Nauki społeczne

Według przewidywań demograficznych w 2050 roku prawie 25% społeczeństwa będzie miało 60 i więcej lat. Nie tylko to ulegnie zmianie. Zdecydowanie więcej osób starszych będzie prowadziło – z wyboru życiowego – jednoosobowe gospodarstwa domowe. Fakt ten może stanowić wyzwanie w kontekście działań opiekuńczych i zdrowotnych. Rozwiązaniem, które pozwala pozostać aktywnym społecznie w bezpiecznym, znanym otoczeniu jest tzw. cohousing. Z powodzeniem istnieje w krajach Zachodu, w Polsce pomysł ten jest wciąż jednak mało znany. Czy miasta o nim wiedzą? Jak powinno wyglądać dobrze przygotowane miejsce mieszkania seniorów? Czy w Polsce istnieją dobre praktyki mieszkalnictwa senioralnego? A może możemy coś podpatrzeć i… skopiować?

Film etnograficzny „450 KILO MARZEŃ” pozwala zajrzeć w kulisy miasteczka wyścigowego na Torze Służewiec w Warszawie. Pokryty graffiti mur między Ursynowem i Mokotowem skrywa nie tylko hipodrom, ale także rozległy całoroczny ośrodek mieszkalno-treningowy. Tory Wyścigów Konnych w okresie PRL-u funkcjonowały jako państwowy zakład pracy. Dziś, obok sprywatyzowanych stajni, nadal zamieszkuje  odizolowana od życia stolicy społeczność sąsiedzko-zawodowa. Niezależnie od problemów organizacyjnych i finansowych, które zaczęły ją dotykać po '89, rytm życia wyznacza tu trening koni. 
Jesienią właściciele przywożą na Służewiec młode konie zwane roczniakami. W dwóch stajniach widz poznaje nowe konie - Diego i Prio.  Na poziomie mikrosocjologicznym dokument opowiada o codziennej pracy, marzeniach oraz troskach ludzi związanych z dwiema stajniami. Pozwala przyjrzeć się relacjom międzyludzkim i międzygatunkowym oraz celom i wartościom, które organizują życie za służewieckim murem. Na poziomie makrosocjologicznym ukazuje historię społeczną Toru Służewiec.  
Dokument jest przykładem filmowej etnografii (Jay Ruby, 1975). Zdjęcie były realizowane przez rok, w ramach większego projektu badawczego z zakresu nauk społecznych, na podstawie którego powstała także książka „Warszawska enklawa. Świat wyścigów konnych na Służewcu” (Oficyna Naukowa, 2020). 

Objawy psychozy takie jak słyszenie głosów czy urojenia budzą często lęk i niezrozumienie. Przez długi czas  również w psychiatrii i psychologii traktowano je jako te doświadczenia, które wymykają się rozumieniu psychologicznemu.
Celem naszego wystąpienia jest przybliżenie słuchaczom obecnych teorii psychologicznych i prowadzonych przez nasz zespół badań, które dają możliwość nie tylko rozumienia, ale i terapii psychoz.
Pierwsza część spotkania dotyczyć będzie paranoi, czyli lęku przed innymi osobami, w kontekście spodziewanej i intencjonalnej wrogości ze strony innych osób. Pokażemy, w jaki sposób lęki te rozumieć na kontinuum. Jasne stanie się, że nie są one obecne tylko w klinicznych stanach psychoz, a mogą niekiedy towarzyszyć nam na co dzień. Pokażemy, jak interakcja czynników środowiskowych, psychologicznych i genetycznych może sprzyjać pojawianiu się i/lub intensyfikowaniu myśli urojeniowych.
Drugą część spotkania poświęcimy na omówienie teorii wyjaśniających doświadczenia na kontinuum halucynacji. Wbrew pozorom halucynacje słuchowe, czyli słyszenie dźwięków lub głosów bez odpowiadających im bodźców w środowisku, są stosunkowo częstym zjawiskiem w populacji. Prawie połowa populacji ma okazjonalnie takie doświadczenia. W przypadku większości osób nie wiążą się one ze stresem czy niepokojem. Jednocześnie, większość osób chorujących na schizofrenię doświadcza halucynacji słuchowych, które są źródłem psychicznego cierpienia – mają negatywną treść, są postrzegane jako nie dające się kontrolować i utrudniają codzienne funkcjonowanie. W jaki sposób to relatywnie powszechne zjawisko może być źródłem psychicznego cierpienia?

Aleksander Łukaszenko sam siebie nazywa „ostatnim dyktatorem Europy”. Jak to się stało, że zdobył tak wielką władzę – i dlaczego stracił niemal całe społeczne poparcie? Czy może długo rządzić, opierając się wyłącznie na sile? I czy naprawdę jest „ostatnim dyktatorem” na naszym kontynencie?

Gry komputerowe są ważnym składnikiem współczesnej kultury. Z pojęciem „gracza” identyfikują się nie tylko dzieci czy nastolatkowie, ale również osoby dorosłe czy seniorzy. Niezwykła popularność gier komputerowych na przestrzeniach ostatnich 4 dekad przyczyniła się do wielu zmian społecznych, gospodarczych, a także kulturowych. Powszechność gier komputerowych oraz szereg ich wyjątkowych cech takich jak interaktywność czy immersyjność wzbudzały zainteresowanie wielu badaczy na całym świecie. Jedną z najbardziej kontrowersyjnych kwestii jest hipoteza ekspozycji, głosząca przyczynowy związek pomiędzy graniem w gry komputerowe a agresją przejawianą w codziennym życiu. Pomimo setek przeprowadzonych badań badacze dalej nie są zgodni co do prawdziwości opisywanej hipotezy.

W niniejszym wykładzie zaprezentowane zostaną historyczne korzenie hipotezy ekspozycji oraz najnowsze doniesienia z badań . Słuchacze zapoznają się z wyzwaniami przed jakimi stają badacze chcący prowadzić badania nad agresją w grach:  Jak możemy zdefiniować agresję? Jak mierzyć agresję w badaniach eksperymentalnych? Do jakiego stopnia agresja ujawniona w badaniu eksperymentalnym jest predyktorem agresji w życiu codziennym?

Poruszone również zostaną kwestie związane z pozytywnym wpływem gier komputerowych na zachowania społeczne, takie jak pomaganie innym, empatia, czy prospołeczność. W końcu zakreślone zostaną przyszłe kierunki badań z nadzieją, że ich wyniki pozwolą nam udzielić odpowiedzi, czy współczesna interaktywna rozrywka w postaci gier komputerowych zmienia nas jako jednostki i społeczeństwa.

Zanieczyszczenie powietrza to rosnący problem powodujący choroby układu oddechowego oraz krwionośnego, jest przyczyną chorób nowotworowych i przedwczesnej śmierci. Szacuje się, że w Polsce rocznie umiera ponad 44 tys. osób z powodu zanieczyszczenia powietrza. Poziom zanieczyszczenia zagrażający zdrowiu pojawia się zanim osiągnie stan dostrzegalny dla oka.
W Laboratorium Wirtualnej Rzeczywistości i Psychofizjologii w ramach projektu VAPE (Virtual Air Pollution Experience) opracowujemy sposoby sygnalizacji poziomu zanieczyszczenia powietrza. Chcielibyśmy podzielić się dotychczasowym przebiegiem oraz wynikami badań z zakresu bodźców wizualnych.
W ramach Festiwalu Nauki opowiemy o projekcie, zaprezentujemy metodologie projektowania wizualizacji opartej na badaniach z dziedziny komunikacji zagrożeń, przedstawimy eksperyment badawczy prowadzony w środowisku rzeczywistości wirtualnej oraz omówimy dotychczasowe wyniki eksperymentów.

Zaburzenia odżywiania dotyczą coraz większej grupy nastolatków. Co więcej, problemy z jedzeniem możemy zaobserwować już u dzieci, nawet tych poniżej dziesiątego roku życia. Co jest przyczyną tych trudności? Jak sobie z nimi poradzić? W jaki sposób wspierać dziecko z tego rodzaju problemami? W trakcie wykładu poznasz odpowiedzi na te i inne pytania dotyczące problemów z jedzeniem.

Jak się komunikować, aby się nie ranić? Dlaczego im bardziej nam na kimś zależy, tym trudniej się porozumiewać? Często oczekujemy, że to miłość sprawi, że druga osoba będzie nas rozumieć. Myślimy, że skoro się kochamy, to po co przywiązywać wagę do naszej komunikacji, przecież powinniśmy się rozumieć! Nic bardziej mylnego. Im bliżej siebie, tym bardziej potrzebujemy odkryć, jak być uważnym w komunikacji. Bycie partnerką, partnerem czy rodzicem to rola, której potrzebujemy się nauczyć.  Warsztat pomoże odkryć:

- W jaki sposób ranimy się w intymnej relacji i jak temu zapobiec?
- Na jakich płaszczyznach przebiega komunikacja w związku?
- Najczęstsze błędy w komunikacji tzw. popychacze;
- Formułę odkrywania własnych potrzeb;
- Czynniki wspierające efektywną komunikację: empatia, moc, świadomość, odpowiedzialność;
- Maski w komunikacji oraz w jaki sposób poszerzać własną świadomość w drodze do autentyczności. 

Zapraszam w podróż po inspiracje dla własnych związków i relacji oraz dla wspierania klientów podczas coachingu.

Fakt to fakt. Ale czy na pewno? Jak odróżniamy fakty od nie-faktów i skąd czerpiemy pewność w tym zakresie? Jak rozróżniamy i wartościujemy źródła informacji? Czym jest prawda, a czym postprawda? Internet to fantastyczne źródło wiedzy, ale sięgnięcie po nią często przypomina próbę wzięcia łyka wody prosto z hydrantu strażackiego: potrzebujemy jednej prostej odpowiedzi, a otrzymujemy miliony różnorodnych opinii. By wychwycić informację właściwą, potrzebujemy wytycznych, potrzebujemy informacji o informacji, a może nawet informacji o informacji o informacji. Niestety, w sieci działa wiele osób i organizacji, w których interesie leży manipulacja faktami. Podczas spotkania porozmawiamy, jak do tego dochodzi oraz jak przed taką manipulacją się bronić.

Schizofrenia jest zaburzeniem psychicznym, które charakteryzuje się omamami słuchowymi, urojeniami, dezorganizacją myślenia i zachowania, wycofaniem społecznym i trudnościami w ekspresji emocji. Dużo mniej dostępna jest wiedza o tym, że osoby z diagnozą schizofrenii doświadczają trudności poznawczych, m.in. w skupieniu uwagi, zapamiętywaniu nowych informacji, wykonywaniu obliczeń w pamięci. W literaturze wyjaśnienia przyczyn zaburzeń poznawczych najczęściej nawiązują do koncepcji biologicznych. Jednakże w ostatnim czasie pojawiają się doniesienia wskazujące, że procesy psychologiczne mogą częściowo wyjaśnić to zjawisko. Dane wskazują, że przyczyn deficytów poznawczych można upatrywać m.in. w doświadczaniu niepokoju w trakcie wykonywania zadań poznawczych, osłabionej motywacji do angażowania się w ich wykonywanie oraz mało stymulującym środowisku.

Celem naszego projektu DIALOG (Partycypacja obywatelska w Polsce: determinanty, konsekwencje i metody aktywizacji społecznej; DIALOG 0013/2019) było zrozumienie podstaw partycypacji obywatelskiej wśród młodych Polek i Polaków. Aby to zrobić, przeprowadziliśmy serię badań ilościowych oraz jakościowych, na podstawie których stworzyliśmy grę kooperacyjną, wzmacniającą chęć angażowania się w życie kraju. W czasie naszego wystąpienia opowiemy o kluczowych wynikach przeprowadzonych badań. Przedstawimy proces tworzenia gry planszowej, która opiera się na pozyskanej przez nas wiedzy z zakresu psychologii społecznej i politycznej. Wreszcie, zaprezentujemy grę print&play, którą może mieć każdy/każda z Was. Wystarczy pobrać ją z serwerów Laboratorium Poznania Politycznego IP PAN (http://politicalcognition.psych.pan.pl/pl/) i wydrukować na domowej drukarce .

Opis gry: Gra, którą stworzyliśmy wymaga od Was współpracy, pomagania sobie nawzajem, ale też doskonalenia Waszych indywidualnych umiejętności! Możecie podejmować w niej liczne działania, które wpłyną na otaczający Was świat. Wcielcie się zatem w jedną z 24 postaci i ulepszycie kraj dzięki angażowaniu się w aktywności obywatelskie. Zbierzcie własną drużynę pierścienia i w drogę! Pamiętajcie, los mieszkańców leży w Waszych rękach! Bez Waszego zaangażowania dobrostan spadnie, a wtedy spadną na Was wszystkie nieszczęścia i nadejdzie wieczna zima.
Pokaz poprowadzą członkinie Laboratorium Poznania Politycznego IP PAN:
Marta Marchlewska, Dagmara Szczepańska oraz Marta Rogoza.

Celem spotkania jest przedstawienie fundamentalnych założeń Austriackiej Szkoły Ekonomii (subiektywizmu, indywidualizmu, indeterminizmu, marginalizmu) i uzasadnienie ich fundamentalnego związku z nauczaniem Kościoła katolickiego. W tym celu słuchacze zostaną zapoznani z nauczaniem papieskim, począwszy od encykliki „Rerum novarum” Leona XIII, na encyklice „Fratelli tutti” Franciszka i kluczowymi założeniami katolickiej nauki społecznej skończywszy. Będzie to stanowiło podstawę do analizy współczesnych problemów gospodarczych i społecznych w kontekście nauczania Kościoła.   

Przybliżenie wpływu konsumenta na środowisko. Nasze decyzje zakupowe w sklepie wiele znaczą. Pokazanie śladów - węglowego, wodnego, jakie człowiek zostawia każdego dnia.

Chociaż oczekuje się, że kraje średniej wielkości (nazywane po angielsku „middle powers”) będą wspierać organizacje i współpracę międzynarodową, propagować normy i zachowania etyczne, okazują się nie być odporne na globalne procesy odchodzenia od demokracji. Zwrot ku autorytaryzmowi zmienia wzorce ich zachowań.

Kiedy nasz znajomy oglądy memy kotów w internecie zamiast przygotowywać szkolny projekt, możemy rzucić: „Nie pracuj tak ciężko!”. Jest to wypowiedź ironiczna, której kilkuletnie dziecko, znając sytuację, mogłoby nie zrozumieć. „Ciężko? Ale jak to ciężko? Czy projekt dotyczy kotów w internecie?

Ironia werbalna jest ogólnie definiowana jako rodzaj wypowiedzi, w której istnieje różnica między zamierzonym a dosłownym znaczeniem tego, co się mówi (Garmendia, 2018, Grice, 1975). Ironia jest używana w około 8% wszystkich wypowiedzi w konwersacjach między znajomymi przez osoby anglojęzyczne mieszkające w USA (Gibbs, 2000). Użycie ironii jest częścią biegłości pragmatycznej i umiejętnością komunikacyjną. Skuteczne komunikowanie się jest ważne dla funkcjonowania w społeczeństwie. Ludzie są często oceniani w dużej mierze na podstawie zachowań komunikacyjnych. Jednak niewiele wiadomo na temat czynników wpływających na zmienność wśród ludzi w używaniu ironii: dlaczego niektórzy używają ironii często, a inni nie? Czy istnieje związek między osobowością a używaniem ironii? Czy ironiści mają specyficzne poczucie humoru?

W wystąpieniu pokazane będą wstępne wyniki związane z czynnikami indywidualnych i społeczno-kulturowych związanych z używaniem ironii werbalnej, pochodzące z projektu finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki SONATA nr 2019/35/D/HS2/01005, przyznane Natalii Banasik-Jemielniak.

Naukowcy, intepretujący zachodzące w ostatnich latach zmiany w polskim społeczeństwie, mówią o postępującej polaryzacji poglądów. Bez wątpienia  coraz trudniej porozumieć się osobom o odmiennych poglądach, postawach, stylach życia, czy też wyznawanych wartościach. Polacy zaczęli dzielić się na plemiona, które zamykają się w swoich bańkach informacyjnych, jednocześnie stali się też dogmatykami, którzy bezkrytycznie podchodzącą do swojej wiedzy  i jej źródeł. Sam podział społeczeństwa nie jest czymś negatywnym – różnorodność jest zjawiskiem naturalnym i może prowadzić do pluralizmu opinii oraz wytwarzać przestrzeń do wymiany poglądów. W Polsce niestety obserwujemy instrumentalizację podziałów społecznych i ich kreowanie przez elity polityczne. Spotkanie będzie doskonałą okazją do zapoznania się z problemami społecznymi, które w szczególny sposób dzielą Polaków. Omówimy podstawowe podziały odnoszące się do światopoglądu, gospodarki, religii, czy też związanych z nią procesów sekularyzacji. Zapoznamy się z  klasowym podziałem polskiego społeczeństwa. Porozmawiamy też o różnicach pomiędzy różnymi warstwami społecznymi. Wspólnie ze słuchaczami spróbujemy odpowiedzieć na pytanie o źródła podziałów społecznych oraz w jaki sposób wpływają one na codzienne życie Polaków.

Celem wykładu jest prezentacja wiedzy na temat możliwych konsekwencji doświadczeń traumatycznych w kontekście czynników podatności oraz aktualnych modeli rozumienia czynników powodujących rozwój zaburzeń po traumie w postaci PTSD, a także prezentacja form terapii o potwierdzonej naukowo skuteczności w pracy z tym zaburzeniem.

Za każdym robotem stoi jego twórca oraz “kod bezpieczeństwa”. Za każdą sztuczną inteligencją stoi intencja i potencja zbudowania systemu  sybmisywnego. Historia życia osoby, która ma ograniczone możliwości poruszania się lub integracji ze społeczeństwem zmienia się o 180® dzięki robotom społecznym. W niektórych krajach podobne roboty umożliwiają zatrudnienie osób, które nie mogą pracować o własnych siłach psychosomatycznych. Jeśli chcesz poznać roboty, takie jak Icube, Kaspar, Milo, Sophia i wiele innych od strony innej, niż fantazmatyczne historie o zagładzie ludzkości i zablokowaniu dostępu do pracy, zapraszam na spotkanie i dyskusję.   

*** Do prezentacji mogą zostać załączone krótkie relacje filmowe i zdjęciowe w języku angielskim – wszystkie zostaną wyjaśnione w języku polskim.  

We will look at the history of American elections in search of bizarre developments and candidates (expect films and interviews) in search of an answer to the following question: is democracy a system for the wise or is it not? How smart must the candidates and voters be for democracy to still be democracy? In order to answer these questions in a practical way we are going to design a fool proof (pun intended) set of rules which will "protect" democracy from stupidity .In order to make things interesting we will take into account the actual electoral rules and civil rights to see if they are not the obstacles to making democracy "smarter".

Dzieła literackie i filmowe z gatunku science fiction często dotykają kwestii kontaktu z „obcym” – przybyszem z innej planety, który różni się od, przeważnie ludzkich, bohaterów wyglądem, sposobami komunikacji, kulturą czy wartościami. Tym samym utwory fantastyki naukowej poruszają pytania fundamentalne dla refleksji antropologicznej – w jaki sposób możliwy jest kontakt z osobami wychowanymi w zupełnie innej kulturze, czego taki kontakt wymaga od badacza, na jaką ocenę obcej kultury badacz może sobie pozwolić i jakie kryteria takiej oceny przyjąć, czy też wreszcie: czy badacz ma prawo interweniować, gdy dostrzega w innej kulturze zjawiska, które on sam uważa za naganne.

Podczas spotkania zastanowimy się nad tymi kwestiami, wychodząc od wspólnego obejrzenia przykładowego filmu SF. Rozważymy specyfikę kontaktu przedstawicieli różnych kultur, jego uwarunkowania kulturowe, językowe i społeczne, a zwłaszcza dylematy etyczne, które mogą wystąpić przy takim spotkaniu. Porozmawiamy również o tym, jak w książkach i filmach SF tworzone są postacie „obcych” i w czym przypominają one obrazy obcych i innych w kulturach europejskich. Zdefiniujemy także pojęcie etnocentryzmu i zastanowimy się nad tym, jak można unikać tego typu postawy w postrzeganiu innych kultur.

Mikołaj Lewicki, socjolog zajmujący się procesami gospodarczymi oraz Andrzej Waśkiewicz, historyk idei, autor książki o utopiach materialistycznych, będą dyskutować o miejscu ekonomii współdzielenia we współczesnej gospodarce oraz jej znaczeniu dla społeczeństwa, w którym zachodzi rewolucja cyfrowa. Czy Uber, Airbnb, CouchSurfing i inne instytucje zmieniają charakter gospodarki późnego kapitalizmu czy też podporządkowują się jej logice? Czy czynią gospodarkę bardziej przyjazną konsumentowi czy też wzmacniają pozycję wielkich korporacji? Egalitaryzują społeczeństwo czy tylko tworzą nową elitę opartą na kapitale intelektualnym? Czy cyfrowe społeczeństwo przyszłości będzie społeczeństwem postamaterialistycznym? Dyskusję poprowadzi Justyna Pokojska, socjolożka prowadząca w Radiu Kampus audycję "Efekt Sieci".

Każdy człowiek marzy o szczęściu i dąży do jego osiągnięcia. Ale szczęście i jakość życia ludzi zależą od wielu różnych czynników. Podczas wykładu analizowane będę różne uwarunkowania poczucia szczęścia: zarówno te o charakterze społecznym, jak i indywidualnym. Wykład w przystępny sposób pokaże, że nasze poczucie szczęścia i jakość życia uwarunkowane są także przez poziom swobód obywatelskich, wsparcie społeczne i relacje z innymi, szczodrość, styl życia, stan zdrowia, spodziewaną długość życia, poziom korupcji w kraju itp. Dlaczego kraje skandynawskie uznawane są za najszczęśliwsze na świecie? Czy Polacy są szczęśliwym społeczeństwem?