Nauki humanistyczne

Spotkanie dotyczyć będzie wybranych zagadnień z zakresu fonetyki języka angielskiego oraz socjolingwistyki ze szczególnym uwzględnieniem zjawiska amerykanizowania wymowy w śpiewie przez wykonawców brytyjskich. Zaprezentowane zostaną także inne tendencje stylistyczne zauważalne w anglojęzycznej muzyce popularnej, takie jak stosowanie gwary londyńskiej, czyli cockneya, zwłaszcza w nurcie punkrockowym, czy też akcentu amerykańskiego Południa, zarówno przez wykonawców brytyjskich, jak i amerykańskich. Wszystkie te zjawiska rodzić mogą pewne pytania i wątpliwości wśród uczących się języka angielskiego, wynikające z odmienności wariantu stosowanego w śpiewie w porównaniu z wymową „podręcznikową”. W trakcie spotkania przyjrzymy się omawianemu problemowi z perspektywy historii anglojęzycznej muzyki popularnej. Posłuchamy wybranych przykładów wyżej wymienionych zjawisk obecnych w śpiewie wokalistów –  od The Beatles i Davida Bowiego po Adele i Dizzeego Rascala. Następnie dokonamy analizy fonetycznej fragmentów piosenek w porównaniu z mową danego wokalisty lub wokalistki. Wreszcie spróbujemy wyjaśnić omawiane zjawisko poprzez przyjęcie perspektywy socjolingwistycznej

Uczestnicy zajęć dowiedzą się jak przebiegają wykopaliska archeologiczne, jakim sprzętem i narzędziami posługują się badacze? Następnie otrzymają szpachelki, pędzelki, metrówki, aby odkrywać „obiekty” i „zabytki” w zaaranżowanym wykopie. Zorientują się, do czego służy i jak działa niwelator oraz w jaki sposób wykonuje się dokumentację znalezisk. Dzieci będą eksplorować pozostałość po piecu hutniczym, a także odkrywać „artefakty” pozostawione przez mieszkańców osad hutniczych.

Odnalezione przedmioty będą stanowić inspirację do wykonania ich replik, a tym samym do zapoznania się z życiem codziennym naszych przodków. Uczestnicy zajęć spróbują posklejać odkrywane fragmenty naczyń. Znajdując fragment grzebienia poznają warsztat pracy grzebieniarza,. Ponadto będą mogli utkać krajkę na bardku, filcować czy też uszyć mieszek, co przybliży im wiedzę o ubiorze sprzed 2 tysięcy lat.

Uzupełnieniem spotkania będzie możliwość zwiedzania stałej ekspozycji "Przedświt. Mazowieckie centrum metalurgiczne z przełomu er"

Białoruś dla wielu Polaków wciąż pozostaję terra incognita. Bardzo rzadko ten kraj jest wybierany jako kierunek podróży. Wiedza o Białorusi i Białorusinach wśród Polaków jest uformowana głównie na stereotypach i najczęściej kojarzona jest z prezydentem tego kraju i panującym w nim systemem politycznym. Od niedawna Białorusią interesuje się kilkoro vlogerów młodego pokolenia. Ich podróże porównywane są z tak egzotycznymi krajami jak Vanuatu, Uganda czy Galapagos, choć Białoruś znajduje się raptem 260 km od stolicy Polski.

Spotkanie będzie poświęcone podróżom na Białoruś oraz tematom, które w swoich relacjach poruszają youtuberzy z Polski. Jednym z prowadzących spotkanie będzie vloger Ablert – podróżnik, pasjonat Białorusi. Youtuber podzieli się swoimi doświadczeniami i spostrzeżeniami na temat tego kraju, kultury i historii.

Czesław Moniuszko — artysta, grafik, ojciec Stanisława Moniuszki, twórcy polskiej opery narodowej. Mieszkał z synem w Ubielu, Mińsku, Wilnie, Warszawie. Pozostawił albumy z rysunkami, przechowywane w Warszawskim Towarzystwie Muzycznym. Naszkicował około 10 widoków Mińska i tyle ż Wilna z lat 20-40. XIX w., a także rodzimego Ubielu, Przyłuk, Radkowszczyzny, Śmiłowiczów, Nieświeża, Warszawy oraz innych miejscowości na Białorusi, Litwie, w Polsce.

Te rysunki są bardzo cenne dlatego, że odźwierciedlają widoki Białorusi, Litwy, Polski w czasach Stanisława Moniuszki. To niby rzut okiem Moniuszki w tamte czasy, kiedy jeszcze nie było fotografii.

Rysunki te są unikatowe, ponieważ przedstawiają nasz kraj — niezapomnianą jeszcze w czasach Moniuszków Rzeczpospolitą Obojga Narodów przed okresem rusyfikacji, która w poważny sposób odbiła się na architekturze szczególnie Białorusi i Litwy, odcinając te ziemie od Polski.

Dwory ziemian (w tym posiadłości malarza Walentego Wilhelma Wańkowicza w Ślepiance pod Mińskiem, obecnie w granicach miasta), kościoły, klasztory — te piękne zabytki pozostały tylko na rysunkach Cz. Moniuszki. Jednak niektóre z nich przetrwały oraz i da się je odnaleźć w krajobrazie Białorusi i Litwy.

Rysunki zostaną zaprezentowane podczas spotkania wraz z komentarzem historycznym oraz przedstawieniem współczesnych zdjęć tych samych miejscowości.

Co mówi nasze imię? Historyczne, psychologiczne, społeczne aspekty imion.

Obecnie zyski wiodących producentów gier wideo są wyższe, niż te w innych branżach rozrywki, takich jak muzyka czy film. Sukces ten nie byłby możliwy bez globalnych strategii obejmujących „lokalizację gier”, czyli wieloaspektowy proces tworzenia, dystrybucji i promocji wersji językowej danej gry dostosowanej do potrzeb odbiorcy z konkretnego rynku docelowego. Nie zawsze jednak gracze są usatysfakcjonowani grą w rodzimej wersji językowej. Wielokrotnie na forach internetowych krytykują oni wydawców za błędy w grach wydawanych po polsku. Najczęściej wymienianymi z nich są nienaturalna intonacja aktorów udzielających głosów pojawiającym się w grach postaciom, nadgorliwość w przekładaniu nazw własnych, czy nieścisłości gramatyczne lub ortograficzne negatywnie wpływające na odbiór gry. Usterki pojawiające się w polskich wersjach gier przetłumaczonych z innych języków nie zawsze muszą wynikać z nieuwagi tłumaczy. Czasem mogą być one spowodowane również strategiami podejmowanymi przez producentów, organizacją procesu tworzenia nowych wersji językowych gry, czy strukturą samych gier. W referacie tym wymienione zostaną najczęściej wskazywane przez odbiorców błędy tego rodzaju oraz możliwe powody ich pojawiania się. Towarzyszyć im będą przykłady pochodzące z gier reprezentujących różne gatunki wydanych zarówno w ostatnich latach, jak i w początkach dystrybucji gier w Polsce.

Próba przybliżenia fenomenu niesłabnącej popularności dzieła J. R. R. Tolkiena. Osnową wykładu są dzieje recepcji „Władcy Pierścieni”, najbardziej znanego fragmentu spuścizny oksfordzkiego profesora. Prześledzenie ewolucji sposobów odczytania tego utworu pozwala na poruszenie zagadnień kluczowych dla zrozumienia twórczości Tolkiena, takich jak: mit, pojmowany tutaj jako opowieść, która ma przywracać fundamentalny porządek rzeczy i  zaprzeczać przypadkowości ludzkiego istnienia, badanie języków naturalnych i tworzenie nowych na ich wzór, czyli fascynacja autora, z której wyrosło uniwersum Śródziemia, czas i przestrzeń jako istotne składniki kreacji świata przedstawionego ze szczególnym uwzględnieniem Tolkienowskiej kartografii oraz wątku wyprawy, karkołomne (być może tylko pozornie) zestawienie przesłania chrześcijańskiego z motywami zaczerpniętymi z przedchrześcijańskich podań mitycznych, a w końcu znaczenie biografii pisarza w interpretacji jego dzieła. Przedmiotem wykładu są też kontrowersje, które dzieliły i dzielą środowisko krytyków i czytelników,  skoncentrowane wokół pytania, czy dorobek literacki Tolkiena to jedynie kolejny produkt kultury masowej, adresowany głownie do młodych odbiorców, upraszczający anachronizm w skomplikowanej rzeczywistości kulturowej XX i XXI wieku, czy też niekonwencjonalna wykładnia etycznych i egzystencjalnych problemów współczesności i alternatywa dla  nurtów relatywizacji idei i wartości.

Filmowy VR (nazywanego często  ang. cinematic VR) to zupełnie nowy rodzaj doświadczeń,możliwy dzięki pojawieniu się na rynku kamer rejestryjących stereoskopowy obraz 360  stopni. W odróżnieniu od tradycyjnego VR, generowanego komputerowo, cechuje go fotorealizm. Od klasycznego filmu różni się zaś tym, że obraz otacza widza ze wszystkich stron. Ma też pewne ograniczenia-na razie nie jest interaktywny w takim stopniu,w jakim interaktywne mogą być gry komputerowe lub tradycyne środowiska wirtualne. Czy może przydać się do nauki,terpii,szkoleń? Dzięki tzw. iluzji obecności przestrzennej  współobecności można się spodziewać pozytywnych efektów. Uczestnicy umieszczeni w centrum wydarzeń mogą zapomnieć o otaczającym ich fizycznie świecie i w pełni doświadczać świata wirtualnego. Umiejętnie zrobiony film VR to większa motywacja do eksploracji, uwaga,pamięć wpływ na postawy i zachowania.

W czasie spotkania zastanowimy się nad fenomenem geniuszu. Wydaje się, że tym co łączy postaci według różnych kanonów uznawane za genialne jest raczej to, co Ludwig  Wittgenstein nazywał ,,podobieństwem rodzinnym" niż sztywny i jasno zdefiniowany zespół cech. Nawet zaś ,,bezdyskusyjne" przymioty geniusza takie jak nowatorstwo czy oryginalność są pojęciami niezwykle niejasnymi. W naszych rozważaniach przyjrzymy się początkom estetyki filozoficznej i uwagom Immanuela Kanta na temat geniuszu, bezgranicznej wierze w moc wyobraźni i genialnego umysłu charakterystycznej dla epoki romantyzmu, wizji rewolucji naukowych przedstawionej przez Thomasa Kuhna, koncepcji metafory w ujęciu Richarda Rorty'ego oraz tezom Harolda Blooma na temat genialnej literatury. Nieustannym punktem odniesienia będzie życie i twórczość Leonarda da Vinci.

Opowieśc o hymnach Unii Europejskiej i polskim Mazurku Dąbrowskiego. Dzieje powstania polskiego hymnu, popularność i tradycja.

Proponujemy sptkanie poświęcone archiwom rodzinnym, w trakcie którego powiemy, czym jest archiwum rodzinne, jakie materiały w nim się znajdują, kto nam może pomóc w stworzeniu archiwum rodzinnego, jak można zabezpieczać dokumenty rodzinne przed zniszczeniem. Przybliżymy rówież źródła do dziejów rodzinnych, m.in. akta stanu cywilnego, ewidencję ludności, akta szkolne, akta wymiaru sprawiedliwości. Udzielimy rad, jak można prowadzić poszukiwania genealogiczne (w archiwach państwowych i kościelnych oraz w Internecie). Powiemy też, jak należy zbudować drzewo genealogiczne i czym ono się różni od tablic genealogicznych.

Warsztaty z pisania imion w językach arabskim oraz koreańskim.

Quiz poprawnościowy zawierający m.in. wyrazy i konstrukcje, które są  w polszczyźnie stosunkowo nowe oraz używane środowiskowo. Uczestnicy będą rozwiązywać quiz, a potem weryfikować odpowiedzi i konfrontować je z komentarzem językoznawczym.

Wykład dotyczy gamelanu - tradycyjnej muzyki indonezyjskiej, wywodzącej się z pałaców środkowej Jawy. Gamelan to duży zespół muzyczny złożony z metalofonów, czyli wykonanych z brązu rozmaitych gongów i instrumentów sztabkowych, jak również bębnów, instrumentów strunowych i fletów. Gamelan często towarzyszy tradycyjnym tańcom oraz teatrowi cieni. Muzyka gamelanu obejmuje również kompozycje eksperymentalne oraz utwory związane z islamem i religią chrześcijańską.  

Dopełnieniem wykładu będzie koncert muzyki indonezyjskiej w wykonaniu zespołu Warsaw Gamelan Group. Prezentowane utwory to tradycyjne lub bazujące na tradycyjnych kompozycje wykonywane współcześnie w Indonezji. 

Wydarzenie współorganizuje Ambasada Republiki Indonezji w Warszawie. 

Na spotkaniu przedstawione zostaną wyniki badań nad postrzeganiem gestów przez Polaków. Przeprowadzimy też razem eksperyment i sprawdzimy, które gesty najbardziej przykuwają uwagę uczestników spotkania.

W latach 1945-1989 cenzorzy z Głównego Urzędu Kontroli Prasy Publikacji i Widowisk (GUKPPiW) pozbawiali prawa druku nie tylko teksty oceniane  jako jawnie sprzeczne z interesami PRL. Z obiegu publicznego eliminowali również  te przekazy słowne (a także graficzne: plakaty, grafiki, rysunki satyryczne, etc. ), w których dopatrywali się „niecenzuralnych” treści wyrażonych implicite, np. w postaci aluzji, metafor i znaczących niedomówień.  Do wykonywania tego zadania przygotowywano ich poprzez system szkoleń, w którym znaczącą rolę odgrywały tajne biuletyny instruktażowe. Redagowano je i kolportowano w zamkniętym obiegu, w oparciu o zakwestionowane wcześniej w Urzędzie materiały.  O kształcie  i zawartości tych fachowych periodyków można wnosić na podstawie dokumentów ze stołecznej centrali przy ulicy Mysiej 5, zachowanych  w Archiwum Akt Nowych w Warszawie. Na użytek warsztatów wybrany został z nich niewielki wycinek, obejmujący „Informacje Instruktażowe” z roku 1976 . Wykorzystano też inne archiwalia z lat 1975-78, obejmujące głównie wytyczne  z Wydziału Kultury KC PZPR oraz Książkę zapisów i zaleceń. Analiza tych źródeł  będzie próbą pokazania zależności pomiędzy lukami w przepisach wykonawczych regulujących cenzorskie kompetencje a kondycją PRL-owskiej literatury. Uczestniczy warsztatów otrzymają przesłanki do podjęcia dyskusji o funkcjonowaniu języka ezopowego w warunkach nasilenia ideologicznej presji.

Litewski dokument aktu unii lubelskiej jest nie tylko niezwykle ważnym i istotnym dokumentem państwowym, politycznym i ustrojowym, lecz także przykładem zapomnianej już dziś umiejętności (można by nawet powiedzieć – sztuki) wystawiania dokumentów z wieloma pieczęciami. Pod dokumentem jest podwieszonych 78 pieczęci woskowych, choć profesorowie: W. A. Semkowicz i S. Kutrzeba w publikacji źródłowej Akta unji Polski z Litwą 1385–1791 wydanej przez PAU w Krakowie w 1932 r. doliczyli się tylko 77 pieczęci. Oczywiście także strona polska (w imieniu Korony Królestwa Polskiego) wystawiła swój dokument, który się do dziś nie zachował. Jeszcze przed II wojną światową wyżej wspomniani Wydawcy mogli wydać jego treść wraz z opisami pieczęci. Pod dokumentem strony polskiej podwieszono aż 140 pieczęci.

Przystawienie pieczęci było niezwykle istotne, gdyż stanowiło widoczny osobisty znak potwierdzania, czyli zgody, na treść czy postanowienia zawarte w opieczętowanym dokumencie. Wymiana opieczętowanych przez posłów i senatorów obu stron dokumentów stanowiła potwierdzenie zawartej, wynegocjowanej unii, a także była zobowiązaniem do jej przestrzegania. Co istotne, pod tymi dokumentami nie było pieczęci królewskiej. Nie była konieczna, ponieważ to stany umawiały się między sobą i zawierały unię. Król Zygmunt August 4 lipca wydał własny, osobny dokument potwierdzający unię i kilka dni później – dokumenty ją ogłaszające.

Kiedy patrzymy na ten dokument o wymiarach 72 na 45 cm (oraz 10 cm zakładki służącej do podtrzymania pieczęci) przechowywany w Archiwum Głównym Akt Dawnych (Zbiór dokumentów pergaminowych, sygn. 5627), od razu rzucają się w oczy owe pieczęcie, a dokładniej trzy ich grupy.

Wystawa przedstawia jeden z najwspanialszych okresów w dziejach nauki polskiej, nazywany często złotą erą matematyki polskiej, czas istnienia i działalności polskiej szkoły matematycznej. Podstawowym żródłem materiałów wykorzystanych na wystawie są spuścizny matematyków w zbiorach  PAN Archiwum w Warszawie. Polska szkoła matematyczna pozostawiła po sobie blask sławy, a także ogrom wyników, które na stałe weszły do światowej matematyki.

Losy poszczególnych dzieł polskiej literatury są często nie mniej fascynujące niż one same. Dlaczego Mazurek Dąbrowskiego, zatwierdzony przez ustawę jako polski hymn narodowy, brzmi inaczej niż ten, który Józef Wybicki pozostawił w rękopisie? Jak to się stało, że utwór napisany przez Alojzego Felińskiego na cześć cara Aleksandra I stał się jedną z najpopularniejszych patriotycznych pieśni katolickich? Do czego naprawdę posłużyła Adamowi Naruszewiczowi autocenzura, kiedy opisywał podróże Stanisława Augusta? Skąd się wzięły trzy wersje epilogu Pana Tadeusza Adama Mickiewicza? Dlaczego mamy dwie równoległe redakcje autorskie Powieści prawdziwej o kamiennicy narożnej w Kukorowcach Ignacego Krasickiego czy Warszawianki Stanisława Wyspiańskiego?

Podobnych pytań można postawić znacznie więcej. Dzisiejsza historia literatury zna dzieła bez autorów, autorów bez dzieł. Zna także przypadki, w których utwory w niekontrolowany sposób odrywały się od twórców i funkcjonowały w obiegu społecznym, zmieniane ideowo przez przypadkowych ludzi. Można też spotkać sytuację, w której autor, redagując wielokrotnie swój tekst, nie pozostawiał jednoznacznych wskazówek, która z wersji jest ostateczna. Zdarza się, że literaci nie publikowali owoców swojej pracy, a dziś znamy je jedynie z nieautorskich odpisów...

Podczas naszego weekendowego spotkania naukowego podejmiemy próbę przedstawienia kulisów powstawania wybranych dzieł polskiej literatury, by pokazać, że dzieło literackie – nawet takie, które liczy kilkaset lat – wciąż pulsuje życiem, wciąż może zaskakiwać i olśniewać.

Romans jako gatunek literacki nie kojarzy się dobrze. Nazywane „literaturą dla kucharek”, wyszydzane za brak realizmu i krytykowane za powielanie seksistowskich wzorców płciowych, w ciągu ostatnich trzydziestu lat romanse doczekały się zasadniczej zmiany wizerunkowej. Obecnie to jeden z gatunków przynoszących na amerykańskim rynku wydawniczym największe zyski. Jego ogromna popularność zaowocowała stworzeniem niezwykłej liczny podgatunków zaspokajających potrzeby czytelniczych nisz, od paranormalnych romansów dla młodzieży, przez współczesne komedie romantyczne, aż po romanse historyczne rozgrywające się w każdej epoce i każdym miejscu na ziemi. W czasie wykładu porozmawiamy o tym, co wyróżnia współczesne romanse, w jaki sposób zarówno grono czytelniczek jak i pisarek staje się coraz bardziej różnorodne, a także o feministycznym potencjale tego gatunku. Zastanowimy się, co romans ma do powiedzenia na temat współczesnych problemów politycznych i społecznych takich jak świadoma zgoda oraz reprezentacja mniejszości rasowych i seksualnych.

Archiwa osobiste uczonych to doskonałe żródła historyczne. dzieje państwa i narodu znajdują swój wyraz w historii życia i działalności wybitnych jednostek. Co o "Mazurku Dąbrowskiego" mozna znaleźć w archiwach osobistych polskich uczonych ?

Podczas wykładu zgłębimy tajemnice wyjątkowej książki – XVI-wiecznego rękopisu zawierającego portrety i biogramy arcybiskupów gnieźnieńskich oraz biskupów krakowskich (sygn. BN BOZ Cim. 5). Zastanowimy się, jak na portretach symbolicznie przedstawiono władzę i majestat dostojników, a także jak do tych wizerunków mają się towarzyszące im życiorysy. Ukażę, jak w przeszłości powstawały tak wystawne książki, i w jakich okolicznościach sporządzono tytułowy kodeks. W trakcie wykładu obejrzymy liczne reprodukcje tego unikatowego zabytku.

• Czy J. R. R. Tolkien, J. K. Rowling i G. R. R. Martin rzeczywiście wymyślili nowe uniwersa?
• Co łączy Sama Tarly’ego z Jasiem Fasolą?
• Dlaczego Hermiona Granger zawsze szuka odpowiedzi w bibliotece, skoro mogłaby skorzystać z Internetu?
• Co łączy książkę z kołem?
• Czy Inkunabuł jest bohaterem na miarę XXI wieku?
• Dlaczego stare książki pełnią ważne role w literaturze, filmach i serialach, mimo że na oko wydają się bezużyteczne?

Podczas warsztatów padną odpowiedni na te i inne pytania. Uczestnicy otrzymają możliwość zapoznania się z magicznymi przedmiotami minionych epok. Prym będą wiodły stare druki (czyli nawet pięćsetletnie książki!), które, choć często nie zdajemy sobie z tego sprawy, od wieków towarzyszą człowiekowi w życiu codziennym, zmieniając jedynie swoje oblicza i dostosowując się do odbiorcy. Wbrew pozorom spotykamy je nie tylko w antykwariatach i bibliotekach, gdzie teoretycznie jest ich miejsce. Spoglądają na nas milcząco z kinowego ekranu, wpraszają się na wieczory z Netflixem, HBO GO, TVP czy YouTube’em. Podczas spotkania uczestnik - współczesny człowiek, dla którego podstawowym narzędziem komunikacji, nośnikiem informacji i bohaterem dnia codziennego jest smartphone, dowie się, że, czy tego chce czy nie, stare książki i tak mają spory udział w jego życiu, bowiem inteligentnie się do niego prześlizgnęły dzięki pomocy kilku znanych osób. Porozmawiamy o woluminach droższych od IPhone’a, starszych od Draculi i rzadszych od smoków. Niektóre nawet zaszczycą nas swoją obecnością.