biologia

W czasie pokazu przedstawiona będzie budowa anatomiczna części biernej  i czynnej narządu ruchu psa. Uczestnicy będą mogli porównać okolice topograficzne ciała zwierzęcia związane z narządem ruchu psa z ich odpowiednikami na własnym ciele. Zaprezentowane zostaną zagadnienia związane ze sposobami poruszania się psów. Omówione będą różne formy aktywności fizycznej psów w tym sporty najbardziej ekstremalne.

Las najlepiej poznaje się… w lesie. Dlatego chodźmy na wspólny spacer! Zabierzemy was na wędrówkę, podczas której postaramy się spojrzeć na to wyjątkowe miejsce z trochę innej perspektywy. Czy dacie się namówić na spacer z głową w chmurach? Czy odważycie się podążać w głąb lasu za dźwiękiem? Las to dużo więcej niż drzewa, a własne obserwacje jego mieszkańców mogą być niesamowitą przygodą. Spróbujemy poczuć go wszystkimi zmysłami. Przyroda ma nam mnóstwo do zaoferowania, w tym również wiele zabawy, jednak w zamian powinniśmy okazać jej szacunek i zapewnić ochronę. Zastanowimy się, co zawdzięczamy lasom, za co możemy je polubić i jak powinniśmy o nie dbać.

Przebieg trasy: Truskaw - Truskawska Droga - Zaborów Leśny - Kręta Droga - Karczmisko - Paśniki - Truskaw.
Długość trasy: 9,5 km. Czas przejścia: ok. 4 godziny.
Trasa wycieczki wiedzie m. in. przez OOŚ Zaborów Leśny i skraj OOŚ Cyganka, ukazując jedne z najciekawszych obszarów leśnych wschodniej części Puszczy Kampinoskiej.

Omawiane zagadnienia:
- czym jest las? - próba odpowiedzi na pytanie,
- rozpoznawanie podstawowych gatunków drzew i krzewów,
- typy lasów rosnących na obszarze Puszczy Kampinoskiej,
- działania ochronne prowadzone w lasach (nasadzenia, przebudowa drzewostanów) - ochrona częściowa,
- znaczenie obszarów ochrony ścisłej,
- zagrożenia lasów KPN (pożary, wiatrołomy, susze, gatunki obce, gradacje owadów),
- łańcuch pokarmowy (przybliżenie pojęć: producent, konsument, destruent, piramida pokarmowa),
- piętra roślinności w lesie i ich mieszkańcy,
- rola lasów w gospodarce i życiu człowieka,
- pozaprodukcyjne funkcje lasu.

Mało kto zna te pierwotne, stare historycznie rośliny, które żyły przed dinozaurami, które przetrwały wszystkie kataklizmy, są z nami do dziś. 

Poznamy ich strategie życiowe, budowę ciała i same mszaki, choć tylko 10 gatunków, ale jakże ważnych w każdym lesie.

Świecący świat

Podczas zabawy ze świecącą cieczą nienewtonowską odwiedzający dowiedzą się na czym polega zjawisko fluorescencji. Dodatkowo zobaczą w jakich organizmach to zjawisko występuje naturalnie – bakterie fluorescencyjne oraz meduzy Aequorea victoria, z której wyizolowano pierwsze białko zielonej fluorescencji szeroko stosowane w badaniach naukowych.

Neuron

Przy użyciu interaktywnego modelu uczestnicy będą mieli okazje poznać tajniki przekaźnictwa pomiędzy neuronami. Animatorzy będą wyjaśniać także sposób organizacji układu nerwowego za pomocą zdjęć preparatów barwionych fluorescencyjnie.

Poukładaj swój Mózg

Zwiedzający  będą mieli okazję dowiedzieć się w jaki sposób prawidłowo złożyć trójwymiarowy model mózgu i dowiedzieć się jakie funkcje pełnią poszczególne jego elementy. Ochotnicy otrzymają Mózgowe Czapeczki z zarysem poszczególnych struktur mózgu.

Czarodziejskie eliksiry 

Najmłodsi będą mieli okazję zmienić się w chemików pracujących w laboratorium. Za pomocą kolorowych roztworów oraz suchego lodu będą tworzyć parujące mikstury.

Gdy w drugiej połowie XX wieku J. Watson i F. Crick odkryli podstawowy element dziedziczności i nośnik informacji genetycznej - strukturę DNA, wypowiedzieli słowa "Odkryliśmy istotę życia...". DNA, czyli kwas deoksyrybonukleinowy, jest chemiczną makrocząsteczką, która w swojej budowie ma zapisane informacje dotyczące budowy organizmu. Występuje on zarówno u wirusów, bakterii, roślin, zwierząt oraz ludzi.  Celem zajęć jest zapoznanie uczniów z ogólną budową i właściwościami materiału genetycznego. Na wielu ciekawych przykładach dowiedzą się dlaczego każdy z nas jest inny – inaczej wygląda, rośnie, zachowuje się, a nawet choruje. W części praktycznej, uczniowie będą samodzielnie izolować DNA.

Białka są składnikami wszystkich żywych komórek, a ich nieustanna praca zapewnia prawidłowe funkcjonowanie całych organizmów. Naukowcy starają się zgłębić tajniki białek, aby jak najlepiej zrozumieć mechanizmy komórkowe, w tym te odpowiedzialne za procesy chorobowe. Z drugiej strony, białka są wykorzystywane jako leki (np. insulina), a dzięki swoim zróżnicowanym właściwościom znajdują zastosowanie także w przemyśle, np. spożywczym i chemicznym. Zarówno niektóre cele badawcze (coraz lepsze poznawanie białek), jak i praktyczne zastosowania przemysłowe wymagają uzyskania wyizolowanych białek, oczyszczonych od innych składników komórkowych. W trakcie zajęć opowiemy o tym, jak skłonić bakterie, by produkowały dowolne (nawet ludzkie) białko oraz zaprezentujemy wybrane metody, które naukowcy stosują na co dzień do otrzymywania białek, ich oczyszczania i podstawowej analizy. W trakcie lekcji  uczniowie będą również mogli w kilkuosobowych zespołach własnoręcznie przeprowadzić prostą procedurę eksperymentalną.

Pies towarzyszy człowiekowi od tysięcy lat, dlatego też historia jego ewolucji związana jest nieodłącznie z dziejami ludzkości. Oba gatunki zasiedlały te same środowiska, polowały na podobne zwierzęta, będąc naturalnymi biologicznymi konkurentami. Z upływem czasu konkurencja przeobrażała się w swoistą symbiozę – wspólnotę. Człowiek zaczął izolować dzikie osobniki, wykorzystywać je jako stróżów i pomocników w łowiectwie, zwierzęta zaś otrzymywały pożywienie. W dzisiejszych czasach bardzo często zapominamy o naturalnych potrzebach naszych psów. Jak być świadomym właścicielem czworonoga? Jaką rasę psa wybrać? Chcesz poznać odpowiedzi na te i inne pytania? Bądź z nami!

Historia relacji człowiek – zwierzęta liczy już ponad 20 tysięcy lat. W tym czasie rola zwierząt w życiu człowieka zmieniła się wielokrotnie. Z początku zwierzęta stanowiły jedynie źródło pożywienia, jednak z czasem człowiek nauczył się wykorzystywać zwierzęta czyniąc swoje życie łatwiejszym, wygodniejszym, ciekawszym. Wraz z rozwojem cywilizacji zwierzęta nabrały także znaczenia kulturowego, a nawet symbolicznego. Dla wielu stały się bliskimi, niezastąpionymi przyjaciółmi. Jednak relacja człowiek-zwierzęta poza blaskami ma też cienie. Zwierzęta stanowią źródło lub wektor wielu chorób, bywają niebezpieczne oraz nieprzewidywalne.

Kolejna odsłana tego arcyciekawego wykładu, w którym pojawią się również nowe i zaskakujące ciekawostki na temat zwierząt.

Co jadali nasi przodkowie, co jadamy my, jak się zmieniały i jakim zmianom nadal podlegają odmiany uprawne, i czy ma to znaczenie dla środowiska i życia człowieka? Zapraszamy do uczestnictwa w kolejnym spotkaniu przyrodniczym, podczas którego uczestnicy dowiedzą się jakie odmiany pszenicy były uprawiane za czasów Słowian, jak smakowały jabłka sto lat temu, a do tego wszystkiego własnoręcznie przygotują przepyszne strawy. Projekt edukacyjny „Ogrodowe odkrywanie, czyli jak zdobyć wiedzę o przyrodzie i z niej korzystać – ekologiczne spotkania z multimediami w tle w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego” jest współfinansowany przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie.

Komórki macierzyste ze względu na swoje właściwości (zdolność do różnicowania i samoodnawiania własnej populacji) od lat są przedmiotem intensywnych badań. W trakcie wykładu słuchacze poznają rodzaje komórek macierzystych, które występują w ludzkim organizmie, ich właściwości oraz potencjalne wykorzystanie tych komórek w medycynie regeneracyjnej.

Baylab zaprasza na wyjątkową podróż do świata nauki! Już 30 września zapraszamy na warsztaty, podczas których dowiecie się: Czy w żołądku mamy cytrynę? W programie również wirtualna rzeczywistość - wycieczka po zakamarkach ludzkiego organizmu!

"Bez roślin, nie ma życia. Funkcjonowanie planety, i nasze przetrwanie zależy od roślin. Naszą wspólną wizją jest zrównoważona przyszłość, gdzie działalność człowieka wspiera różnorodności świata roślin i gdzie z kolei różnorodność świata roślin wspiera i poprawia dobrobyt ludzkości". Ta przewodnia sentencja Globalnej Strategii Ochrony Świata Roślin, opartej na Konwencji o Różnorodności Biologicznej, podkreśla znaczenie świata roślin w życiu człowieka.Tempo wymierania gatunków przybrało bezprecedensowy wymiar, głównie na skutek działalności człowieka związanej z niezrównoważoną eksploatacją zasobów naturalnych i określane jest obecnie jako „Szóste masowe wymieranie gatunków”. Ustanowiono 22 maja Międzynarodowym Dniem Różnorodności Biologicznej celem zwrócenia uwagi na konieczność kompleksowych rozwiązań dla zahamowania procesów prowadzących do degradacji bioróżnorodności. Sposobem na zachowanie wciąż ubożejącej różnorodności świata roślin jest długoterminowe zabezpieczanie nasion w kontrolowanych warunkach. Jak przechowywane są nasiona? Czy są poddawane specjalnym procedurom? Jak długo mogą być przechowywane? Ile gatunków udało nam się dotychczas zabezpieczyć? O tych oraz o innych aspektach zabezpieczania nasion będzie można się dowiedzieć na spotkaniu w Banku Nasion w PAN Ogrodzie Botanicznym w Powsinie.

Do niedawna, najczęściej badane i opisywane funkcje układu odpornościowego dotyczyły obrony przed organizmami patogennymi (wirusy, bakterie, robaki pasożytnicze) i nadzoru polegającego na niszczeniu komórek starych, uszkodzonych i nowotworowych. Układ odpornościowy jest aktywny nie tylko w przypadku kontaktu z patogenami czy nieprawidłowymi komórkami własnymi. Bierze udział w utrzymaniu homeostazy organizmu, rozwoju jego tkanek i narządów począwszy od życia płodowego do starości. Jest kluczowy w prawidłowym rozwoju płodu, tolerancji na własne prawidłowe komórki, rozwoju mózgu, mięśni, kości, uczestniczy w komunikacji z komórkami różnych tkanek i narządów poprzez wydzielane czynniki pełniące funkcje przekaźników informacji.

Wszyscy na co dzień stykamy się z ogromną liczbą bakterii dobrych i takich, których nie lubimy. Czy wiesz, że dobre bakterie są spożywane praktycznie codziennie? Codzienne też spożywasz produkty powstałe dzięki nim – bakteriom mlekowym. Są to produkty mleczne, ale nie tylko. Podczas spotkania z nami dowiesz się, jakie bakterie pomagają ulepszać żywność i które produkty z Twojej lodówki dzięki nim powstają.

UWAGA KLESZCZE! Hasło to, niczym zdarta płyta, powraca co roku strasząc nas przed konsekwencjami pogryzienia przez te niewielkie pajęczaki. Czy naprawdę mamy się czego bać? Otóż jesteśmy gatunkiem, u którego wszystko co nieznane, wywołuje nie tylko strach, ale też rozbudza niesamowitą wyobraźnię. Z tego też względu, wokół kleszczy narosło wiele mitów i niedomówień.

Serdecznie zapraszam na wspólne spotkanie, podczas którego razem rozprawimy się z tymi mitami. W przystępny sposób opowiem o biologii kleszczy, jak to się dzieje, że są przyczyną wielu chorób oraz o obecnie dostępnych metodach diagnozowania chorób odkleszczowych. Zostaną wyjaśnione poszczególne metody diagnostyczne takie jak ELISA, western blot czy PCR oraz przedstawione ich dobre jak i złe strony. Odpowiemy na pytania: co znaczy wynik fałszywie dodatni i fałszywie ujemny, co to jest czułość testu diagnostycznego, co sprawia, że otrzymany wynik jest wiarygodny.

Zajęcia poświęcone naszym najbliższym krewnym, czyli małpom człekokształtnym - gorylom i szympansom. Opiekunowie zwierząt opowiedzą o codziennym życiu swych ulubieńców i o tym, czym różni się ich dzień od naszego. Obserwacja szympansów i goryli jest najlepszym dowodem na nasze bliskie pokrewieństwo. Czy szympansy potrafią malować? Czy goryle jedzą banany? Czy życie w ZOO jest nudne? Co myślą o zwiedzających? Czy małpy człekokształtne chorują na te same choroby co my? Spotkanie będzie doskonałą okazją do tego, by lepiej poznać mieszkańców ZOO, jak również dowiedzieć się wielu ciekawostek, jak wygląda codzienna praca z tymi niezwykłymi zwierzętami. Każdy z nas może zrobić coś dla ratowania małp człekokształtnych i przyczynić sie do tego, by jak najdłużej występowały w naturze. Ich życie w ogrodach zoologicznych ma na celu nie tylko prezentację zwierząt, ale jest niezwykle czynną i aktywną walką o przetrwanie tych gatunków. O tym jak ona przebiega będzie można dowiedzieć się na spotkaniu. Zapraszamy!

Ogromnym zaskoczeniem dla świata nauki było odkrycie na początku XX wieku u niektórych gatunków z rodziny obrazkowatych (Araceae) istnienia osobliwego oddychania związanego z podgrzewaniem kwiatostanów. Badania wykazały, że termogeneza jest możliwa dzięki wysokiej aktywności małego białka łańcucha oddechowego - oksydazy alternatywnej. Badając obrazkowate zaobserwowano, że podanie cyjanku, w przeciwieństwie do zwierząt, nie powoduje hamowania oddychania. Obecnie wiadomo, że oddychanie cyjanoodporne jest typowe i powszechne w świecie roślin. Wykład będzie poświęcony odpowiedzi na następujące pytania: Czy oksydaza alternatywna bierze udział w oddychaniu jedynie w kwiatach czy też w innych organach? Jaką funkcję oksydaza alternatywna pełni u gatunków innych niż Araceae? Czy energia w postaci ciepła rozpraszana przy udziale oksydazy alternatywnej może mieć znaczenie w zwiększaniu temperatury roślin kiedy jest zimno?

Czy w mieście z jego hałasem, nocnym oświetleniem i ruchem drogowym jest miejsce dla nietoperzy? Czy stworzenia, których strategia łowiecka polega na nasłuchiwaniu echa własnych dźwięków mogą w wielkomiejskich warunkach znaleźć wystarczająco spokojne i wystarczająco zasobne żerowiska? Postaramy się o tym przy odrobinie szczęścia przekonać podczas wieczornej wycieczki, wyposażeni w chytre   elektroniczne urządzenia, które pozwalają usłyszeć to, co normalnie dla naszych, ludzkich uszu niesłyszalne (i zapewne zwrócimy prowadzącemu spotkanie uwagę, że nie dla wszystkich ludzkich uszu tak do końca niesłyszalne...). Spróbujemy odróżniać niektóre gatunki nietoperzy na podstawie wydawanych przez nie dźwięków i zauważymy, że w wielu wypadkach równie ważną rolę odgrywa to, gdzie tego czy owego nietoperza spotkaliśmy, jaka była pora dnia i co on wtedy robił. Dowiemy się przy okazji nieco o tym, jakie techniki i metody mają obecnie do dyspozycji badacze latających ssaków oraz o tym, czego jeszcze ciągle - pomimo dynamicznego rozwoju warsztatu naukowego w ostatnich czasach - nie wiemy o zamieszkujących nasz kraj nietoperzach. 

warsztaty mikroskopowe, obserwacje i oznaczenia organizmów 

W trakcie zajęć uczestnicy zapoznają się w praktyce z techniką cyjanotypii, wykorzystującą światłoczułość soli żelaza, w której monochromatyczny obraz tworzony jest przez błękit pruski. Cyjanotypia jest techniką fotograficzną wynalezioną w 1842 r. i wykorzystaną przez Annę Atkins w pierwszej na świecie publikacji botanicznej ilustrowanej fotografiami. Uczestnicy zajęć wykonają cyjanotypy roślin oraz preparatów mikroskopowych techniką stykową. Dowiedzą się również jak współczesne metody obrazowania wykorzystywane są do dokumentacji i badań biologicznych.

Uważa się, że poprawa warunków życia w krajach zachodnich ma związek ze zwiększoną liczbą zachorowań na choroby autoimmunizacyjne. Przyczyną takiego stanu może być zmniejszona ekspozycja na patogeny, w tym pasożyty. Dotychczasowe metody leczenia chorób o podłożu autoimmunizacynym nie są skuteczne. Jako jedną z obiecujących metod leczenia zaproponowano helmintoterapie. Zarażenie pasożytami hamuje rozwój stanu zapalnego, wywołanego nadreaktywnością na neutralne substancje. W tej chwili prowadzone są badania kliniczne z wykorzystaniem nicieni, natomiast mechanizm zjawiska pozostaje nieznany.

Zaburzenia rozwoju układu nerwowego, czyli choroby neurorozwojowe dotykają już ponad 1% populacji dzieci na świecie. Mimo licznych badań naukowcom wciąż nie udało się wyjaśnić dokładnych przyczyn ich występowania. Nie udało się również opracować skutecznych metod leczenia. Wydaje się, że brak jest pojedynczej przyczyny, a choroby te są wynikiem kombinacji czynników środowiskowych, genetycznych, neurologicznych oraz immunologicznych.

Najczęściej występującą chorobą neurorozwojową są zaburzenia ze spektrum autyzmu (Autism Spectrum Disorder, ASD). ASD charakteryzuje się zaburzeniami poznawczymi, które dotyczą głównie percepcji i przetwarzania informacji. W konsekwencji zmiany te prowadzą do zaburzeń w komunikacji, interakcjach społecznych i powstania stereotypowych wzorców zachowań – łącznie nazywanych „triadą autystyczną”. Sugeruje się, że u podstaw ASD leżą zaburzenia struktury i funkcji synaps czyli połączeń między komórkami nerwowymi. Synapsy przekazują (i modyfikują) informację. Za zaburzenia funkcji synaps mogą odpowiadać zarówno czynniki genetyczne (mutacje, polimorfizm) jak i środowiskowe (np. toksyny i infekcje w życiu płodowym).

W niniejszym wykładzie przedstawiony będzie stan obecnej wiedzy neurobiologicznej dotyczącej ASD. Omówione zostaną badania podstawowe, w tym zwierzęce modele ASD. Opisane zostaną prawdopodobne przyczyny i mechanizmy przebiegu tych chorób oraz przedstawione będą potencjalne sposoby leczenia tego zaburzenia.

W ostatnich dziesięcioleciach żyjemy coraz czyściej. Nauczyliśmy się pozbywać pasożytów, bakterii i innych patogenów. Zgodnie z najnowszą teorią zwaną "hipotezą higieniczną" brak kontaktu z niektórymi patogenami może skutkować brakiem treningu układu immunologicznego i poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi w postaci chorób autoimmunologicznymi i alergii. Obecnie uważa się, że organizmy pasożytnicze mogą stanowić "lekarstwo" na wiele poważnych chorób poprzez modyfikację odpowiedzi układu odpornościowego. W części praktycznej uczniowie wyizolują DNA pasożyta - motylicy wątrobowej.

Owady są najliczniejszą grupą zwierząt na naszej planecie. I choć spotykamy się z nimi niemal każdego dnia naszego życia, wciąż mało o nich wiemy.
Lekcja ta przybliży świat owadów młodym przyrodnikom.