Wydział Polonistyki

Celem zajęć jest refleksja nad nowymi zjawiskami językowymi w polszczyźnie oraz ich ocena ze względu na przydatność w procesie komunikacji. Zostaną pokazane przykłady innowacji gramatycznych z podziałem na fonetyczne, słowotwórcze, fleksyjne i składniowe. Druga grupa to innowacje leksykalne, frazeologiczne i stylistyczne. Wiele uwagi zostanie poświęcone innowacjom słowotwórczym, a zwłaszcza sposobom ich derywowania za pomocą popularnych formantów. 

W dalszej części spotkania uczniowie poznają narzędzia internetowe używane przez językoznawców do badań nad językiem. Nauczą się korzystać z bardziej zaawansowanych funkcji Google, jak Google trends i Google scholar. Poznają też Narodowy Korpus Języka Polskiego.

Uczestnicy zostaną również zapoznani z projektem Obserwatorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego, którego celem jest rejestrowanie innowacji.

Dawni Słowianie są uważani za naszych przodków, jednak zaskakująco niewiele o nich wiemy na pewno. Potoczne wyobrażenia oscylują między wizją dzielnych rolników uprawiających rolę (i od tego ma się wywodzić nazwa plemienia Polan i w konsekwencji całego państwa) z jednej strony, a dzielnych i wojowniczych Lechitów z drugiej. Wiedzę o słowiańskiej historii niezmordowanie kształtuje też popkultura, ta dawna – przykładem są liczne powieści Kraszewskiego, ta nowsza – wystarczy przywołać komiks o Kajku i Kokoszu, na którym wychowały się całe pokolenia, i najnowsza: echa słowiańskiego folkloru znajdujemy na przykład u Sapkowskiego. Ale czy możemy powiedzieć coś pewnego o przeszłości Słowian? I skąd wiemy to, co wiemy o Słowianach? Uczestnicy lekcji spróbują poznać odpowiedzi na te dwa pytania. Na początku zobaczymy, jakie elementy składają się na wiedzę o Słowiańszczyźnie, i postaramy się zweryfikować je z dostępnymi źródłami. Przeczytamy wspólnie wybór fragmentów z dawnych kronik i zastanowimy się, na ile można im wierzyć. Czy rzeczywiście bizantyjscy autorzy byli wiarygodni? Czy złośliwy Thietmar z Magdeburga dobrze znał Bolesława Chrobrego? Dlaczego tak dobrze opisano Obodrytów i Pomorzan, a tak niewiele wiadomo o przodkach i przodkiniach Polaków? Uczestnicy poznają wybrane teksty w przekładzie na język polski. Następnie zostaną omówione również świadectwa archeologiczne jako przykład źródeł materialnych.

Celem lekcji jest (1) kształtowanie krytycznego podejścia do stereotypów kulturowych i wskazanie na konieczność weryfikacji ich poprzez dostępne źródła, (2) wyrobienie umiejętności pracy z tekstem źródłowym historycznym, (3) poznanie wybranych elementów wiedzy o przeszłości Słowian.

Wykład dotyczyć będzie osób, które odczuwają niezgodność płciową i potrzebę tranzycji. Kluczowe w ukazaniu wybranych aspektów różnie reprezentowanego doświadczenia nieprzystawalności tożsamości płciowej do płci przypisanej przy urodzeniu i tranzycji będą teksty autobiograficzne (w tym polskie).

            Prześledzę introspekcyjne biblioteki, biblioteczki osób trans i odpowiem na pytania związane z ich doświadczeniami lekturowymi. Jakie role w życiu transpłciowych kobiet i transpłciowych mężczyzn odgrywają przeczytane przez nich książki i proces interakcji między nimi jako czytelniczkami / czytelnikami a tekstem. Czy literatura może wziąć rzeczywisty udział w tożsamościowych rozpoznaniach? Czy można wykazać intertekstualny charakter podmiotu transpłciowego przy zastosowaniu narzędzi literaturoznawczych (terminów, pojęć, kategorii)?

            Analizy wybranych relacji autobiograficznych (Kingi Kosińskiej, Anny Grodzkiej, Macieja Lotera, Daniela Zamojskiego, Maud Marin, Justin Vivian Bond) będą zorganizowane wokół następujących rekwizytów: lustro, lalka, ekran, dowód osobisty. Refleksji zostaną poddane zagadnienia związane z: aktem ubierania się (doznawaniem tkanin), zmianą fryzury i zapachu (funkcja perfum), transgresją głosu, wyborem imienia, korektą płci metrykalnej oraz  projekcją marzeń i palimpsestem.

            Przyglądając się procesowi tworzenia literatury dokumentu osobistego, przedstawię wpływ autobiografii ustnych. Czy można już mówić o wykrystalizowaniu się odmiany transpłciowego dyskursu autobiograficznego? W jakich warunkach i w jakiej przestrzeni kształtuje się poetyka doświadczenia transpłciowego? Czy napisana autobiografia staje się częścią ciałoteksu?

Dwie osoby uczestniczące w wykładzie otrzymają (w drodze losowania) książkę CiałoTeksty. Literackie i filmowe reprezentacje transpłciowości.

Architektura reprezentacyjna pełni szczególną funkcję. Jej rolą jest nie tylko projektowanie siedzib ważnych instytucji czy świątyń. Ma ona dostarczać pożądanych sensów, kształtując krajobraz kulturowy człowieka. Stolica to przestrzeń szczególnie nasycona znaczeniami, ponieważ stanowi swoistą wizytówkę państwa wobec własnych obywateli i na zewnątrz. Kwestia planowania przestrzeni reprezentacyjnej stanowiła przedmiot uwagi od starożytności. Splatają się tu względy pragmatyczne i ideologiczne; a wbrew pozorom funkcjonalność bardzo często przegrywa z potrzebami tworzenia pożądanych znaczeń: wystarczy rozejrzeć się po Warszawie, by znaleźć gmachy będące ilustracją potrzeby wywierania wpływu poprzez budowle. Na lekcji zastanowimy się nad tym, jakie kryteria wpływają na wybór określonych stylów czy form architektonicznych; dlaczego rządy inwestują tak wiele w przebudowę przestrzeni stołecznych; jakie wyobrażenia rządzą naszym postrzeganiem tego, co ważne w przestrzeni. Przykłady zaczerpniemy z naszego otoczenia: pod ręką jest Warszawa i zmiany, jakie zachodziły w centrum od początku XX wieku. Podręcznikowym przykładem jest Paryż, przebudowany w połowie XIX wieku na stolicę w skali światowej. Ale przyjrzymy się też mniej znanym, a niezwykle wymownym przykładom stolic bałkańskich, w których działanie ideologii poprzez architekturę jest wyraźne. Przebudowa Skopja, Belgradu czy Aten ukazuje działanie stereotypów kulturowych, stając się odpowiedzią na potrzeby rządzących elit. Poznamy wreszcie bardzo użyteczne pojęcie prototypu poznawczego, a także spróbujemy zaprojektować idealną stolicę. Celem lekcji jest (1) rozmowa o architekturze w kontekście społecznym i kulturowym, (2) omówienie tworzenia przestrzeni znaczących (3) oraz pojęcia prototypu w sensie poznawczym.