wykład

Mokradła powstają w różny sposób i mają różny żywot – co do długości oraz ciągłości występowania (okresowe i mniej więcej stałe). Jednak wśród turystów nie cieszą się na ogół uznaniem, że nieładne, że komary. A to jeden z najcenniejszych i niestety niedocenianych składników środowiska naturalnego. Bo: magazynują wodę, regulują temperaturę otoczenia (chłodzą w czasie upałów, ogrzewają gdy zimno), dają trwałą wilgotność powietrza, są środowiskiem życia i rozmnażania dla wielu płazów i innych zwierząt, w osadzie magazynują substancję obumarłych roślin, nie dopuszczając do jej szybkiego powrotu jako dwutlenku węgla do atmosfery... No i poją sarny, dziki... Proponujemy jeszcze obejrzenie innych osobliwości: rudy żelaza na mokradłach, solanki przybywającej z głębokości 1600 m lub stalaktytów, powstających w Warszawie. Gdzie? Na przykład na stacji metra.

Obce gatunki stały się nieodłączną cechą krajobrazu, również w Polsce, a miasta są głównym źródłem ich rozprzestrzeniania. W trakcie zajęć poznamy kilka gatunków inwazyjnych roślin, ich historię i problemy, jakie stwarzają, oraz sposoby, jak sobie z nimi radzić, ale także jak możemy je wykorzystać.

W 1945 r Willem (Pim) Kolff, holenderski lekarz i jeden z pionierów zastosowania sztucznych organów w medycynie, przeprowadził pierwszy zakończony powodzeniem cykl zabiegów u osoby chorej na przewlekłe chroniczne zapalenie nerek przy pomocy zbudowanego przez siebie urządzenia opartego na pomyśle kontaktu krwi chorego przez błonę celofanową z fizjologicznym płynem z zastosowaniem urządzeń do toczenia krwi; proces ten nazwano hemodializą, a urządzenie sztuczną nerką. Dzisiaj miliony ludzi na świecie żyje, a często także kontynuuje pracę, dzięki powszechnemu zastosowaniu tego rodzaju urządzeń. Trwają prace badawcze nad zbudowaniem przenośnych  lub wszczepialnych sztucznych nerek. Nie jest to proces doskonały i daleko mu do fizjologicznej roli nerek.

Nerki są bowiem jednymi z najbardziej skomplikowanych organów odpowiedzialnych w organizmie ludzi i zwierząt nie tylko za filtracje krwi (ca 150 l dziennie u człowieka !), ale też za wiele innych kluczonych procesów fizyko-chemicznych nazywanych homeostazą ustroju. Nasz wykład poświęcony będzie przybliżeniu słuchaczom tematyki chorób nerek wymagających procesów hemodializy, samemu przebiegowi tej procedury medycznej, a także omówieniu podstawowych procesów fizycznych wykorzystywanych w tym urządzeniu.

Nietrzymanie moczu u kobiet sprawia, że jakość życia w zdecydowany sposób się obniża,.  U większości kobiet schorzenie to doprowadza do zmiany stylu życia, rezygnacji z życia zawodowego, ograniczenia kontaktów towarzyskich, powodując izolację społeczną. Omówimy objawy nietrzymania moczu, zasad higieny intymnej dla pacjentek z tym problemem oraz rodzaje profesjonalnej pomocy, na które może liczyć kobieta. Przedstawimy znaczenie wsparcia społecznego w leczeniu nietrzymania moczu.

Ślepa próba, zwana także maskowaniem, jest uważana za jeden z kluczowych elementów nowoczesnej metodologii badań naukowych w medycynie. Stronniczość w ocenie wyników badań i eksperymentów zarówno po stronie  badacza, jak i pacjenta skłaniała naukowców już w XVIII wieku do poszukiwania skutecznych sposobów radzenia sobie z tym zjawiskiem. Naturalna tendencja do przeceniania skuteczności nowych interwencji, takich jak nowe leki czy strategie terapeutyczne, sprawia, że trudno jest dokonać obiektywnej ich oceny. Istotnym jest tutaj, tzw. efekt oczekiwania (inaczej zwany efektem Rosenthala), który polega na spełnianiu się pozytywnego oczekiwania wobec kogoś lub czego tylko dlatego, że to pozytywne oczekiwanie sobie wytworzyliśmy. Efekt oczekiwań eksperymentatora przejawia się w fakcie, że niekiedy wyniki dwóch identycznych badań (eksperymentów) potrafią być sprzeczne, wykazując jednocześnie tendencję do bycia zgodnymi z wcześniejszymi oczekiwaniami przeprowadzającego je badacza. Aby zminimalizować ryzyko tego rodzaju subiektywnych ocen badacze zaczęli stosować różne techniki, takie jak ślepa próba oraz placebo, aby zwiększyć obiektywizm wnioskowania. Po zakończeniu II Wojnie Światowej wraz z rozwojem nowoczesnej medycyny, zaczyna się era badań klinicznych z zastosowaniem podwójnej ślepej próby. Uważana przez wielu za złoty standard tego rodzaju badań napotyka jednak na problemy, które wiążą się koniecznością jej zastosowania w takich obszarach medycyny jak np. chirurgia. Powstają więc nowe koncepcje jak zabieg pozorowany, które jednak mogą rodzić uzasadnione wątpliwości natury etycznej.

Smog jest zjawiskiem powstającym w wyniku przedostawania się do atmosfery szkodliwych związków chemicznych w postaci gazów oraz cząstek stałych, czyli pyłów zawieszonych w powietrzu w postaci aerozolu. Pyły zawieszone są mieszaniną cząstek sadzy, popiołu, metali ciężkich i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych. Do najbardziej szkodliwych gazowych zanieczyszczeń powietrza należą dwutlenek azotu, tlenki siarki, węgla i ozon. Głównym źródłem smogu są procesy spalania w gospodarstwach domowych oparte na przestarzałych instalacjach grzewczych, kiepskiej jakości paliwach oraz spalaniu odpadów komunalnych. Rodzaje pyłów zawieszonych obecnych w smogu  klasyfikuje się ze względu na ich wielkość; cząstki o średnicy do 10 μm tworzą pył PM 10, natomiast cząsteczki o średnicy do  2,5 μm  pył PM 2,5.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opisała ten ostatni jako najbardziej szkodliwy dla zdrowia człowieka w grupie zanieczyszczeń atmosferycznych. Jego szkodliwość, zwłaszcza ultra drobnych cząstek, wynika z faktu, że cząsteczki te są na tyle małe, że mogą przenikać przez pęcherzyki płucne do krwiobiegu i docierać do innych organów wywołując stan zapalny oraz stres oksydacyjny. Smog nasila oraz wywołuje choroby układu oddechowego takie jak: astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc oraz rak. Jednakże to choroby układu krążenia, będące następstwem zanieczyszczonego powietrza, WHO uznała za jedną z wiodących przyczyn globalnej zachorowalności, inwalidztwa i śmiertelności. Najczęstszymi chorobami układu krążenia spowodowanymi wdychaniem cząstek PM 2,5 są: udary, choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie, miażdżyca, niewydolność serca. 

Postaram się w swoim wykladzie omówić podstawowe prawa elektromagnetyzmu, używając pojęć analizy matematycznej, które postaram się (w kontekście elektromagnetyzmu)

przybliżyć tak, aby uczeń liceum mógł mieć wrażenie, że widzi, jaka matematyka kryje się za prawem Gaussa, prawem Faradaya czy prawem Ampere'a. I żeby ewentualnie zrozumiał, czego musi się jeszcze nauczyć, aby elektromagnetyzm rozumieć w sposób satysfakcjonujący matematycznie. Na deser wyjaśnimy matematycznie, jak działają pewne obiekty, takie jak kondensator czy układy RLC. Zakończę wykład, omawiając ideę MAGLEV, czyli pociagów magnetycznych, które po krótkim rozpędzie lewitują i w ten sposób przenoszą pasaów. Takie pociągi funkcjonują chociażby w Japonii i Chinach.

Wiadomo, że jeśli w hotelu każde miejsce jest zajęte, to nie da się przyjąć nowego gościa. Okazuje się jednak, że nie jest to prawda, jeśli ten hotel jest nieskończony. Ma to związek z pojęciem równoliczności zbiorów, które będziemy rozważać.

Zastanowimy się w szczególności, czy wszystkie nieskończone zbiory są równoliczne. A może niektóre są większe od innych? Szczególną uwagę zwrócimy na zbiory liczbowe — czy liczb naturalnych jest ,,tyle samo'' co wymiernych lub rzeczywistych?

Sformułujemy problem słynnej hipotezy continuum, a na koniec zobaczymy nieskończenie wiele nieskończoności.

Wbrew temu, czego niektórzy uczniowie mogą "dowiedzieć się" z lekcji matematyki szkolnej, nieskończoności jak najbardziej można ze sobą porównywać. Służy do tego pojęcie równoliczności. Wiadomo np., że zbiór liczb rzeczywistych R nie jest równoliczny ze zbiorem liczb naturalnych N -  tych drugich jest "mniej". Gdy w 1900 roku David Hilbert ogłaszał listę swoich słynnych problemów otwartych, pierwsze miejsce zajmowało na niej pytanie, czy istnieje jakikolwiek "rozmiar" nieskończoności pośredni między rozmiarem N a R. Teza, że odpowiedź na to pytanie jest negatywna nazywana jest Hipotezą Continuum (CH). Próby rozwiązania tego problemu doprowadziły do bujnego rozwoju teorii zbiorów, a ścisła odpowiedź do dziś jest źródłem sporów o pojęcie nieskończoności, prawdy i uniwersum matematycznych obiektów. Kurt Goedel udowodnił w 1938 r., że o ile powszechnie przyjęte aksjomaty matematyki nie prowadzą do sprzeczności, to posługując się wyłącznie nimi, nie da się udowodnić, że CH jest fałszywa. W 1963 r. Paul Cohen wykazał, że korzystając z powszechnie przyjętych aksjomatów matematyki (o ile są niesprzeczne), nie da się także wykazać, że CH jest prawdziwa. Obydwa wyniki wymagały wynalezienia zaawansowanych pojęć teorii mnogości, z których matematycy korzystają do dziś - chodzi o tzw. uniwersum konstruowalne oraz metodę forcingu. Znalazły one liczne zastosowania w badaniach nad podstawami matematyki, pozwalając m.in. na konstruowanie bardzo różnych i nawzajem niewspółmiernych "wszechświatów matematycznych", w których obowiązują z pozoru sprzeczne "prawa" matematyki. W czasie spotkania spróbujemy przybliżyć podstawy metod konstrukcji takich różnych matematycznych "światów", zwracając uwagę na to, do jakich debat w logice i filozofii matematyki doprowadziła np. metoda forcingu.

Postaram się odpowiedzieć na następujące pytania: jak informatycy i matematycy mogą pomóc epidemiologom w trudnej sytuacji pandemii? czym jest matematyczny model epidemii? czy modelowanie pozwala przewidzieć to, co się wydarzy w przyszłości? dlaczego dla dynamiki epidemii bardzo ważna jest strategia testowania? jak możemy wpływać na rozprzestrzenianie się choroby, ograniczając współczynnik reprodukcji wirusa?

Wraz z rozpowszechnieniem się komputerów osobistych oraz Internetu, pisarze zaczęli się zastanawiać, jak zastosować nową technologię w twórczy sposób. Jednym z tych autorów był profesor Michael Joyce, który w latach 80. stworzył pierwszą powieść hipertekstową o tytule popołudnie, historia. Dzieło wyróżniało się tym, że było całkowicie stworzone i odczytywane na komputerze; co więcej, pozwalało czytelnikowi wybierać ścieżkę czytania poprzez klikanie na dane słowo w pojawiających się fragmentach tekstu. W ten sposób powstał poruszający, interaktywny i postmodernistyczny utwór poświęcony losom głównego bohatera Petera, który podejrzewa, iż spowodował śmiertelny wypadek. Jednocześnie, czytelnik ma okazje wcielić się w rolę detektywa, podążając za różnymi odnośnikami w celu ustalenia, co się naprawdę stało, a co było wytworem wyobraźni Petera. Popołudnie, historia na stałe zawitała do kanonu literatury elektronicznej i wywarła wpływ na przyszłość literatury elektronicznej. Zatem niniejszy wykład przedstawi ogólny zarys utworu (fabuła, charakterystyka, proces tworzenia, wpływ); zostanie również poruszony temat tłumaczenia powieści na język polski. Również odbędzie się demonstracja samej powieści na żywo z udziałem publiczności. Na koniec przewiduje się dyskusję na temat zalet literatury elektronicznej oraz jakie jej odzwierciedlenia widzimy we współczesnej literaturze.

Czy poczucie humoru można wtłoczyć w urzędowe ramy? Przez ponad cztery dekady ubiegłego wieku pracownicy Głównego Urzędu Kontroli Prasy Publikacji i Widowisk (GUKPPiW) dokładali wszelkich starań, aby twierdząca odpowiedź na to pytanie stała się oczywistością. Prawa do zaistnienia w przestrzeni publicznej udzielali tylko tym przekazom, w których satyra, żart, czy nawet kpiarskie przymrużenie oka nie podważały założeń socjalistycznego państwa i społeczeństwa. Co to oznaczało w praktyce? Czym wyróżniały się pozycje kwestionowane przez urzędników za przekroczenie granic dobrej zabawy? Jak zmieniały się kryteria oceny w tym zakresie i kto je ustalał?  Na czym polegały cenzorskie ingerencje i jak były zróżnicowane? Jakie skutki odnosiło stawianie granic śmiechowi  w wymiarze krótko- i długofalowym? Wokół tej problematyki  koncentrować się będzie spotkanie festiwalowe, oparte na przeglądzie materiałów z teczek GUKPPiW. Dokumenty z lat 1950-1984, wybrane z zasobów stołecznego Archiwum Akt Nowych, posłużą do przybliżenia mechanizmów deformowania i eliminowania z oficjalnego obiegu humorystycznych i satyrycznych treści. Oprócz zjawisk z zakresu literatury, teatru, filmu i estrady, przedmiotem omówienia będą też m.in. teksty i rysunki prasowe, audycje telewizyjne i radiowe, czy skreślenia w repertuarze cyrku. Za motto prezentacji posłuży fraszka dedykowana Cenzurze: „Gdy bierzesz w rękę ostre narzędzie, /Miej tylko chore miejsce na względzie,/ Bacz, by pacjent po tym zabiegu/ Nie stanął zaraz w trupów szeregu”.

Polityka państwa wobec kadr kierowniczych to określony system zasad, metod (instrumentów) i działań ukierunkowanych na dysponowanie wysoko kwalifikowanymi kadrami kierowniczymi zgodnie z interesami bieżącymi i perspektywicznym państwa, społeczeństwa i gospodarki narodowej, jak również samych kadr.

Polityka kadrowa jest ważnym czynnikiem systemowym i instytucjonalnym funkcjonowania, rozwoju i modernizacji państwa, społeczeństwa i gospodarki, dokonywania koniecznych przekształceń strukturalno-jakościowych.W demokratycznym państwie prawnym politykę kadrowa powinny cechować określone zasady, obowiązujące powszechnie - we wszystkich dziedzinach i na wszystkich szczeblach zarządzania, takie jak: humanizmu, demokratyzmu, praworządności, obiektywizmu, planowości, racjonalności i jednolitości. A metody (instrumenty) jej realizacji, to jest dobór kadr, rozmieszczenie, kontrola (ocena) i ich rozwój, muszą być adekwatne do przyjętych zasad.

Fakty z życia polskich dzieci, które po deportacji na Syberię i do Kazachstanu w latach 1940/1941, a następnie po podpisaniu układu Sikorski-Majski umożliwiającego amnestię i ewakuację z  ZSRR polskich więżniów, zesłańców i jeńców, wśród nich dzieci - los  zaprowadził najpierw do Iranu, potem do Afryki, Indii, Meksyku i Nowej Zelandii. Ocalone i bezpieczne w specjalnie utworzonych dla nich osiedlach polskie dzieci mogły się uczyć, bawić i cieszyć odzyskanym dzieciństwem.

Pandemia COVID-19 wymusiła zmianę wielu zachowań i obyczajów.

Ograniczenie kontaktów towarzyskich, a nawet rodzinnych, dystans społeczny, próba oswojenia nowej sytuacji czy strachu przed chorobą znalazły swoje odzwierciedlenie w języku. Odmienne doświadczenia różnych wspólnot językowych, ale też różnice kulturowe i czysto formalne cechy poszczególnych języków spowodowały, że nawet te same zjawiska zostały różnie odbite w języku.

Przedmiotem wykładu będą przede wszystkim nowe wyrazy, którymi opisujemy zjawiska związane z panującą pandemią. Przeanalizujemy przykłady z różnych języków, przyjrzymy się, do jakich obszarów słownictwa sięgają i jakie skojarzenia przywołują. Spojrzymy też na ich stronę formalną, czyli budowę słowotwórczą, pokażemy, jakie środki zostały wykorzystane oraz po które z nich użytkownicy sięgają częściej, a po które rzadziej.

Przyjrzymy się też określeniom najczęściej występującym w połączeniu z najważniejszymi wyrazami opisującymi epidemię. Tłem dla przykładów współczesnych będą wyrażenia, których używano przed wiekiem, podczas epidemii grypy, tzw. hiszpanki.

Kulisy największych tajemnic powojennej Polski. Czy to prawda, że Sowieci składowali głowice nuklearne w jednej z polskich wsi? Dlaczego morderstwo z Połańca było najgłośniejszą zbrodnią PRL-u? Czym Breżniew zszokował polskich komunistów podczas wizyty w Polsce? Czy Bolesław Bierut musiał umrzeć?

Są dwa zasadnicze sposoby postrzegania kary: retrybutywny i utylitarny. Zwolennicy pierwszego z tych sposobów karę traktują jako odwet za wyrządzone zło. Według zwolenników drugiego podejścia kara to środek do realizacji ważnych społecznie celów. Te cele to zapobieganie kolejnym wykroczeniom, resocjalizacja sprawcy, naprawa wyrządzonych szkód. Utylitaryści zarzucają retrybutywistom, że ich teoria jest: niemoralna, oparta na błędnych intuicjach, nieracjonalna i niezrozumiała. Celem wystąpienie będzie przedstawienie pewnego sposobu obrony retrybutywizmu przed tymi zarzutami. Koncepcja ta opiera się na zaprezentowanym przez Petera Strawsona w artykule Freedom and Resentment opisie sieci postaw i uczuć, które tworzą naszą rzeczywistość moralną. Na gruncie tego stanowiska okazuje się, że to utylitarystyczne ujęcie kary jest narażone na wskazane wyżej zarzuty. Natomiast retrybutywizm, wyrastający z nakreślonego przez Strawsona „ogólnego schematu ludzkiego życia”, jest wyrazem naturalnej postawy względem winowajców, postawy moralnej i racjonalnej.

W 1895 roku Galicję ogarnęła "gorączka brazylijska", czyli fala migracji mas chłopskich z Galicji do Brazylii. W tym samym roku Roman Dmowski dołączył do zespołu redakcyjnego "Przeglądu Wszechpolskiego" - wydawanego od 1892 roku we Lwowie organu prasowego Polskiego Towarzystwa Handlowo-Geograficznego, który przez pierwsze trzy lata swojego istnienia nosił nazwę "Przegląd Emigracyjny". Tematyką pisma było polskie wychodźstwo, idea polskiej kolonizacji i łączności wszechpolskiej, a celem, jaki sobie stawiali redaktorzy - racjonalne zagospodarowanie polskich mas ludowych, tych poddających się migracyjnej gorączce i tych pozostających w podzielonej rozbiorami Polsce. W moim wystąpieniu zamierzam pokazać, jak w poszczególnych tekstach pierwszego rocznika "Przeglądu Wszechpolskiego" były przedstawiane ludowe masy, oraz zastanowić się nad znaczeniem stosowanego tam pojęcia kolonizacji. Idea polskiej kolonizacji, to znaczy osadnictwa prowadzonego w Brazylii i Stanach Zjednoczonych przez masy chłopskie wygnane przez biedę z ziem polskich, na łamach pisma zaczęła się przenikać z ideą kolonizacji tych mas - dbałością, by się nie wynarodowiły i nie porzuciły religii katolickiej, a także z ideą ekspansji polskiego ciała narodu, które miało zająć odpowiednie miejsce w globalnej gospodarce kapitalistycznej. Chcę się też skupić na roli tego mało znanego aspektu historii endecji w jej rozwoju jako formacji autorytarnej i zmierzającej ku totalitaryzmowi.

Wielkie epidemie jako czynnik kształtujący losy społeczeństw ludzkich od pradziejów po czasy współczesne. Pandemie odciskujące swoje piętno na strukturze politycznej, ekonomicznej, a także gospodarce w Polsce, Europie i na świecie.

Wyszywanka, czyli płócienna koszula zdobiona haftem, była elementem ukraińskich strojów ludowych. Współczesność nie odesłała jej do lamusa, jak stroju ludowego w większości krajów Europy. Wręcz przeciwnie, obserwować można dziś w Ukrainie znaczną popularność wyszywanki. Dlaczego i w jakich sytuacjach fragment dawnego stroju ludowego znajduje swoje zastosowanie współcześnie?  Jaka była droga wyszywanki spod chłopskich strzech do symbolu ukraińskości?   

Znaleziska skarbów przedmiotów brązowych z terenu Mazowsza - pochodzenie, datowanie, analizy. Poznanie dziejów osadnictwa na Mazowszu w epoce brązu przez pryzmat archeologicznych depozytów. Przybliżenie odlewnictwa brązu w prahistorii.
Archeologia eksperymentalna - warsztaty brązownicze. Przykłady najczęściej stosowanych rud metali, z których pozyskiwano miedź i cynę. Uczestnicy będą też mieli okazję zobaczyć rudy malachitu, chalkopirytu, miedzi rodzimej i kuprytu. Omówione zostaną sposoby pozyskiwania rud oraz ich lokalizacja na terenie Europy. Prześledzony zostanie cały proces technologiczny, od wydobycia, przetworzenia minerałów, do odlania przedmiotu brązowego. We wcześniej przygotowanych glinianych formach uczestnicy podejmą próbę odlewania brązu. Proces ten będzie próbą odtworzenia pradziejowego warsztatu metalurga. Używane będą gliniane rekonstrukcje tygli do topienia metalu. Powietrze kierowane będzie do paleniska za pomocą skórzanych miechów i glinianych dysz, chroniących sam miech przed przepaleniem. Palenisko będzie wkopane w ziemię, opalane węglem drzewnym. Po osiągnieciu temperatury około 1100 stopni Celsjusza i stopieniu brązu, płynny metal zostanie wlany do przygotowanych wcześniej form. Po wystudzeniu forma zostanie rozbita, a oczom uczestników powinien ukazać się gotowy przedmiot brązowy.

Często żyjemy w przeświadczeniu, że współczucie dla zwierząt to wynalazek naszych czasów, a średniowiecze było epoką tak okrutną, że nie było w niej miejsca na cieplejsze uczucia względem innych stworzeń. Wystarczy jednak przeczytać kilka żywotów irlandzkich świętych żyjących w okresie wczesnego średniowiecza (V-X wiek), aby znaleźć liczne przykłady niezwykle serdecznych relacji między zwierzętami a świętymi. Płaczące konie, przywracane do życia krowy, psotne lisy, zaprzyjaźnione muchy, a nawet zwierzęta pełniące rolę mnichów – cała ta menażeria zasiedla irlandzkie hagiografie i miejscowe legendy opowiadające o średniowiecznych świętych.

W ilustrowanej slajdami części wykładowej uczestnicy zapoznają się ze szczególnie interesującymi przykładami przyjaźni między zwierzętami a ludźmi. Następnie wspólnie zastanowimy się, co takie opowieści mówią nam o ludziach żyjących w średniowieczu. Czy w ogóle możemy je uznać za wiarygodne źródło?

Irlandzka droga do niepodleglosci zaczęła się wraz z Powstaniem  Wielkanocnym w 1916 roku. Zaczęła się od wielkiego niepowodzenia,  które w sukces przekuli Brytyjczycy. Jej etapem były ogólnobrytyjskie  wybory z 1918 roku, ustanowienie Republiki, ale także krok wstecz. I  zdolnośc do zawarcia niepopularnego kompromisu w 1921 roku. O tym
 wszystkim warto porozmawiać. 

Spotkanie pokazujące polszczyznę z perspektywy uczących się jej cudzoziemców. Uczestnicy poznają sposoby, techniki i chwyty stosowane w uczeniu języka polskiego obcokrajowców, m.in. rozwiążą i skomentują przykładowe zadania-ćwiczenia.