biologia

"Bez roślin, nie ma życia. Funkcjonowanie planety, i nasze przetrwanie zależy od roślin. Naszą wspólną wizją jest zrównoważona przyszłość, gdzie działalność człowieka wspiera różnorodności świata roślin i gdzie z kolei różnorodność świata roślin wspiera i poprawia dobrobyt ludzkości". Ta przewodnia sentencja Globalnej Strategii Ochrony Świata Roślin, opartej na Konwencji o Różnorodności Biologicznej, podkreśla znaczenie świata roślin w życiu człowieka.Tempo wymierania gatunków przybrało bezprecedensowy wymiar, głównie na skutek działalności człowieka związanej z niezrównoważoną eksploatacją zasobów naturalnych i określane jest obecnie jako „Szóste masowe wymieranie gatunków”. Ustanowiono 22 maja Międzynarodowym Dniem Różnorodności Biologicznej celem zwrócenia uwagi na konieczność kompleksowych rozwiązań dla zahamowania procesów prowadzących do degradacji bioróżnorodności. Sposobem na zachowanie wciąż ubożejącej różnorodności świata roślin jest długoterminowe zabezpieczanie nasion w kontrolowanych warunkach. Jak przechowywane są nasiona? Czy są poddawane specjalnym procedurom? Jak długo mogą być przechowywane? Ile gatunków udało nam się dotychczas zabezpieczyć? O tych oraz o innych aspektach zabezpieczania nasion będzie można się dowiedzieć na spotkaniu w Banku Nasion w PAN Ogrodzie Botanicznym w Powsinie.

Do niedawna, najczęściej badane i opisywane funkcje układu odpornościowego dotyczyły obrony przed organizmami patogennymi (wirusy, bakterie, robaki pasożytnicze) i nadzoru polegającego na niszczeniu komórek starych, uszkodzonych i nowotworowych. Układ odpornościowy jest aktywny nie tylko w przypadku kontaktu z patogenami czy nieprawidłowymi komórkami własnymi. Bierze udział w utrzymaniu homeostazy organizmu, rozwoju jego tkanek i narządów począwszy od życia płodowego do starości. Jest kluczowy w prawidłowym rozwoju płodu, tolerancji na własne prawidłowe komórki, rozwoju mózgu, mięśni, kości, uczestniczy w komunikacji z komórkami różnych tkanek i narządów poprzez wydzielane czynniki pełniące funkcje przekaźników informacji.

Wszyscy na co dzień stykamy się z ogromną liczbą bakterii dobrych i takich, których nie lubimy. Czy wiesz, że dobre bakterie są spożywane praktycznie codziennie? Codzienne też spożywasz produkty powstałe dzięki nim – bakteriom mlekowym. Są to produkty mleczne, ale nie tylko. Podczas spotkania z nami dowiesz się, jakie bakterie pomagają ulepszać żywność i które produkty z Twojej lodówki dzięki nim powstają.

UWAGA KLESZCZE! Hasło to, niczym zdarta płyta, powraca co roku strasząc nas przed konsekwencjami pogryzienia przez te niewielkie pajęczaki. Czy naprawdę mamy się czego bać? Otóż jesteśmy gatunkiem, u którego wszystko co nieznane, wywołuje nie tylko strach, ale też rozbudza niesamowitą wyobraźnię. Z tego też względu, wokół kleszczy narosło wiele mitów i niedomówień.

Serdecznie zapraszam na wspólne spotkanie, podczas którego razem rozprawimy się z tymi mitami. W przystępny sposób opowiem o biologii kleszczy, jak to się dzieje, że są przyczyną wielu chorób oraz o obecnie dostępnych metodach diagnozowania chorób odkleszczowych. Zostaną wyjaśnione poszczególne metody diagnostyczne takie jak ELISA, western blot czy PCR oraz przedstawione ich dobre jak i złe strony. Odpowiemy na pytania: co znaczy wynik fałszywie dodatni i fałszywie ujemny, co to jest czułość testu diagnostycznego, co sprawia, że otrzymany wynik jest wiarygodny.

Zajęcia poświęcone naszym najbliższym krewnym, czyli małpom człekokształtnym - gorylom i szympansom. Opiekunowie zwierząt opowiedzą o codziennym życiu swych ulubieńców i o tym, czym różni się ich dzień od naszego. Obserwacja szympansów i goryli jest najlepszym dowodem na nasze bliskie pokrewieństwo. Czy szympansy potrafią malować? Czy goryle jedzą banany? Czy życie w ZOO jest nudne? Co myślą o zwiedzających? Czy małpy człekokształtne chorują na te same choroby co my? Spotkanie będzie doskonałą okazją do tego, by lepiej poznać mieszkańców ZOO, jak również dowiedzieć się wielu ciekawostek, jak wygląda codzienna praca z tymi niezwykłymi zwierzętami. Każdy z nas może zrobić coś dla ratowania małp człekokształtnych i przyczynić sie do tego, by jak najdłużej występowały w naturze. Ich życie w ogrodach zoologicznych ma na celu nie tylko prezentację zwierząt, ale jest niezwykle czynną i aktywną walką o przetrwanie tych gatunków. O tym jak ona przebiega będzie można dowiedzieć się na spotkaniu. Zapraszamy!

Ogromnym zaskoczeniem dla świata nauki było odkrycie na początku XX wieku u niektórych gatunków z rodziny obrazkowatych (Araceae) istnienia osobliwego oddychania związanego z podgrzewaniem kwiatostanów. Badania wykazały, że termogeneza jest możliwa dzięki wysokiej aktywności małego białka łańcucha oddechowego - oksydazy alternatywnej. Badając obrazkowate zaobserwowano, że podanie cyjanku, w przeciwieństwie do zwierząt, nie powoduje hamowania oddychania. Obecnie wiadomo, że oddychanie cyjanoodporne jest typowe i powszechne w świecie roślin. Wykład będzie poświęcony odpowiedzi na następujące pytania: Czy oksydaza alternatywna bierze udział w oddychaniu jedynie w kwiatach czy też w innych organach? Jaką funkcję oksydaza alternatywna pełni u gatunków innych niż Araceae? Czy energia w postaci ciepła rozpraszana przy udziale oksydazy alternatywnej może mieć znaczenie w zwiększaniu temperatury roślin kiedy jest zimno?

Czy w mieście z jego hałasem, nocnym oświetleniem i ruchem drogowym jest miejsce dla nietoperzy? Czy stworzenia, których strategia łowiecka polega na nasłuchiwaniu echa własnych dźwięków mogą w wielkomiejskich warunkach znaleźć wystarczająco spokojne i wystarczająco zasobne żerowiska? Postaramy się o tym przy odrobinie szczęścia przekonać podczas wieczornej wycieczki, wyposażeni w chytre   elektroniczne urządzenia, które pozwalają usłyszeć to, co normalnie dla naszych, ludzkich uszu niesłyszalne (i zapewne zwrócimy prowadzącemu spotkanie uwagę, że nie dla wszystkich ludzkich uszu tak do końca niesłyszalne...). Spróbujemy odróżniać niektóre gatunki nietoperzy na podstawie wydawanych przez nie dźwięków i zauważymy, że w wielu wypadkach równie ważną rolę odgrywa to, gdzie tego czy owego nietoperza spotkaliśmy, jaka była pora dnia i co on wtedy robił. Dowiemy się przy okazji nieco o tym, jakie techniki i metody mają obecnie do dyspozycji badacze latających ssaków oraz o tym, czego jeszcze ciągle - pomimo dynamicznego rozwoju warsztatu naukowego w ostatnich czasach - nie wiemy o zamieszkujących nasz kraj nietoperzach. 

warsztaty mikroskopowe, obserwacje i oznaczenia organizmów 

W trakcie zajęć uczestnicy zapoznają się w praktyce z techniką cyjanotypii, wykorzystującą światłoczułość soli żelaza, w której monochromatyczny obraz tworzony jest przez błękit pruski. Cyjanotypia jest techniką fotograficzną wynalezioną w 1842 r. i wykorzystaną przez Annę Atkins w pierwszej na świecie publikacji botanicznej ilustrowanej fotografiami. Uczestnicy zajęć wykonają cyjanotypy roślin oraz preparatów mikroskopowych techniką stykową. Dowiedzą się również jak współczesne metody obrazowania wykorzystywane są do dokumentacji i badań biologicznych.

Uważa się, że poprawa warunków życia w krajach zachodnich ma związek ze zwiększoną liczbą zachorowań na choroby autoimmunizacyjne. Przyczyną takiego stanu może być zmniejszona ekspozycja na patogeny, w tym pasożyty. Dotychczasowe metody leczenia chorób o podłożu autoimmunizacynym nie są skuteczne. Jako jedną z obiecujących metod leczenia zaproponowano helmintoterapie. Zarażenie pasożytami hamuje rozwój stanu zapalnego, wywołanego nadreaktywnością na neutralne substancje. W tej chwili prowadzone są badania kliniczne z wykorzystaniem nicieni, natomiast mechanizm zjawiska pozostaje nieznany.

Jabłoń udomowiono około 10 tysięcy lat temu. W procesie udomawiania człowiek wytworzył liczne odmiany uprawne,któych liczbę określa się obecnie na ponad 10 tysięcy. Na terenie Polski drzewa owocowe w tym jabłonie uprawiano już w czasach pierwszych Piastów. Potem wraz z zakonnikami na teren Polski przybyły szlachetne odmiany jabłoni. Jedną z najstarszych uprawianych w Polsce odmian jabłoni jest ‘Aporta’. Mamy również swój wkład w hodowlę odmian jabłoni - ‘Kosztela’, ‘Ksawerówka’, ‘Pepinka Litewska’. W sadzie PAN Ogrodu Botanicznego zgromadzono 428 starych odmian jabłoni. Będą one ilustrowały opowieść o historii udomowienia i wykorzystywania tego gatunku przez człowieka. Dawne odmiany mają szczególną wartość jako źródło genów do wytwarzania nowych odmian, mają również ogromne znaczenie kulturowe. Poprzez przykład jabłoni chcemy zwrócić uwagę na proces postępującej erozji genetycznej i utratę różnorodności biologicznej. Coraz częściej do łask powracają stare odmiany drzew owocowych. Ogrodnicy poszukują starych odmian jabłoni i innych drzew, z ogrodów swoich dziadków. Skąd ten sentyment do owoców zapamiętanych z dzieciństwa? Dlaczego stare odmiany drzew owocowych są dziś nadal cenione? Ratuje się i kontynuuje uprawę starych drzew, które tu i ówdzie się zachowały. Ty również możesz przyczynić się do ochrony różnorodności biologicznej poprzez uprawę starych odmian jabłoni. Podzielimy się z Tobą sekretami  uprawy starych drzew owocowych!

W programie:

Historia udomowienia jabłoni 

"A jeśli chcesz jabłecznik zrobić". Przechowywanie, przetwórstwo i użycie kulinarne jabłek w dokumentacji historycznej.

Prezentacja starych odmian. Warsztaty z rozpoznawania odmian, szczepienia i pielęgnacji 

Słodkawe kwiaty funkii, pieprzne korzenie wiesiołka czy cierpkie owoce jarzębiny - wiele spośród roślin, na które na nie zwracamy uwagi przy codziennym przygotowaniu posiłków, mogłoby nas uchronić przed głodem czy brakiem witamin. Niektóre spośród nich jeszcze 100-200 lat temu były powszechnie użytkowane, inne są i dziś znane i cenione. Podczas spotkania poznamy niektóre z dzikich gatunków roślin jadanych dawniej i dziś w Polsce i krajach ościennych. Zastanowimy się dlaczego warto dbać o ich obecność w ekosystemach. Projekt edukacyjny „Ogrodowe odkrywanie, czyli jak zdobyć wiedzę o przyrodzie i z niej korzystać – ekologiczne spotkania z multimediami w tle w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego” jest współfinansowany przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie.

Liczba ludzi otyłych wzrasta w alarmującym tempie i mimo, że nie jest to choroba zakaźna to mówi się o „epidemii” otyłości. Otyłość to nie jedna choroba tylko zespół wielu różnych patologii i dlatego trudno znaleźć dobry lek, który działałby u wszystkich. Na wykładzie zostaną omówione stare jak i najnowsze terapie otyłości. Czy to czym obecnie dysponujemy jest w stanie powstrzymać „epidemię” otyłości ? A może operacje bariatryczne to jedyne panaceum na „całe zło”?

Pasje naukowe rodzą się w różnych momentach życia. W czasie Festiwalu Nauki bedziemy mieli przyjemność poznać nastoletnich naukowców, którzy już dzisiaj wiedzę co pochałani ich bez reszty. Siedmioro biotechnologów. Siedem rożnych aspektów biotchnologii. Doświadczenia i warsztaty prezentujace różnorodność tego czym biotechnologia jest, jak jest wykorzystywana i jak może rozwijać się w przyszłości. 

W czasie tego klubu przez cały czas będą dostępne stanowiska warsztatowe gdzie aktywnie zaangażujemy uczestników. Przychodzisz i eksperymentujesz. Sam wybierasz kolejność w jakiej odwiedzasz stacje doświadczalne. 

warsztaty badania symetrii ludzkiego ciała

Superfood to ostatnio modny termin określający naturalne produkty spożywcze o niezwykłych wartościach odżywczych, które to włączone do diety mają chronić nas przed wieloma chorobami. Superżywność kojarzy się głównie z tropikalnymi owocami i drogimi suplementami. Jednak na straganach, w ogródkach czy nawet na łąkach możemy znaleźć smaczne, tanie i łatwo dostępne rośliny, pełne cennych substancji odżywczych i pozytywnie wpływających na nasz organizm fitozwiązków. Burak ćwikłowy z warzywniaka, borówka czarna z lasu czy wszędobylska pokrzywa to tylko początek długiej listy super zdrowych produktów rodzimego pochodzenia, których właściwościom przyjrzymy się na wykładzie.

Już od ponad 20 lat prowadzi się badania nad skonstruowaniem tzw. komputera DNA, czyli "urządzenia", które rozwiązywałoby problemy, a nie byłoby oparte o układy scalone, znane z konwencjonalnych komputerów czy smartfonów. Na wykładzie krótko zostanie omówiona historia badań nad komputerami DNA, ale co istotniejsze, zostaną przedstawione także najświeższe wyniki badań dotyczące tych fascynujących i bardzo wydajnych maszyn molekularnych. Czy przyszłość informatyki do komputery DNA?

Krew u ssaków oraz hemolimfa u owadów, pomimo różnic w budowie pełnią bardzo podobne funkcje w organizmie. We krwi wyróżnia się trzy typy komórek: erytrocyty (krwinki czerwone), leukocyty (krwinki białe) oraz trombocyty (płytki krwi). Główną rolą erytrocytów jest transport tlenu w organizmie. Nie mają one jądra komórkowego, a charakterystycznym białkiem dla nich jest hemoglobina. Właśnie to białko sprawia, że krew ssaków ma kolor czerwony. Leukocyty biorą udział w reakcjach obronnych organizmu przed infekcją. Niektóre z nich potrafią wchłaniać chorobotwórcze bakterie, wirusy oraz grzyby, inne natomiast wytwarzają szereg substancji, które mobilizują układ immunologiczny. Trombocyty odpowiadają za krzepnięcie krwi. Wszystkie komórki krwi zawieszone są w płynie zwanym osoczem, który stanowi ok 55% objętości. Hemolimfa owadów ma kolor jasno-żółty. Zawiera w swoim składzie komórki nazywane hemocytami charakteryzujące się różnorodnością form morfologicznych. Hemolimfa pełni wiele funkcji: jest rezerwuarem wody, rozprowadza składniki pokarmu, przenosi produkty przemiany materii, transportuje hormony i enzymy, neutralizuje substancje toksyczne, bierze udział w procesach krzepnięcia i gojeniu ran, chroni organizm przed infekcjami.

Uczestnicy zajęć samodzielnie przygotują preparaty mikroskopowe z krwi ssaków oraz hemolimfy owadów. Zostaną one utrwalone oraz zabarwione przy pomocy metody Pappenheima. Uczniowie samodzielnie pobiorą hemolimfę z wybranych owadów (larw i osobników dorosłych). Barwione rozmazy będą oglądane pod mikroskopem, co pozwoli porównać komórki krwi z hemocytami. Zajęcia praktyczne będą poprzedzone krótką prelekcją obejmującą zagadnienia teoretyczne oraz instrukcję wykonania doświadczenia.

Spotkanie festiwalowe składa się z dwóch części. Pierwszą stanowi wstęp multimedialny, na którym dowiemy się,  jak zbudowana jest gleba oraz poznamy podziemnne organy roślinne (kłącza, bulwy, cebule)  oraz organizmy, które w niej żyją.  Prezentacja będzie wzbogacona o obserwacje pod mikroskopem rożnych gatunków bezkręgowców  takich jak: roztocze, wirki, wrotki, niesporczaki i wiele, wiele innych organizmów, które zasiedlają naszą glebę. Uczestnicy przekonają się, dlaczego tak ważne jest mycie rąk. Podczas warsztatów praktycznych pt „ Stwórz swój własny preparat” –  nauczymy się jak wykonać prawidłowo preparat, z prowadzącym zajęcia będziemy obserwować, analizować własnoręcznie wykonane preparaty z bezkręgowcami oraz z roślin. W trakcie spotkania uczestnicy będą mieli okazje wzięcia udziału w konkursach.

Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie zaprasza do udziału w kampanii edukacyjnej „Bądź zdrów jak ryba” skierowanej do uczniów szkół podstawowych. Podczas warsztatów dzieci obejrzą film animowano-fabularny przedstawiający działalność Instytutu oraz pracę naukowców. Wykonają również doświadczenia, wspólnie zastanowią się, co łączy człowieka i rybkę oraz poznają ciekawostki dotyczące ryb i ich życia, a w szczególności gatunku danio pręgowany, którego hodowlę prowadzi Instytut. Uczestnicy otrzymają książeczki edukacyjne bogate w fantastyczne przykłady z życia codziennego pozwalające zrozumieć tajniki wiedzy naukowej w dziedzinie biologii.

Celem akcji jest wzbudzenie zainteresowania biologią jako nauką o życiu. Instytut chce także zaprezentować, jak wiele polscy naukowcy potrafią osiągnąć w badaniach, dzięki którym być może już w niedalekiej przyszłości będziemy potrafili skuteczniej leczyć choroby u ludzi, w szczególności te, które dotykają osoby starsze.

Budowle i konstrukcje zwierząt z całego świata, muszle, nory i kopce ssaków, gniazda i budki lęgowe ptaków, domki i miasta owadów, pajęczyny pająków, schroniska i konstrukcje wodne, zwierzęcopodobne budynki świata.

Wykład opisujący zagadnienie ruchu pojedynczych komórek, leżące u jego podłoża mechanizmy molekularne i sposoby ich regulacji

Uczestnicy lekcji festiwalowej zostaną zapoznani z ogólną budową serca oraz układu krążenia ssaków domowych. Początkowo na przykładzie serca wyizolowanego zostanie omówiona budowa zastawek, przedsionków, komór oraz worka osierdziowego. Następnie uczestnicy zapoznają się z przebiegiem głównych naczyń tętniczych oraz żylnych na  przykładzie konia oraz psa

Grzyby to niezwykle bogata grupa organizmów, a jesień to doskonała pora by zgłębiać tajniki ich życia. Warto poznać je nie tylko ze względu na ich walory smakowe, ale przede wszystkim z uwagi na ich niesamowitą różnorodność, interesującą budowę, jak i ważną rolę, jaką spełniają w przyrodzie. Spotkanie poświęcone grzybom otworzy wykład ilustrowany prezentacją multimedialną. Uczniowie zapoznają się ze specyfiką budowy, cyklu rozwojowego i sposobów odżywiania się tej grupy organizmów. Część terenowa umożliwi przeprowadzenie własnych obserwacji mykologicznych.