesie starzenia się, czy mózg zawiera rezerwy czynnościowe mogące chronić nas przed patologicznym starzeniem się, co do poznania i zrozumienia procesów starzenia się mózgu wnoszą badania na zwierzętach. I wreszcie najważniejsze, co możemy zrobić, aby utrzymać nasze zdolności intelektualne mimo starzenia się oraz jaka jest teraźniejszość i przyszłość terapii wówczas, gdy jednak dochodzi do rozwoju chorób otępiennych?

W trakcie pokazu przedstawimy podstawowe techniki biologii molekularnej. Za pomocą gry zaprezentujemy najmłodszym w prosty sposób zagadnienia, które na pierwszy rzut oka mogą wydawać się skomplikowane.

W parazytologii stosuje się wiele metod w celu identyfikacji i prawidłowego oznaczania pasożytów. Wykonywanie preparatów stałych z pasożytów jest odmienne dla nicieni i tasiemców. Aby dokładnie określić gatunek tasiemca stosuje się odpowiednie barwienie, które ma na celu uwidocznienie charakterystycznej budowy wewnętrznej pasożyta i tym samym poprawne określenie przynależności gatunkowej. Przed barwieniem preparatu należy go najpierw odpowiednio przygotować, aby preparat był dobrze rozpłaszczony i odpowiedniej grubości. Identyfikacji dokonuje się przy użyciu specjalnych kluczy do oznaczania helmintów. Samo oznaczenie może być skomplikowane ale daje wielką satysfakcję osobie wykonującej preparaty. Na zajęciach będzie można zobaczyć również wiele gotowych preparatów parazytologicznych.

Krew u ssaków oraz hemolimfa u owadów, pomimo różnic w budowie pełnią bardzo podobne funkcje w organizmie. We krwi wyróżnia się trzy typy komórek: erytrocyty (krwinki czerwone), leukocyty (krwinki białe) oraz trombocyty (płytki krwi). Główną rolą erytrocytów jest transport tlenu w organizmie. Nie mają one jądra komórkowego, a charakterystycznym białkiem dla nich jest hemoglobina. Właśnie to białko sprawia, że krew ssaków ma kolor czerwony. Leukocyty biorą udział w reakcjach obronnych organizmu przed infekcją. Niektóre z nich potrafią wchłaniać chorobotwórcze bakterie, wirusy oraz grzyby, inne natomiast wytwarzają szereg substancji, które mobilizują układ immunologiczny. Trombocyty odpowiadają za krzepnięcie krwi. Wszystkie komórki krwi zawieszone są w płynie zwanym osoczem, który stanowi ok 55% objętości. Hemolimfa owadów ma kolor jasno-żółty. Zawiera w swoim składzie komórki nazywane hemocytami charakteryzujące się różnorodnością form morfologicznych. Hemolimfa pełni wiele funkcji: jest rezerwuarem wody, rozprowadza składniki pokarmu, przenosi produkty przemiany materii, transportuje hormony i enzymy, neutralizuje substancje toksyczne, bierze udział w procesach krzepnięcia i gojeniu ran, chroni organizm przed infekcjami.

Uczestnicy zajęć samodzielnie przygotują preparaty mikroskopowe z krwi ssaków oraz hemolimfy owadów. Zostaną one utrwalone oraz zabarwione przy pomocy metody Pappenheima. Uczniowie samodzielnie pobiorą hemolimfę z wybranych owadów (larw i osobników dorosłych). Barwione rozmazy będą oglądane pod mikroskopem, co pozwoli porównać komórki krwi z hemocytami. Zajęcia praktyczne będą poprzedzone krótką prelekcją obejmującą zagadnienia teoretyczne oraz instrukcję wykonania doświadczenia.

Bakterie to maleńkie organizmy, których nie widzimy gołym okiem, tzw. mikroorganizmy. O ich obecności często możemy się przekonać; mogą być naszymi wrogami, gdyż są przyczyną wielu chorób (angina, borelioza, próchnica, tężec), ale także sprzymierzeńcami, ponieważ pomagają np. w produkcji szczepionek i leków, kiszonych ogórków, produktów mlecznych, kosmetyków czy w oczyszczaniu ścieków.

Bakterie wykorzystuje się również w nauce, jako organizmy modelowe w badaniach, a także w przemyśle, jako narzędzia do wytwarzania pożądanych substancji. Takie zastosowanie bakterii jest możliwe dzięki poznaniu ich fizjologii i materiału genetycznego oraz rozwojowi biologii molekularnej.

Na warsztatach uczestnicy zapoznają się z pracą w laboratorium, w którym przedmiotem badań są bakterie. Dowiedzą się, że są one najliczniejszą i wszędobylską grupą organizmów żywych na Ziemi, że mogą się poruszać, produkować pożyteczne enzymy i inne związki chemiczne, tworzyć kolonie oraz porozumiewać się ze sobą. Podczas warsztatów uczestnicy „pokolorują” bakterie i zobaczą je pod mikroskopem, wyhodują „własne” mikroorganizmy, a także przeprowadzą eksperyment z wykorzystaniem enzymu produkowanego przez bakterie i zobaczą skutki jego aktywności.

Wycieczka poświęcona będzie realizacji projektu pt. "Kampinoskie Bagna", finansowanego ze środków Funduszu Life, którego celem jest zapewnienie właściwego stanu siedlisk mokradłowych obszaru Natura 2000 „Puszcza Kampinoska”. W ramach projektu wykonaliśmy około 30 budowli spowalniających odpływ wody. Niektóre z nich zaprezentujemy w czasie spaceru. Ponadto wspomnimy o powstaniu i budowie kampinoskich wydm oraz historii tego terenu.

Trasa wycieczki: przejście żółtym szlakiem (Sejmikowa Droga) do Mogilnego Mostku, następnie czerwonym szlakiem na południe do cmentarza w Palmirach oraz czarnym szlakiem (Graniczną Drogą, a następnie Kościelną Drogą) do parkingu we wsi Palmiry.

Trasa ma kształt pętli, długość około 15 km.

Zapraszam wszystkich, którzy czują się na siłach przejść taki dystans po drogach leśnych.

Co jadali nasi przodkowie, co jadamy my, jak się zmieniały i jakim zmianom nadal podlegają odmiany uprawne, i czy ma to znaczenie dla środowiska i życia człowieka? Zapraszamy do uczestnictwa w kolejnym spotkaniu przyrodniczym, podczas którego uczestnicy dowiedzą się jakie odmiany pszenicy były uprawiane za czasów Słowian, jak smakowały jabłka sto lat temu, a do tego wszystkiego własnoręcznie przygotują przepyszne strawy. Projekt edukacyjny „Ogrodowe odkrywanie, czyli jak zdobyć wiedzę o przyrodzie i z niej korzystać – ekologiczne spotkania z multimediami w tle w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego” jest współfinansowany przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie.

Fermentowane artykuły spożywcze, otrzymywane przy udziale bakterii mlekowych, są nie tylko smacznymi produktami odżywczymi, ale mogą korzystnie wpływać na kondycję człowieka. Bakterie te są także źródłem różnych genów i enzymów wykorzystywanych w biotechnologii. Wiele z użytecznych przemysłowo właściwości zapisanych jest w plazmidach. Pokażemy, jak można wykryć obecność bakterii mlekowych i obejrzymy ich komórki. Dowiemy się także, co i w jaki sposób mówią nam o sobie bakterie mlekowe. Zajrzymy do wnętrza komórki bakteryjnej i zobaczymy jak wygląda ich DNA.

Ptasie gody to jeden z ciekawszych i piękniejszych spektakli w świecie przyrody. Ptaki walczą na arenach, śpiewają pieśni, budują gniazda, a wszystko dla jaj! Poznajmy świat ptasiej namiętności, która każdej wiosny budzi nas do życia.

W czasie pokazu przedstawiona będzie budowa anatomiczna części biernej  i czynnej narządu ruchu psa. Uczestnicy będą mogli porównać okolice topograficzne ciała zwierzęcia związane z narządem ruchu psa z ich odpowiednikami na własnym ciele. Zaprezentowane zostaną zagadnienia związane ze sposobami poruszania się psów. Omówione będą różne formy aktywności fizycznej psów w tym sporty najbardziej ekstremalne.

Zajęcia poświęcone naszym najbliższym krewnym, czyli małpom człekokształtnym - gorylom i szympansom. Opiekunowie zwierząt opowiedzą o codziennym życiu swych ulubieńców i o tym, czym różni się ich dzień od naszego. Obserwacja szympansów i goryli jest najlepszym dowodem na nasze bliskie pokrewieństwo. Czy szympansy potrafią malować? Czy goryle jedzą banany? Czy życie w ZOO jest nudne? Co myślą o zwiedzających? Czy małpy człekokształtne chorują na te same choroby co my? Spotkanie będzie doskonałą okazją do tego, by lepiej poznać mieszkańców ZOO, jak również dowiedzieć się wielu ciekawostek, jak wygląda codzienna praca z tymi niezwykłymi zwierzętami. Każdy z nas może zrobić coś dla ratowania małp człekokształtnych i przyczynić sie do tego, by jak najdłużej występowały w naturze. Ich życie w ogrodach zoologicznych ma na celu nie tylko prezentację zwierząt, ale jest niezwykle czynną i aktywną walką o przetrwanie tych gatunków. O tym jak ona przebiega będzie można dowiedzieć się na spotkaniu. Zapraszamy!

Uczniowie podczas lekcji nauczą się rozpoznawania podstawowych gatunków grzybów.

Przekazane zostaną informacje dotyczące zasad, których należy przestrzegać podczas grzybobrania żeby uniknąć pomyłki i zatrucia.

Gleba jest złożonym środowiskiem, w którym rozwija się część podziemna organizmu roślinnego, pełniąca wiele ważnych funkcji życiowych. Właściwości chemiczne gleby są jednym z najistotniejszych czynników wpływających na wzrost i rozwój roślin. Zarówno nadmiar, jak i niedostatek substancji mineralnych zawartych w podłożu, mogą mieć szkodliwy wpływ na roślinę, prowadząc do wystąpienia wielu reakcji fizjologicznych. Ogromne znaczenie ma odczyn podłoża wpływający selektywnie na rośliny. Określany jest jako skala pH, czyli proporcja pomiędzy zawartością jonów H+ i OH-. Na tej podstawie różnicuje się gleby od bardzo kwaśnych (pH<4) do zasadowych (pH>7,5). Gleby o odczynie zasadowym i obojętnym w Polsce stanowią ok. 20 % i są to czarnoziemy, gleby lessowe i ilaste, rędziny, mady rzeczne. Niebagatelną rolę spełnia wapń, który wpływa tak na procesy życiowe u roślin, jak i żyzność i strukturę gleby oraz dostępność pierwiastków. Wyróżnia się trzy podstawowe grupy roślin: acydofilne (pH 6,7-4,0), neutrofilne (pH 7,2-6,8) i bazyfilne (pH 8,5-7,0). Niektóre rosną dobrze tylko w wąskim zakresie, a u wysoce tolerancyjnych gatunków granice nierzadko rozciągają się od zasadowego po lekko kwaśny. Różnice w wymaganiach występują często wśród gatunków w obrębie tego samego rodzaju np. Adonis, Allium, Asplenium, Gentiana, Hydrangea, Lillium, Paeonia, Rhododendron, i jest to zjawisko powszechne. Tolerancja pod względem odczynu nie zawsze jest tożsama z tolerancją na obecność węglanu wapnia. Rośliny lubiące wysoką zawartość wapnia zwane są kalcyfitami lub alkalokalcyfitami. Rośliny dolomitowe bytują na glebach o wysokiej zawartości węglanu wapnia i magnezu.

Białka są składnikami wszystkich żywych komórek, a ich nieustanna praca zapewnia prawidłowe funkcjonowanie całych organizmów. Naukowcy starają się zgłębić tajniki białek, aby jak najlepiej zrozumieć mechanizmy komórkowe, w tym te odpowiedzialne za procesy chorobowe. Z drugiej strony, białka są wykorzystywane jako leki (np. insulina), a dzięki swoim zróżnicowanym właściwościom znajdują zastosowanie także w przemyśle, np. spożywczym i chemicznym. Zarówno niektóre cele badawcze (coraz lepsze poznawanie białek), jak i praktyczne zastosowania przemysłowe wymagają uzyskania wyizolowanych białek, oczyszczonych od innych składników komórkowych. W trakcie zajęć opowiemy o tym, jak skłonić bakterie, by produkowały dowolne (nawet ludzkie) białko oraz zaprezentujemy wybrane metody, które naukowcy stosują na co dzień do otrzymywania białek, ich oczyszczania i podstawowej analizy. W trakcie lekcji  uczniowie będą również mogli w kilkuosobowych zespołach własnoręcznie przeprowadzić prostą procedurę eksperymentalną.

Słodkawe kwiaty funkii, pieprzne korzenie wiesiołka czy cierpkie owoce jarzębiny - wiele spośród roślin, na które na nie zwracamy uwagi przy codziennym przygotowaniu posiłków, mogłoby nas uchronić przed głodem czy brakiem witamin. Niektóre spośród nich jeszcze 100-200 lat temu były powszechnie użytkowane, inne są i dziś znane i cenione. Podczas spotkania poznamy niektóre z dzikich gatunków roślin jadanych dawniej i dziś w Polsce i krajach ościennych. Zastanowimy się dlaczego warto dbać o ich obecność w ekosystemach. Projekt edukacyjny „Ogrodowe odkrywanie, czyli jak zdobyć wiedzę o przyrodzie i z niej korzystać – ekologiczne spotkania z multimediami w tle w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego” jest współfinansowany przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie.

Jabłoń udomowiono około 10 tysięcy lat temu. W procesie udomawiania człowiek wytworzył liczne odmiany uprawne,któych liczbę określa się obecnie na ponad 10 tysięcy. Na terenie Polski drzewa owocowe w tym jabłonie uprawiano już w czasach pierwszych Piastów. Potem wraz z zakonnikami na teren Polski przybyły szlachetne odmiany jabłoni. Jedną z najstarszych uprawianych w Polsce odmian jabłoni jest ‘Aporta’. Mamy również swój wkład w hodowlę odmian jabłoni - ‘Kosztela’, ‘Ksawerówka’, ‘Pepinka Litewska’. W sadzie PAN Ogrodu Botanicznego zgromadzono 428 starych odmian jabłoni. Będą one ilustrowały opowieść o historii udomowienia i wykorzystywania tego gatunku przez człowieka. Dawne odmiany mają szczególną wartość jako źródło genów do wytwarzania nowych odmian, mają również ogromne znaczenie kulturowe. Poprzez przykład jabłoni chcemy zwrócić uwagę na proces postępującej erozji genetycznej i utratę różnorodności biologicznej. Coraz częściej do łask powracają stare odmiany drzew owocowych. Ogrodnicy poszukują starych odmian jabłoni i innych drzew, z ogrodów swoich dziadków. Skąd ten sentyment do owoców zapamiętanych z dzieciństwa? Dlaczego stare odmiany drzew owocowych są dziś nadal cenione? Ratuje się i kontynuuje uprawę starych drzew, które tu i ówdzie się zachowały. Ty również możesz przyczynić się do ochrony różnorodności biologicznej poprzez uprawę starych odmian jabłoni. Podzielimy się z Tobą sekretami  uprawy starych drzew owocowych!

W programie:

Historia udomowienia jabłoni 

"A jeśli chcesz jabłecznik zrobić". Przechowywanie, przetwórstwo i użycie kulinarne jabłek w dokumentacji historycznej.

Prezentacja starych odmian. Warsztaty z rozpoznawania odmian, szczepienia i pielęgnacji 

Podczas spotkania opowiemy o bezpieczeństwie pracy w laboratorium mikrobiologicznym, poznamy dobre i złe bakterie, zobaczymy jak można je hodować w laboratorium i jak wyglądają pod mikroskopem. Wykonamy również preparaty z ogórków kiszonych i jogurtu, poznając naszych sprzymierzeńców.

Gdy w drugiej połowie XX wieku J. Watson i F. Crick odkryli podstawowy element dziedziczności i nośnik informacji genetycznej - strukturę DNA, wypowiedzieli słowa "Odkryliśmy istotę życia...". DNA, czyli kwas deoksyrybonukleinowy, jest chemiczną makrocząsteczką, która w swojej budowie ma zapisane informacje dotyczące budowy organizmu. Występuje on zarówno u wirusów, bakterii, roślin, zwierząt oraz ludzi.  Celem zajęć jest zapoznanie uczniów z ogólną budową i właściwościami materiału genetycznego. Na wielu ciekawych przykładach dowiedzą się dlaczego każdy z nas jest inny – inaczej wygląda, rośnie, zachowuje się, a nawet choruje. W części praktycznej, uczniowie będą samodzielnie izolować DNA.

Baylab zaprasza na wyjątkową podróż do świata nauki! Już 30 września zapraszamy na warsztaty, podczas których dowiecie się: Czy w żołądku mamy cytrynę? W programie również wirtualna rzeczywistość - wycieczka po zakamarkach ludzkiego organizmu!

Uważa się, że poprawa warunków życia w krajach zachodnich ma związek ze zwiększoną liczbą zachorowań na choroby autoimmunizacyjne. Przyczyną takiego stanu może być zmniejszona ekspozycja na patogeny, w tym pasożyty. Dotychczasowe metody leczenia chorób o podłożu autoimmunizacynym nie są skuteczne. Jako jedną z obiecujących metod leczenia zaproponowano helmintoterapie. Zarażenie pasożytami hamuje rozwój stanu zapalnego, wywołanego nadreaktywnością na neutralne substancje. W tej chwili prowadzone są badania kliniczne z wykorzystaniem nicieni, natomiast mechanizm zjawiska pozostaje nieznany.

W trakcie zajęć uczestnicy zapoznają się w praktyce z techniką cyjanotypii, wykorzystującą światłoczułość soli żelaza, w której monochromatyczny obraz tworzony jest przez błękit pruski. Cyjanotypia jest techniką fotograficzną wynalezioną w 1842 r. i wykorzystaną przez Annę Atkins w pierwszej na świecie publikacji botanicznej ilustrowanej fotografiami. Uczestnicy zajęć wykonają cyjanotypy roślin oraz preparatów mikroskopowych techniką stykową. Dowiedzą się również jak współczesne metody obrazowania wykorzystywane są do dokumentacji i badań biologicznych.

Celem lekcji jest poznanie wybranych grup grzybów. Uświadomienie ogromnego zróżnicowania grzybów pod względem wyglądu zewnętrznego,  kształtu, wskazanie różnic, kształtowanie zachowań w środowisku leśnym, poznanie budowy grzybów kapeluszowych, podział grzybów na grupy.

Taniec, siłownia, basen, piłka nożna, tenis czy bieganie to tylko wybrane przykłady aktywności fizycznych goszczących w grafiku osób prowadzących zdrowy styl życia. Zastanawiałeś się kiedyś, co się dzieje w mięśniu podczas treningu? Dlaczego podczas ćwiczeń ze sztangą na Twoich rękach uwidaczniają się naczynia krwionośne, a nogi bolą na drugi dzień po serii przysiadów? Przybliżę Ci to krok po kroku. Skupimy się na potreningowych mikrourazach włókien mięśniowych oraz roli komórek macierzystych w procesie odbudowy tak uszkodzonej tkanki mięśniowej. Odpowiem na pytanie dlaczego na początku naszej przygody z siłownią znacznie szybciej budujemy siłę i masę mięśniową, jednak w miarę zaawansowania treningów ten mechanizm zwalnia.