Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN
| Typ | Tytuł | Opis | Dziedzina | Termin |
|---|---|---|---|---|
| Spotkanie festiwalowe | Mikroświat na naszej skórze – bakterie skórne: pasażer na gapę czy przyjaciel? |
Skóra człowieka, tworzy barierę oddzielającą nasz organizm od środowiska i jego szkodliwych czynników, ale umożliwia ciągły intensywny kontakt ze światem zewnętrznym poprzez zakończenia nerwowe. Ma przy tym bardzo złożoną, niejednorodną powierzchnię, dochodzącą do 1.5-2 m2. I choć na pierwszy rzut oka wydaje się być pustynią, w rzeczywistości, gdy przyjrzeć się jej pod mikroskopem, jest zasiedlona przez miliony mikroorganizmów, takich jak bakterie, wirusy, grzyby i mikroorganizmy eukariotyczne. Mikroświat na skórze tworzy bardzo zróżnicowana grupa bakterii współżyjąca w pewnej równowadze. Ta krucha równowaga dotyczy zarówno harmonijnego współistnienia różnych gatunków mikroorganizmów na tym samym obszarze, ale także ich współżycia z komórkami naszego organizmu. Mikroorganizmy zasiedlające naszą skórę nie powinny być traktowane jak pasażerowie na gapę czy intruzi, a raczej jako sąsiedzi tworzący z nami jedną wspólnotę. Biorą one czynny udział w utrzymaniu homeostazy skóry i jej funkcji jako bariery immunologicznej, stałego pH skóry oraz chronią przed kolonizacją bakteriami patogennymi. Kiedy równowaga mikrobiomu skórnego zostaje zaburzona, skóra znajduje się w stanie tzw. dysbiozy. Przyczyną powstawania takiego zaburzenia jest wpływ środowiska na skórę, stosowanych produktów pielęgnacyjnych, dieta. Brak prawidłowego składu mikrobiomu prowadzi do wielu chorób, takich jak atopowe zapalenie skóry, łuszczyca, świerzbiączka guzkowata czy liszajec. W przypadku wielu z tych chorób skórnych, oprócz łagodzenia stanu zapalnego i swędzenia, stosuje się coraz częściej nowoczesne terapie celowane modulujące skład mikroflory skóry, tak jak np. stosowanie prebiotyków, probiotyków i postbiotyków, przeszczepy bakterii skórnych z jednego fragmentu ciała na drugi czy stosowanie środków wymierzonych wyłącznie w bakterie patogenne, np. enzybiotyków. Rozwój bardzo specyficznych leków antybakteryjnych eliminujących tylko niekorzystne bakterie bez usuwania pozostałych bakterii mających dobry wpływ na naszą skórę trwa już od wielu lat. Enzybiotyki stanowią nowoczesną i bezpieczną alternatywę dla terapii antybiotykowych, nie przyczyniają się do rozwoju antybiotykoodporności i zanieczyszczenie środowiska antybiotykami. |
Nauki medyczne |
|
| Spotkanie festiwalowe | Trauma w genach – jak doświadczenia kształtują nasz epigenom i co możemy z tym zrobić |
Pojęcie traumy międzypokoleniowej odnosi się do zjawiska, w którym skutki traumatycznych wydarzeń doświadczonych przez jedną generację mogą wpływać na zdrowie psychiczne i fizyczne ich potomstwa. Po raz pierwszy zostało ono opisane w 1967 roku przez Vivian Rakoff, która zaobserwowała wzrost częstości występowania zaburzeń psychicznych u dzieci ocalałych z Holokaustu. Jak to możliwe? Badania pokazują, że doświadczenia takie jak wojny, przemoc czy katastrofy mogą powodować zmiany w ekspresji genów – bez zmiany samego DNA – poprzez mechanizmy epigenetyczne. Te zmiany (tzw. modyfikacje epigenetyczne) mogą być przekazywane kolejnym pokoleniom, nawet jeśli potomkowie nie doświadczyli traumy bezpośrednio. Jednym z kluczowych mechanizmów mogących odpowiadać, że proces dziedziczenia traumy jest metylacja DNA, która wpływa na to, jak „aktywny” jest dany gen. Na przykład, dzieci kobiet będących w ciąży podczas ludobójstwa w Rwandzie, wykazywały wyższy poziom zaburzeń lękowych i depresji oraz zmiany we wzorcu metylacji w genach odpowiedzialnych za reakcje na stres. W czasie wykładu poruszane zostanie również kwestia biologicznej roli powstawania modyfikacji epigenetycznych. Czy zmiany te zawsze są jednoznacznie negatywne? Nowe badania pokazują także, że stres może wpływać nie tylko na komórki rozrodcze matki ale również ojców – poprzez tzw. pęcherzyki zewnątrzkomórkowe (EV), przekazywane są informacje o stresie do plemników. Zmiany te zostały udokumentowane w badaniach nad mikroRNA plemników. W trakcie wykładu przyjrzymy się również roli psychoterapii w kształtowaniu epigenomu. Leczenie zaburzeń takich jak PTSD (zespół stresu pourazowego) czy osobowość podtypu granicznego (ang. borderline personality disorder) może prowadzić do „odwrócenia” zmian epigenetycznych, co pokazuje potencjał psychoterapii nie tylko w leczeniu objawów, ale także do biologicznego „usuwania” śladów traumy i kształtowania zdrowia psychicznego przyszłych pokoleń. |
Nauki medyczne |
|
| Spotkanie festiwalowe | Tajemnice wewnętrznego zegara: jak cykl dobowy wpływa na nasz mózg |
Czy czujesz się zmęczony, mimo że spałeś jak niemowlę? A może masz kłopoty ze skupieniem się, waga ani drgnie, a nastroje szaleją? Winowajcą może być Twój wewnętrzny zegar biologiczny! W dzisiejszym świecie, w którym sztuczne światło, jet lag oraz ekrany smartfonów i telewizorów dominują nad naturalnym rytmem dnia i nocy, nasze organizmy są bardziej rozregulowane niż kiedykolwiek. Ten wykład to podróż w głąb niewidzialnych mechanizmów, które kontrolują niemal każdą komórkę naszego ciała. Wspólnie odkryjemy, jak działa rytm dobowy. Omówimy dlaczego zaburzenia rytmu dobowego to coś więcej niż tylko problem ze snem. Porozmawiamy o zaskakujących powiązaniach między rozregulowanym zegarem biologicznym a poważnymi chorobami układu nerwowego takimi jak Depresja, choroba Alzheimera czy nawet Zaburzenia ze Spektrum Autyzmu. Zrozumienie subtelnych powiązań pomiędzy wewnętrznym zegarem biologicznym, wpływem na nasz mózg, a także cały organizm, to pierwszy krok do odzyskania kontroli nad własnym zdrowiem. Dowiesz się, jakie są najczęstsze "rozpraszacze" naszego zegara biologicznego i co możemy zrobić, aby ponownie zsynchronizować nasze ciało z naturalnym rytmem życia. Omówione zostaną najnowsze odkrycia naukowe związane z zaburzeniami zegara biologicznego i chorobami układu nerwowego, a także przedstawione będą obecnie dostępne strategii wsparcia. Porozmawiamy o praktycznych rozwiązaniach, które mogą pomóc w harmonizacji rytmu dobowego, poprawie jakości snu i codziennego funkcjonowania zarówno w zdrowiu jak i chorobie. |
Nauki medyczne |
|
| Spotkanie festiwalowe | Bestia i piękna – o gąsienicach, poczwarkach i … motylach |
Czy możesz samodzielnie wyhodować motyla? Skąd biorą się jaja, gąsienice i poczwarki? Jak je znaleźć i co one robią, by Ci się nie udało? Będzie kolorowo, inspirująco i naukowo. Poznasz gatunki te „nasze”, które mijają Cię w drodze. Opowiem także i o tych, których ja jeszcze nie widziałem na żywo. Dowiesz się co możesz zrobić, by metamorfozę motyla zobaczyć na własne oczy? Jak przyciągnąć i odstraszyć motyle? Będzie to wiedza o rodzimej faunie, tej co za dnia lata i tej co ćmami jest zwana – bo to też motyle. Ponadto jak to po wakacjach bywa o „zagranicy” też coś wspomnę. Aby nie było zbyt słodko na koniec odrobina goryczy, będzie garść wiedzy o tym, jak giną motyle i co możemy zrobić, by temu zaradzić.
|
Nauki biologiczne |
|
| Spotkanie festiwalowe | Mysz w depresji? Czego mogą nauczyć nas zwierzęce modele tej choroby? |
Depresja, najczęstsza choroba psychiczna na świecie, jest na tyle złożona, że jej mechanizmy wciąż nie są w pełni poznane. W badaniach nad jej przyczynami i skutecznymi terapiami istotną rolę odgrywają modele zwierzęce, zwłaszcza myszy i szczury. Dzięki nim naukowcy mogą analizować wpływ czynników genetycznych i środowiskowych oraz leków na funkcjonowanie układu nerwowego. Choć nie mamy pełnego wglądu w to, jak zwierzęta odczuwają stres i depresję, to wiele objawów można odnosić do odczuwanych przez ludzi. Wykład przybliży, jak wygląda praca w laboratorium i jakie odkrycia zawdzięczamy "smutnym myszom". |
Nauki medyczne |
|
| Spotkanie festiwalowe | Pysznej kapucziny życzę – dlaczego Włosi piją cappuccino tylko do południa? |
Każda kultura ma typowe dla siebie wzorce i rytuały. Wiele z nich dotyczy spożywania posiłków. Choć dziś z łatwością podważamy wzorce kulturowe, część z nich jest wynikiem wielopokoleniowych obserwacji, a więc nie bierze się znikąd. Przykład włoskiego napoju kawowo-mlecznego jest dobrym punktem wyjścia dla rozważań o tym, dlaczego faworyzujemy pewne składniki żywności nad inne. Omówiona zostanie kwestia własnych preferencji smakowych – dlaczego ktoś uwielbia brokuły, a ktoś inny nienawidzi kolendry? Przedstawiona zostanie różnica między nietolerancją a alergią pokarmową. Intelektualne cappuccino wypijemy na skrzyżowaniu szlaków, gdzie archeologia spotyka się z ewolucją, a antropologia z fizjologią. |
Nauki medyczne |
|
| Spotkanie festiwalowe | Kryminalne zagadki IMDiK |
Weź udział w warsztatach „Kryminalne zagadki IMDiK” i odkryj, jak nauka pomaga rozwiązywać zagadki! Poznaj techniki analizy DNA, naucz się rozpoznawać odciski palców i połącz dowody niczym prawdziwy śledczy W instytucie doszło do tajemniczej kradzieży. Łupem padły tajne wyniki badań. Sprawa wstrząsnęła środowiskiem naukowym – dostęp do laboratorium miało zaledwie kilka osób, a w pobliżu miejsca przestępstwa znaleziono fragmenty materiału biologicznego oraz odciski palców. Na miejsce zostaje wezwany zespół młodych badaczy – uczestników warsztatów – których zadaniem będzie wskazanie sprawcy na podstawie dostępnych poszlak i zastosowania podstawowych technik kryminalistycznych. Warsztaty rozpoczynają się krótkim wprowadzeniem teoretycznym, podczas którego uczestnicy poznają podstawy analizy DNA, technik elektroforezy, a także metod identyfikacji odcisków palców. Omówione zostają również przykłady praktycznego wykorzystania biotechnologii w rozwiązywaniu przestępstw – od analizy śladów biologicznych po profilowanie genetyczne. Następnie uczestnicy zostają podzieleni na zespoły dochodzeniowe i otrzymują „kartę sprawy” – fikcyjny opis miejsca przestępstwa, sylwetki podejrzanych oraz próbki dowodów. W części praktycznej uczestnicy wykonują symulację elektroforezy DNA: porównują wzory „próbki z miejsca zbrodni” z profilami DNA podejrzanych (przy użyciu przygotowanych modeli papierowych lub barwników). Dodatkowo uczą się pobierać odciski palców i analizować ich wzory, porównując je z zabezpieczonym odciskiem z miejsca zdarzenia. Każdy zespół analizuje poszlaki, łączy fakty i wskazuje sprawcę. Uzasadnienie decyzji musi opierać się na danych biologicznych oraz logicznym rozumowaniu. Na zakończenie warsztatów odbywa się wspólne omówienie wyników, podsumowanie zdobytej wiedzy oraz krótkie wprowadzenie do zaawansowanych technik kryminalistycznych wykorzystywanych we współczesnej biotechnologii (m.in. analiza STR, PCR, sekwencjonowanie DNA). Warsztaty rozwijają umiejętność pracy zespołowej, krytycznego myślenia i analizowania danych biologicznych. Dzięki połączeniu elementów nauki i zabawy uczestnicy nie tylko poznają fascynujący świat biotechnologii, ale także odkrywają, jak nauka może pomagać w rozwiązywaniu realnych problemów. Uwaga! Warsztaty dla osób w wieku 15-19 lat. Obowiązują zapisy (dostępne na imdik.pan.pl we wrześniu). |
Nauki medyczne |
|
