dyskusja

Zderzenie różnych stanowisk jest solą filozofii. W istocie jest to jedyna metoda, jaką zna filozofia. Wiedzieli o tym filozofowie starożytni, tacy jak Platon i Arystoteles, średniowieczni, renesansowi i współcześni. Dlatego filozofowie zawsze kultywowali sztukę argumentowania za lub przeciw (pro et contra) określonej tezie, sztukę obalania rozmówcy, sztukę odkrywania błędów w rozumowaniu innych, w skrócie - dialektykę. Zarówno na uniwersytetach średniowiecznych, jak i nowożytnych, stopień naukowy można było uzyskać jedynie poprzez publiczną obronę tez przed obiekcjami oponenta, ale tak naprawdę każda okazja była dobra do takich dysput. Nie były to zwykłe dyskusje, w których każdy mówi, co mu przyjdzie do głowy, stara się krzyczeć głośniej niż inni, a na końcu wszyscy mają rację (brzmy znajomo?), ale konfrontacje, podczas których każdy z uczestników  (respondens, opponens, praeses) odegrał określoną rolę, musiał przestrzegać ścisłych zasad i ram czasowych.

Zanurzymy się w tej atmosferze, która dominowała w świecie akademickim przynajmniej do połowy XVIII wieku. Jeden z filozofów IFiS PAN będzie bronił tezy, że "Wspólnoty polityczne powstają z natury" przed atakami drugiego filozofa, który przeciwstawi mu szereg argumentów. Ci dwaj filozofowie staną naprzeciwko siebie. Trzeci, przewodniczący, będzie siedział za nimi, nieco wyżej, i będzie egzekwował zasady i czas. Na koniec, po około półgodzinnej dyskusji, publiczność zdecyduje, czy teza została skutecznie obroniona, czy też nie. W drugiej części spotkania, publiczność może również zadawać pytania i wypowiadać się na temat omawianej tezy i metody, za pomocą której została omówiona. Celem tej praktyki nie jest pokonanie przeciwnika, przez doprowadzenie go do zaprzeczenia samemu sobie, ale wspólne poszukiwanie prawdy!

Amerykańscy prezydenci zawsze budzą zainteresowanie świata lecz wszystkie poprzednie postaci zdają się blednąć przy obecnym mieszkańcu Białego Domu. Ze względu na nietuzinkowy sposób sprawowania władzy trudno o wyważone oceny 47-go prezydenta USA. W zależności od emocjonalnego stosunku do niego nazywany jest geniuszem bądź szaleńcem. O neutralne oceny na razie trudno.

Czy po pół roku urzędowania można się pokusić o jakieś refleksje, które nie będą głównie publicystycznymi ocenami stylu przywództwa Trumpa? Czy w jakikolwiek sposób jest on typowy? Czy jego biznesowe podejście do polityki pasuje do charakteru liberalnej demokracji? Czy chaos i zmienność mieszczą się w demokratycznym porządku instytucjonalnym? Czy egotystyczna autokreacja jest nową charyzmą? Czy nieskrywany populizm jest nieuniknioną reakcją na upadek autorytetów? Czy przywódca jest produktem kultury czy jej kreatorem? Czy Donald Trump jest LEKIEM na słabości współczesnej demokracji czy jej GRABARZEM?

Jeśli chcielibyście Państwo poszukać wspólnie odpowiedzi na te pytania to zapraszam na spotkanie. Przyjdźcie pełni oburzenia albo zachwytu ale pamiętajcie, że dyskusja w murach akademickich zobowiązuje do bycia gotowym do wysłuchania innych opinii.

1. W filozofii zachodu podejście do śmierci określają dwa, skrajnie różne stanowiska.

a. Że śmierć nas w ogóle nie dotyczy: Epikur
b. Że śmierć jest w naszym życiu obecna i odgrywa fundamentalną rolę: Michel de Montaigne i przez cały życie należy się uczyć żyć i przez całe życie należy się uczyć umierać: Seneka
 

Między tymi skrajnymi poglądami mamy całą gamę poglądów odmiennych, pośrednich.

Dla naszej kultury, uświadomiona śmiertelność człowieka ma znaczenie kulturotwórcze: ludzkość zaczyna się od grobów. Potrzeba pochowania osoby bliskiej jest tym właśnie punktem, od którego zaczyna się budowania ludzkiej kultury.

2. Każda epoka, każda kultura, nie tylko buduje inne groby, inne obyczaje towarzyszące chowaniu zmarłych, ale także inaczej wizualizuje śmierć, ubiera ją w inne szaty. Stara, naga kobieta z kosą to tylko jedna z wielu możliwości. Złudzeniem jest powtarzane często zdanie, że nasza epoka i nasza kultura marginalizują śmierć. Wspaniale prosperujący przemysł zakładów pogrzebowych świadczy o tym, że śmierć ma w naszych czasach i w naszej kulturze zgoła poczesne miejsce.

3. Ale warto zauważyć, że samo umieranie jest dla nas kwestią bardzo istotną, choć nie powtarzamy sobie bez przerwy: „Memento mori”.

a. Problem określenia momentu śmierci

b. Dystanazja i ortotanazja

c. Problem dawstwa narządów

d. Opieka hospicyjna i rozwój medycyny paliatywnej: Jan Paweł II
„Być może iż medycyna jako nauka i zarazem sztuka leczenia odsłania na wielkim obszarze cierpień człowieka rejon najbardziej znany, najdokładniej. Najdokładniej nazwany i stosunkowo najbardziej zrównoważony metodami przeciwdziałania czyli terapii. Ale jest to tylko jeden rejon. Wobec tajemnicy śmierci człowiek jest bezsilny; zostają zachwiane jego ludzkie pewniki” Z listu apostolskiego Sallvifici doloris

4. Eschatologia – czy piekło jest lepsze od pustki?
Pacjenci po uświadomieniu sobie, że umierają nie mogą ani pogodzić się ze śmiercią, ani przestać myśleć o niej tak, że reszta życia staje się dla nich po prostu męką. Takie przykłady wzmacniają niechęć lekarzy do wyznania pacjentom, że nie ma dla nich ratunku.

5. Nieustannie trwa dyskusja o granicach życia. W praktyce jest to etyczne dyskusja o możliwych odstępstwach od normy: NIE ZABIJAJ.

Aborcja, eutanazja, to ukochane tematy tzw. obrońców życia, którzy jednak nie są obrońcami klimatu, czy zabijania wroga na wojnie. Nasza dyskusja będzie traktowała o takich właśnie paradoksach.