Gdzie leży Aszuristan? Z wizytą u nowoaramejskich chrześcijan w Iraku

Język aramejski przez wieki uważany był za język martwy, jednak dzięki nieustraszonym podróżnikom, a później także misjonarzom na Bliski Wschód odkryty został w swojej nowożytnej fazie. Obecnie wiemy, że nowoaramejski składa się z czterech podgrup językowych, których użytkownicy zamieszkują tereny rozciągające się od Syrii po Khuzestan w Iranie, a także wiele krajów Europy, Stany Zjednoczone i Australię, dokąd zawędrowali w poszukiwaniu bezpiecznej przystani. Użytkownikami nowoaramejskiego są żydzi, chrześcijanie obrządku wschodniego i mandejczycy, zaś rzadkie dialekty, którymi się posługują wpisane są na światową listę UNESCO jako języki zagrożone wyginięciem. Stąd też przez samych członków społeczności oraz przez naukowców z całego świata podejmowane są wysiłki na rzecz dokumentacji nie tylko języka, ale także całego dziedzictwa kulturowego wspólnot nowoaramejskich. W tej prezentacji opowiem o badaniach terenowych przeprowadzonych wśród społeczności chrześcijańskiej z północnego Iraku, w czasie której zgromadzony został bogaty materiał audio-wizualny, dokumentujący językową i kulturową rzeczywistość społeczności.

Miasteczko Diyana (kurd. Soran) w północno-wschodnim Iraku położone jest w górzystej okolicy Autonomicznego Regionu Kurdystanu. Obok muzułmańskich Kurdów zamieszkują je chrześcijanie Asyryjskiego Kościoła Wschodniego, mówiący lokalnym dialektem języka nowoaramejskiego. Przybyli tu, podobnie jak mieszkańcy wielu sąsiednich miasteczek i wsi, w dawnych czasach z innego górzystego regionu Hakkari w Turcji, a obecne granice polityczne przecinają tereny ich dawnej duchowej ojczyzny, rozciągającej się od południowo-wschodniej Turcji, przez północny Irak i aż do równiny Mosul na południu po północno-zachodnie tereny Iranu. Tereny te nowoaramejscy chrześcijanie nazywają Aszuristanem, wywodzą bowiem swoje pochodzenie od potomków Imperium Asyryjskiego. We współczesnym świecie stanowią mniejszość etniczną, religijną, kulturową i językową nie tylko w Iraku, ale także w diasporze. Oprócz ojczystego dialektu nowoaramejskiego świetnie znają kurdyjski i arabski, a ich codzienność łączy funkcjonowanie w nowoczesnym świecie z poszanowaniem dla kultury i tradycji. I tak w miasteczku Diyana skorzystać można z superszybkiego internetu, podczas gdy w przydomowym piecu wypiekany jest tradycyjny chleb. W czasie swojej prelekcji zaprezentuję kilka aspektów świata nownoaramejskich chrześcijan z Diyany, do którego zechcieli mnie przyjąć i o nim opowiedzieć.