Korupcja jako zjawisko społeczne. Jak ją badać, jak na nią reagować?
Korupcja potocznie jest kojarzona najczęściej z łapówkami wręczanymi szeroko pojętym funkcjonariuszom publicznym (politykom, urzędnikom policjantom, itd.). Rzadziej Polacy łączą korupcję z innymi karalnymi zachowaniami, takimi jak płatna protekcja, czy handel wpływami. Jeszcze rzadziej korupcja kojarzy nam się ze zjawiskami, które nie podpadają pod kategorię przestępstw, ale na gruncie nauk społecznych są tradycyjnie uznawane za formy korupcji. Należą do nich zjawiska takie jak korupcja polityczna, której przejawem są na przykład różne „transakcje” między partiami politycznymi tworzącymi rząd – i wcale nie muszą być nielegalne, choć mogą być postrzegane jako nieetyczne. Innym zjawiskiem jest zawłaszczenie państwa (state capture), pojęcie, które opisuje cały system zależności między światem polityki, administracji i różnych grup interesów, które dzięki określonym rozwiązaniom prawnym są w stanie kontrolować funkcjonowanie państwa.
Jeszcze innym, interesującym zjawiskiem jest „wielka korupcja” (grand corruption). To także przykład korupcji oplatającej całe państwo i społeczeństwo, w której elity władzy mają monopol decyzji, unikają odpowiedzialności, podejmują decyzje publiczne w sposób nietransparentny, wbudowują faworyzujące je mechanizmy w system prawny i dzięki temu uzyskują uprzywilejowany dostęp do różnych dóbr publicznych (stanowisk, pieniędzy, usług publicznych, itd.). W naukach społecznych znane jest także pojęcie „legalnej korupcji”. O tych wszystkich zawiłościach, a także o tym jak różnym formom korupcji możemy się przeciwstawiać opowiem w swoim wystąpieniu.
