Wieczór z nauką

Badania na temat przemocy ze względu na płeć (GBV) są ważnymi narzędziami do oceny skali przestępczości, zwłaszcza zjawiska przemocy. Pierwsze badanie IVAWS (International Violence Against Women Survey) stanowiło wyzwanie dla naukowców, organów ścigania i organizacji pozarządowych. Po IVAWS przeprowadzono badania dotyczące przemocy wobec kobiet prowadzone przez FRA (Fundamental Right Agency).

Obecnie realizowane jest bardziej wszechstronne badanie GBV. Obejmuje ono różne formy przemocy, od przemocy domowej po przemoc w pracy, w sieci, mobbing itp. GBV rozumiane jest jako przemoc uwarunkowana płcią (wobec kobiet i mężczyzn). Badanie zostało zorganizowane i sfinansowane przez Eurostat. Przeprowadzany został pilotaż w kilku krajach UE, w tym w Polsce, a badanie właściwe zakończone zostało w marcu tego roku  we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Podstawowym narzędziem GBV jest kwestionariusz ankiety. Pytania dotyczą intensywności różnych rodzajów i form przemocy wobec kobiet i mężczyzn. W interpretacji wyników należy zwrócić uwagę na różnice w postrzeganiu przemocy przez ofiary, a także różnice w raportowaniu. Różnice dotyczą także przyczyn, form i konsekwencji przemocy. Jest to poważny, aczkolwiek istotny problem badawczy. W prezentacji przedstawione zostaną wyniki uzyskanych badań.

W prezentacji zaprezentowane zostaną wyniki badań Koła Naukowego Psychologii Sądowej LexPsyche APS dotyczące problematyki efektywności wykonywania środków korekcyjnych wobec sprawców przestępstw agresywnych w zakładach karnych. Kluczowym bowiem zadaniem w podejmowanych przez państwo działaniach jest zarówno ochrona osób pokrzywdzonych przestępstwami, ale też i efektywna praca ze sprawcami czynów. Podkreślić należy również, że bez oddziaływań i pracy ze sprawcą nie jest w pełni skuteczna i możliwa pomoc jego ofierze.

W prezentacji przedstawione zostaną wyniki ewaluacji programu korekcyjno-edukacyjnego – Treningu Zastępowania Agresji ART. Badania zrealizowane zostały przy współpracy z Centralnym Zarządem Służby Więziennej i obejmowały eksperymentalne przeprowadzenie ww. oddziaływań na grupie losowo dobranych do badania mężczyzn, odbywających karę bezwzględnego pozbawienia wolności za przestępstwa o charakterze agresywnym (art. 156, art. 157, art. 158, art. 159, art. 280, art. 281, art. 282). Pięć lat po opuszczeniu przez skazanych zakładów karnych zweryfikowano ich powrotność do przestępstwa. W prezentacji przedstawione zostaną wyniki prowadzonych badań.

Wykład dotyczyć będzie współczesnego problemu, jakim są zachowania autoagresywne dzieci i młodzieży. Przybliżone zostaną przyczyny sięgania po autoagresję, rodzaje zachowań autodestrukcyjnych a także metody wsparcia dzieci i młodzieży, których wspomniany problem dotyka.

W trakcie warsztatów zaprezentujemy wyniki badania, które dotyczyło przemocy wobec osób LGBTQ+. Poruszymy tematy zarówno przemocy fizycznej, jak i psychicznej. W Polsce społeczność LGBTQ+ jest jedną z grup najbardziej narażonych na przemoc i odczuwanie stresu mniejszościowego. Zaprezentowane wyniki dokładnie omówimy oraz poddamy dyskusji.

Czym są superwulkany? Czy zagrażają ludziom? Gdzie w Europie można bezpiecznie odwiedzić czynne wulkany? Czym są lawiny piroklastyczne, czarne i białe smokersy oraz fumarole? Czy w Polsce można znaleźć wulkany? Na te i inne pytania związane z geologicznymi cudami natury odpowiedzą dr Dorota Salata z Instytutu Nauk Geologicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Bartłomiej Krawczyk, pasjonat i popularyzator wulkanów, autor bloga Wulkany świata. Podstawą do rozmowy będzie książka wulkanologa Robina George’a Andrewsa Superwulkany. Wybuchowe tajemnice Ziemi i innych planet wydana przez Wydawnictwo Bo.wiem. A pytania zada PAN Muzeum Ziemi.

O książce „Superwulkany. Wybuchowe tajemnice Ziemi i innych planet”

Kīlauea, Etna czy Fuji – wulkany jednocześnie fascynują i budzą strach. Erupcje, będące niezwykłymi spektaklami pirotechnicznymi, tworzą mieniące się szklane miasta na dnie oceanów i zamarznięte jeziora lawy na powierzchni Księżyca. Choć potrafią dokonać ogromnych zniszczeń, są nierozerwalnie związane z kształtowaniem się naszego świata.

Superwulkany to giganty, których erupcje są tysiące razy silniejsze niż wybuchy zwykłych wulkanów i mogą zmienić klimat oraz wygląd całej planety. Robin George Andrews przybliża nam to, co naukowcy już wiedzą o superwulkanach i wulkanach, a także pokazuje, jak wiele jeszcze jest do odkrycia. Dowiadujemy się, czym są lawiny piroklastyczne, czarne i białe smokersy oraz fumarole, z których wydobywają się trujące gazy. Autor sugestywnie opisuje najważniejsze erupcje wulkaniczne, które miały wpływ na losy wszechświata. Zabiera nas w emocjonującą wyprawę do różnych zakątków Ziemi, na Księżyc, Marsa i Wenus.

Superwulkany to barwny przewodnik po geologicznych cudach natury i opowieść o śmiałych, a czasem śmiertelnie niebezpiecznych wyczynach naukowców, którzy je badają. Przekonacie się, że wulkany są super!

Czy recesja lodowców, zanik morskiej pokrywy lodowej to jedyne znaczące zagadnienia związane ze zmianami klimatu w rejonach polarnych czy to dopiero początek jeszcze większych zmian i problemów? Krótka opowieść przy kawie i ciastkuo badaniach fiordów rejonów polarnych na przykładzie fiordu Hornsund na Spitsbergenie, gdzie zlokalizowana jest Polska Stacja Polarna Hornsund im. Stanisława Siedleckiego. 

Spotkanie poprowadzi dr hab. Mateusz Moskalik - z wykształcenia fizyk, w pracy oceanograf, z pasji polarnik i płetwonurek. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się na funkcjonowaniu i interakcjach między fiordami i lodowcami w rejonach polarnych oraz wpływie zmian klimatu na ten system. Uczestnik wielu wypraw naukowych na Svalbard, zimował w Polskiej Stacji Polarnej Hornsund.

Celem wykładu jest prezentacja wiedzy na temat możliwych konsekwencji doświadczeń traumatycznych w kontekście czynników podatności oraz aktualnych modeli rozumienia czynników powodujących rozwój zaburzeń po traumie w postaci PTSD, a także prezentacja form terapii o potwierdzonej naukowo skuteczności w pracy z tym zaburzeniem.

Zgodnie z obowiązującymi kryteriami diagnostycznymi DSM-5 i ICD-10/11 osoby które przeżyły doświadczenia o charakterze traumatycznym mogą rozwinąć zespół stresu pourazowego (PTSD).

Na wykładzie zostaną przedstawione dokładne kryteria diagnostyczne zespołu stresu pourazowego(PTSD) w kontekście praktycznych wskazówek dotyczących rozpoznawania zachowań dysfunkcyjnych po traumie w przypadku osób dotkniętych tym zaburzeniem.

Ponadto zostaną przedstawione metody terapii zgodne z wytycznymi WHO, NICE i APA dotyczące leczenia osób, które przeżyły doświadczenia o charakterze traumatycznym i rozwinęły zespół stresu pourazowego (PTSD).

Korzystanie z urządzeń cyfrowych prze małe dzieci (zanim nawet pójdą do szkoły podstawowej) staje się coraz popularniejsze. Według badań Brzdąc w sieci, w 2020 rok w grupie dzieci w wieku 5 i 6 lat aż 75% korzystało już z urządzeń takich jak smartfony czy tablety (głównie do oglądania bajek). Psychologów i pedagogów niepokoi jednak potencjalnie negatywny wpływ używania takich urządzeń na rozwój dzieci. Podczas spotkania zostaną omówione wyniki badań dotyczących korzystania z urządzeń cyfrowych mobilnych przez małe dzieci w Polsce. Zostaną także omówione rozwiązania dotyczące tego, co robić, na co zwracać uwagę, aby korzystanie było (potencjalnie) mniej szkodliwe. 

Od zarania dziejów ludzkości towarzyszą obiekty, zjawiska i zdarzenia zarówno pozytywne jak i negatywne. Już ludzie pierwotni posiadali wiedzę, że istnieją osobniki czy zjawiska nie tylko dobre, ale i złe. Odkrywali istnienie zarówno przyjemności z najedzenia się do syta czy zwycięstwa jak i zagrożeń niesionych przez zimno, głód, dzikie zwierzęta. Przeżywali pozytywne i negatywne emocje. Poszukiwali suchych jaskiń – dobrego miejsca do zamieszkania, mieli nadzieję na udane łowy i dobre plony – dużo pożywienia. Równocześnie unikali wrogów i drapieżników – tego, co złe i stanowiące zagrożenie. Dzieje się tak do dziś, nawet jeśli jaskinia stała się domem z ogrodem, a rolę drapieżników odgrywa groźba utraty dochodów. Co ciekawe, w zależności od okoliczności skupiamy się czasem bardziej na ryzyku i negatywnych aspektach, a w innych sytuacjach raczej na tym, co dobre, dające nam przyjemność.

O odmiennych rolach i funkcjach odgrywanych w naszym życiu przez to, co pozytywne i negatywne, w sposób nieco bardziej sformalizowany i usystematyzowany opowiada koncepcja asymetrii pozytywno-negatywnej zaproponowana przez Guido Peetersa i Janusza Czapińskiego.

Jeśli chcieliby Państwo poznać dokładniej tę koncepcję, wspiąć się po drabinie Cantrilla i dowiedzieć, dlaczego skupiamy się na niedostatkach projektu, który został odrzucony, za to planując wakacje w nowym miejscu spodziewamy się głównie przyjemności – zapraszam na spotkanie oko w oko z asymetrią pozytywno-negatywną w codziennym życiu.

Czy w tropikach jest zawsze gorąco? Jak tropiki wpływają na pogodę i klimat w Europie? Czy to, co się dzieje w Indonezji, możemy odczuć w Polsce? Jakie ekstrema pogodowe nawiedzają mieszkańców Indonezji? Czy można je przewidywać? Kiedy najlepiej odwiedzić Indonezję oraz jak zrobić to przyjaźniej dla środowiska? Na te i inne pytania odpowie Beata Latos - meteorolog tropikalny, badaczka ekstremów pogodowych w Indonezji.

Prelegentka: Beata Latos - doktorantka w Zakładzie Fizyki Atmosfery IGF PAN. Zajmuje się meteorologią tropikalną, jej obszarem badań jest głównie Indonezja. Badaczka ekstremów pogodowych - powodzi, cyklonów tropikalnych, ulewnych deszczy. Przygląda się temu, jaki wpływ mają atmosferyczne fale tropikalne na powstawanie takich zjawisk. Działaczka na rzecz ochrony środowiska, joginka.

Wykład pt. "Czy dźwięki mają kształty? Co efekt kiki-buba mówi o ikoniczności dźwięków" skupia się na fascynującej kwestii związanej z relacją między dźwiękiem a jego potencjalną formą wizualną. Podczas tego wykładu zgłębimy pojęcie ikoniczności dźwięków, a także przyjrzymy się konkretnemu przykładowi efektu kiki-buba.

Rozpoczniemy od wprowadzenia do pojęcia ikoniczności, które odnosi się do podobieństwa między wyrażeniem językowym a tym, co reprezentuje. W przypadku dźwięków, ikoniczność dotyczy możliwości, że dźwięk może w pewien sposób odzwierciedlać swoje brzmienie za pomocą formy, kształtu lub struktury.

Skoncentrujemy się na interesującym eksperymencie znanym jako efekt kiki-buba. Ten eksperyment polega na pytaniu uczestników, które z dwóch fikcyjnych słów, "kiki" i "buba", najlepiej pasuje do wizualnej reprezentacji dwóch nieregularnych kształtów. Zaskakująco duża liczba osób wybiera "kiki" dla ostrego, punktowatego kształtu, podczas gdy "buba" jest wybierane dla zaokrąglonego kształtu. Ten eksperyment sugeruje, że istnieje pewne nieświadome skojarzenie między dźwiękami a wizualnymi formami, które ma uniwersalne podłoże.

Zaprezentowane zostają różne wyjaśnienia dotyczące efektu kiki-buba oraz jego implikacje dla wiedzy na temat ewolucji języka.