wykład
Typ | Tytuł | Opis | Dziedzina | Termin |
---|---|---|---|---|
Spotkanie festiwalowe | O nietypowych kształtach i niesfornych liczbach |
Hasło „matematyka” większości osób kojarzy się z obiektami dwojakiego rodzaju – z liczbami i z figurami geometrycznymi. Tak też było w starożytności – u swojego zarania matematyka dzieliła się na geometrię i arytmetykę. Dziś jest już inaczej, niemniej matematyk nie może stronić ani od liczb, ani od figur. Statystycznej osobie, której wspomnimy o geometrii, przychodzą na myśl głównie obiekty nad wyraz regularne, jak kwadrat, trójkąt, koło, kula, sześcian... Liczby zaś kojarzą się głównie ze standardowymi rachunkami. Tymczasem zarówno liczby, jak i obiekty geometryczne, kryją za sobą bardzo wiele, i to takich rzeczy, o których w programie szkolnym nie ma mowy... Istnieją też problemy, które, choć przystępnie sformułowane, czekały na rozwiązanie przez lata, ba! niektóre nadal czekają... O takiej, nieznanej powszechnie, matematyce będzie mowa na godzinnym wykładzie, podzielonym na dwie części. |
matematyka i informatyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Obliczenia: rachunki, dowody i gry |
Co da się obliczyć, a czego nie? Dziś informatycy pytają o to rutynowo w kontekście przeróżnych problemów, jednak pierwsza odpowiedź na to pytanie na dobrą sprawę pojawiła się zanim ktokolwiek zdążył je zadać i wprawiła środowisko naukowe w zakłopotanie. Na początku XX wieku matematycy wierzyli, że każdy problem matematyczny da się rozstrzygnąć za pomocą obliczeń. U szczytu tego optymizmu, w 1928 roku, Dawid Hilbert postulował opracowanie uniwersalnej metody pozwalającego na obliczenie prawdziwości dowolnego stwierdzenia sformułowanego w języku logiki pierwszego rzędu – czyli za pomocą spójników logicznych I, LUB, NIE oraz kwantyfikatorów ISTNIEJE i DLA KAŻDEGO. Niecałe 10 lat później Alan Turing udowodnił, że taki algorytm nie istnieje. A więc są rzeczy, których obliczyć się nie da! Ale co to właściwie znaczy? Wydaje się, że wiemy, co to znaczy obliczyć. Jednak aby pokazać, że czegoś obliczyć się nie da, potrzebujemy więcej niż tylko nieformalnej intuicji. Potrzebujemy definicji obliczenia. W czasie wykładu poznamy trzy co raz ogólniejsze definicje obliczenia i zastanowimy się nad ich wzajemnymi związkami. Dowiemy się również, na czym polega najsłynniejszy problem otwarty teoretycznej informatyki, tj. czy P=NP. |
matematyka i informatyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Jeden obraz bywa lepszy niż 1000 słów |
W czasie wykładu zaprezentuję przykłady tzw. dowodów bez słów - przekonujących ilustracji, które pozwalają ,,zobaczyć twierdzenie". Dowody takie, wbrew pozorom, nie ograniczają się jedynie do geometrii. Pojawią się liczne równości, nierówności, skończone i nieskończone sumy liczb, pewne ciekawe ciągi, znane tożsamości trygonometryczne, rozmaite średnie... A wszystko to udowodnimy właściwie wyłącznie na obrazkach, praktycznie bez słów, wzorów czy innych napisów. |
matematyka i informatyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Jak możemy myśleć: 70 lat później |
Opowieść o wizjonerach, którzy wyobrazili sobie WWW, Wikipedię i sieci społecznościowe w czasach, kiedy “komputer” dla większości ludzi oznaczał po prostu kolosalne i potwornie skomplikowane liczydło. |
matematyka i informatyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Okiem matematyka: jak upakować chromosomy, żeby się nie poplątały? |
Nasz genom składa się z około 6 miliardów pojedynczych nukleotydów i ta informacja (pochodząca od obojga rodziców) opisuje wszystkie nasze cechy dziedziczne. To wie dziś prawie każdy, ale nie każdy zastanawia się jak ta informacja jest przechowywana w naszych komórkach. Kiedy uświadomimy sobie, że te 6 miliardów znaków mieści się na małej pamięci USB, to myślimy, że to zminiaturyzowany zapis. Jednak biologicznie, te 2 metry DNA są upakowane w każdej z dziesiątek bilionów naszych komórek, podczas gdy bilion pamięci USB ważyłby ponad milion ton! Dodatkowo, chromosomy te nie mogą być powrzucane do jąder komórkowych losowo, bo mogłyby poplątać się podczas ich kopiowania przy podziale komórki. Co więcej, każda komórka podczas swojego życia musi „uruchamiać” produkcję RNA z tysięcy genów, a więc fizycznie „odszukać” te miejsca w odpowiednich momentach. Jak zrealizować strukturę 3D chromosomów, która zapewni te wszystkie cechy naraz? Zrozumienie i opisanie tych skomplikowanych struktur to ogromne zadanie badawcze stojące przed nauką, ale na tym wykładzie zajmiemy się obliczeniowymi aspektami tego problemu. Między innymi odpowiemy na pytania: Jak opisać strukturę chromosomów składających się z miliardów części. Czy możemy rozróżnić struktury od siebie? Czy każda komórka ma chromosomy ułożone tak samo? Czy możemy obliczyć postać struktury, której nie widać nawet pod mikroskopem elektronowym? |
matematyka i informatyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Między Bachem a Banachem; matematyczne struktury w muzyce i sztuce |
Tajemnicze powiązania między matematyką a sztuką fascynują ludzi od dawna. Na przykład, w muzyce Jana Sebastiana Bacha można dostrzec rozliczne przejawy matematycznych idei, takich jak symetria czy rekurencja. W sztuce współczesnej fenomen tej zadziwiającej interakcji nasila się. W trakcie wykładu przedstawię kilka spektakularnych przykładów bezpośredniego wykorzystania struktur matematycznych w muzyce, grafice i architekturze. |
matematyka i informatyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Czy matematyka może zlikwidować korki w ruchu drogowym? |
Opowiem o tym, w jaki sposób można modelować ruch drogowy w dużych miastach oraz w skali całego kraju (np. Polski), korzystając m.in. z grafów i automatów komórkowych, oraz w jaki sposób to modelowanie może przydać się do optymalizacji transportu i mobilności. Przedstawię też ciekawe badania dotyczące szacowania wyników symulacji komputerowej ruchu drogowego przy pomocy sieci neuronowych oraz podstawy teoretyczne, które stoją za tymi badaniami, a dotyczą m.in. twierdzenia o uniwersalnej aproksymacji. Wspomnę dlaczego wyniki tych badań są ważne i mogą zrewolucjonizować sposób, w jaki zarządza się ruchem drogowym, projektuje sieć drogową i miasta, a ich zastosowania mogą znacznie wykraczać poza obszar transportu. Zaprezentuję algorytm genetyczny, dzięki któremu można znajdować dobre ustawienia sygnalizacji świetlnej w miastach, dobre lokalizacje i pojemności parkingów oraz stacji ładowania pojazdów elektrycznych. Opowiem również o "nadjeżdżającej" rewolucji w transporcie, związanej z pojazdami autonomicznymi (sterowanymi przez programy komputerowe korzystające z algorytmów sztucznej inteligencji, a nie przez człowieka), która może sprawić, że ofiar wypadków drogowych będzie znacznie mniej, będzie się nam podróżowało bezpieczniej, szybciej i przyjemniej. |
matematyka i informatyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Paradoks d'Alemberta, czyli czy latanie jest niemożliwe |
Przedstawię słynny paradoks d'Alemberta mówiący o tym, że trójwymiarowy bezwirowy nielepki przepływ nie generuje siły nośnej na skrzydle samolotu. Zastanowimy się jakie jest jego znaczenie w praktyce i zobaczymy co rozważania na jego temat wniosły tak do historii mechaniki, lotnictwa jak i matematyki. W szczególności pojawią się takie pojęcia jak tensor Cauchy'ego, lepkość, rotacja, wiry czy funkcje harmoniczne. Postaram się na tym przykładzie prześledzić wzajemny wpływ matematyki, fizyki i inżynierii. Zobaczymy jak konkretne precyzyjne (czasem przynoszące zaskakujące wyniki) obliczenia prowadzą do doprecyzowania starych lub wręcz wprowadzenia nowych koncepcji w naukach przyrodniczych i jak to wszystko następnie wraca do matematyki przynosząc kolejne fascynujące pytania i zagadnienia do rozwiązania. |
matematyka i informatyka |
|
Lekcja festiwalowa | Haker kontra woda w kranie, czyli cyberbezpieczeństwo w automatyce |
Jaką rolę odgrywają komputery w zastosowaniach przemysłowych? Czy haker może pozbawić nas prądu albo wody? Jakie skutki dla nas wszystkich może mieć udany atak komputerowy na sieci sterowania? |
matematyka i informatyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Cyberbezpieczeństwo w obiektach przemysłowych |
Cyber ataki na instalacje przemysłowe zdarzają się coraz częściej. W roku 2015 hakerzy przejęli kontrolę nad systemami informatycznymi sieci energetycznych na Ukrainie i zakłócili dostawę energii elektrycznej dla ich odbiorców. W latach 2009-2010 wirus Stuxnet doprowadził do zniszczenia około 20% infrastruktury nuklearnej w Iranie. W zakładach przemysłowych bezpieczeństwo tradycyjnie skupia się na fizycznej ochronie mienia obiektu i personelu. Ze względu na to, że systemy komputerowe są coraz częściej używane do sterowania procesami przemysłowymi, nie jest to już wystarczające. Cyberbezpieczeństwo musi być integralną częścią polityki bezpieczeństwa każdej instalacji przemysłowej. Jest to duże wyzwanie, bo wiele z tych systemów zostało zbudowanych wiele lat temu, przy pomocy niestandardowych technologii. Ich głównym celem jest jak najbardziej efektywne funkcjonowanie tych urządzeń a ich bezpieczeństwo ma być zapewnione przez fizyczną ochronę obiektu oraz ich odseparowanie od sieci komputerowych. Plany cyberbezpieczeństwa w obiekcie przemysłowym muszą wziąć pod uwagę zarówno ataki, których bezpośrednim celem są systemy komputerowe i informacje przechowywane na nich jak i takie ataki, w których systemy komputerowe są środkami do realizacji ataków fizycznych na te obiekty. Tworzenie i realizacja tych planów powinna oprzeć się na metodologii podobnej do tej jaka jest używana w tworzeniu pozostałych elementów planów bezpieczeństwa (obrona w głąb, analiza zagrożeń i ocena skutków, stopniowe podejście do bezpieczeństwa). Przedstawię podstawowe elementy bezpieczeństwa komputerowego, zasady tworzenia planów cyberbezpieczeństwa w obiektach przemysłowych oraz podobieństwa i różnice między cyber-ochroną systemów biurowych i przemysłowych. |
matematyka i informatyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Matematyk przy urnie: o paradoksach wyborczych |
Wybory, według Konstytucji, powinny być (wśród innych ważnych przymiotników) równe i proporcjonalne. Czy są takie? Kto, jak nie matematyk, powinien to sprawdzić! Sprawdzimy, jak działają wybory do sejmu w Polsce. Czy większość mandatów może dostać mniejszość? Czy zawsze więcej głosów, to lepiej? Zastanowimy się nad tym, czy w ogóle możliwe są wybory proporcjonalne, z matematycznego punktu widzenia. A jeśli nie wybory proporcjonalne, to może większościowe, gdzie w każdym okręgu wygrywa jeden kandydat? Zobaczymy, jak bardzo ich wynik może zależeć od metody głosowania. Ale czy da się rozstrzygnąć, która metoda głosowania jest najlepsza? I kto o tym decyduje? Przyjrzymy się też wyborom w innych krajach, np. wyborom prezydenckim w USA. Kto o tym decyduje to ważne pytanie również przy okazji zastanawiania się nad granicami okręgów wyborczych. Pokażemy, jak bardzo można wpłynąć na wynik wyborów, jedynie sprawnie ustalając ich mapę! Na koniec zastanowimy się nad tym, na czym nam zależy w wyborach. Jakie cechy powinien spełniać system wyborczy, żeby był sensowny. Poszukamy też możliwie sensownego systemu, choć - ostrzegam - będzie trzeba pójść na jakiś kompromis. |
matematyka i informatyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Rzecz o programowaniu równoległym |
Spotkanie poświęcone programowaniu współczesnych wieloprocesorowych komputerów. Pokażemy jak z wykorzystaniem współczesnych narzędzi można prosto i efektywnie tworzyć aplikacje na superkomputery. W mitologii greckiej Okeanos to jeden z tytanów a hydra to wielogłowy potwór. Są to jednocześnie nazwy wieloprocesorowych komputerów dostępnych w ICM UW. Dla większości, korzystanie z nich jest wyzwaniem analogicznym do walki z mitologicznymi potworami czy tytanami. Programowanie takich systemów rzeczywiście nie jest łatwe, jednak współcześni informatycy mają coraz więcej narzędzi pozwalających na proste i efektywne programowanie dużych, wieloprocesorowych komputerów. Jest to o tyle ważne, że wzrost szybkości komputerów jest możliwy tylko dzięki zastosowaniu wielu procesorów, co widzimy już w komputerach osobistych, laptopach czy telefonach komórkowych. |
matematyka i informatyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Wykład popularno-naukowy z przedstawieniem pt. "Wacław Sierpiński" |
Celem aktywności koła artystycznego TeMat, działającego przy Wydziale Matematyki i Nauk Informacyjnych Politechniki Warszawskiej, jest zainteresowanie kulturą i sztuką młodych, ścisłych umysłów, przede wszystkim licealistów i studentów nauk technicznych. Nasz zespół składający się ze studentów, doktorantów, a także kilku pracowników Wydziału, bierze udział we wspólnych wyjściach do teatru, seansach filmowych, warsztatach o różnej tematyce, a także przedstawieniach popularyzujących matematykę. W tym roku przygotowania do naszego letniego projektu, nawiązującego do biografii Wacława Sierpińskiego, pragniemy zwieńczyć występem na XXI Festiwalu Nauki. Podczas wykładu opowiemy m.in. o konstrukcji i zadziwiających własnościach trójkąta Sierpińskiego, pojęciu fraktala i jego najbardziej znanych przykładach, a także najważniejszych wydarzeniach z życia matematyka, które miały wpływ na dorobek naukowy nie tylko Sierpińskiego, ale także wielu innych poważanych naukowców. |
matematyka i informatyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Techniki dzielenia sekretu |
Co to jest dzielenie sekretów? Czy istnieje związek między kryptografią a rakietami? Czy można podzielić sekret na 4 części tak, aby każde 3 dawały całość? Wyjaśnimy, dlaczego metody dzielenia sekretu są tak ważne w dzisiejszym świecie. O jakich sekretach mowa? Poznamy szyfry i ich zastosowania oraz przyjrzymy się zabezpieczeniom systemów nuklearnych... Jak sprytnie zakodować możliwość otwarcia sejfu? Wykład z cyklu realizowanego przez Centrum Zastosowań Matematyki i Inżynierii Systemów Polskiej Akademii Nauk w Instytucie Matematycznym PAN. |
matematyka i informatyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Chaos |
Słowo „chaos” oznacza po grecku ziejącą głębię, przepaść, czeluść, ale „Chaos” był także imieniem boga (lub bogini) który w greckej mitologii był odpowiednikiem „wielkiego wybuchu” gdyż od chaosu wziął początek cały wszechświat. Pół wieku temu chaos uzyskał przymiotnik „deterministyczny” i stał się terminem naukowym. Wydawać by się mogło, że deterministyczny chaos jest oksymoronem, to znaczy zlepkiem dwóch wzajemnie wykluczających się pojęć, ale to połączenie stanu totalnego zamętu z pełną przewidywalnością” ma jednak racjonalne uzasadnienie. Pełna przewidywalność jest rzeczywiście w deterministycznym chaosie teoretycznie osiągalna, ale za cenę której nikt nie jest w stanie zapłacić. Dogłębne zrozumienie istoty deterministecznego chaosu stało się możliwe dzięki komputerom i dlatego ta dziedzina wiedzy rozwinęła się stosunkowo niedawno choć pierwsze domysły na ten temat snuli uczeni już ponad sto lat temu. Komputer jest obecnie podstawowym narzędziem do badania chaosu i będzie on wykorzystany do pokazania na prostych przykładach na czym polega deterministyczny chaos. Między innymi zostanie wyjaśniony „efekt motyla”, jeden z pierwszych przykładów deterministycznego chaosu. |
matematyka i informatyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Obliczenia: co optymalizuje ewolucja? |
Ewolucję można traktować jako swego rodzaju obliczenie. Bardzo upraszczając oblicza ona nowe pokolenie ze starego (oczywiście używając po drodze losowości). Osobniki bardziej dostosowane do środowiska średnio zostawiają więcej potomków. Można by więc uważać, że ewolucja „dąży do“ stworzenia osobników idealnych. Ale czy aby na pewno? W przyrodzie istnieją dwa najbardziej powszechne sposoby rozmnażania: rozmnażanie bezpłciowe i rozmnażanie płciowe. Rozmnażanie bezpłciowe jest zapewne bardziej powszechne, ale nietrudno zauważyć, że bardziej zaawansowane organizmy zazwyczaj rozmnażają się płciowo. Można więc z tego wysnuć wniosek, że rozmnażanie płciowe jest niejako lepsze. W informatyce opracowano algorytmy wzorujące się na obu metodach rozmnażania w celu znajdowania optymalnych obiektów w pewnej puli możliwości. Algorytmy przeszukujące przestrzeń rozwiązań w sprytny sposób można uznawać za analog rozmnażania bezpłciowego. Z kolei na rozmnażaniu płciowym wzorują się z kolei tak zwane algorytmy genetyczne. Wydaje się, że algorytmy wzorujące się na algorytmach płciowych powinny zdecydowanie wygrywać z tymi wzorującymi się na algorytmach bezpłciowych. A jednak tak nie jest! Powszechnie używa się symulowanego wyżarzania, które jest algorytmem przeszukującym przestrzeń możliwości. A niektóry bardzo szanowani naukowcy twierdzą nawet, że algorytmy genetyczne nie sprawdzają się w praktyce. Gdzie w takim razie tkwi haczyk? Może ewolucja wcale nie tworzy osobników optymalnych. Co więc w takim razie może optymalizować? Zastanowimy się tym problemem i spróbujemy udzielić chociaż częściowej odpowiedzi. |
matematyka i informatyka |
|
Lekcja festiwalowa | Rozwiązania biometryczne na urządzanie mobilne |
Prezentacja z elementami warsztatu będzie dotyczyła rozwiązań biometrycznych na telefony komórkowe. Przedstawimy praktyczne przykłady zastosowań biometrii w urządzeniach mobilnych dostępnych na rynku. Szczegółowo omówione zostaną trzy badane przez nas charakterystyki: nagrania głosu, podpis odręczny i termika dłoni. Pokażemy urządzenia mobilne z aplikacjami do pobierania danych, schemat ich przetwarzania i uwierzytelniania. |
matematyka i informatyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Liczby na przestrzeni dziejów |
W czasie wykładu omówimy w jaki sposób różne cywilizacje zapisywały liczby. Zaczniemy od nacięć na kościach (ok 30.000 lat p.n.e.) oraz pisma klinowego (Babilon, ok 6.000 lat p.n.e.). Następnie omówimy systemy hieroglificzne, używane przez różne cywilizacje. Na zakończenie opowiemy o ewolucji liczb arabskich zakończonej w X wieku naszej ery. |
matematyka i informatyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Indywidualne i społeczne konsekwencje upowszechniania internetu |
Czy korzystanie z internetu ma pozytywny czy negatywny wpływ na różne sfery życia użytkowników? Jak pod wpływem upowszechnienia się nowych technologii zmienia się nasz społeczeństwo? |
matematyka i informatyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Teoria gier. Od dylematu więźnia do konfliktów nuklearnych |
Jak radzić sobie w sytuacji konfliktu interesów? Na to pytanie odpowiada teoria gier, której najciekawsze elementy będą tematem przewodnim wykładu. Przyjrzymy się, jak pozwala ona poradzić sobie w codziennych sytuacjach, takich jak organizacja przyjęcia, jak i tych o znaczeniu globalnym, takich jak zapobieganie konfliktom nuklearnym. Wykład z cyklu realizowanego przez Centrum Zastosowań Matematyki i Inżynierii Systemów Polskiej Akademii Nauk w Instytucie Matematycznym PAN. |
matematyka i informatyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Okiem matematyka: działanie tomografu komputerowego |
Tomograf komputerowy jest jednym z ważniejszych narzędzi diagnostycznych w medycynie, umożliwiającym wgląd we wnętrze ludzkiego organizmu bez interwencji chirurgicznej. Aby mogło powstać tak zaawansowane urządzenie, niezbędne były liczne osiągnięcia z fizyki, inżynierii, informatyki i matematyki. Chcąc opisać działanie tomografu komputerowego, napotykamy kilka ciekawych problemów matematycznych związanych m. in. z przetwarzaniem obrazów i obliczeniami maszynowymi. Na wykładzie zostanie krótko przedstawiona historia powstania tomografu komputerowego i zasada jego działania. Główna część będzie jednak poświęcona problemom matematycznym związanym z działaniem tych urządzeń. Mimo że problemy te wymagają zaawansowanej wiedzy matematycznej, przybliżone one będą za pomocą elementarnych pojęć i analogii matematycznych. |
matematyka i informatyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Czy matematyka może zlikwidować sieci terrorystyczne? |
Opowiem o tym, jak patrząc na sieć powiązań, wskazać najważniejszy element. Zagadnienie to nazywane jest "analizą centralności". Ma ono bardzo dużo zastosowań - od wyznaczanie najbardziej wpływowych osób w sieciach społecznych, przez kluczowe węzły w infrastrukturze drogowej czy informatycznej, aż po analizę istotności genów w sieciach biologicznych. W swojej prezentacji skupię się na sieciach terrorystycznych i pytaniu, jak znaleźć terrorystę, który jest "mózgiem" operacji. Czy jest to możliwe, analizując jedynie sieć znajomości i interakcji? Patrząc na siatkę terrorystyczną, która przeprowadziła zamach na World Trade Center 11 września 2001 roku, zobaczymy, jak działają podstawowe miary centralności. Zastanowimy się także, których terrorystów powinniśmy "wyeliminować" z sieci, aby zapobiec atakowi przez rozbicie siatki terrorystycznej na części. Z pomocą przyjdzie nam tu teoria gier, a konkretniej metody oparte na rozwiązaniach gier koalicyjnych. |
matematyka i informatyka |
|
Lekcja festiwalowa | Biometryczna identyfikacja tożsamości z wykorzystaniem tęczówki |
Zapraszamy do poznania teoretycznych podstaw działania biometrii tęczówki, a na warsztacie będziecie mieli okazję pracować z profesjonalnymi systemami identyfikacji. |
matematyka i informatyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Paradoks wykresów statystycznych: kiedy mniej dokładnie znaczy lepiej |
W zaskakujący sposób, rozwój technik statystycznej wizualizacji danych jest związany z rozwojem nauki. Podczas referatu opowiem o tym, jak pionierka współczesnego pielęgniarstwa - Florence Nightingale - jednym wykresem zmieniła system opieki szpitalnej, jak ojciec współczesnej epidemiologii - John Snow - jednym wykresem wskazał ognisko strasznej epidemii, jak genialny kartograf - Charles Minard - jednym wykresem podsumował losy kampanii Napoleońskiej. Pokażemy diagram, który pomógł zrozumieć strukturę DNA i diagram, który pomógł zrozumieć bilans gospodarczy z sąsiednimi krajami. Obok epickich przykładów wykresów wartych więcej niż 1000 słów, podczas prelekcji pokażę błędy w wizualizacji danych. Wykład poprowadzony będzie na podstawie książki ,,Zbiór esejów o sztuce prezentacji danych" http://biecek.pl/Eseje. |
matematyka i informatyka |
|
Lekcja festiwalowa | Otoczeni przez czujniki - budowa i zastosowania bezprzewodowych sieci |
Poznamy budowę nowoczesnych, bezprzewodowych sieci czujników (WSN), które są źródłem przesyłanych danych. Zebrane dane poddawane są analizie i wykorzystywane w wielu obszarach naszego życia, przemyśle oraz w systemach bezpieczeństwa. W trakcie prezentacji przedstawione zostaną podstawy działania wybranych urządzeń oraz aktualne i planowane zastosowania bezprzewodowych sieci czujników. Uczestnicy wykładu poznają również możliwość budowy sieci WSN z wykorzystaniem popularnych i dostępnych w życiu codziennym urządzeń np. smartfonów, tabletów itp. W trakcie wykładu odbędzie się dodatkowo pokaz działania sieci WSN oraz eksperymenty dotyczące transmisji radiowej i wyników pracy wybranych czujników. |
matematyka i informatyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Jak wykorzystać wiedzę tłumu do przewidywania przyszłości? |
Czym są rynki predykcyjne? Jak pozwalają wykorzystać wiedzę tłumu, żeby przewidywać przyszłość? Kiedy są skuteczne? Na ile możemy ufać takim prognozom? Na te i inne pytania odpowiedzi udzieli dr Kulesza oraz opowie o działaniu rynku predykcyjnego L.E.M. nano (http://lem-nano.pl/), którego użytkownicy przewidują przyszłość rozwoju nowych technologii. Wykład z cyklu realizowanego przez Centrum Zastosowań Matematyki i Inżynierii Systemów Polskiej Akademii Nauk w Instytucie Matematycznym PAN. |
matematyka i informatyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Prawdziwe paradoksy logiczne |
Paradoks jest słowem z języka powszechnego i bywa źle interpretowany. Niekiedy ludzie mylnie używają go w znaczeniu czegoś niezrozumiałego, zaskakującego. Nawet w języku nauki przyjęły się określenia "paradoks bliźniąt" czy "paradoks EPR (Einsteina, Podolskiego, Rosena)", które miały podważyć mechanikę kwantową przez doprowadzenie do sprzeczności ze zdrowym rozsądkiem. Takie paradoksy zyskały wytłumaczenie i fizycy poradzili sobie z nimi. Dzisiejsi fizycy widzą w nich co najwyżej trudność intelektualną lub rachunkową, a nie sprzeczność. Tymczasem prawdziwy paradoks logiczny, chociaż często zaskakujący, nie jest po prostu niemożliwym do wytłumaczenia faktem, tylko powstaje wskutek pomieszania dwóch światów: świata opisu ze światem przedmiotu tego opisu. Jeszcze Arystoteles, budując fundamenty współczesnej nauki, ostrzegał przed błędnymi definicjami, w których definiujemy obiekty za pomocą nie do końca zdefiniowanych pojęć. Zauważmy, jak przy tym podejściu trudnym przedmiotem do zdefiniowania staje się logika, o której trzeba mówić używając praw logiki, zwanych wtedy, dla osłabienia dysonansu, zdrowym rozsądkiem. Starożytni Grecy doskonale zdawali sobie sprawę z problemu. Znane są liczne paradoksy, w tym bodaj najważniejszy paradoks Eubulidesa (kłamcy). Z niego można wywieść parę innych znanych paradoksów, jak choćby spór Protagorasa z Euathlosem, paradoks cyrulika na wyspie rządzonej przez tyrana, czy rozmowę matki z krokodylem, który porwał jej dziecko. O tych paradoksach, metodach ich rozpoznawania i unikania opowiem na wykładzie z licznymi przykładami. |
matematyka i informatyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Kodowanie, programowanie, czyli co potrafią dzieci |
Przedstawimy środowisko do programowania wizualnego SCRATCH oraz przykładowe projekty wykonane z jego pomocą. Pokażemy projekty stworzone przez uczniów w tym zgłoszone na konkurs Kodowanie w SCRATCHu. Nauka programowania staje się coraz bardziej istotną umiejętnością, zaczyna wchodzić do szkół na całym świeci w tym w Polsce. W związku z tym jest wiele wątpliwości czy dzieci potrafią programować i czy wczesne nauczanie programowania ma sens. By rozwiać wątpliwości chcemy przedstawić najciekawsze projekty stworzone przez uczniów w trakcie zajęć szkolnych i pozalekcyjnych, w tym projekty zgłoszone na konkurs Kodowanie w SCRATCHu. Przedstawione zostanie środowisko do programowania wizualnego SCRATCH oraz przykładowe projekty wykonane z jego pomocą. |
matematyka i informatyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Magia matematyki |
Na nietypowym wykładzie przedstawione zostaną "magiczne" sztuczki karciane, które w głównej mierze bazują na niepozornych i zaskakujących zasadach matematyki. Przekonamy się, że każdy z nas może stać się bez problemu matematycznym iluzjonistą. |
matematyka i informatyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Jak łamie się szyfry – omówienie na przykładzie maszyny rotorowej Enigma. |
Podstawy działania Enigmy oraz symulacja jej działania za pomocą oprogramowania. Przedstawimy wybrane metody złamania Enigmy i wnioski z tej historii aktualne dla współczesnych systemów ochrony informacji. Wykład z cyklu realizowanego przez Centrum Zastosowań Matematyki i Inżynierii Systemów Polskiej Akademii Nauk w Instytucie Matematycznym PAN. |
matematyka i informatyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Zegary atomowe u progu technologicznej rewolucji kwantowej |
Współczesne zegary atomowe, są poza detektorami fal grawitacyjnych, najdokładniejszymi urządzeniami pomiarowymi jakie stworzył człowiek. Ich czułość jest taka, że potrafią mierzyć zmiany wysokości rzędu centymetrów wynikające ze zmiany siły ziemskiego pola grawitacyjnego i związaną z tym dylatacją czasu. |
astronomia, fizyka, biofizyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Dzień Otwarty w Centrum Astronomicznym im. Mikołaja Kopernika, PAN |
W programie Dnia Otwartego będzie seria 6 wykładów, pokazy tellurium (model układu Ziemia-Słońce-Księżyc), zajęcia z komputerowymi programami astronomicznymi, obserwacje plam na Słońcu, warsztaty dla dzieci (w wieku 5-12 lat), kiermasz wydawnictw popularnonaukowych i amatorskiego sprzetu astronomicznego, stoisko Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii, pokazy zdjęć i filmów o tematyce astronomicznej, sesja pytań ze strony publiczności i odpowiedzi astronomów. |
astronomia, fizyka, biofizyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Nierozwiązane problemy fizyki |
Pytania główne:
Dodatkowe pytania:
|
astronomia, fizyka, biofizyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Podróż do świata cząstek elementarnych |
Niedawno odkryty bozon Higgsa wymagał konstrukcji skomplikowanych urządzeń badawczych: akceleratora, w którym zderzane są wiązki protonów oraz detektorów, w których rejestrowane są zdarzenia wiązek. Urządzenia te działają w laboratorium CERN w Szwajcarii. Przy akceleratorze LHC, czyli przy Wielkim Zderzaczu Hadronów umieszczony jest miedzy innymi eksperyment CMS. Ten „Kompaktowy Solenoid Mionowy” jest ogromnym mikroskopem, dzięki któremu można oglądać cząstki elementarne. Podczas wykładu opowiem, jak on działa, jakie rekordy ustanowiono, konstruując detektor oraz jak wybierano przypadki, w których pojawił się sygnał nieznanej dotychczas cząstki. |
astronomia, fizyka, biofizyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Falą o falę – monitorowanie Wisły |
Wykład o mozliwościach wykorzystania zdjęć satelitarnych radarowych i optycznych do monitoringu powodzi |
astronomia, fizyka, biofizyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Fizyka z głową w chmurach – wizyta w laboratorium hydrodynamicznym |
Podczas pokazów doświadczeń będzie można się dowiedzieć z czego chmury się składają, jak zrobić sobie chmurę i czy można ją postawić na półce, jak się ma gotowanie do pogody, co ciekawego można wymalować sobie w szklance wody i wiele innych. |
astronomia, fizyka, biofizyka |
|
Lekcja festiwalowa | Ciepło - zimno |
"Ciepło - zimno" - wybuchowe zajęcia o temperaturze i ciśnieniu. Na lekcji omówione zostaną podstawowe zagadnienia związane z szeroko pojętą termodynamiką. Uczniowie będą mieli okazję zapoznać się ze "wściekłym" ciekłym azotem i zobaczyć prawdziwą "płonącą dłoń". Każdy z uczestników będzie mógł z bliska obejrzeć przeprowadzane eksperymenty a wybrani śmiałkowie dołączą do eksperymentatorów i przeprowadzą część doświadczeń samodzielnie. |
astronomia, fizyka, biofizyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Jak złapać cząstki widma, czyli pułapki na neutrina |
Wykład będzie dotyczył jednego z najmniejszych składników materii -
|
astronomia, fizyka, biofizyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Czym oddychamy - projekt szkolnego monitoringu jakości powietrza |
Tematem wykładu będzie projekt edukacyjny pt „Czym oddychamy"(edu.polandaod.pl), którego głównym celem jest poznanie stanu jakości powietrza w miejscowości w której mieszkamy, poznanie zmienności czasoprzestrzennej koncentracji aerozolu znajdującego się przy powierzchni ziemi i procesów fizykochemicznych prowadzących do zmian w koncentracji cząstek w różnych skalach czasoprzestrzennych. Opowiemy o pomiarach i obserwacjach proponowanych w ramach niniejszego projektu, które dostarczą przybliżonych informacji o aktualnym stanie zanieczyszczenia powietrza. Wyniki pomiarów będą porównywalne z danymi pochodzącymi z modeli transportu zanieczyszczeń oraz z obserwacjami satelitarnymi celem ich walidacji. |
astronomia, fizyka, biofizyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Świat biomolekuł w 3D |
Zaprezentowane zostaną metody wirtualnej rzeczywistości, wykorzystujące m.in. projekcję 3D, pozwalające na lepsze zrozumienie funkcjonowania układów biomolekularnych, w tym biologicznych nanosensorów. |
astronomia, fizyka, biofizyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Kosmiczne katastrofy |
W swej historii Ziemia wielokrotnie doświadczała kolizji z innymi ciałami kosmicznymi. Pozostałościami tych zderzeń są kratery uderzeniowe, największy z nich ma średnicę około 300 km. Kolizje nawet z niedużymi w skali kosmicznej ciałami mogły powodować katastrofy ekosystemów w skali globalnej. Powszechnie uważa się, że koniec epoki dinozaurów mógł być spowodowany zderzeniem z planetoidą o średnicy zaledwie 10 km, jednak masowe wymieranie gatunków miały miejsce co najmniej kilkukrotnie w dziejach Ziemi. Czy podzielimy los dinozaurów? |
astronomia, fizyka, biofizyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Podróże w czasie i przestrzeni |
Paradoksy związane z podróżami w czasie stały się inspiracją dla wielu scenariuszy filmowych. W wielu filmach widzimy też pojazdy kosmiczne przemierzające w jednej chwili dystanse rzędu lat świetlnych dzielące od siebie gwiazdy, lub postacie prowadzące swobodną rozmowę z osobą znajdującą się na drugim końcu galaktyki. Wyobraźnia scenarzysty filmowego jest oczywiście niczym nie ograniczona, ale można się zastanowić jakie fundamentalne ograniczenia nakłada na podróżowanie w czasie i przestrzeni Teoria Względności, a także jak można te ograniczenia próbować obejść. |
astronomia, fizyka, biofizyka |
|
Lekcja festiwalowa | Fizyka dla bramkarzy |
W czasie lekcji dyskutowane są szanse bramkarza na obronę rzutu karnego w przypadku dwóch dyscyplin: piłki ręcznej i piłki nożnej. W czasie lekcji korzystając z prostych zjawisk fizycznych, mierzy się czas reakcji oraz skoczność uczestników zajęć. W czasie zajęć wykorzystuje się podstawowe wiadomości z kinematyki (ruch jednostajnie przyśpieszony) i dynamiki (energia kinetyczna i potencjalna). Lekcja jest pomyślana jako powtórzenie materiału z I klasy gimnazjum oraz zachęta do praktycznego wykorzystania zdobytej wiedzy. |
astronomia, fizyka, biofizyka |
|
Spotkanie festiwalowe | "Paradoksów" szczególnej teorii względności ciąg dalszy |
Objaśnię zaproponowany przez Einsteina model czasu i przestrzeni i pokażę, że choć zdaje się on chwilami kłócić ze zdrowym rozsądkiem, to jest w istocie logiczny i spójny. Spory odzew słuchaczy po zeszłorocznym wykładzie festiwalowym na ten temat uświadomił mi potrzebę głębszego wyjaśnienia pewnych nieintuicyjnych niuansów teorii, jak na przykład pojęcie równoczesności. Postaram się przedstawić szczególną teorię względności w nieco odmienny niż rok temu sposób, podając przy tym nowe przykłady pozornych "paradoksów". Wykład powinien być ciekawy i zrozumiały zarówno dla osób pamiętających zeszłoroczne wystąpienie, jak i tych pierwszy raz stykających się z tamatem. |
astronomia, fizyka, biofizyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Planetoidy są wszędzie |
Podczas wykładu dowiemy się czym planetoidy różnią się od planet? Zobaczymy jak szybko wzrasta liczba znanych planetoid, w tym Planetoid Bliskich Ziemi. Dziś znanych jest ponad 700 tysięcy takich obiektów. Dowiemy się jak intensywnie niebo jest codziennie przeglądane w poszukiwaniu tzw. Planetoid Potencjalnie Niebezpiecznych. W trakcie poznawania losów kilku znanych planetoid potencjalnie zagrażających Ziemi wyjaśnimy między innymi co to są ,,dziurki od kluczy''. |
astronomia, fizyka, biofizyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Quiz klimatyczny i spotkanie z “naukaoklimacie.pl” |
Impreza portalu popularno-naukowego naukaoklimacie.pl, którego działalność wspierają i nadzorują naukowcy, między innymi z Instytutu Geofizyki UW. Będzie można wziąć udział w quizie dotyczącym klimatu, zapytać o sprawy związane ze zmianami klimatu, globalnym ociepleniem, rolą ludzi w procesach klimatycznych, obejrzeć najnowsze animacje przedstawiające wyniki pomiarów i obserwacji systemu klimatycznego z całego świata |
astronomia, fizyka, biofizyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Promieniowanie jonizujące jest cool |
Powszechna obawa przed promieniowaniem jonizującym bierze się z niewiedzy o tym, jak działa to promieniowanie na organizm. Tymczasem już zastosowanie promieniowania jonizującego w medycynie pokazuje jego przyjacielską naturę. Nie zawsze zdajemy sobie sprawę z bardzo częstego zastosowania tego promieniowania w naszym życiu. Pominę znaczenie jego odkrycia dla rozwoju naszej wiedzy o świecie, ale spróbuję przekonać słuchaczy, że opanowanie własności promieniowania jonizującego przyczyniło się do rozwoju cywilizacyjnego, w tym wydłużenia życia ludzkiego. |
astronomia, fizyka, biofizyka |
|
Lekcja festiwalowa | Chemia okiem fizyka |
Podczas zajęć zaprezentowane zostaną najciekawsze doświadczenia chemiczne w interpretacji fizyków. Uczestnicy poznają zjawisko samozapłonu, dowiedzą się jakie kolory może przyjmować ogień oraz jak zamienić wodę w "sok winogronowy". Zaprezentowane zostaną alternatywne formy miniaturowych wulkanów oraz substancje, które niespodziewanie zmieniają swój kolor, objętość i temperaturę. |
astronomia, fizyka, biofizyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Jak się bada plazmę kwarkowo-gluonową? |
Gdy Wszechświat był bardzo młody, wypełniała go materia w postaci plazmy kwarkowo-gluonowej. Przypuszcza się, że ten szczególny rodzaj materii jądrowej, będący bardzo gorącą i gęstą mieszanką kwarków i gluonów, występował krótko po Wielkim Wybuchu. Kwarki i gluony to składniki cząstek elementarnych, określanych mianem hadronów, podlegających tzw. oddziaływaniom silnym. Hadronami są między innymi nukleony (proton i neutron), z których zbudowane są jądra atomowe. Poprzez zderzanie ze sobą ciężkich jąder atomowych, tak szybkich niemal jak światło, możliwe jest wytworzenie kropel plazmy kwarkowo-gluonowej w warunkach laboratoryjnych. W czasie wykładu przedstawione zostaną wyniki badań tego typu zderzeń, otrzymane przez eksperymenty znajdujące się m. in. w ośrodku CERN pod Genewą. |
astronomia, fizyka, biofizyka |
|
Spotkanie festiwalowe | Co nowego w chmurach? |
Mimo że z chmurami spotykamy się na co dzień, kryją one wciąż sporo tajemnic. Nie rozumiemy wszystkich aspektów powstawania opadów, nie znamy do końca ich roli w systemie klimatycznym. Dlatego badamy je intensywnie, zarówno in-situ (np. prowadząc pomiary z pokładu samolotu), jak i w laboratoriach i wirtualnym świecie modelowania numerycznego. Na wykładzie opowiem o najnowszych wynikach tych badań. |
astronomia, fizyka, biofizyka |
|