Dzień Nauki

Jak przestrzeń, w której żyjemy, wpływa na nasze zdrowie fizyczne i psychiczne? Czy można projektować miasto, dom czy miejsce pracy tak, by wspierało dobrostan, redukowało stres i poprawiało jakość życia?

Podczas wykładu projektantka Izabela Bołoz opowie o projektowaniu zorientowanym na człowieka i zdrowie – zarówno w skali mikro (mebel, detal), jak i makro (przestrzeń miejska, infrastruktura). Zastanowimy się, jak światło, akustyka, materiały czy dostęp do zieleni wpływają na samopoczucie użytkowników.

Przykłady projektów pokazują, że troska o zdrowie może i powinna być jednym z głównych kryteriów współczesnego designu.

Cukrzyca, choroby układu krążenia, nowotwory, przewlekłe choroby oddechowe – choroby niezakaźne odpowiadają za większość zgonów na świecie. Choć rozwijają się powoli, ich wpływ na jakość i długość życia jest ogromny.

Wykład poświęcony będzie psychologicznym i społecznym aspektom chorób niezakaźnych. Porozmawiamy o stylu życia, profilaktyce, czynnikach ryzyka, a także o tym, jak podejmować decyzje zdrowotne i jak psychologia może wspierać osoby przewlekle chore.

In recent years, disinformation has become one of the most persistent threats to democratic resilience, public trust, and evidence-based policymaking in Europe. The external, foreign-driven processes by which truth is diluted are increasingly amplified internally and being embedded within democratic societies themselves. While public as well as academic discourse has been targeting this issue for a decade, constant development of new technologies such as AI-driven tools for content generation, brings up new challenges.  

This lecture sheds a light on the phenomenon of false and manipulated information spread via new media. It outlines a conceptual framework comprising recurring main strategies that contribute to the erosion of shared factual understanding across the European public sphere. Drawing on comparative case studies from EU member states and the United Kingdom, the presentation examines how disinformation permeates media ecosystems, shapes collective perceptions, and interacts with political polarization, algorithmic infrastructures, and institutional vulnerabilities.

Each of the elements and steps is explored not as an isolated maneuver but as part of a broader disinformation architecture. The analysis pays special attention to the emotional economy of digital platforms, the monetization of outrage, and the deliberate blurring of boundaries between fact, belief, and opinion. Furthermore it points out to the lack of fact-checking know-how among journalists who by fulfilling the role of gatekeepers in media communication often become middlemen in the process of disinformation spread. 

The aim of this lecture is to provide a structured and critical lens through which disinformation can be identified as well as understood not merely as the spread of falsehoods, but as a process of destabilizing the very frameworks that allow societies to distinguish truth from manipulation. In doing so, the lecture seeks to equip listeners with analytical tools to recognize, resist, and ultimately counteract the erosion of truth in contemporary Europe.

Dlaczego tylu rodziców mówi dziś: „Kocham moje dzieci, ale bycie rodzicem to najtrudniejsze, co mnie spotkało”? W krajach rozwiniętych decyzje o rodzicielstwie są coraz częściej odkładane. W krajach OECD od lat 70. XX wieku wiek, w którym kobiety zostają matkami, rośnie średnio o rok na dekadę; podobnie przesuwa się wiek ojcostwa. Przyczyny tego trendu są złożone – to nie tylko kwestie ekonomiczne, społeczne i zawodowe, ale też lęk przed utratą wolności, pogorszeniem relacji z partnerem, poczucie braku kompetencji i obawy o przyszłość dzieci. Rodzicielstwo coraz częściej jawi się jako kosztowne emocjonalnie wyzwanie. Wraz z późniejszym rodzicielstwem rośnie poziom zasobów – rodzice częściej mają wyższe wykształcenie, stabilną sytuację zawodową i większe bezpieczeństwo finansowe. A jednak wielu z nich doświadcza przeciążenia, frustracji i wypalenia. Dlaczego? Jedną z odpowiedzi może być zmiana kulturowego modelu rodzicielstwa. Coraz częściej mówi się o „kulcie dziecka” – przekonaniu, że potrzeby dziecka muszą być zawsze na pierwszym miejscu, a wychowanie wymaga eksperckiej wiedzy, stałej obecności i uważności. To tworzy ogromną presję i sprzyja porównywaniu się z innymi, zwłaszcza w mediach społecznościowych.

W wykładzie przywołam tzw. paradoks rodzicielstwa, opisany przez Roya Baumeistera – rozbieżność między tym, że rodzicielstwo może nadawać życiu głęboki sens, a tym, że niekoniecznie przynosi codzienne poczucie szczęścia. Przyjrzymy się zjawisku wypalenia rodzicielskiego – jego objawom oraz temu, jak różni się ono od wypalenia zawodowego, depresji i stresu rodzicielskiego. To poważny problem: badania wskazują, że dotyka około 8% polskich rodziców – częściej matek – i wiąże się z istotnymi konsekwencjami, takimi jak pogorszenie zdrowia psychicznego, napięcia w związkach oraz wzrost ryzyka zaniedbań i przemocy wobec dzieci. Przedstawię wyniki badań pokazujące, dlaczego niektórzy rodzice są bardziej podatni na wypalenie i jaką rolę odgrywają w tym perfekcjonizm, presja społeczna oraz media społecznościowe. Omówię też znaczenie czynników ochronnych, takich jak inteligencja emocjonalna i wsparcie społeczne. Zastanowimy się, czy zjawisko wypalenia rodzicielskiego może być traktowane nie tylko jako sygnał osobistego kryzysu, lecz jako wskaźnik konieczności zmiany dominujących norm i oczekiwań wobec rodzicielstwa – zwłaszcza, że w debacie o dzietności zbyt rzadko uwzględnia się emocjonalne koszty rodzicielstwa i kulturowe narracje, które je kształtują.

Żal (regret), emocja samoświadomościowa oparta na myśleniu kontrfaktycznym („Co by było, gdyby?”), stanowi istotny czynnik wpływający na ludzkie decyzje. Choć rola żalu została szeroko zbadana w kontekście ekonomii, zdrowia czy kariery zawodowej, jego znaczenie w decyzjach prokreacyjnych wciąż pozostaje niedostatecznie rozpoznane. Tymczasem zarówno doświadczany żal rodzicielski – negatywna ocena wcześniejszych decyzji o zostaniu rodzicem – jak i żal antycypowany, czyli lęk przed tym, że decyzja o posiadaniu lub nieposiadaniu dzieci w przyszłości okaże się błędna, mogą być kluczowymi mechanizmami psychologicznymi wpływającymi na decyzje reprodukcyjne.

W dobie narastających wyzwań demograficznych, szczególnie w krajach rozwiniętych, zrozumienie tych emocjonalnych procesów nabiera szczególnego znaczenia. W trakcie wykładu przedstawię wyniki badań longitudinalnych prowadzonych w Polsce wśród młodych rodziców, które pokazują, że żal związany z rodzicielstwem może przekształcić się w trwały element tożsamości rodzicielskiej, wpływając nie tylko na zdrowie psychiczne i satysfakcję z życia, lecz także na motywację do posiadania kolejnych dzieci (Piotrowski, Naude i in., 2024). W połączeniu z wypaleniem rodzicielskim, doświadczenie żalu istotnie obniża chęć rozbudowy rodziny, co może wzmacniać obserwowane negatywne trendy demograficzne (Piotrowski, Mikolajczak i Roskam, 2023).

Wyniki te wskazują na konieczność ponownego przemyślenia polityk pronatalistycznych, które dotychczas koncentrowały się głównie na instrumentach ekonomicznych – takich jak świadczenia, dostęp do opieki instytucjonalnej czy urlopy rodzicielskie – pomijając emocjonalne i poznawcze aspekty decyzji o rodzicielstwie. Żal związany z rodzicielstwem nie powinien być traktowany wyłącznie jako osobista trudność, ale jako złożone zjawisko społeczne wymagające nowych, bardziej empatycznych i opartych na dowodach naukowych rozwiązań.

Wykład będzie okazją do refleksji nad tym, w jaki sposób badania psychologiczne mogą informować publiczne polityki oraz wspierać inicjatywy społeczne służące tworzeniu przestrzeni do świadomego, inkluzywnego planowania rodziny.

Rodzicielstwo przestaje być oczywistym etapem życia. Dla wielu młodych ludzi staje się projektem ryzykownym, odkładanym na później lub całkowicie porzucanym. Czy mamy dziś realną wolność wyboru w tej sprawie, czy raczej jesteśmy pod presją sprzecznych narracji?

Podczas tej rozmowy przyjrzymy się zjawisku współczesnego parentingu z wielu stron: opowieści o idealnym macierzyństwie i ojcostwie, realiom codziennego życia rodzinnego, normom kulturowym, które kształtują nasze decyzje, ale też emocjom – takim jak ambiwalencja, lęk, wstyd czy poczucie winy. Porozmawiamy o tym, co wpływa dziś na decyzje prokreacyjne, jak młodzi dorośli negocjują swoją tożsamość w kontekście rodzicielstwa i dlaczego tak często wybierają „nie” – albo „jeszcze nie”. To będzie debata o tym, co niewypowiedziane: o rozdarciu między chęcią bliskości a potrzebą autonomii, między oczekiwaniami społecznymi a rzeczywistością.

Czy psychoterapia to bardziej sztuka, nauka, a może praktyka relacyjna? Co dziś wiemy o mechanizmach działania psychoterapii – i jak badać zjawiska, które wymykają się klasycznym metodom pomiaru?

W debacie udział wezmą psycholodzy i badacze, którzy od lat łączą pracę naukową z refleksją nad doświadczeniem psychicznym, zaburzeniami i ich terapią. Porozmawiamy o tym, co współczesna psychoterapia zawdzięcza neuronauce, a co – uważnej rozmowie i relacji terapeutycznej.

Podczas pokazu członkowie zespołu analogowej misji kosmicznej w kopalni zaprezentują planowany projekt, pierwszej na świecie, podziemnej kosmicznej misji analogowej w kopalni w Szklarach. Przedstawią niektóre z eksperymentów, które zostaną przeprowadzone podczas misji, w tym eksperymenty hydroponiczne oraz geofizyczne.  

Stoisko prezentuje w formie zagadek logicznych, kolorowanek i zabaw ruchowych całkiem poważne zagadnienia matematyczne.
 

Interesujesz się elektroniką, mechaniką bądź programowaniem?

Zapraszamy na nasze stoisko, gdzie zaprezentujemy w akcji projekty stworzone przez członków naszego koła - w tym projekt naszego łazika marsjańskiego! To także świetna okazja, aby porozmawiać o łączeniu pasji do inżynierii i robotyki ze studiami na Uniwersytecie Warszawskim.

Pokażemy jak fale grawitacyjne oddziałują z materią, jak są wytwarzane, dlaczego bardzo trudno je wykryć, opowiemy jak odróżnić sygnał fal grawitacyjnych od dwóch czarnych dziur od sygnału od dwóch gwiazd neutronowych albo wybuchu supernowych. 

Poprzez gry i zabawy edukacyjne, przygotowane przez doświadczony zespół żywieniowców, przedstawimy najważniejsze zasady zdrowego żywienia dzieci i młodzieży. W tym roku, szczególną uwagę skupimy na składnikach odżywczych istotnych dla dzieci i młodzieży do prawidłowego rozwoju mózgu, a także polepszenia ich koncentracji w nauce i zabawie.

Przewodniki przewodzą prąd elektryczny - to jasne. A jak działają półprzewodniki – przewodzą pół prądu? A nadprzewodniki – przewodzą nad-prąd? Dziekani Wydziału Fizyki wytłumaczą o co chodzi, wyjaśnią też skąd się bierze nadprzewodnictwo i nadciekłość w gwiazdach neutronowych.

Insulinooporność jest stanem, w którym komórki naszego ciała nie odpowiadają prawidłowo na fizjologiczne stężenia insuliny. Zwykle pierwszą odpowiedzią organizmu jest zwiększenie produkcji tego hormonu. Według różnych szacunków stan ten stwierdza się u 20-40% populacji świata zachodniego. Występowanie insulinooporności jest silnie skorelowane z występowaniem chorób określanych jako cywilizacyjne. Przede wszystkim z chorobami sercowo-naczyniowymi, neurodegeneracyjnymi, a także z niektórymi nowotworami.

Na wykładzie zostanie omówione pojęcie insulinooporności, mechanizmy przyczyniające się do jej powstania oraz mechanizmy wiążące ponadnormatywne stężenia insuliny z rozwojem poszczególnych chorób cywilizacyjnych. Omówione zostaną także niefarmakologiczne sposoby wycofywania insulinooporności.

We współczesnym świecie, napływających na wciąż i szybko zmieniających się informacji procesy wnioskowania i podejmowania decyzji opierają się zazwyczaj nie na racjonalnych przesłankach a intuicji. I tak, jak niekiedy decyzje te mogą okazać się słuszne, nie zawsze tak musi być.

Jak zmniejszyć ryzyko możliwości wpływu na nasze decyzje błędnych informacji dotyczących np. naszego zdrowia, ograniczyć wpływ manipulacji związanych z tzw. różnymi teoriami spiskowymi?

W trakcie wykładu chciałabym zaprosić słuchaczy do udziału w kilku eksperymentach przybliżających mechanizm działania różnego rodzaju heurystyk poznawczych, omówić ich wyniki i zaproponować alternatywne podejście do rozwiązywania problemów w odwołaniu się do zaproponowanego przez Daniela Kahnemana tzw. "myślenia wolnego".

Przemoc wobec kobiet to jedno z powszechnych, choć przemilczanych, tabuizowanych i lekceważonych zjawisk społecznych. Temat ten często pozostaje na marginesie naukowych
debat. Dlaczego socjologia – nauka badająca struktury społeczne i relacje władzy – wciąż niechętnie mówi o przemocy wobec kobiet? Czy neutralność akademicka może oznaczać
współudział w podtrzymywaniu niesprawiedliwości?

Podczas rozmowy z zaproszonymi socjolożkami (dr Patrycja Sosnowska-Buxton z Uniwersytetu w Stavanger i dr Justyna Tomczyk z UKEN w Krakowie) odwołując się do
własnych doświadczeń badawczych, przyjrzymy się, jak przemoc wobec kobiet (nie) jest opisywana w naukach społecznych, jakie mechanizmy ciszy funkcjonują w środowisku
akademickim oraz czy naukowczynie i naukowcy mogą pozwolić sobie na zaangażowanie. Wspólnie zastanowimy się, gdzie przebiega granica między naukową neutralnością a
społeczną odpowiedzialnością. A zgromadzonej publiczności zadamy pytanie, czego oczekują od nauki: aktywizmu czy tzw. obiektywnego dystansu?

Zapraszamy do udziału wszystkie osoby zainteresowane refleksją nad rolą nauki w kształtowaniu świata bardziej sprawiedliwego i bezpiecznego.

W ramach spotkania uczestnicy odwiedzą Laboratorium Mechaniki Płynów Zakładu Fizyki Atmosfery Wydziału Fizyki UW: w trakcie wycieczki obejrzą m.in. pokaz działania komory chmurowej  (jak powstaje chmura w laboratorium) oraz tunelu aerodynamicznego. 

Podczas warsztatów opowiem co to są białka, z czego są zbudowane oraz jak funkcjonują i co to znaczy projektować antybiotyki.  Wspólnie zrobimy koralikowe białko, a następnie zapętlimy kilka własnoręcznie zrobionych białek. Od uczestnika będzie zależeć, czy wcieli się w biologa, chemika, fizyka czy informatyka podczas tworzenia białka. Warsztaty przeznaczone są dla dzieci od 5 lat. Dziecku może towarzyszyć opiekun.

Czy zdajemy sobie sprawę, że intuicja obejmuje również problemy statystyczne, czy kojarzymy ją jedynie z kwestiami takimi, jak odruchy lub rozpoznawanie emocji innych osób? Czy istnieje coś takiego jak intuicja statystyczna?

Daniel Kahneman, laureat nagrody Nobla, słynny naukowiec z Princeton poruszający się w swojej pracy badawczej na pograniczu psychologii i ekonomii, odpowiada na tytułowe pytanie twierdząco. Badacz wskazuje równocześnie, że intuicja często nas zawodzi oraz łączy się z błędami poznawczymi. Począwszy od lat 60. XX w. naukowcy przeprowadzili wiele eksperymentów i badań, w których starali się odpowiedzieć na pytanie, dlaczego myślenie statystyczne przysparza nam ogromnych trudności, dokumentowali i analizowali intuicyjne błędy poznawcze. Jeśli zdamy sobie sprawę, że zakres oddziaływania intuicji jest bardzo szeroki, możemy mieć z tego istotne korzyści, poprawić jakość naszego działania, myślenia i wnioskowania.

Zapraszamy na wykład, w którym porównamy automatyczne i analityczne procesy poznania w kontekście zagadnień statystyki, wskażemy błędy, do których prowadzą uproszczone reguły wnioskowania, jakimi ludzie posługują się na co dzień, często nieświadomie oraz opowiemy, jak unikać błędów i weryfikować intuicję.  

Wykład przedstawia koncepcję ewolucji systemu leksykalno-komunikacyjnego (SLK) w kontekście współczesnej komunikacji między człowiekiem a agentem komunikacyjnym (chatbotem). System ten uwzględnia zasadnicze elementy kształcenia współczesnych specjalistów językoznawstwa i translatoryki: specjalistów ds. systemów leksykalno-komunikacyjnych oraz redaktorów informacji i jakości tłumaczenia. Ponadto omówiony zostanie aspekt praw autorskich i definicji tłumaczenia wykonywanego przez człowieka oraz dopuszczalne wsparcie maszyn i oprogramowania.

W drugiej części przedstawione będą wybrane przykłady odpowiedzi chatbotów i analizę ich działania, pokazując zarówno ich dobre, jak i złe strony (na obecnym etapie rozwoju), w tym także zagrożenia wynikające z generowanych błędnych odpowiedzi. Uwzględniono również perspektywę tłumaczy tekstów specjalistycznych na coraz bardziej wymagającym rynku tłumaczeń.

Całość zostanie poprzedzona krótką informacja na temat działalności naukowej i dydaktycznej Instytutu Komunikacji Specjalistycznej i Interkulturowej UW.

Co łączy kichnięcie, mydło i niewidzialne stworzenia? Więcej, niż się wydaje!

Te warsztaty to wyprawa do mikroświata, w którym fizyka spotyka się z bakteriami,

a ciekawość prowadzi do niespodziewanych odkryć. Dzieci poznają zjawiska, które rządzą światem zarazków, i odkryją, że nauka może być zabawna, zaskakująca i bardzo… zaraźliwa! To idealna okazja, by spojrzeć na codzienność przez naukową lupę i zobaczyć to, czego nie widać gołym okiem.)

Wyobraźmy sobie bryłę, która, oglądana z różnych stron, wygląda tak samo - na przykład wielościan foremny. Zobaczymy, jak można taką bryłę powiązać z pewnym układem symetrii w przestrzeni i jak to pomaga wyznaczyć wyjątkowe, bardzo symetryczne, bryły. Czy przyroda wymaga od różnych swoich obiektów pewnych symetrii? Okazuje się, że tak - spróbujemy sprawdzić, jak to się przejawia i co jest tego przyczyną.

Mocne strony charakteru to wartości, które wcielamy w życie, charakterystyki wyrażające się w naszych myślach, uczuciach i działaniach; takie, których realizowanie rozwija i nas i innych w sposób służący dobru społeczności. Ich stosowanie – w życiu osobistym, zawodowym, rodzinnym, społecznym – może przynieść nam szereg pozytywnych rezultatów: wyższy dobrostan, satysfakcję i więcej osiągnięć (małych i dużych); więcej pozytywnych doświadczeń i relacji; większe zaangażowanie, a także poczucie sensu. Czasem korzystamy z nich jednak niewystarczająco, a czasem – nadmiernie. Niekiedy tylko częściowo znamy i rozumiemy ich specyfikę.

W trakcie spotkania, uczestnicy będą mieli okazję dowiedzieć się o 24 mocnych stronach charakteru, poznają koncepcję złotego środka czyli optymalnego stosowania mocnych stron charakteru oraz będą mieli okazję poznać przykładowe sposoby rozwijania dwóch mocnych stron charakteru – miłości i zamiłowania do uczenia się. Spotkanie jest połączeniem wykładu i indywidualnych ćwiczeń pozwalających na dokonanie wglądu w siebie.

Zostań małym ratownikiem!

Weź udział w wyjątkowych warsztatach i poznaj tajniki udzielania pierwszej pomocy. Nauczysz się, jak prawidłowo zakładać opatrunki i zabezpieczać drobne rany – wszystko w formie zabawy i pod czujnym okiem instruktorów.

Zabierz ze sobą mamę, tatę lub starsze rodzeństwo – będą Twoimi „poszkodowanymi”, którym pomożesz jako prawdziwy ratownik!

Czeka Was wspólna przygoda i ważna lekcja, którą zapamiętacie na długo.