biologia

Prowadzący wykład przedstawi zagadnienia dotyczące anatomii ssaków i ptaków na podstawie zestawu obrazów radiologicznych.  Wykład będzie szczególnie interesujący dla uczniów techników weterynaryjnych i innych szkół ponadgimnazjalnych zainteresowanych anatomią zwierząt.

Już od 20 lat we wrześniu Instytut Badawczy Leśnictwa aktywnie włącza się w organizację Festiwalu Nauki. Jak co roku zwieńczeniem tygodnia festiwalowego będzie PIKNIK RODZINNY, który od lat cieszy się dużą popularnością wśród dzieci, młodzieży i osób dorosłych. Co roku w Pikniku bierze udział ok. 100-150 osób spragnionych kontaktu z przyrodą.

W ramach spotkania weekendowego przewidujemy wycieczki po lesie wraz z edukatorami oraz konkursy i quizy dla dzieci i dorosłych. Na zakończenie Pikniku tradycyjnie przewidziane jest pieczenie kiełbasek na ognisku.

W programie m.in.:

1. "Co możesz zrobić z drewna?" Zrób to sam: domino, medal, zwierzaki-patyczaki.

2. "Od nasionka do deseczki”: Gry, zabawy terenowe, zagadki logiczne nawiązują do cyklu życiowego drzewa i jego różnorodnego, „drugiego” życia w lesie i w produktach wykonanych z drewna. W trakcie zabaw dzieci prześledzą rozwój drzewa od powstania sadzonki, przez jej wzrost, proces rozmnażania, starzenia się do uzyskania surowca drzewnego. 

3. Jakie to drewno? Uczestnicy zajęć otrzymają różne próbki drewna polskich gatunków drzew. Będzie można wziąć do ręki drewno, obejrzeć, spróbować zgadnąć, co to za gatunek. Dowiedzieć się kilku ciekawostek o tym drewnie.

4. "Po głosach i piórach rozpoznacie ich!". Uczestnicy w formie quizu będą mogli wykazać się znajomością gatunków ptaków (nie tylko leśnych).

5. "Poznaj świat hub". Podczas krótkiej wędrówki po okolicznych lasach spróbujemy odnaleźć przynajmniej kilka gatunków grzybów saprofitycznych i pasożytniczych wystęujących na żywych drzewach.

Wszyscy na co dzień stykamy się z ogromną liczbą bakterii dobrych i takich, których nie lubimy. Czy wiesz, że dobre bakterie są spożywane praktycznie codziennie? Codzienne też spożywasz produkty powstałe dzięki nim – bakteriom mlekowym. Są to produkty mleczne, ale nie tylko. Podczas spotkania z nami dowiesz się, jakie bakterie pomagają ulepszać żywność i które produkty z Twojej lodówki dzięki nim powstają.

Zajęcia mają na celu przybliżenie zagadnień związanych z metabolizmem komórkowym. Po omówieniu podstaw oddychania komórkowego, uczestnicy zagrają w autorską grę planszową, dzięki której utrwalą sobie najważniejsze pojęcia z biochemii dotyczących szlaków metabolicznych.

Wystawa unikatowych i mało znanych zdjęć przyrodniczych najsławniejszego polskiego fotografa przyrody Włodzimierza Puchalskiego pt. „Werki Włodzimierza Puchalskiego” wraz z filmem i prezentacją audiowizualną opisującą w wersji sfabularyzowanej tematykę fotografii lub też zobrazowane sytuacje.

Botaniczno-kulinarne warsztaty dla najmłodszych opowiadające o warzywach strączkowych. Uczestnicząc w nich dzieci dowiedzą się skąd pochodzą fasola, groch, ciecierzyca czy fistaszki. Powiemy o tym jaką drogę musiały pokonać te warzywa nim dotarły na nasze stoły a także dlaczego warto je jeść. Opowiemy co rośliny strączkowe dają naszemu organizmowi i jakie mają wartości odżywcze. Pokażemy jak wygląda życie fasoli od nasiona aż do dużej rośliny i każde dziecko będzie mogło zaobserwować ten proces zabierając doświadczalny słoik z fasolką do domu. Wykorzystamy te magiczne strączki w kuchni, przygotowując z dziećmi małą przekąskę z użyciem, któregoś z warzyw. Przekonamy się jak piękne i ciekawe są nasiona warzyw strączkowych, które posłużą nam jako inspiracja do działań twórczych.

Leki roślinne to najstarsze medykamenty ludzkości. Zioła znano zarówno w małych wioskach, jak i na dworach władców. Od tysięcy lat służyły do przygotowania różnego rodzaju leków, a osoby znające ich właściwości i umiejące się nimi posługiwać były szczególnie cenione i szanowane w społeczeństwie. Nierzadko właściwości roślin były wykorzystywane w celach innych niż lecznicze, nie zawsze zgodnych z normami społecznymi i moralnymi. W niektórych przypadkach wiązano je z magią i nadprzyrodzonymi mocami, co miało swoje konsekwencje społeczne i prawne. Sytuacja zmieniła się, gdy zioła i leczenie nimi stało się domeną mnichów i mniszek, którzy także mieli ogromny wpływ na rozwój ich uprawy w przyklasztornych ogrodach i rozwój botaniki.

W Ogrodzie Botanicznym rośnie wiele znanych i cenionych ziół. Tymczasem wiele gatunków przedstawia swoją wartość magiczną również od strony botanicznej, i właśnie ze względu na swą ciekawą anatomię i morfologię stanowiły zagadkę dla człowieka w przeszłości i budziły jego zainteresowanie. Zainteresowanie było na tyle silne, że próbował leczyć nimi swoje niedomagania. Wśród nich np., miłorząb chiński o dichotomicznie rozgałęzionych nerwach liści, przypominający człowieka korzeń mandragory, aromatyczny arcydzięgiel litwor o ogromnych baldachokształtnych kwiatostanach, majestatyczne magnolie o spiralnie zbudowanych kwiatach, wytrzymująca ekstremalne warunki wysokich gór kosodrzewiny, zakwitający zimą i na przedwiośniu oczar wirginijski, i wiele, wiele innych. Dziś wiele tych niezwykłych roślin spotykamy w herbatkach, suplementach diety, kosmetykach i preparatach ziołowych.

Celem zajęć jest przedstawienie dzieciom przystowowań kilku gatunków zwierząt żyjących w Polsce do zmiany warunków klimatycznych. Omówione zostaną m.in. procesy odpowiedzialne za wytworzenie odpowiednich przystosowań do zmian warunków pogodowych.

Wbrew obiegowym opiniom, rośliny nie są pozbawione zdolności do poruszania. Wręcz przeciwnie, czasem ruchy roślin są bardzo dynamiczne. W trakcie pokazu zobaczą Państwo przykłady ruchów roślin, a my postaramy się wyjaśnić, jakie mechanizmy są za nie odpowiedzialne.

Owady są najliczniejszą grupą zwierząt na naszej planecie. I choć spotykamy się z nimi niemal każdego dnia naszego życia, wciąż mało o nich wiemy.

Podczas zajęć wartsztatowych młodzież szkolna będzie mogła poznać i te najpospolitsze, jak biedronkę czy trzmiela, i całkiem niepospolite, takie jak modliszka czy nadobnica alpejska. Każdy z nich ma zaskakujące zachowania, specyficzną dietę, czasem inną dla dorosłych, a inną dla larw, i ubarwienie, które ma ściśle określone funkcje. Zaskakujący jest również ich rozwój osobniczy. Niektóre larwy zupełnie nie przypominają osobników dorosłych, a niektóre tylko nieznacznie się od nich różnią. A w dodatku, choć małe, owady są najliczniejszą grupą zwierząt i mają wielkie znaczenie dla naszej przyrody. 

Poznaj zjawisko fluorescencji, zobacz jak działają neurony, ułóż model mózgu i poznaj funkcje jego struktur. Gra śledcza - odnalezienie „zaginionego szczura” (zbieranie śladów, izolacja DNA, identyfikacja osobnika). Poznaj życie mrówek. Kącik plastyczny.

Niekiedy w laboratorium dochodzi do pomyłek. Na przykład zdaża się, przez nieuwagę, zamienić próbki. Są jednak metody, dzięki którym można łatwo rozróżnić jedną próbkę DNA od innej. Śledztwo w laboratorium nie będzie miało na celu znalezienia winnego, ale upewnienie się z jaką próbką DNA mamy do czynienia. Przeporwadzenie takiego śledztwa w laboratorium wymaga zastosowania podstawowych, szeroko stosowanych w laboratoriach na świecie, technik biologii moleularnej. 

Dzieci poznają ogólne zasady budowy ciała zwierzęcia oraz ciekawe przystosowania ewolucyjne kości związane z trybem życia. W przystępny, a niekiedy zabawny sposób przedstawione zostaną cechy anatomiczne szkieletu wybranych gatunków zwierząt domowych i dzikich. Wszystkie pytania traktujemy poważnie i postaramy się na nie odpowiedzieć. Dlaczego żyrafa ma  długą szyję, czy łopatką można skopać ogródek, czy miednica jest dziurawa, co ma w nosie świnia, kto śpi na stojąco, czy krowa ma ręce, dlaczego trudno złapać zająca?... Te i wiele innych tajemnic odkryjemy wspólnie z naszymi młodymi gośćmi.

Myśląc pingwin oczyma wyobraźni widzimy biało-czarne zwierzę, żyjące pośród ogromnej ilości śniegu i lodu. Cały szereg przystosowań pozwolił tej grupie ptaków na życie w skrajnie niesprzyjających warunkach, jakimi cechuje się biegun południowy. Lecz spośród około dwudziestu gatunków pingwinów, które żyją na Ziemi, zaledwie cztery z nich spotkamy na największej lodowej pustyni świata. Reszta gatunków występuje na subantarktycznych wysepkach lub wybrzeżach Ameryki Południowej, Afryki Południowej, Australii i Nowej Zelandii. I co ciekawe – pingwinów nie spotkamy na północ od równika. Opanowały bowiem półkulę południową. Podczas wykładu ornitologa Pawła Pstrokońskiego poznamy świat pingwinów – ptaków, które „latają” pod wodą, wytrzymują rekordowe mrozy (dochodzące do minus sześćdziesięciu stopni Celsjusza), rozmnażają się zimą i są blisko spokrewnione z… albatrosami, jednymi z najlepszych lotników na Ziemi.

Warsztaty skierowane są do uczniów szkoły podstawowej (klasy 1-3). Dzieci będą mogły dowiedziać się jak wygląda las naturalny a jak las gospodarczy i na czym polaga różnica między nimi, a także poznać mieszkańców martwego drewna i ich role w środowisku. Uzyskana wiedza przyda im się w drugiej części zajęć oraz podczas spaceru po Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawsiego.

W związku z tym, że część zajęć odbywać się będzie na powietrzu prosimy aby dzieci były odpowiednio ubrane.

Regeneracja to niezwykły proces prowadzący do odbudowy prawidłowej struktury mięśni szkieletowych, po uszkodzeniu mechanicznym lub wynikającym z miopatii. Podczas wykładu zostaną zaprezentowane najnowsze doniesienia naukowe dotyczące regeneracji mięśni i badań nad wspomaganiem tego procesu oraz mobilizacji komórek macierzystych do uszkodzonej tkanki.

Na ogół uważamy, że substancje naturalne są lepsze i bezpieczniejsze niż te otrzymywane syntetycznie. Czy tak jest zawsze? Bywa, że produkty syntezy chemicznej to mieszaniny izomerycznych substancji o znacznie gorszych właściwościach niż związki naturalne, czyli takie wyizolowane bezpośrednio z surowców roślinnych czy zwierzęcych. Czasem jednak synteza chemiczna prowadzi do otrzymania substancji o lepszej biodostępności i słabszych działaniach niepożądanych. Tak stało się w przypadku wielu znanych cytostatyków pochodzenia roślinnego. Przykłady różnych substancji pochodzenia naturalnego i ich syntetycznych odpowiedników lub pochodnych dostarczają argumentów zarówno miłośnikom „czystej natury”, jak i zwolennikom nowych technologii chemicznych i biomedycznych.

ZOO w powiększeniu, czyli jak rzeczy dobrze nam znane wyglądają pod binokularem lub mikroskopem. W programie oglądanie różnych preparatów zwierzęcych jak pióra, łuski, fragmenty skór, włosy, skrzydełka owadów, wylinki węży itp. Zajęcia rozpoczną się od poszukiwania materiałów badawczych, zbierania sierści, pancerzyków, wylinek, piór itp. Znaleziska zostaną poddane starannym oględzinom pod binokularami i mikroskopem. Postaramy się wywnioskować na podstawie wyglądu poszczególnych preparatów jaki związek mają konkretne cechy ich budowy z funkcją i wykorzystaniem przez określone zwierzę. W czasie zajęć uczniowie obejrzą prezentacje multimedialną dotyczącą pokrycia ciała - "ubrań zwierzęcych" i spełnianych przez nie funkcji.  Uczestnicy zajęc będa mieli możliwość sporządzenia dokładnych rysunków obserwowanych preparatów i sporządzenia notatek, które pomogą im w wypełnieniu podsumowującej zajęcia karty pracy.

Postęp techniki i wiedzy stwarza możliwości przekraczania granic, które jeszcze jakiś czas temu wydawały się nieosiągalne. Cały czas dążymy do świadomego kontrolowania złożonych procesów biologicznych. Należą do nich również te, które regulują długość naszego życia. Czy współczesna wiedza pozwala zatem na zapewnianie nam długowieczności z zachowaniem dobrego zdrowia ? Na ile zbliżyliśmy się do rozwiązania tej zagadki?  W trakcie wykładu przedstawiony zostanie aktualny stan wiedzy dotyczący biologicznych podstaw długowieczności i starzenia oraz możliwości jakie daje współczesna nauka na jej wykorzystanie.

Białka są składnikami wszystkich żywych komórek, a ich nieustanna praca zapewnia prawidłowe funkcjonowanie całych organizmów. Naukowcy starają się zgłębić tajniki białek, aby jak najlepiej zrozumieć mechanizmy komórkowe, w tym te odpowiedzialne za procesy chorobowe. Z drugiej strony, białka są wykorzystywane jako leki (np. insulina), a dzięki swoim zróżnicowanym właściwościom znajdują zastosowanie także w przemyśle, np. spożywczym i chemicznym. Zarówno niektóre cele badawcze (coraz lepsze poznawanie białek), jak i praktyczne zastosowania przemysłowe wymagają uzyskania wyizolowanych białek, oczyszczonych od innych składników komórkowych. W trakcie zajęć opowiemy o tym, jak skłonić bakterie, by produkowały dowolne (nawet ludzkie) białko oraz zaprezentujemy wybrane metody, które naukowcy stosują na co dzień do otrzymywania białek, ich oczyszczania i podstawowej analizy. W trakcie lekcji  uczniowie będą również mogli w kilkuosobowych zespołach własnoręcznie przeprowadzić prostą procedurę eksperymentalną.

Krew u ssaków oraz hemolimfa u owadów, pomimo różnic w budowie pełnią bardzo podobne funkcje w organizmie. We krwi wyróżnia się trzy typy komórek: erytrocyty (krwinki czerwone), leukocyty (krwinki białe) oraz trombocyty (płytki krwi). Główną rolą erytrocytów jest transport tlenu w organizmie. Nie mają one jądra komórkowego, a charakterystycznym białkiem dla nich jest hemoglobina. Właśnie to białko sprawia, że krew ssaków ma kolor czerwony. Leukocyty biorą udział w reakcjach obronnych organizmu przed infekcją Niektóre z nich potrafią wchłaniać chorobotwórcze bakterie, wirusy oraz grzyby, inne natomiast wytwarzają szereg substancji, które mobilizują układ immunologiczny. Trombocyty odpowiadają za krzepnięcie krwi. Wszystkie komórki krwi zawieszone są w płynie zwanym osoczem, który stanowi ok 55% objętości. Hemolimfa owadów ma kolor jasno-żółty. Zawiera w swoim składzie komórki nazywane hemocytami charakteryzujące się różnorodnością form morfologicznych. Hemolimfa pełni wiele funkcji: jest rezerwuarem wody, rozprowadza składniki pokarmu, przenosi produkty przemiany materii, transportuje hormony i enzymy, neutralizuje substancje toksyczne, bierze udział w procesach krzepnięcia i gojeniu ran, chroni organizm przed infekcjami.

Uczestnicy zajęć samodzielnie przygotują preparaty mikroskopowe z krwi ssaków oraz hemolimfy róznych gatunków owadów. Zostaną one utrwalone oraz zabarwione przy pomocy metody Pappenheima. Uczniowie samodzielnie pobiorą hemolimfę z wybranych owadów (larw i osobników dorosłych). Barwione rozmazy będą oglądane pod mikroskopem, co pozwoli porównać komórki krwi z hemocytami. Zajęcia praktyczne będą poprzedzone krótką prelekcją obejmującą zagadnienia teoretyczne oraz instrukcję wykonania doświadczenia.

Innowacyjność, odwaga myślenia, wychodzenie poza schematy - takimi wartościami kierujrmy sie w Baylab. 1 paxdziernika zapraszamy wszystkich miłośników nauki na warsztaty, na którym dowiecie się: Czym jest krew i z czego się składa? Jak jest zbudowane i jak pracuje nasze serce? Dlaczego należy unikać miażdżycy?

Goście będą mieli okazję dowiedzieć się w jaki sposób prawidłowo złożyć trójwymiarowy model mózgu i dowiedzą się jakie funkcje pełnia poszczególne jego elementy.

Wśród roślin strączkowych są liczne gatunki o dużym znaczeniu użytkowym. Groch zwyczajny, ciecierzyca pospolita i soczewica jadalna należą do grupy najstarszych roślin uprawnych. Historia ich upraw rozpoczęła się na Bliskim Wschodzie około 9 tysięcy lat temu. Równie stare są uprawy fasoli zwykłej na terenie Ameryki Południowej.

Ci odwieczni towarzysze człowieka stali się nie tylko stałym składnikiem naszej diety, ale także nieodłącznym elementem kultury. Na wykładzie omówione zostaną biblijne teksty  dotyczące roślin należących do szeroko rozumianej rodziny motylkowatych, takich jak groch, bób, ciecierzyca i soczewica oraz akacja, judaszowiec, kozieradka, strączyniec i szarańczyn. Podjęta zostanie również próba wyjaśnienia związku pomiędzy historią uprawy i własnościami biologicznymi roślin strączkowych a ich obecnością w bajkach: „Księżniczka na ziarnku grochu” Christiana Andersena, „Kopciuszek” braci Grimm i w starej angielskiej baśni „Jaś i magiczna fasola”. Słuchacze będą mogli poznać pochodzenie kilku polskich zwyczajów ludowych i powiedzeń (np. „zadać komuś bobu”, „rzucać grochem o ścianę” i „groch z kapustą”).

Uczestnicy spotkania dowiedzą się także, co roślinom strączkowym zawdzięcza współczesna nauka. Jaki jest związek pomiędzy barwą kwiatów grochu a prawami Mendla, mającymi fundamentalne znaczenie dla rozwoju genetyki? I wreszcie: co ma soczewka do soczewicy? Tego dowiedzą się Państwo na wykładzie!