biologia
Typ | Tytuł | Opis | Dziedzina | Termin |
---|---|---|---|---|
Spotkanie festiwalowe | Alternatywne hipotezy tłumaczące przyczyny rozwoju otyłości |
Otyłość i korelujące z nią choroby cywilizacyjne (np. cukrzyca, choroby sercowo-naczyniowe) stały się prawdziwym wyzwaniem dla medycyny XXI wieku. Od kilkudziesięciu lat jako przyczynę otyłości wskazuje się zaburzenie bilansu kalorycznego tzn. tyjemy bo za dużo jemy i za mało się ruszamy. Od kilkudziesięciu też lat gwałtownie rośnie liczba ludzi otyłych i z nadwagą. Zestawienie tych dwóch faktów daje do myslenia: czy na pewno wiemy dlaczego tyjemy? Na wykładzie zostanie omówiona jedna z teorii wskazująca, że być może dla powstawania otyłości i powiązanych z nią chorób metabolicznych ważniejsze jest CO JEMY a nie ILE JEMY bo pokarm izokaloryczny nie oznacza izometaboliczny a organizm ludzki to nie kalorymetr. |
biologia |
|
Lekcja festiwalowa | Grzyby naziemne i podziemne |
Uczniowie podczas lekcji nauczą się rozpoznawania podstawowych gatunków grzybów. Przekazane zostaną informacje dotyczące zasad, których należy przestrzegać podczas grzybobrania żeby uniknąć pomyłki i zatrucia. |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Biologiczne żarówki |
Zabierzemy was w świat żywych bioluminescencyjnych organizmów, których jak się okazuje na całym świecie są tysiące. Większość doświadczeń wykonamy w półmroku lub absolutnej ciemności. Słowo luminescencja jest poprzedzone często przedrostkami (chemi, elektro, radio, trybo, bio czy foto). Każdy z nich ma dodaje świeceniu specyficznego znaczenie. Świecące lamki choinkowe wyglądają pięknie. Czy jednak świecące organizmy lub ich fragmenty mogą nam się przydać do czegoś pożytecznego? W czasie zajęć poszukamy odpowiedzi także na to pytanie. Dowiemy się także jak oddzielić potrzebne nam białko od tysięcy innych znajdujących się w komórce. |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Badanie zachowania zwierząt w laboratorium; przykłady konkretne | biologia |
|
|
Spotkanie festiwalowe | Mikroświat zamknięty w szkle |
Podczas naszego spotkania dowiemy się o nietypowych metodach uprawy roślin zamkniętych w szklanych naczyniach. Poznamy techniki hodowli oraz rodzeje sztucznych zbiorników służących do przetrzymywania zarówno roślin jak i zwierząt w warunkach maksymalnie zbliżonych do naturalnych. Zapoznamy się z budową oraz funkcjonowaniem takich zbiorników jak: paludarium, vivarium, riparium, terrarium oraz orchidarium. Dowiemy się jakie rośliny są charakterystyczne dla danego typu pojemnika. Omówimy procesy zachodzące w szklanych naczyniach oraz ich wpływ na rośliny. Dowiemy się w jaki sposób powstaje biosfera zamknięta w szklanym naczyniu i jak jest napędzana. Porozmawiamy o roślinach egzotycznych, owadożernych jak również o tych rodzimych. Poznamy mniej znane Japońskie techniki uprawy roślin takie jak Wabi-Kusa prezentujące kompozycje roślinne w małych, szklanych naczyniach czy Kokedama -sztuke tworzenia kul otoczonych mchem, w których rośnie roślinka. Po wykładzie nastąpi prezentacja ogrodów zamkniętych w szklanych naczyniach. |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Jedzenie dla życia czy życie dla jedzenia |
Co jadali nasi przodkowie, co jadamy my, jak się zmieniały i jakim zmianom nadal podlegają odmiany uprawne, i czy ma to znaczenie dla środowiska i życia człowieka? Zapraszamy do uczestnictwa w kolejnym spotkaniu przyrodniczym, podczas którego uczestnicy dowiedzą się jakie odmiany pszenicy były uprawiane za czasów Słowian, jak smakowały jabłka sto lat temu, a do tego wszystkiego własnoręcznie przygotują przepyszne strawy. Projekt edukacyjny „Ogrodowe odkrywanie, czyli jak zdobyć wiedzę o przyrodzie i z niej korzystać – ekologiczne spotkania z multimediami w tle w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego” jest współfinansowany przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie. |
biologia |
|
Lekcja festiwalowa | Wirusy – nieproszeni goście |
Wirus - w dosłownym tłumaczeniu z łaciny virus - jad, oznacza, że wirusy są czynnikami wyłącznie patogennymi. Jednak warto dodać, że są to nie tylko niebezpieczni wrogowie, lecz również współtowarzysze, najdyskretniejsi współpracownicy. Są wszędzie, wewnątrz nas i na zewnątrz, zadziwiają skutecznością działania do tego stopnia, iż można ich uznać za doskonałą formę życia. Ale, czy można powiedzieć, że wirusy żyją? Wirusy określa się przecież jako pogranicze materii żywej i nieożywionej. Celem warsztatów będzie wprowadzenie młodych uczestników w ważny i ekscytujący świat wirusów. Pierwszym etapem będzie zapoznanie słuchaczy z budową wirusów oraz procesem zakażenia komórek ludzkich, zwierzęcych i bakteryjnych. Pokazane zostaną sposoby namnażania wirusów in vitro oraz metody ich wykrywania – praca z mikroskopem. Następnie, zaprezentowane zostanie ich działanie chorobotwórcze na przykładach chorób ludzi i zwierząt. W kolejnym etapie wspólnie z uczestnikami opisane zostaną sposoby radzenia sobie z wirusami. Pokazana zostanie, walka z inwazją wirusów jaką toczy każdego dnia układ odpornościowy człowieka, i w jakim stopniu organizm skutecznie odrzuca atak niechcianych gości. Analizując rodzaje odpowiedzi przeciwwirusowej uczestnicy zobaczą, że kiedy wirus przeniknie przez pierwsze bariery ochronne i wniknie do komórek, to jedną z ostatnich desek ratunku jest niszczenie samego siebie - własnych komórek. Młodzi uczestnicy warsztatów dowiadując się o „sile” wirusów i o trudnościach jakie sprawia walka z nimi, być może docenią banalne przestrogi dorosłych i zrozumieją wysiłek jaki, w różnych aspektach codziennego życia, wkłada się w ochronę przed zakażeniem organizmu. |
biologia |
|
Lekcja festiwalowa | O kampinoskich lasach |
Las najlepiej poznaje się… w lesie. Dlatego chodźmy na wspólny spacer! Zabierzemy was na wędrówkę, podczas której postaramy się spojrzeć na to wyjątkowe miejsce z trochę innej perspektywy. Czy dacie się namówić na spacer z głową w chmurach? Czy odważycie się podążać w głąb lasu za dźwiękiem? Las to dużo więcej niż drzewa, a własne obserwacje jego mieszkańców mogą być niesamowitą przygodą. Spróbujemy poczuć go wszystkimi zmysłami. Przyroda ma nam mnóstwo do zaoferowania, w tym również wiele zabawy, jednak w zamian powinniśmy okazać jej szacunek i zapewnić ochronę. Zastanowimy się, co zawdzięczamy lasom, za co możemy je polubić i jak powinniśmy o nie dbać. Przebieg trasy: Truskaw - Truskawska Droga - Zaborów Leśny - Kręta Droga - Karczmisko - Paśniki - Truskaw. Omawiane zagadnienia: |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Molekularne nożyczki |
W trakcie pokazu przedstawimy podstawowe techniki biologii molekularnej. Za pomocą gry zaprezentujemy najmłodszym w prosty sposób zagadnienia, które na pierwszy rzut oka mogą wydawać się skomplikowane. |
biologia |
|
Lekcja festiwalowa | Tajemnicze mszaki |
Mało kto zna te pierwotne, stare historycznie rośliny, które żyły przed dinozaurami, które przetrwały wszystkie kataklizmy, są z nami do dziś. Poznamy ich strategie życiowe, budowę ciała i same mszaki, choć tylko 10 gatunków, ale jakże ważnych w każdym lesie.
|
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | W blasku życia - rola światła i kolorów dla organizmów biologicznych |
W trakcie zajęć zaprezentujemy uczestnikom zajęć jak ważną rolę odgrywa światło i kolory w przyrodzie, zwłaszcza dla organizmów żywych. |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Regulacja transkrypcji |
Parafrazując Bukę można powiedzieć, że DNA jest jak otwarta księga, ale o fizyce kwantowej i po chińsku. Niełatwo jest więc ją czytać, a jeszcze trudniej jest zastosować odczytane informacje w praktyce. DNA zawiera zapis informacji niezbędnych do życia, ale przecież żadna księga nie jest w stanie robić nic użytecznego sama z siebie. Zawarte w niej informacje muszą być odczytane i właściwie zinterpretowane. Komórki żywe posiadają w tym celu odpowiednie mechanizmy, a najważniejszym z nich są czynniki transkrypcyjne. Są to białka rozpoznające różne regiony DNA i podejmujące decyzje, który odcinek DNA będzie odczytywany, kiedy i w jakich okolicznościach. Takie mechanizmy będą przedmiotem niniejszego wykładu |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Grunt to ... - właściwości chemiczne gleby a roślina |
Gleba jest złożonym środowiskiem, w którym rozwija się część podziemna organizmu roślinnego, pełniąca wiele ważnych funkcji życiowych. Właściwości chemiczne gleby są jednym z najistotniejszych czynników wpływających na wzrost i rozwój roślin. Zarówno nadmiar, jak i niedostatek substancji mineralnych zawartych w podłożu, mogą mieć szkodliwy wpływ na roślinę, prowadząc do wystąpienia wielu reakcji fizjologicznych. Ogromne znaczenie ma odczyn podłoża wpływający selektywnie na rośliny. Określany jest jako skala pH, czyli proporcja pomiędzy zawartością jonów H+ i OH-. Na tej podstawie różnicuje się gleby od bardzo kwaśnych (pH<4) do zasadowych (pH>7,5). Gleby o odczynie zasadowym i obojętnym w Polsce stanowią ok. 20 % i są to czarnoziemy, gleby lessowe i ilaste, rędziny, mady rzeczne. Niebagatelną rolę spełnia wapń, który wpływa tak na procesy życiowe u roślin, jak i żyzność i strukturę gleby oraz dostępność pierwiastków. Wyróżnia się trzy podstawowe grupy roślin: acydofilne (pH 6,7-4,0), neutrofilne (pH 7,2-6,8) i bazyfilne (pH 8,5-7,0). Niektóre rosną dobrze tylko w wąskim zakresie, a u wysoce tolerancyjnych gatunków granice nierzadko rozciągają się od zasadowego po lekko kwaśny. Różnice w wymaganiach występują często wśród gatunków w obrębie tego samego rodzaju np. Adonis, Allium, Asplenium, Gentiana, Hydrangea, Lillium, Paeonia, Rhododendron, i jest to zjawisko powszechne. Tolerancja pod względem odczynu nie zawsze jest tożsama z tolerancją na obecność węglanu wapnia. Rośliny lubiące wysoką zawartość wapnia zwane są kalcyfitami lub alkalokalcyfitami. Rośliny dolomitowe bytują na glebach o wysokiej zawartości węglanu wapnia i magnezu. |
biologia |
|
Lekcja festiwalowa | Jak aktywnie spędzać czas wolny z psem |
W czasie pokazu przedstawiona będzie budowa anatomiczna części biernej i czynnej narządu ruchu psa. Uczestnicy będą mogli porównać okolice topograficzne ciała zwierzęcia związane z narządem ruchu psa z ich odpowiednikami na własnym ciele. Zaprezentowane zostaną zagadnienia związane ze sposobami poruszania się psów. Omówione będą różne formy aktywności fizycznej psów w tym sporty najbardziej ekstremalne. |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Taki barszcz straszny, jak go malują. Przykład inwazji w świecie roślin |
Inwazje biologiczne obcych gatunków stanowią jeden z najbardziej złożonych problemów w ekologii i ochronie przyrody. Wykład będzie dotyczył bardzo aktualnego i głośnego ostatnio tematu inwazji barszczu Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi) i barszczu olbrzymiego (Heracleum mantegazzianum) na terenie Polski. Oba gatunki są szkodliwe dla człowieka, zwierząt a nawet innych roślin. Słuchacze dowiedzą się, jak odróżnić te groźne rośliny od innych, podobnych a nieszkodliwych, poznają historię i uwarunkowania szybkiego rozprzestrzenienia się barszczy kaukaskich w Polsce oraz metody walki z tymi niebezpiecznymi gatunkami. Nakreślony zostanie również ogólny problem inwazji roślinnych.
|
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Kolorowy świat bakterii |
Bakterie to maleńkie organizmy, których nie widzimy gołym okiem, tzw. mikroorganizmy. O ich obecności często możemy się przekonać; mogą być naszymi wrogami, gdyż są przyczyną wielu chorób (angina, borelioza, próchnica, tężec), ale także sprzymierzeńcami, ponieważ pomagają np. w produkcji szczepionek i leków, kiszonych ogórków, produktów mlecznych, kosmetyków czy w oczyszczaniu ścieków. Bakterie wykorzystuje się również w nauce, jako organizmy modelowe w badaniach, a także w przemyśle, jako narzędzia do wytwarzania pożądanych substancji. Takie zastosowanie bakterii jest możliwe dzięki poznaniu ich fizjologii i materiału genetycznego oraz rozwojowi biologii molekularnej. Na warsztatach uczestnicy zapoznają się z pracą w laboratorium, w którym przedmiotem badań są bakterie. Dowiedzą się, że są one najliczniejszą i wszędobylską grupą organizmów żywych na Ziemi, że mogą się poruszać, produkować pożyteczne enzymy i inne związki chemiczne, tworzyć kolonie oraz porozumiewać się ze sobą. Podczas warsztatów uczestnicy „pokolorują” bakterie i zobaczą je pod mikroskopem, wyhodują „własne” mikroorganizmy, a także przeprowadzą eksperyment z wykorzystaniem enzymu produkowanego przez bakterie i zobaczą skutki jego aktywności. |
biologia |
|
Lekcja festiwalowa | Fabryka białek 2.0 |
Białka są składnikami wszystkich żywych komórek, a ich nieustanna praca zapewnia prawidłowe funkcjonowanie całych organizmów. Naukowcy starają się zgłębić tajniki białek, aby jak najlepiej zrozumieć mechanizmy komórkowe, w tym te odpowiedzialne za procesy chorobowe. Z drugiej strony, białka są wykorzystywane jako leki (np. insulina), a dzięki swoim zróżnicowanym właściwościom znajdują zastosowanie także w przemyśle, np. spożywczym i chemicznym. Zarówno niektóre cele badawcze (coraz lepsze poznawanie białek), jak i praktyczne zastosowania przemysłowe wymagają uzyskania wyizolowanych białek, oczyszczonych od innych składników komórkowych. W trakcie zajęć opowiemy o tym, jak skłonić bakterie, by produkowały dowolne (nawet ludzkie) białko oraz zaprezentujemy wybrane metody, które naukowcy stosują na co dzień do otrzymywania białek, ich oczyszczania i podstawowej analizy. W trakcie lekcji uczniowie będą również mogli w kilkuosobowych zespołach własnoręcznie przeprowadzić prostą procedurę eksperymentalną. |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Bioróżnorodność Kampinoskiego Parku Narodowego |
Parki narodowe powstały w celu zachowania różnorodności biologicznej, walorów krajobrazowych, historycznych i kulturowych. Służą nauce, turystyce i edukacji. Bioróżnorodność jest zmiennością żywych organizmów wszystkich środowisk, włączając w to siedliska lądowe i wszystkie ekosystemy wodne. W czasie wycieczki poznamy potencjał przyrodniczy parku narodowego, bogactwo flory, fauny i grzybów. Dowiemy się o historii, a także o legendarnych miejscach i postaciach, dzięki którym powstały nazwy takie jak: „Karczmisko” czy "Ćwikowa Góra”. Spróbujemy odnaleźć w lesie czarci krąg i chrząstkoskórnika purpurowego, nad wodą zgryzy bobrowe, a na łące tygrzyka paskowanego, a nawet łosia. Miłośników dawnych dziejów zainteresuje na pewno historia Truskawia i Zaborowa Leśnego, związana z powstaniem styczniowym, a także dramatycznymi wydarzeniami II wojny światowej. Przebieg trasy: Truskaw - Zaborów Leśny - Truskaw Długość trasy: 9,5 km. Czas przejścia: 4 godz. |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Mamo, Tato kupmy psa! |
Pies towarzyszy człowiekowi od tysięcy lat, dlatego też historia jego ewolucji związana jest nieodłącznie z dziejami ludzkości. Oba gatunki zasiedlały te same środowiska, polowały na podobne zwierzęta, będąc naturalnymi biologicznymi konkurentami. Z upływem czasu konkurencja przeobrażała się w swoistą symbiozę – wspólnotę. Człowiek zaczął izolować dzikie osobniki, wykorzystywać je jako stróżów i pomocników w łowiectwie, zwierzęta zaś otrzymywały pożywienie. W dzisiejszych czasach bardzo często zapominamy o naturalnych potrzebach naszych psów. Jak być świadomym właścicielem czworonoga? Jaką rasę psa wybrać? Chcesz poznać odpowiedzi na te i inne pytania? Bądź z nami! |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Zabawa z mózgiem |
Świecący świat Podczas zabawy ze świecącą cieczą nienewtonowską odwiedzający dowiedzą się na czym polega zjawisko fluorescencji. Dodatkowo zobaczą w jakich organizmach to zjawisko występuje naturalnie – bakterie fluorescencyjne oraz meduzy Aequorea victoria, z której wyizolowano pierwsze białko zielonej fluorescencji szeroko stosowane w badaniach naukowych. Neuron Przy użyciu interaktywnego modelu uczestnicy będą mieli okazje poznać tajniki przekaźnictwa pomiędzy neuronami. Animatorzy będą wyjaśniać także sposób organizacji układu nerwowego za pomocą zdjęć preparatów barwionych fluorescencyjnie. Poukładaj swój Mózg Zwiedzający będą mieli okazję dowiedzieć się w jaki sposób prawidłowo złożyć trójwymiarowy model mózgu i dowiedzieć się jakie funkcje pełnią poszczególne jego elementy. Ochotnicy otrzymają Mózgowe Czapeczki z zarysem poszczególnych struktur mózgu. Czarodziejskie eliksiry Najmłodsi będą mieli okazję zmienić się w chemików pracujących w laboratorium. Za pomocą kolorowych roztworów oraz suchego lodu będą tworzyć parujące mikstury.
|
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Rośliny - nieznani przyjaciele |
Rośliny kształtują Ziemię, zmieniają cywilizację, zapewniając nam pożywienie, dach nadgłową i ubranie. Jednak wciąż zbyt mało o nich wiemy i za mało się nimi interesujemy. Wydają się tak bierne, nieruchliwe i zwyczajne...Dopiero, gdy przyjrzymy się im bliżej, okazuje się, że bez nich nie możemy żyć, a z nimi nasze życie będzie piękniejsze i lepsze. Rośliny to zielona nadzieja ludzkości! Samowystarczalne domy pełne kwiatów, produkcja czystej energii, leki i szczepionki uprawiane na farmach, smaczniejsze i zdrowsze owoce - to wszystko jest w granicach i ich naszych możliwości. Musimy tylko poznać i polubić rośliny! |
biologia |
|
Lekcja festiwalowa | DNA - istota życia |
Gdy w drugiej połowie XX wieku J. Watson i F. Crick odkryli podstawowy element dziedziczności i nośnik informacji genetycznej - strukturę DNA, wypowiedzieli słowa "Odkryliśmy istotę życia...". DNA, czyli kwas deoksyrybonukleinowy, jest chemiczną makrocząsteczką, która w swojej budowie ma zapisane informacje dotyczące budowy organizmu. Występuje on zarówno u wirusów, bakterii, roślin, zwierząt oraz ludzi. Celem zajęć jest zapoznanie uczniów z ogólną budową i właściwościami materiału genetycznego. Na wielu ciekawych przykładach dowiedzą się dlaczego każdy z nas jest inny – inaczej wygląda, rośnie, zachowuje się, a nawet choruje. W części praktycznej, uczniowie będą samodzielnie izolować DNA. |
biologia |
|
Lekcja festiwalowa | Pająki - lubię to! |
O ciekawych zachowaniach pająków i ich osobliwych przystosowaniach do życia w zróżnicowanych środowiskach. Nauczymy się także tworzenia pajęczej sieci. |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Świat komórek macierzystych |
Komórki macierzyste ze względu na swoje właściwości (zdolność do różnicowania i samoodnawiania własnej populacji) od lat są przedmiotem intensywnych badań. W trakcie wykładu słuchacze poznają rodzaje komórek macierzystych, które występują w ludzkim organizmie, ich właściwości oraz potencjalne wykorzystanie tych komórek w medycynie regeneracyjnej. |
biologia |
|
Lekcja festiwalowa | Czym są plazmidy i jaką rolę odgrywają u bakterii? |
Problem nabywania oporności na antybiotyki przez bakterie i jej rozprzestrzeniania w środowisku jest w ostatnich latach szczególnie niepokojący. Coraz częściej antybiotyki stosowane do leczenia ludzi są nieskuteczne. Dlaczego bakterie stają się niewrażliwe na antybiotyki i co mają do tego plazmidy? Czym są plazmidy i jaką rolę odgrywają u bakterii te cząsteczki DNA? Na spotkaniu z uczniami gimnazjum odpowiemy na te pytania oraz poruszymy zagadnienie przekazywania plazmidów między komórkami bakterii. Opowiemy też o sposobach, dzięki którym plazmidy nie mogą zostać „zgubione” przez komórkę bakterii i o tym, co z tego wszystkiego może wyniknąć. |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Czy w żołądku mamy cytrynę? |
Baylab zaprasza na wyjątkową podróż do świata nauki! Już 30 września zapraszamy na warsztaty, podczas których dowiecie się: Czy w żołądku mamy cytrynę? W programie również wirtualna rzeczywistość - wycieczka po zakamarkach ludzkiego organizmu! |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Co ma wspólnego genomika regulacji z pismem węzełkowym i hyperlinkami? |
Mechanikę regulacji ekspresji genów można porównać do odczytywania opowieści zapisanych za pomocą pisma węzełkowego Inków. Opowieści te są przechowywane jedna za drugą, w postaci bardzo długich zwojów, w przypadku pisma Inków – sznurka, a w przypadku komórki – tworzącego chromosomy włókna, zwanego chromatyną, zbudowanego z DNA i białek. Prawidłowa interpretacja opowieści wymaga przeczytania – zbliżenia do siebie – fragmentów zwojów położonych w znacznej odległości od siebie. Mechanizm odnajdywania się odległych obszarów regulatorowych przypomina funkcjonowanie internetowych hyperlinków i jest powiązany z trójwymiarową strukturą chromatyny |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Zwierzęta, które zmieniły bieg historii |
Historia relacji człowiek – zwierzęta liczy już ponad 20 tysięcy lat. W tym czasie rola zwierząt w życiu człowieka zmieniła się wielokrotnie. Z początku zwierzęta stanowiły jedynie źródło pożywienia, jednak z czasem człowiek nauczył się wykorzystywać zwierzęta czyniąc swoje życie łatwiejszym, wygodniejszym, ciekawszym. Wraz z rozwojem cywilizacji zwierzęta nabrały także znaczenia kulturowego, a nawet symbolicznego. Dla wielu stały się bliskimi, niezastąpionymi przyjaciółmi. Jednak relacja człowiek-zwierzęta poza blaskami ma też cienie. Zwierzęta stanowią źródło lub wektor wielu chorób, bywają niebezpieczne oraz nieprzewidywalne. Kolejna odsłana tego arcyciekawego wykładu, w którym pojawią się również nowe i zaskakujące ciekawostki na temat zwierząt.
|
biologia |
|
Lekcja festiwalowa | Dobre i złe bakterie |
Podczas spotkania opowiemy o bezpieczeństwie pracy w laboratorium mikrobiologicznym, poznamy dobre i złe bakterie, zobaczymy jak można je hodować w laboratorium i jak wyglądają pod mikroskopem. Wykonamy również preparaty z ogórków kiszonych i jogurtu, poznając naszych sprzymierzeńców. |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Jedzenie dla życia czy życie dla jedzenia |
Co jadali nasi przodkowie, co jadamy my, jak się zmieniały i jakim zmianom nadal podlegają odmiany uprawne, i czy ma to znaczenie dla środowiska i życia człowieka? Zapraszamy do uczestnictwa w kolejnym spotkaniu przyrodniczym, podczas którego uczestnicy dowiedzą się jakie odmiany pszenicy były uprawiane za czasów Słowian, jak smakowały jabłka sto lat temu, a do tego wszystkiego własnoręcznie przygotują przepyszne strawy. Projekt edukacyjny „Ogrodowe odkrywanie, czyli jak zdobyć wiedzę o przyrodzie i z niej korzystać – ekologiczne spotkania z multimediami w tle w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego” jest współfinansowany przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie. |
biologia |
|
Lekcja festiwalowa | Co łączy lodówkę i buty sportowe, czyli opowieść o nanocząstkach |
Co łączy lodówkę, buty sportowe i krem z filtrem UV? Uczestnicy lekcji dowiedzą się co to są nanocząstki i dlaczego są tak wyjątkowe. Pozornie niepozorne, stanowią podstawę niezwykle dynamicznie rozwijającej się nanotechnologii, cieszą się zainteresowaniem zarówno nauki, jak i przemysłu. Popularne wśród naukowców, mało znane przeciętnemu człowiekowi, a przecież obecne w jego życiu. Czemu nanocząstki zawdzięczają swoją wyjątkowość i w jakich jeszcze zaskakujących produktach codziennego użytku można je znaleźć? Na te pytania znajdziemy odpowiedzi w czasie lekcji. Spotkanie podzielone będzie na dwie części. Pierwsza to krótki wykład o wyjątkowych właściwościach i zastosowaniach nanocząstek, często zaskakujących i niezwykłych. Druga część spotkania to gra, w której aby wygrać, trzeba znaleźć odpowiedź na intrygujące pytanie. Droga do odpowiedzi prowadzić będzie przez labirynt pytań i zagadkowych zadań. Przyda się odrobina sprytu i szczęścia ale przede wszystkim wiedza, nie tylko ta zdobyta w trakcie wykładu… |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Bakterie mlekowe w naszym otoczeniu |
Wszyscy na co dzień stykamy się z ogromną liczbą bakterii dobrych i takich, których nie lubimy. Czy wiesz, że dobre bakterie są spożywane praktycznie codziennie? Codzienne też spożywasz produkty powstałe dzięki nim – bakteriom mlekowym. Są to produkty mleczne, ale nie tylko. Podczas spotkania z nami dowiesz się, jakie bakterie pomagają ulepszać żywność i które produkty z Twojej lodówki dzięki nim powstają. |
biologia |
|
Lekcja festiwalowa | Policzyć niepoliczalne |
Uczestnicy zajęć warsztatowych będą mogli ocenić (oszacować): ile lat ma drzewo, ile waży drewno, ile wart jest las? |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Mózg używany, to mózg wiecznie młody |
Choroby neurozwyrodnieniowe przebiegające z otępieniem są ważnym problemem społeczno-medycznym, dotyczą bowiem znacznej części społeczeństwa w wieku podeszłym i są, ze względu na starzenie się społeczeństwa i przedłużanie średniej przeżycia, zjawiskiem nasilającym się. Zmiany neurodegeneracyjne w komórkach nerwowych są częstym objawem wielu chorób ośrodkowego układu nerwowego, takich jak choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, stwardnienie zanikowe boczne (ALS), tauopatie, urazy i udary mózgu oraz epilepsja, w których głównym czynnikiem ryzyka jest wiek. Schorzenia te są bardzo wyniszczające dla organizmu i często kończą się śmiercią pacjentów, są też bardzo kosztowne w leczeniu. Celem wykładu jest zastanowienie się, czy mózg może starzeć się dobrze lub źle, jakie są „biologiczne” mity starzenia się i czy fizjologiczne i patologiczne starzenie się układu nerwowego to dwa odrębne procesy. Będzie też próbą odpowiedzieć na szereg kolejnych pytań: jakie są główne zmiany związane z wiekiem w fizjologii układu nerwowego i czym różnią się od zmian strukturalnych i czynnościowych w stanach chorobowych, czy proces starzenia się mózgu jest wynikiem zaburzenia komunikacji wewnątrz neuronów, jak proces starzenia się mózgu upośledza nasze zdolności poznawcze, czy możemy liczyć na dobroczynne działanie substancji własnych mózgu w procesie starzenia się, czy mózg zawiera rezerwy czynnościowe mogące chronić nas przed patologicznym starzeniem się, co do poznania i zrozumienia procesów starzenia się mózgu wnoszą badania na zwierzętach. I wreszcie najważniejsze, co możemy zrobić, aby utrzymać nasze zdolności intelektualne mimo starzenia się oraz jaka jest teraźniejszość i przyszłość terapii wówczas, gdy jednak dochodzi do rozwoju chorób otępiennych? |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Banki nasion - Arką Noego dla świata roślin w XXI w. |
"Bez roślin, nie ma życia. Funkcjonowanie planety, i nasze przetrwanie zależy od roślin. Naszą wspólną wizją jest zrównoważona przyszłość, gdzie działalność człowieka wspiera różnorodności świata roślin i gdzie z kolei różnorodność świata roślin wspiera i poprawia dobrobyt ludzkości". Ta przewodnia sentencja Globalnej Strategii Ochrony Świata Roślin, opartej na Konwencji o Różnorodności Biologicznej, podkreśla znaczenie świata roślin w życiu człowieka.Tempo wymierania gatunków przybrało bezprecedensowy wymiar, głównie na skutek działalności człowieka związanej z niezrównoważoną eksploatacją zasobów naturalnych i określane jest obecnie jako „Szóste masowe wymieranie gatunków”. Ustanowiono 22 maja Międzynarodowym Dniem Różnorodności Biologicznej celem zwrócenia uwagi na konieczność kompleksowych rozwiązań dla zahamowania procesów prowadzących do degradacji bioróżnorodności. Sposobem na zachowanie wciąż ubożejącej różnorodności świata roślin jest długoterminowe zabezpieczanie nasion w kontrolowanych warunkach. Jak przechowywane są nasiona? Czy są poddawane specjalnym procedurom? Jak długo mogą być przechowywane? Ile gatunków udało nam się dotychczas zabezpieczyć? O tych oraz o innych aspektach zabezpieczania nasion będzie można się dowiedzieć na spotkaniu w Banku Nasion w PAN Ogrodzie Botanicznym w Powsinie. |
biologia |
|
Lekcja festiwalowa | Wędrówki ptaków |
Zapoznanie z przyczynami ptasich wędrówek oraz kierunkami w które się udają. Zgłębienie wiedzy na temat technik lotu. Utrwalanie wiedzy o gatunkach wędrujących oraz osiadłych. |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Czy układ odpornościowy służy tylko do obrony przed patogenami? |
Do niedawna, najczęściej badane i opisywane funkcje układu odpornościowego dotyczyły obrony przed organizmami patogennymi (wirusy, bakterie, robaki pasożytnicze) i nadzoru polegającego na niszczeniu komórek starych, uszkodzonych i nowotworowych. Układ odpornościowy jest aktywny nie tylko w przypadku kontaktu z patogenami czy nieprawidłowymi komórkami własnymi. Bierze udział w utrzymaniu homeostazy organizmu, rozwoju jego tkanek i narządów począwszy od życia płodowego do starości. Jest kluczowy w prawidłowym rozwoju płodu, tolerancji na własne prawidłowe komórki, rozwoju mózgu, mięśni, kości, uczestniczy w komunikacji z komórkami różnych tkanek i narządów poprzez wydzielane czynniki pełniące funkcje przekaźników informacji. |
biologia |
|
Lekcja festiwalowa | Tajemnice motyli |
Poznamy budowę, zwyczaje i tajemnice motyli. Prześledzimy ich cykl życiowy. Obejrzymy różne ciekawe gatunki motyli. Zapoznamy się z technikami tworzenia kolekcji przyrodniczych. |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Termogeneza – czy rośliny mogą się ogrzać podczas zimy? |
Ogromnym zaskoczeniem dla świata nauki było odkrycie na początku XX wieku u niektórych gatunków z rodziny obrazkowatych (Araceae) istnienia osobliwego oddychania związanego z podgrzewaniem kwiatostanów. Badania wykazały, że termogeneza jest możliwa dzięki wysokiej aktywności małego białka łańcucha oddechowego - oksydazy alternatywnej. Badając obrazkowate zaobserwowano, że podanie cyjanku, w przeciwieństwie do zwierząt, nie powoduje hamowania oddychania. Obecnie wiadomo, że oddychanie cyjanoodporne jest typowe i powszechne w świecie roślin. Wykład będzie poświęcony odpowiedzi na następujące pytania: Czy oksydaza alternatywna bierze udział w oddychaniu jedynie w kwiatach czy też w innych organach? Jaką funkcję oksydaza alternatywna pełni u gatunków innych niż Araceae? Czy energia w postaci ciepła rozpraszana przy udziale oksydazy alternatywnej może mieć znaczenie w zwiększaniu temperatury roślin kiedy jest zimno? |
biologia |
|
Lekcja festiwalowa | Ptaki Ziem Polskich |
Ptaki są najbardziej zróżnicowaną gromadą kręgowców lądowych – opisano około 10 tysięcy gatunków ptaków, które zamieszkują wszystkie ekosystemy na całym świecie. Liczba gatunków ptaków stwierdzonych w Polsce i wpisanych na listę krajowej awifauny wynosi 452 (stan na dzień 1 stycznia 2017 r.). |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Spacer z nietoperzami |
Czy w mieście z jego hałasem, nocnym oświetleniem i ruchem drogowym jest miejsce dla nietoperzy? Czy stworzenia, których strategia łowiecka polega na nasłuchiwaniu echa własnych dźwięków mogą w wielkomiejskich warunkach znaleźć wystarczająco spokojne i wystarczająco zasobne żerowiska? Postaramy się o tym przy odrobinie szczęścia przekonać podczas wieczornej wycieczki, wyposażeni w chytre elektroniczne urządzenia, które pozwalają usłyszeć to, co normalnie dla naszych, ludzkich uszu niesłyszalne (i zapewne zwrócimy prowadzącemu spotkanie uwagę, że nie dla wszystkich ludzkich uszu tak do końca niesłyszalne...). Spróbujemy odróżniać niektóre gatunki nietoperzy na podstawie wydawanych przez nie dźwięków i zauważymy, że w wielu wypadkach równie ważną rolę odgrywa to, gdzie tego czy owego nietoperza spotkaliśmy, jaka była pora dnia i co on wtedy robił. Dowiemy się przy okazji nieco o tym, jakie techniki i metody mają obecnie do dyspozycji badacze latających ssaków oraz o tym, czego jeszcze ciągle - pomimo dynamicznego rozwoju warsztatu naukowego w ostatnich czasach - nie wiemy o zamieszkujących nasz kraj nietoperzach. |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Uwaga kleszcze! |
UWAGA KLESZCZE! Hasło to, niczym zdarta płyta, powraca co roku strasząc nas przed konsekwencjami pogryzienia przez te niewielkie pajęczaki. Czy naprawdę mamy się czego bać? Otóż jesteśmy gatunkiem, u którego wszystko co nieznane, wywołuje nie tylko strach, ale też rozbudza niesamowitą wyobraźnię. Z tego też względu, wokół kleszczy narosło wiele mitów i niedomówień. Serdecznie zapraszam na wspólne spotkanie, podczas którego razem rozprawimy się z tymi mitami. W przystępny sposób opowiem o biologii kleszczy, jak to się dzieje, że są przyczyną wielu chorób oraz o obecnie dostępnych metodach diagnozowania chorób odkleszczowych. Zostaną wyjaśnione poszczególne metody diagnostyczne takie jak ELISA, western blot czy PCR oraz przedstawione ich dobre jak i złe strony. Odpowiemy na pytania: co znaczy wynik fałszywie dodatni i fałszywie ujemny, co to jest czułość testu diagnostycznego, co sprawia, że otrzymany wynik jest wiarygodny. |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Pozytywne szkolenie psów – fakty i mity |
Szkolenie psów cieszy się rosnącym zainteresowaniem wśród właścicieli czworonogów. W ofercie możemy znaleźć coraz więcej szkół opierających swoje metody na pozytywnym wzmocnieniu. Pomimo dużej skuteczności tej metody, często również słyszymy opinie różnych ludzi, mniej lub bardziej związanych ze szkoleniem psów, że to nie działa. Czy szkolenie pozytywne to szkolenie bez kar? Czy jedzenie jest jedyną nagrodą jaką się wykorzystuje? Czy psy są przekupywane w czasie szkolenia? Czy psy agresywne mogą być szkolone pozytywnie? Czy etyka jest jedynym powodem, dla którego nie zadajemy psu bólu? Co ma nauka do szkolenia pozytywnego? W czasie wykładu słuchacze poznają fakty i mity dotyczące pozytywnego szkolenia, a także dowiedzą się, czym należy się kierować w wyborze szkoły dla psa, aby skutecznie zapanować nad niesforną bestię w ich domu. |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Ile małpy w człowieku, a człowieka w małpie - różnice i podobieństwa |
Zajęcia poświęcone naszym najbliższym krewnym, czyli małpom człekokształtnym - gorylom i szympansom. Opiekunowie zwierząt opowiedzą o codziennym życiu swych ulubieńców i o tym, czym różni się ich dzień od naszego. Obserwacja szympansów i goryli jest najlepszym dowodem na nasze bliskie pokrewieństwo. Czy szympansy potrafią malować? Czy goryle jedzą banany? Czy życie w ZOO jest nudne? Co myślą o zwiedzających? Czy małpy człekokształtne chorują na te same choroby co my? Spotkanie będzie doskonałą okazją do tego, by lepiej poznać mieszkańców ZOO, jak również dowiedzieć się wielu ciekawostek, jak wygląda codzienna praca z tymi niezwykłymi zwierzętami. Każdy z nas może zrobić coś dla ratowania małp człekokształtnych i przyczynić sie do tego, by jak najdłużej występowały w naturze. Ich życie w ogrodach zoologicznych ma na celu nie tylko prezentację zwierząt, ale jest niezwykle czynną i aktywną walką o przetrwanie tych gatunków. O tym jak ona przebiega będzie można dowiedzieć się na spotkaniu. Zapraszamy! |
biologia |
|
Lekcja festiwalowa | Molekularny smartfon czyli jak działają komórki w naszym organizmie |
Pierwsze komórki na naszej planecie pojawiły się około 4 mld lat temu, zaś terminu „komórka” (łac. cellula) użył po raz pierwszy angielski przyrodnik Robert Hook dopiero w 1665 roku obserwując komórki roślinne. W ciągu tych lat komórki ulegały nieustannym zmianom, umożliwiającym lepszą adaptację do zmieniających się warunków środowiskowych. Komórki stanowią budulec każdego żywego organizmu. Pojedyncza komórka może również stanowić autonomiczny organizm. Komórki tworzą zespoły- tkanki, te zaś organy i ostatecznie organizm. Celem zajęć jest zapoznanie uczniów z budową komórek eukariotycznych ze szczególnym uwzględnieniem komórek ssaczych, pokazanie różnic w morfologii komórek, w zależności od pełnionych funkcji w organizmie. W części praktycznej uczniowie dowiedzą się jak prowadzi się hodowle komórkowe w warunkach laboratoryjnych. Poznają niezbędną aparaturę do obserwacji hodowli i jej analizy. |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Czy pasożyty mogą leczyć? Helminty w terapii chorób autoimmunizacyjnych |
Uważa się, że poprawa warunków życia w krajach zachodnich ma związek ze zwiększoną liczbą zachorowań na choroby autoimmunizacyjne. Przyczyną takiego stanu może być zmniejszona ekspozycja na patogeny, w tym pasożyty. Dotychczasowe metody leczenia chorób o podłożu autoimmunizacynym nie są skuteczne. Jako jedną z obiecujących metod leczenia zaproponowano helmintoterapie. Zarażenie pasożytami hamuje rozwój stanu zapalnego, wywołanego nadreaktywnością na neutralne substancje. W tej chwili prowadzone są badania kliniczne z wykorzystaniem nicieni, natomiast mechanizm zjawiska pozostaje nieznany. |
biologia |
|
Lekcja festiwalowa | Pora wstawać, czas na kolację - czyli jak się znajduje posiłek po ciemku... |
Gdyby nam wyłączyli prąd w trakcie kolacji późnym wieczorem, to mielibyśmy spory problem, żeby skończyć jeść - a co dopiero, gdyby nasz posiłek nie leżał spokojnie na talerzu, ale fruwał (i to szybko) w zupełnych ciemnościach... Jak można upolować sobie jedzenie, kiedy się nic nie widzi - no i jak przy tym nie rozbić sobie głowy o drzewo czy ścianę? Podczas naszych lekcji spróbujemy się trochę dowiedzieć o tym, jak nietoperze to robią. Postaramy się też wczuć w ich położenie i na własnej skórze przekonać, jak to by było, gdybyśmy sami musieli się posługiwać innymi zmysłami niż wzrok. Dowiemy się również, skąd my, ludzie, wiemy cokolwiek o życiu nietoperzy, a dzięki sprytnym technicznym wynalazkom będziemy mieli okazję usłyszeć to, co dla ludzkiego ucha normalnie nie jest słyszalne ani trochę. |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Neurony w walce z czasem, czyli o tym jak starzenie zmienia układ nerwowy |
Starzenie się to proces dotyczący wszystkich narządów, który skutkuje pogorszeniem funkcjonowania całego naszego organizmu. Proces ten nie oszczędza również mózgu, który jest jednym z najważniejszych organów organizmu, gdyż steruje skomplikowanymi reakcjami i procesami życiowymi. Starzenie się mózgu i całego układu nerwowego to proces skomplikowany i postępujący, prowadzący ostatecznie do spadku funkcji ruchowych, czuciowych oraz poznawczych człowieka. Pomimo przytaczanego często w literaturze stwierdzenia, że deficyty poznawcze ujawniają się dopiero po 60-tym roku życia, wiele wyników eksperymentalnych wskazuje, że w rzeczywistości zaczynają się one o wiele wcześniej, niektóre nawet w okolicach 40-go roku życia. Przebieg procesu starzenia się układu nerwowego jest wypadkową programu genetycznego i uwarunkowanych środowiskowo wielokierunkowych zmian na poziomie molekularnym. Zmiany anatomiczne i funkcjonalne, które możemy obserwować w starzejącym się mózgu, są niejednorodne i specyficzne dla poszczególnych jego obszarów. Dotyczą one m.in. objętości tkanki mózgu, gęstości i liczby komórek nerwowych, a także ich morfologii; liczby połączeń między komórkami nerwowymi oraz efektywności komunikacji pomiędzy nimi. W czasie wykładu przeanalizujemy zmiany jakie obserwowujemy w starzejącym sie układzie nerwowym i ich konsekwencje. Zadamy równiez pytania: czy są one nieuchronne? Czy w jakiś sposób możemy pracować nad sprawnością i efektywnością starzejącego się układu nerwowego |
biologia |
|
Spotkanie festiwalowe | Ziemia żyje |
warsztaty mikroskopowe, obserwacje i oznaczenia organizmów |
biologia |
|
Lekcja festiwalowa | Co wiemy o grzybach? |
Celem lekcji jest poznanie wybranych grup grzybów. Uświadomienie ogromnego zróżnicowania grzybów pod względem wyglądu zewnętrznego, kształtu, wskazanie różnic, kształtowanie zachowań w środowisku leśnym, poznanie budowy grzybów kapeluszowych, podział grzybów na grupy. |
biologia |
|