Zaprojektuj sobie stolicę. Architektura reprezentacyjna w służbie idei

Architektura reprezentacyjna pełni szczególną funkcję. Jej rolą jest nie tylko projektowanie siedzib ważnych instytucji czy świątyń. Ma ona dostarczać pożądanych sensów, kształtując krajobraz kulturowy człowieka. Stolica to przestrzeń szczególnie nasycona znaczeniami, ponieważ stanowi swoistą wizytówkę państwa wobec własnych obywateli i na zewnątrz. Kwestia planowania przestrzeni reprezentacyjnej stanowiła przedmiot uwagi od starożytności. Splatają się tu względy pragmatyczne i ideologiczne; a wbrew pozorom funkcjonalność bardzo często przegrywa z potrzebami tworzenia pożądanych znaczeń: wystarczy rozejrzeć się po Warszawie, by znaleźć gmachy będące ilustracją potrzeby wywierania wpływu poprzez budowle. Na lekcji zastanowimy się nad tym, jakie kryteria wpływają na wybór określonych stylów czy form architektonicznych; dlaczego rządy inwestują tak wiele w przebudowę przestrzeni stołecznych; jakie wyobrażenia rządzą naszym postrzeganiem tego, co ważne w przestrzeni. Przykłady zaczerpniemy z naszego otoczenia: pod ręką jest Warszawa i zmiany, jakie zachodziły w centrum od początku XX wieku. Podręcznikowym przykładem jest Paryż, przebudowany w połowie XIX wieku na stolicę w skali światowej. Ale przyjrzymy się też mniej znanym, a niezwykle wymownym przykładom stolic bałkańskich, w których działanie ideologii poprzez architekturę jest wyraźne. Przebudowa Skopja, Belgradu czy Aten ukazuje działanie stereotypów kulturowych, stając się odpowiedzią na potrzeby rządzących elit. Poznamy wreszcie bardzo użyteczne pojęcie prototypu poznawczego, a także spróbujemy zaprojektować idealną stolicę. Celem lekcji jest (1) rozmowa o architekturze w kontekście społecznym i kulturowym, (2) omówienie tworzenia przestrzeni znaczących (3) oraz pojęcia prototypu w sensie poznawczym.