wykład

Na wykładzie omówione zostaną rodzaje materiałów używanych dawniej i dziś do produkcji farb artystycznych. Poznając materiał, w którym tworzy artysta i sposób malowania, możemy uzyskać cenne informacje o okresie i szkole, w której tworzył. Omówione zostaną wyniki badań technologicznych i materiałowych, które  zestawione z wiedzą z zakresu historii sztuki, umożliwią pogłębienie wiedzy o poszczególnych warsztatach artystycznych, stanowiących pomoc w atrybucji obrazów, datowaniu oraz rekonstrukcji ich dziejów, oraz przede wszystkim poznaniu warsztatu malarskiego. Każdy pigment użyte w mieszaninie ze spoiwem posiada pewne cechy charakterystyczne, których znajomość jest bardzo ważna podczas procesu malowania.

Do niezwykle cennych dzieł w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej należą wielkoformatowe drzeworyty Albrechta Dürera, jednego z najważniejszych artystów europejskich przełomu średniowiecza i renesansu. Dürer, niemiecki teoretyk sztuki, malarz, rysownik i grafik odegrał szczególną rolę w rozwoju technik graficznych.

Rozkwit europejskiego drzeworytu wiązał się ściśle z rozwojem drukarstwa, pełnił bowiem początkowo rolę ilustracji książkowej. Stopniowo jednak przestawał być tylko obrazkiem w książce. Jego zaletą była niska cena, co wpłynęło na dostępność i popularność. Taki tani „obraz” mógł sobie kupić każdy! Rodzinne miasto Dürera, Norymberga, była głównym ośrodkiem wydawniczym w Europie i centrum międzynarodowego handlu drukami. Drzeworyty były początkowo bardzo prymitywne, nieporadne. Rysunek ograniczał się do prostego konturu, twórcy nie radzili sobie z perspektywą, przedstawieniem głębi, ukazaniem szczegółów i oddaniem ekspresji sceny.  Dürer, jako pierwszy opanował do perfekcji technikę rzeźbienia w drewnianym klocku. Świetnie operował precyzyjną i finezyjną linią, uzyskując znakomite efekty przestrzenne i światłocieniowe. Dzięki temu nadał drzeworytowi rangę prawdziwego obrazu - samodzielnego dzieła sztuki. W rycinach mistrza zwraca uwagę swobodnie i energicznie kładziona kreska oraz ostre zestawienia partii jasnych i ciemnych, przy pomocy, których artysta oddaje dramat przedstawienia.

W trakcie prezentacji obejrzymy księgę z pocz. XVI w z drzeworytami Dürera zebranymi w 3 cykle. Poza Apokalipsą, którą można uznać za najwybitniejsze dzieło graficzne wszechczasów, zobaczymy także ilustracje do Wielkiej Pasji i Żywota Marii. Jest to wyjątkowa okazja do poznania z bliska techniki mistrza. 

Zapraszamy na spotkanie z Anną Klammer, specjalistki ds. wystawy stałej, która opowie o odtwarzaniu historycznego ogrodu przy Dworku Milusin w Sulejówku. Powstający pod Warszawą kompleks muzealno-edukacyjny znajdzie się w przestrzeni pomagającej w ucieczce od zgiełku miasta i urzeczywistnieniu idei slow life. W czasie spotkania, dzięki projektom, fotografiom i filmom, uczestnicy wybiorą się na wirtualny spacer po odtwarzanym ogrodzie i dowiedzą się jak udaje się projektantom zieleni, kuratorom i wykonawcom wpisać nowoczesny budynek w historyczną enklawę.

Część II Rewolucja rosyjska (od października 1917 roku do wojny domowej)

Rewolucja rosyjska to jedno z najważniejszych wydarzeń w historii świata. W wyniku wydarzeń z 1917 roku przestało istnieć jedno z najpotężniejszych państw – Cesarstwo Rosyjskie i powstało inne Związek Sowiecki. W czasie wykładu zostanie podjęta próba odpowiedzi na kluczowe pytania: czy przejęcie władzy przez bolszewików to rewolucja, przewrót, a może powstanie zbrojne? Czemu rewolucja wybuchła w Cesarstwie Rosyjskim, które było państwem słabo uprzemysłowionym? Kto był liderem rewolucji? Czy można było uniknąć rewolucji i wojny domowej? Jak długo trwała rewolucja: do października 1917 roku, do 1921 roku czy też jeszcze dłużej? W czasie wykładu będę starał się przedstawić dokonania historiografii rosyjskiej, polskiej i zachodniej. Jak bardzo różnią się opinie sowietologów amerykańskich (Richard Pipes) od rosyjskich (Rudolf Pichoja, Aleksandr Szubin)? Oddzielnym wątkiem będzie tzw. „sprawa polska”, czyli udział Polaków w rewolucji rosyjskiej (Feliks Dzierżyński, Józef Unszlicht, Feliks Kon, Jakub Hanecki i inni) oraz jak wydarzenia z 1917 roku wpłynęły na odzyskanie niepodległości przez Polaków.

Tadeusz Kościuszko ostatnie lata spędził w Solurze, w Szwajcarii. Swoje serce zapisał najmłodszej z córek Franza Zeltnera, w którego domu mieszkał. Jego ciało spoczęło na Wawelu. Emilia Zeltner opiekowała się sercem Kościuszki budując dla urny specjalne mauzolea.W 1895 r. urna z sercem trafiła na Zamek w Rapperswilu, po wyzwoleniu Polski - na Zamek Królewski. Po II wojnie tułała się w różnych miejscach aż wreszcie wróciła do kaplicy zamkowej.

Część I Rewolucja rosyjska (od I wojny światowej do października 1917 roku)

Rewolucja rosyjska to jedno z najważniejszych wydarzeń w historii świata. W wyniku wydarzeń z 1917 roku przestało istnieć jedno z najpotężniejszych państw – Cesarstwo Rosyjskie i powstało inne Związek Sowiecki. W czasie wykładu zostanie podjęta próba odpowiedzi na kluczowe pytania: czy przejęcie władzy przez bolszewików to rewolucja, przewrót, a może powstanie zbrojne? Czemu rewolucja wybuchła w Cesarstwie Rosyjskim, które było państwem słabo uprzemysłowionym? Kto był liderem rewolucji? Czy można było uniknąć rewolucji i wojny domowej? Jak długo trwała rewolucja: do października 1917 roku, do 1921 roku czy też jeszcze dłużej? W czasie wykładu będę starał się przedstawić dokonania historiografii rosyjskiej, polskiej i zachodniej. Jak bardzo różnią się opinie sowietologów amerykańskich (Richard Pipes) od rosyjskich (Rudolf Pichoja, Aleksandr Szubin)? Oddzielnym wątkiem będzie tzw. „sprawa polska”, czyli udział Polaków w rewolucji rosyjskiej (Feliks Dzierżyński, Józef Unszlicht, Feliks Kon, Jakub Hanecki i inni) oraz jak wydarzenia z 1917 roku wpłynęły na odzyskanie niepodległości przez Polaków.

Wybory to święto demokracji, ale i sprawa nadzwyczaj praktyczna. Niezależnie od tego, czy wybieramy przewodniczącego stowarzyszenia, szefa partii politycznej, czy głowę państwa wola suwerena powinna być świętością, a droga od przekonań większości wyborców do ostatecznego wyniku wyborów – i ich konsekwencji – niezakłócona. Wybory to w związku z tym również sprawa praktyczna: muszą być przygotowane ich reguły, muszą być sprawnie zorganizowane i przeprowadzone. Tyle teoria. W praktyce jednak, od kiedy zaczęto wykorzystywać wybory do podejmowania najważniejszych decyzji personalnych w państwie, zainteresowane strony zaczęły szukać takich sposobów wpływania na ostateczny wynik głosowania, by wola wyborców miała jak najmniejsze znaczenie. Fałszerstwa wyborcze mają w związku z tym długą tradycję, ale we współczesnych państwach demokratycznych niezwykle trudno jest od tak po prostu sfałszować wynik wyborów poprzez np. dosypanie do urn odpowiednio spreparowanych kart do głosowania. W efekcie zainteresowani wpływaniem na wynik wyborów w sposób inny niż przez przekonywanie wyborców do swoich postulatów muszą wykazać się większą pomysłowością. Borys Bażanow, prywatny sekretarz Stalina, który pod konie lat 20. XX w. zbiegł na Zachód, w swoich wspomnieniach przypisał swojemu byłemu szefowi następujące słowa: „Uważam, że nie ma najmniejszego znaczenia kto i jak spośród członków partii będzie głosował. Natomiast sprawą o nadzwyczajnej wadze jest "kto i jak będzie liczył głosy”. I właśnie to kto i jak liczy głosy w wyborach, jak są one zorganizowane i przygotowane, i jak wpływa to na ich ostateczny wynik, będzie tematem tego spotkania.

Prezentacja przechowywanych  w AGAD oryginalnych dokumentów związanych z życiem, działalnością i czasami Tadeusza Kościuszki.

Co łączy szlachcica Piekarskiego z królem Zygmuntem i jaką rolę odgrywa tu Pałac Dziekana (obecna siedziba MAW). Czemu Piekarski nie lubił króla, gdzie byli „Borowcy” w kluczowym momencie wydarzenia, i czemu Piekarski zginął mimo, że Król okazał mu swą łaskę?

Historia wyjątkowa w dziejach Polski. Tylko raz i to na szczęście nieskutecznie dokonano w naszym kraju zamachu na życie króla. A jak wiadomo – król z woli Bożej – więc podniesienie ręki na króla, było najwyższą formą przestępstwa. A zatem i kara służna się należała.

Jak to wydarzenie z historii trwale wpisuje się w naszą kulturę?

Zapraszamy na opowieść wplecioną w miejsce prawdziwych wydarzeń sprzed niespełna 400 laty. Uczestnicy spotkania mają możliwość zwiedzania odtworzonych łączników między Zamkiem Królewskim a Katedrą, znajdujących się na pierwszym piętrze Muzeum.

Kto nigdy nie słyszał „plecie jak Piekarski na mękach” – niech potraktuje przedpołudniową wizytę w MAW jako zadanie obowiązkowe!

Kto nigdy nie był na mostkach nad Dziekanią i Kanonią – musi w końcu być tam gdzie i król bywał!

Obiecujemy - nie będziemy pleść jak Piekarski!  Nasza historia jest prawdziwa, bo udokumentowana!

Pożądanie i sposoby jego zaspokajania, jak bodaj nigdy dotąd i chyba nigdy później nie stały się sprawą wagi państwowej. Totalny charakter pierwszej wojny światowej przejawiał się również w sferze życia intymnego, nad którym państwo starało się roztoczyć swoją kontrolę. Zdradzanie mężów będących na froncie, zwłaszcza z jeńcami wojennymi, uważano za niemal zdradę stanu. W jej trakcie zmobilizowano 70 mln żołnierzy, którzy potrzebowali choć na chwilę oderwania od traumatycznej rzeczywistości w której się znaleźli. Sex stanowił jednym ze sposobów rozładowania stresu i choć chwilowego ukojenia. Z drugiej strony, sprzedanie swego ciała dla wielu kobiet stanowiło jedynie sposób na utrzymania siebie i swych najbliższych. Generalnie wojna podkopała mieszczańską moralność w zakresie seksualności.

Rola darczyńców we wzbogacaniu zasobów archiwalnych, na przykładzie PAN Archiwum w Warszawie. Zaufanie, szacunek i empatia, drogą do pozyskiwania bezcennych materiałow z prywatnych spuścizn i kolekcji. Uroczyste spotkanie z darczyńcami wyrazem wdzięczności dyrekcji i archiwistów, a także  dowodem na docenianie wartości pamiatek po przedstawicielach  polskiego  środowiska naukowego.

W czasie spotkania zostaną przedstawione kolejne etapy przygotowania edycji listów XIX-wiecznych:

- Przeprowadzenie kwerendy

- Digitalizacja materiałów

- Kolacjonowanie: zasady modernizacji pisowni, lapsusy, oznaczenia tekstów nieczytelnych

- Ustalenie chronologii materiałów

- Rodzaje przypisów
- Przykłady śledztw edytorskich

Czy zastanawiasz się czasem, dlaczego musimy uczyć się języków obcych? Czy nie byłoby dużo wygodniej i oszczędniej, gdyby cały świat posługiwał się jednym, wspólnym językiem? W ramach naszego wykładu przyjrzymy się tym pytaniom i zastanowimy się:

• jak powstał język
• czy historia wieży Babel ma coś wspólnego z aktualnym stanem wiedzy naukowej
• jak to się dzieje, że języki należące do jednej rodziny tak się od siebie różnią
• jak powstają słowa
• jaka jest przyszłość języków świata
• dlaczego sztuczne języki cieszą się tylko umiarkowanym sukcesem

Celem zajęć jest wskazanie przyczyn konfliktów wynikających z norm kulturowych. Zachowania normatywne jednej grupy wobec przedstawicieli innych grup etnicznych są ważnym elementem w budowaniu trwałych pokojowych relacji.

Tłumaczenie na potrzeby teatru z reguły kojarzone jest z czynnością tożsamą z tłumaczeniem literackim, jednak jego problematyka jest dużo bardziej złożona. Tekst teatralny funkcjonuje bowiem jako punkt wyjścia do stworzenia całego systemu znaków teatralnych i niejednokrotnie zawiera wskazówki dotyczące elementów przestrzennych, ruchowych, dźwiękowych itd. Celem wystąpienia jest przedstawienie owej złożoności, a także uświadomienie uwikłania tego typu przekładu w szereg różnorakich czynników związanych z materią przedstawienia teatralnego. Podczas spotkania zostanie zaprezentowany zarys teorii znaków teatralnych i ukazany proces ich interpretacji podczas tłumaczenia. Ponadto przedstawione będą zagadnienia związane z zastosowaniem technik przekładu audiowizualnego, tj. przygotowaniem napisów w teatrze oraz z ustnym tłumaczeniem spektakli. Kolejnym elementem wykładu będzie problematyka związana ze znaczeniami ukrytymi w języku muzycznym, które znacząco wpływają na pracę tłumacza libretta operowego. Zagadnienia te zostaną ukazane w kontekście wybranych fragmentów z tekstów dramatycznych oraz fragmentów oper, pokazujących realne trudności praktyczne, z którymi musi mierzyć się tłumacz pracujący z tego typu tekstem źródłowym.

Cesarstwo Chińskie znane było z tego, że uważało się za centrum świata i kultury. Już sama nazwa Chiny – Państwo Środka, stanowi wyraz tego sposobu myślenia. Jednak mimo to, Chińczycy, przynajmniej okresowo tolerowali na swoich terytoriach rózwój dwóch cudzoziemskich religii, jakimi były dla nich buddyzm i chrześcijaństwo. Poznawanie ich ciekawej i pełnej zaskakujących zwrotów historii może pomóc w odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób uniwersalistyczne religie światowe dostosowywały się do kultury chińskiej i jak na nią wpływały. Słuchacze wykładu będą mieli okazję poznać między innymi historię buddyzmu chan, sutry przypisywane przez Chińczyków Jezusowi oraz podstawowe cechy religijności chińskiej.

Podczas spotkania zastanowimy się nad kreacją Bianki, bohaterki opowiadania Wiosna Brunona Schulza. Postawione zostaną pytania m.in. o to, jak sytuuje się ona na tle innych Schulzowskich postaci kobiecych. Na czym polega jej wyjątkowość? Rodowodu Bianki poszukamy zarówno w obrazach demonicznych kobiet, jak i w realnej postaci – Ewie Frank, córce twórcy frankizmu.

Ciągle nowe postaci, ale podobna historia? Lekcja oraz dyskusja o podobieństwach między bohaterami z filmów i książek. Ile postaci o podobnych przygodach z ulubionych filmów, seriali i książek jesteście w stanie wymienić?

Program spotkania obejmie krótką prezentację  sposobu działania „Biuletynu Polonistycznego”, dostępnych funkcjonalności, możliwości i perspektyw jego rozwoju,  konkursu „Publikuj.dr” na najlepszą prezentację obronionej pracy doktorskiej oraz uroczyste wręczenie dyplomów osobom nagrodzonym w pierwszej edycji konkursu. Przewidziano również dyskusję z udziałem publiczności nad formami promocji młodej humanistyki.

Celem konkursu Publikuj.dr jest wspieranie rozwoju naukowego młodych badaczy i promocja ich osiągnięć naukowych, a także popularyzacja wyników badań naukowych z dziedzin humanistycznych i włączenie ich do społecznego dialogu upowszechniania nauki.

Autor wyniki swojej rozprawy doktorskiej może zaprezentować w formie opisu, prezentacji, filmu, nagrania audio lub komiksu. Wybór formy prezentacji zależy wyłącznie od autora i jego pomysłowości. Jedynym wymogiem stawianym przez organizatorów konkursu jest to, by odbiorca prezentacji mógł zapoznać się z wynikami rozprawy w czasie nie dłuższym niż 5 minut.

Do konkursu przyjmowane są  prace popularyzujące wyniki rozpraw z zakresu badań nad literaturą i kulturą polską lub językiem polskim. Oceniana jest  pomysłowość autora prezentacji, atrakcyjność przekazu oraz jego walor popularyzatorski.

Zwyciężczynią pierwszej edycji Konkursu Publikuj.dr została Pani dr Justyna Gorzkowicz (KUL), nagrodzona za prezentację „W poszukiwaniu antagonisty. O wątkach egzystencjalnych w twórczości Kornela Filipowicza”. Przyznano również trzy równorzędne wyróżnienia. Nagrodzone prace są dostępne w „Biuletynie Polonistycznym” (biuletynpolonistyczny.pl).

Zaprezentowani zostaną wybrani twórcy XX-wieczni jak np. W. Bykau, I. Szamiakin, I. Mieleż, U. Karatkiewicz, U. Arłou, A. Bacharewicz, A. Klinau, S. Aleksijewicz i ich wpływ na rozwój literatury białoruskiej, a także znajomość wyżej wymienionych pisarzy poza granicami Białorusi. Omówione zostaną tendencje w literaturze białoruskiej XX wieku wraz z kierunkami rozwoju z uwzględnieniem kontekstu historyczno-kulturowego, w tym przemian politycznych po 1991r. Szczególna uwaga zostanie poświęcona S. Aleksijewicz, laureatce Literackiej Nagrody Nobla – pierwszej dla Białorusi w kategorii literatury.

Wszyscy, którzy uczyli się kiedykolwiek języka obcego przyznają, że bardzo ważną – jeśli nie najważniejszą – umiejętnością jest znajomość słówek. To one pozwalają przekazać to, co chcemy powiedzieć, i choć nie można pominąć znaczenia innych elementów wiedzy językowej (gramatyki czy wymowy), to bez wyrazów nie ma komunikacji. To dlatego naukę języka obcego zaczynamy najczęściej od zakupu słownika.

Jednak większość z nas nie zdaje sobie sprawy z ilościowych aspektów znajomości słownictwa języka obcego. A przecież mierząc się z nowym zadaniem warto zdawać sobie sprawę z jego rozmiaru. Celem tego spotkania jest przedstawienie faktów, które zdemistyfikują wyzwanie, przed którym staje każdy z nas rozpoczynając naukę. Podczas wykładu uczestnicy poznają odpowiedzi na następujące pytania:

1. Ile wyrazów jest w języku polskim i angielskim?
2. Ile wyrazów w języku polskim znają uczestnicy wykładu?
3. Ile wyrazów zna przeciętny użytkownik języka angielskiego?
4. Ile wyrazów trzeba znać w języku angielskim, aby swobodnie rozmawiać, czytać i pisać w tym języku?
5. W jaki sposób mierzy się te wartości?

Spotkanie będzie miało charakter wykładu z elementami warsztatu. Uczestnicy będą zachęcani do uczestnictwa we wspólnym poszukiwaniu odpowiedzi na wymienione powyżej pytania.

Dom jest podstawowym czynnikiem organizacji świata. Należy do najistotniejszych, elementarnych wartości w życiu człowieka. W rosyjskim obrazie świata zajmuje szczególną pozycję. Jest umieszczany pośród słów-kluczy kultury. Znajduje w nim odzwierciedlenie nie tylko pierwotny i fundamentalny związek człowieka z miejscem zamieszkania, z najbliższymi i z przeszłością, ale także nowe, rozszerzone znaczenie obejmujące wszystkie miejsca bliskie człowiekowi, oswojone przez niego w jakikolwiek sposób. Wyraz dom jest też często używany przez Rosjan do określania pojęć ze sfery społeczno-politycznej. Autorka wykładu podejmuje próbę rekonstrukcji pojęcia dom zgodnie z założeniami definicji kognitywnej, przedstawionymi przez Annę Wierzbicką i Jerzego Bartmińskiego. Przeprowadzona analiza trzech typów danych – systemowych, tekstowych i ankietowych – pozwala na wskazanie zespołu cech przypisywanych domowi przez użytkowników współczesnego języka rosyjskiego. 

Zajęcia pokazują na wybranych przykładach, zaczerpniętych z nurtu „kryminału retro”, (literatura i film) oraz zbeletryzowanych dokumentów (np. K. Summerscale, „Podejrzenia pana Whichera”, E. Larson, „Diabeł w Białym Mieście”) – współczesne, potoczne wyobrażenia na temat pewnej specyficznej sfery wieku XIX. Oprócz mody na seriale kryminalne w klimacie retro (brytyjskie, amerykańskie, kanadyjskie czy polskie, jak np. „Ripper Street”, „Suspicions of Mr Whicher”, „Copper”, „Murdoch Mysteries”, „Belle Epoque”) omówione zostaną również postaci historyczne i fikcyjne, które funkcjonują już jako swoiste, rozpoznawalne  znaki kulturowe (np. Kuba Rozpruwacz, Sherlock Holmes i jego liczne rzeczywiste pierwowzory).

Podczas zajęć zostaną poddane oglądowi zarówno rażące anachronizmy, dotyczące sfery kultury materialnej czy języka (będące wynikiem niewiedzy autorów powieści czy scenariuszy), jak i zaskakujące elementy, które są niezgodne ze stereotypową wizją tej epoki – a jednak odzwierciedlają prawdę historyczną. Interaktywny charakter zajęć, polegający m. in. na odwoływaniu się do „wiedzy codziennej” odbiorców w formie prostego quizu (prawda czy fałsz?), ma w założeniu podważyć schematy oraz w przystępny sposób ukazać niejednoznaczność i bogactwo kultury XIX stulecia.